İçeriğe atla

Dil politikası

Dil politikası, disiplinlerarası akademik bir alandır. Joshua A. Fishman ve Ofelia Garcia gibi bazı akademisyenler bunu toplumdilbilimin bir parçası olarak görmektedirler. Öte yandan Bernard Spolsky, Robert B. Kaplan ve Joseph Lo Bianco gibi başka akademisyenler dil politikasının uygulamalı dilbilimin bir kolu olduğunu savunmaktadırlar.

Bir alan olarak, dil politikası eskiden dil planlaması olarak bilinmekteydi ve dil ideolojisi, dil diriltme, dil eğitimi gibi başka alanlarla da ilişkilidir.

Tanımlar

Dil politikasının tanımı çeşitli biçimlerde yapılmıştır. Kaplan ve Baldauf (1997) şöyle tanımlamıştır: "Bir dil politikası, toplumlarda, grupta veya sistemde planlanan dil değişikliğini başarmayı amaçlayan bir fikir, yasa, yönetmelik, kural ve uygulama organıdır" (s. XI). Lo Bianco bu alanı “belirli tarihi ve yerel koşulları dil sorunu olarak kabul edenleri etkileyen ve siyasi dinamiklerin hangi dil sorunlarına politika muamelesi gösterileceğini belirleyen yerleşik bir etkinlik” olarak tanımlamaktadır (s. 152). McCarty (2011) dil politikasını "karmaşık bir sosyokültürel süreç [ve] iktidar ilişkilerinin aracılık ettiği insan etkileşimi, müzakere ve üretim biçimleri. Bu süreçlerdeki 'politika' dil düzenleme güçlerinde bulunur; yani meşru ve gayri meşru dil biçimleri ve kullanımları hakkında örnek oluşturan kararlarını ifade etme ve böylece dil durumlarını ve kullanımlarını yönetme yolları"(s. 8) olarak tanımlamıştır.

Genel bakış

Dil politikası geniştir, ancak üç bileşene ayrılabilir. Spolsky (2004), "Yararlı bir ilk adım, bir konuşucu topluluğunun dil politikasının üç bileşeni arasında ayrım yapmaktır: (1) Dil uygulamaları - dil dağarcığını oluşturan çeşitler arasında seçim yapma alışkanlığı; 2) dil inançları veya dil ideolojisi - dil ve dil kullanımına ilişkin inançlar; (3) herhangi bir dil müdahalesi, planlaması veya yönetimiyle bu uygulamayı değiştirmeye veya etkilemeye yönelik her türlü özel çaba" (s. 5) olduğunu ileri sürmüştür.

Dil politikasının geleneksel kapsamı dil düzenlemesi ile ilgilidir. Bu, hükûmetin dillerin nasıl kullanılacağını belirlemek, ulusal öncelikleri karşılamak için gereken dil becerilerini geliştirmek veya bireylerin veya grupların dilleri kullanma ve sürdürme haklarını belirlemek için resmi olarak mevzuat, mahkeme kararları veya politika yoluyla yaptıklarını ifade eder.

Uygulama

Dil politikasının uygulanması bir ülkeden diğerine değişir. Bu durum, dil politikasının genellikle koşullu tarihsel nedenlere dayandığı gerçeğiyle açıklanabilir.[1] Benzer şekilde, ülkeler de belirli bir dil politikasını uyguladıkları açıklık düzeyine göre farklılık gösterir. Fransız Toubon yasası, açık dil politikasına iyi bir örnektir. Aynı şey Quebec'teki Fransız Dili Bildirgesi için de söylenebilir.[2]

Tollefson gibi araştırmacılar, dil politikasının eşitsizlik yaratabileceğini savunmaktadırlar. Yani dil politikası, sosyal yapıya ve ekonomik kaynaklara erişimi olanları dilin belirleyebilmesi için dilin sosyal yapı içerisinde yerini saptamak için bir düzenektir. Dil politikası egemen grupların dil kullanımında hakimiyet kurdukları bir mekanizmadır." (s. 16).

Birçok ülkede, belirli bir dilin veya bir dizi dilin kullanılmasını tercih etmek veya caydırmak için tasarlanmış bir dil politikası vardır. Her ne kadar uluslar geçmişte dil politikalarını diğerlerinin pahasına bir resmi dili teşvik etmek için kullanmış olsalar da artık birçok ülkede yaşayabilirliği risk altında olan bölgesel ve etnik dilleri korumak ve geliştirmek için tasarlanmış politikalar vardır. Gerçekten de kendi yetki alanlarındaki dilsel azınlıkların varlığı çoğu zaman iç bütünlük için potansiyel bir tehdit olarak kabul edilirken, Devletler aynı zamanda yurttaşların merkezi hükûmetin güvenini kazanmanın bir yolu olarak azınlıklara dil hakları sağlamanın uzun vadede kendi çıkarlarına daha fazla katkıda bulunabileceğini de anlarlar.[3]

Günümüz dünyasında kültürel ve dilsel çeşitliliğin korunması birçok bilimci, sanatçı, yazar, politikacı, dilsel toplulukların liderleri ve dilsel insan hakları savunucuları için büyük bir kaygı kaynağıdır. Bugün dünyada konuşulan yaklaşık 7000 dilin yarısından çoğunun 21. yüzyılda yok olma tehlikesi altında olduğu öngörülmektedir. Ana dilde konuşan nüfusun büyüklüğü, dilin resmi iletişimde kullanımı ile coğrafi yayılımı ve konuşmacılarının sosyo-ekonomik ağırlığı da içinde olmak üzere belirli bir insan dilinin varlığını ve kullanımını etkilemektedir. Ulusal dil politikaları, bu etkenlerin bazılarının etkilerini hafifletebilir veya şiddetlendirebilir.

Örneğin, Ghil'ad Zuckermann'a göre, "Ana dil başlığı ve dil hakları teşvik edilmelidir. Hükûmet (Avustralya), Aborijin ve Torres Boğazı Adalı dillerini Avustralya'nın resmi dilleri olarak tanımlamalıdır. Whyalla'nın ve başka yerlerin dilsel manzarasını değiştirmeliyiz. İşaretler hem İngilizce hem de bölgenin yerli dilinde olmalıdır. Dil, müzik ve dans da içinde olmak üzere yerli halkın bilgisinin fikri mülkiyetini kabul etmeliyiz.".[4]

Dil politikalarının kategorilere ayrılmasının birçok yolu vardır. 1999 yılında CIRAL tarafından çevrilen Fransızca internet sitesi L'aménagement linguistique dans le monde için Laval Üniversitesi toplumdilbilimci Jacques Leclerc tarafından hazırlanmıştır.[5] Dil politikalarının toplanması, çevirisinin yapılması ve sınıflandırılması 1988'de başlamış ve 1994'te Laval Üniversitesi Yayınlarının Recueil des législations linguistiques dans le monde (cilt. I-VI) adlı yayınıyla bitirilmiştir. Yaklaşık 470 dil yasası içeren çalışma ve yayına öncülük eden araştırma, Office québécois de la langue française tarafından mali yönden desteklenmiştir.[6] Nisan 2008'de internet sitesi, tanınan 194 ülkede 354 eyalette veya özerk bölgede dilsel portre ve dil politikaları sunmuştur.[6]

Dil düzenleyicileri

  • Dil düzenleyicilerinin listesi
  • Académie française
  • İbranice Dili Akademisi
  • Accademia della Crusca
  • İspanyolca Dil Akademileri Kurumu
  • Sırp Dilinin Standartlaştırılması Kurulu (Sırbistan, Karadağ, Sırp Cumhuriyeti)
  • Bòrd na Gàidhlig (İskoçya Galcesi )
  • Filipin Dili Komisyonu (Filipinler)
  • Hollanda Dil Birliği
  • Foras na Gaeilge (İrlandalı)
  • Badan Pengembangan Bahasa dan Perbukuan (Endonezya)
  • Norveç Dil Konseyi
  • Office québécois de la langue française
  • Ofis Publik ar Brezhoneg (Breton in Brittany)
  • Pan Güney Afrika Dil Kurulu
  • İspanyol Kraliyet Akademisi
  • İsveç Dil Konseyi
  • Galce Dil Delegesi

Ayrıca bakınız

Dil politikalarının yönlendirmeleri:

Bazı olgu çalışmaları:

  • Avrupa: Bölgesel veya Azınlık Dilleri için Avrupa Şartı
  • Belçika: Belçika'daki dil mevzuatı
  • Hırvatistan: Hırvat dilsel saflığı
  • Finlandiya: Finlandiya'nın dil savaşı
  • Fransa: Fransa'da dil politikası
  • Almanya: Almanlaşma
  • Macaristan: Macarlaşma
  • Letonya: Letonya'da dil politikası
  • Polonya: Polonyalılaşma
  • Slovakya: Slovakya dil hukuku, Slovaklaşma
  • İspanya: Francoist İspanya'nın dil politikaları
  • Eski Sovyetler Birliği: Ruslaşma, Ukraynalılaşma, Sovyetler Birliği'nde Eğitim
  • İngiltere: Galce Değil
  • Kanada: Kanada'da resmi iki dillilik, Resmi Diller Yasası (Kanada)
  • Pakistan: Urduca hareketi
  • Arap dünyası: Araplaşma
  • Hindistan: Tamil Nadu'nun Hintçe karşıtı kışkırtmaları
  • Bangladeş: Bengalce dil hareketi
  • Amerika Birleşik Devletleri: Yalnızca İngilizce hareketi

Kaynakça

  1. ^ Id., at page 23
  2. ^ Van der Jeught, S., EU Language Law (2015), Europa Law Publishing: Groningen, 15 et seq.
  3. ^ Arzoz, X., 'The Nature of Language Rights'.
  4. ^ Zuckermann, Ghil'ad, "Stop, revive and survive" 19 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Australian Higher Education, June 6, 2012.
  5. ^ (French) Leclerc, Jacques.
  6. ^ a b Leclerc, Jacques.

Konuyla ilgili yayınlar

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İngilizce</span> Batı Cermen dili

İngilizce (

<span class="mw-page-title-main">Dilbilim</span> insan dilinin araştırılması

Dilbilim, dil bilimi, lengüistik ya da lisaniyat; dilleri dilbilgisi, söz dizimi (sentaks), ses bilgisi (fonetik), ses bilimi (fonoloji), biçimbilim (morfoloji) ve edimbilim (pragmatik) gibi çeşitli yönlerden yapısal, anlamsal ve bildirişimin çıkış bağlamını temel alarak sözlerin gönderimlerini ve iletişimde dilin yaptırım gücünü inceleyen bilim dalıdır.

Anlambilim, anlam bilimi, anlam bilgisi ya da semantik, anlamları inceleyen bilimdir. Anlam bilimi felsefî ya da mantıksal ve dilbilimsel olmak üzere iki farklı açıdan ele alınabilir. Felsefî ya da mantıksal yaklaşım, göstergeler ya da kelimeler ile bunların göndergeleri arasındaki bağlantıya ağırlık verir ve adlandırma, düz anlam, yan anlam, doğruluk gibi özellikleri inceler. Dilbilimsel yaklaşım ise zaman içinde anlam değişiklikleri ile dilin yapısı, düşünce ve anlam arasındaki karşılıklı bağlantı vb. konular üstünde durur.

<span class="mw-page-title-main">Estonca</span> Estonyanın resmi dili

Estonca, Estonya'nın resmî dilidir. 1,1 milyon Estonya vatandaşına ek olarak on binlerce Estonyalı göçmen tarafından konuşulan dil. Ural Dil Ailesi'nin Fin-Ugor dilleri'ne mensuptur. Dil, Finceye oldukça benzemektedir. Dili ailedeki diğer dillerden ayıran en önemli özellik, kısa, uzun ve çok uzun olmak üzere üç farklı tonlama barındırmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">İbranice</span> Afro-Asyatik dil ailesinin Kenan koluna bağlı bir dil

İbranice (עִבְרִית‎,

<span class="mw-page-title-main">Yahudi dilleri</span> Yahudiler tarafından konuşulan ve konuşulmuş olan diller ve lehçeler.

Yahudi dilleri, dünya üzerinde Yahudilerin konuştuğu veya bir zamanlar konuşmuş olduğu diller.

<span class="mw-page-title-main">Sami dilleri</span> Afro-Asyatik dil ailesinin bir alt grubu

Sami dil ailesi veya Semitik diller, Afro-Asya dil ailesinin bir alt grubudur. Orta Doğu'da yaygın olan antik dillerin çoğunu kapsar. Bunların arasında Aramice, Arapça ve İbranice en fazla konuşulan Sami dilleridir. Ayrıca Fenikece ve Akadca da Sami dil ailesinin mensubudur. Ama bu iki dil günümüzde konuşulmamaktadır. Aramice, Arapça ve İbranicenin lehçelerinden olan Süryanice de bölgede kullanılan Sami dillerine örnek olarak gösterilebilir. Sami adı Nuh'un oğlu Sam'dan gelmektedir. Maltaca, Malta Adası'nda konuşulan bir Sami dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Ahameniş İmparatorluğu</span> MÖ 6. yy.-MÖ 4. yy. arasında hüküm sürmüş bir İran imparatorluğu

Ahameniş İmparatorluğu ya da Hehamenişiler, MÖ 6. yüzyılda Büyük Kiros tarafından kurulan, tarihteki ilk Pers devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Kumukça</span> Türki dil

Kumukça veya Kumuk Türkçesi Türk dillerinin Kıpçak öbeğine ait bir Kumukların dildir. Ancak Batı Türk dillerinden de özellikler taşımaktadır ve çok kez Güney Türk dillerine de kategorize edilir.

Azınlık hakları terimi temelde iki ayrı kavramı belirtmektedir. Terim; ırksal, etnik, sınıfsal, dini, dilsel ve cinsel azınlıkların bireysel haklarını belirtmenin yanı sıra azınlık öbeklerine atfedilen grup haklarını da içermektedir. Kullanım alanı, hiçbir çoğunluk öbeğine ait olmayan kişilerin bireysel haklarını da kapsayacak biçimde genişlemiştir.

Ses bilgisi ya da fonetik dilsel seslerin öğelerini araştıran modern dilbilim, biyoloji, akustik bilimi, sinirbilim, tıp ve diğer bilimlerle ilişkili olan kendine özgü, disiplinler arası bir alandır. Ses bilgisinin araştırma nesnesi, konuşulan dildir. Dilde gerçekleşen ses olayları da bu bilim dalının konularından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Halk etimolojisi</span>

Halk etimolojisi, çözümlenmesi zor yabancı gelen bilinmedik bir formdan, daha bilindik yerli bir forma zaman içinde dönüşen ve etimolojik açıdan yanlış ve yakıştırma olan kelime ya da deyim.

Yenisöylem, George Orwell'in 1984 romanında Parti tarafından yönetilen totaliter bir kurgusal devlet olan Okyanusya'nın resmî dili olan bir kontrollü dildir. İngiliz Sosyalizmi'nin (İngsos) ideolojik gereksinimlerini karşılamak için yaratılmıştır. Sınırlı bir dil ve kelime dağarcığına sahip olup düşünme yeteneğini azaltarak rejim tarafından istenmeyen düşünceleri sınırlayan bir dilsel tasarım olarak ortaya çıkmıştır. Toplum üzerinde uygulanmak üzere üretilmiş "totaliter bir algoritma"dır. Kitabın 1984 çıkışlı Kelebek Yayınevi basımında bir Yenisöylem Sözlüğü bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ghil'ad Zuckermann</span>

Ghil'ad Zuckermann, dil bilimci, Adelaide Üniversitesi Dil Fakültesi başkanı, Şangay Uluslararası Çalışmalar Üniversitesi seçkin gezici profesörü, Weizmann Bilim Enstitüsü'nde gezici bilim insanı.

<span class="mw-page-title-main">Dil ölümü</span>

Dil biliminde dil ölümü, bir dilin son ana dili konuşucusu yitirildiğinde meydana gelir. Buna ek olarak, dilin yok olması, ikinci dil konuşucuları da içinde olmak üzere dilin artık bilinmemesidir. Dil ayrımcılığı, bir dilin doğal veya politik nedenlerden dolayı ölümü; seyrek olarak da glottofaji, küçük bir dilin büyük bir dil tarafından özümsenmesi, eritilmesi veya değiştirilmesi başka benzer terimler arasında yer almaktadır.

Uygulamalı dilbilim, genel dilbilimin bir alanıdır. Dil öğrenimi araştırmaları, dil betimlemesi, ayrıca dilbilimsel görüş altında doğa bilimleri, kültür bilimi, bilgi bilimi, hukuk ve ruhbilimdeki sorunlarla disiplinlerarası olarak ilgilenmektedir. Diğer alanlardaki dille ilgili problemlerin çözümlenmesinde dilbilimsel teori, metot ve bilgilerin kullanımı da bu alanın konusunu oluşturmaktadır. Araştırma nesnesi olarak dille ilgili çok farklı görüşler ile farklı yaklaşımlar ve dilbilimin başka bilimlerden yararlanma özelliğinden dolayı genel dilbilim ve uygulamalı dilbilim arasında genel belirlenmiş bir sınırlama yoktur. "Uygulamalı dilbilim" kavramı altında ne anlaşıldığı tam olarak net değildir. Bir taraftan gerçek uygulamalı dilleri araştıran bir alt alan olarak anlaşılırken, diğer taraftan uygulama sonunda elde edilen araştırma sonuçlarının kullanılmasıyla ilgili bir alt alan olarak anlaşılmaktadır. Genel/teorik ve uygulamalı dilbilim arasındaki bu özel durum sorun yaratmaktadır. İngiliz dili ile ilgili bilimsel alanda "applied linguistics" mi yoksa "linguistics applied" kavramının kullanılacağı konusundaki adlandırma karşıtlığı tartışılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hollanda'nın uyuşturucu politikası</span>

Hollanda'nın uyuşturucu politikası, Hollanda'nın uyuşturucu ve psikoaktif ilaçlar hakkındaki politikasını ifade eder. Afyon Yasası'nda tanımlanan tıbbi olmayan uyuşturucuların eğlence amaçlı kullanımı, bulundurulması ve ticareti teknik olarak yasadışı olsa da, 20. yüzyılın sonlarından bu yana resmi politika, belirli koşullar altında diğer ikisine tolerans gösterirken, tüm eğlence amaçlı kullanıma açık bir şekilde tolerans göstermek olmuştur. Bu pragmatik yaklaşım, uyuşturucudan arınmış bir Hollanda toplumunun gerçekçi olmadığı ve ulaşılamaz olduğu ve eğlence amaçlı uyuşturucu kullanımının yol açtığı zararı en aza indirmek için çabaların daha iyi harcanacağı fikriyle motive edildi. Gedoogbeleid'in bir sonucu olarak, Hollanda'da tipik olarak bir uyuşturucuya diğer birçok ülkeden çok daha toleranslı görülmektedir.

İran'ın etnik çeşitliliği, İran'da konuşulan dilleri de etkiler. İran İslam Cumhuriyeti Anayasası, Farsçanın tek başına okul eğitimi ve tüm resmi hükûmet iletişimleri için kullanılması gerektiğini ileri sürmektedir. Anayasa ayrıca Arapçayı İslam'ın dili olarak tanır ve resmi statüsünü dinin dili olarak atar. Çok dillilik teşvik edilmese de, azınlık dili edebiyatı öğretimi sırasında azınlık dillerinin kullanımına izin verilmektedir. Farklı yayınlar İran dilleri için farklı istatistikler bildirmiştir, ancak konuşulan ilk üç dil sürekli olarak Farsça, Azerice ve Kürtçe olarak bildirilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Namibya-Türkiye ilişkileri</span>

Namibya-Türkiye ilişkileri, Namibya ile Türkiye arasındaki dış ilişkilerdir. Namibya-Türkiye ilişkileri 12 Kasım 1997'de diplomatik olarak başlamıştır. Türkiye, 4 Ocak 2012 tarihinde Namibya Büyükelçiliğini faaliyete geçirmiştir.

Günlük dil ya da gündelik konuşma dili, gündelik iletişim için bir dilsel toplulukta yaygın olarak, içtenlikli, tanıdık ve resmiyet dışı bir bağlamda kullanılan dilsel tip veya konuşma biçimidir. Konuşmada, resmî olmayan bağlamlarda kullanılan ünlem ve diğer ifade araçlarının kullanımı ile karakterize edildiğinden dolayı sürekli değişen bir terminolojiye sahiptir. Bu nedenle en yaygın işlevsel konuşma tarzıdır. Bu dilin kullanılması uzmanlık gerektirmez. Ayrıca eksik mantıksal ve sözdizimsel sıralamaya sahip olması nedeniyle de kolaylıkla normal dilden ayırt edilebilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.