İçeriğe atla

Dikirion ve trikirion

Yeruşalim Rum Ortodoks Patriği III. Theophilos dikirion ve trikirion ile kutsuyor

Dikirion (Yunanca: δικήριον veya δίκηρον) ve trikirion (τρικήριον veya τρίκηρον), Doğu Ortodoks ve Doğu Katolik Kiliseleri metropolitleri tarafından din adamlarını ve imanlıları kutsamak için kullanılan litürjik şamdanlardır. Sözcükler sırasıyla "ikili mum" ve "üçlü mum" anlamına gelir ve topluca Yunanca çoğul biçimi olan "δικηροτρίκηρα" (dikērotríkēra) olarak söylenebilir.

Şamdanlar genellikle oldukça süslüdür. Metropolit sağ elinde trikirion'u, sol elinde dikirion'u tutar ve her ikisiyle de Haç İşaretini yapar.

Hem dikirion hem de trikirionun düz tabanları vardır, böylece dik durabilirler. Bu tabanın üzerinde şamdanlarla sonlanan dikey bir gövde bulunur. Dikirionda İsa'nın ikili "physis"ini temsil eden iki mum bulunur ve trikirionda Kutsal Üçlü'nün üç kişisini temsil eden üç mum bulunur. Şamdanlar, içlerine yerleştirilen mumlar birbirini çapraz şekilde kesişecek biçimde açılı olarak yerleştirilir.[1] Bazen Rus geleneğinde mumlar şamdana dik olarak yerleştirilir, sonra yumuşatılırarak eğidirilir, sonra ayrı mumlar buluşacak ve yukarı doğru bükülerek tek bir alevle yanacak şekilde şekillendirilir. Bunun özellikle süslü bir çeşidi, mumların ikili ve üçlü spiral şeklinde birleşmesidir. Diğer geleneklerde mumlar kesişme noktasında büyük kurdelelerle birbirine bağlanır.

Bir metropolit veya patriğin kutladığı bir İlahi Litürji sırasında dikirion ve trikirion, "altar"ın sırasıyla sol ve sağ köşelerinde veya bu köşelerin yanına yerleştirilen standlarda tutulur. Metropolit bunlara ihtiyacı olduğunda, şamdanlar yardımcı diyakozlar tarafından kendisine getirilir ve onlar da onları İlahi Litürji başlangıcındaki Girişler sırasında taşıyabilirler. Bunlardan biri, metropolitin buhurdan kullandığı sırada diyakoz tarafından veya diyakozun buhurdan kullandığı sırada yardımcı diyakozlardan biri tarafından taşınabilir.

Paskalya Trikirion'u

Paskalya Trikirion (Kilise Slavcası: Троица, Troitsa), Trikirion'un yalnızca Paskalya'da kullanılan özel bir biçimidir. Trikirion'un bu Paskalya biçimi metropolitlerin yanı sıra rahipler tarafından da taşınır ve bazen içinde renkli mumlar bulunur. (örneğin kırmızı, yeşil veya altın sarısı)

Teofani

Arka planda, episkoposun önünde, Büyük Su Kutsaması için üç dallı büyük bir mum. Ayrıca episkoposun trikirionu ve dikirionu yardımcı diyakozlar tarafından tutulur.

Ukraynalı Doğu Hristiyanları arasında (Rus Ortodoks, Ukrayna Ortodoks Kilisesi (Moskova Patrikhanesi) ve Ukrayna Rum Katolik Kilisesi), rahip veya metropolit Büyük Teofani Bayramı'nda (Epifani) Büyük Su Kutsaması için üç dallı büyük bir mum kullanması yaygındır.

Kaynakça

  1. ^ Hans-Dieter Döpmann (2003). "Hans-Christoph Schmidt-Lauber, Michael Meyer-Blanck, Karl-Heinrich Bieritz: Handbuch der Liturgik: Liturgiewissenschaft in Theologie und Praxis der Kirche". Gottesdienst im orthodoxen Kontext. Vandenhoeck & Ruprecht. s. 131. ISBN 3525572107. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hristiyanlık</span> tek tanrılı İbrahimî bir din

Hristiyanlık, Nasıralı İsa'nın yaşamına, öğretilerine ve vaazlarına dayanan, tek Tanrılı İbrahimî bir dindir. Günümüzde Hristiyanlık, dünya nüfusunun yaklaşık %30,1'ini oluşturmaktadır ve 2,4 milyarı aşkın takipçisi ile dünyanın en kalabalık dinidir. Takipçilerine, "Mesihçi" anlamına gelen Hristiyan veya Nasıralı İsa'ya ithafen İsevi veya Nasrani denir. Kitâb-ı Mukaddes'e inanan takipçileri, Yahudi metni olan Tanah'ta kehanet edilen İsa'nın Mesih olarak gelişinin bir Yeni Ahit olduğuna inanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Ortodoks Kilisesi</span> Bir Hristiyanlık mezhebi

Ortodoks Kiliseleri veya Bizans Ortodoks Kiliseleri, Bizans ayininin Reform öncesi kiliseleridir. Başlangıçtan itibaren hem katolik hem de havarilerin ardıllığında havariseldirler..

<span class="mw-page-title-main">Paskalya</span> İsanın dirilişini anmak için Hristiyanlarca kutlanan bayram

Paskalya, Hristiyanlıktaki en eski ve en önemli yortu. İsa'nın çarmıha gerildikten sonra 3. günde dirilişi kutlanır. Doğu ve Batı kiliseleri arasında farklılıklar olmakla beraber, Paskalya dönemi yaklaşık olarak mart sonundan nisan sonuna kadar olan dönemdir. Her sene sabit bir tarihte gerçekleşmeyen ve dünya kiliselerinin çoğunda pazar günü kutlanan Paskalya Günü ise, Diriliş Bayramı, Diriliş Pazarı ya da Kıyam Yortusu olarak da adlandırılır.

Protestanlık, Hristiyanlığın en büyük üç ana mezhebinden biridir. 16. yüzyılda Martin Luther ve Jean Calvin'in öncülüğünde Katolik Kilisesi'ne ve Papa'nın otoritesine karşı girişilen Reform hareketinin sonucunda doğmuştur (1529).

Anglikanizm, İngiltere'nin resmî kilisesi olan İngiltere Kilisesi'ne has ilke, doktrin ve kurumlar. İngiltere Kralı VIII. Henry'nin kurduğu bir Hristiyan mezhebidir. İngiliz Reformu, Katoliklik ve Protestanlık arasında bir orta yol olarak görüldüğü için Latince Via Media olarak adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Vatikan Konsili</span>

İkinci Vatikan Konsili veya Vatikan II, Katolik Kilisesi’nin Ekümenik Konsillerindendir. 1962'de Papa XXIII. Ioannes tarafından açılan konsil, 1965'te Papa VI. Paulus tarafından sonlandırılmıştır. 2024 itibarıyla Katolik Kilisesi’nin en son konsilidir.

Papaz, Hristiyan din adamları için kullanılan sözcük. Türkçeye 1300'lü yıllarda Rumca papas sözcüğünden geçmiştir. Türkçede rahip sözcüğü de bazen papaz anlamında kullanılır ancak her rahip bir papaz değildir. Rahip sözcüğü zaman zaman İslam dışındaki dinlerdeki din adamları için de kullanılır. Rahip sözcüğü Arapça kökenlidir. Farsça kökenli peder sözcüğü de Türkçede zaman zaman papaz anlamında kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Rus Ortodoks Kilisesi</span>

Rus Ortodoks Kilisesi veya Moskova Patrikliği, dünyanın en büyük özerk Ortodoks Kilisesi. Rus Ortodoks Kilisesi, resmî olarak Ortodoks kiliselerinin öncelik sırasına göre, Rum Ortodoks Kilisesi'nin dört antik patrikhanesi olan, İstanbul, İskenderiye, Antakya ve Kudüs'ün hemen altında beşinci sırada yer alıyor.

<span class="mw-page-title-main">İoannis Hrisostomos</span> önemli erken dönem kilise babası

İoannis Hrisostomos veya Altınağızlı Yuhanna, Konstantinopolis Başepiskoposu olarak görev yapmış önemli bir Kilise Babası'ydı. Vaazlarıyla ve halka açık konuşmalarıyla, iktidarın ve din adamlarının otoritelerini kötüye kullanımını kınadığı tutumuyla, Altınağızlı Yuhanna'nın İlâhî Âyin Metni ve asketik (çileci) duyarlılıkları ile tanınır. Yunanca khrisostomos (Χρυσόστομος) unvanı "altın-ağızlı" anlamına gelir ve ünlü hitabet yeteneğini belirtir. Batı kiliselerinde John Chrysostom olarak anılır. Altınağızlı Yuhanna, Erken Hristiyanlık döneminde en üretken yazarlardan biriydi, ancak hem İskenderiyeli Origenes hem de Hippo'lu Augustinus onu geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kutsal Cumartesi</span>

Kutsal Cumartesi dünya genelindeki Hristiyanların İsa'nın Golgotha'daki Kutsal Kabir Kilisesi'ne defnedilişini andıkları dini gündür. Kutsal Cuma'dan bir gün sonraya, Paskalya'dan bir gün önceye denk gelen Kutsal Cumartesi, Hristiyanların Paskalya'ya hazırlandıkları Kutsal Hafta'nın son günüdür. Paskalya Arifesi, Kara Cumartesi veya Paskalya Cumartesisi olarak da bilinir; ancak Paskalya Cumartesisi aslında Paskalya Haftası'ndaki cumartesidir.

<span class="mw-page-title-main">Nissalı Gregor</span>

Nissalı Gregor, Kapadokya bölgesindeki Nissa adlı antik kentin piskoposu.

Kateşizm, Hristiyanlıkta vaftiz olup dine girmeden önce alınan din eğitimine verilen isimdir. Modern tarih bağlamında değerlendirildiğinde bu kavram Hristiyanlığın temel kurallarını açıklayan bir kitaba da işaret etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kutsal Perşembe</span>

Kutsal Perşembe, Paskalya'dan önceki perşembedir ve Hristiyanlar tarafından dini gün olarak kutlanmaktadır. Bu dini günde, kanonik incillerde anlatılanlar temel alınarak, İsa'nın havarilerinin ayaklarını yıkaması ve havarilerle birlikte yediği Son Akşam Yemeği yad edilir. Çile Haftası'nın beşinci günü olan Kutsal Perşembe'nin öncesinde Kutsal Çarşamba gelir, sonrasında ise Kutsal Cuma gelir. Bu dini gün, her zaman 19 Mart ile 22 Nisan arasında bir tarihe denk gelmektedir, Jülyen ya da Gregoryen takvimlerinden hangisinin kullanılacağına göre tarih değişiklik gösterir. Doğu kiliseleri genellikle Jülyen sistemini kullanır.

<span class="mw-page-title-main">Ambrosius</span>

Milano'lu Ambrosius Kilise Babası ve Doktoru, Milano piskoposu.

Triduum ya da Paskalya’nın Diriliş Pazarı ile biten Üç Kutsal Gün

Dóminus vobíscum, Katolik Kilise litürjisinde, diğer litürjilerde ve ayrıca Lütercilik, Anglikanizm, Metodizm gibi diğer Batı kiliselerinin ayinlerinde din adamları tarafından geleneksel olarak kullanılan eski bir selamlama ve kutsamadır.

<span class="mw-page-title-main">Paskalya mumu</span> Paskalya döneminde Batı Kiliselerinde ayinlerde kullanılan mum

Paskalya mumu, Batı Hristiyanlığındaki kutsal ayinlerde kullanılan büyük, beyaz bir mumdur. Paskalya mumu her sene Paskalya Pazarı kutsanır ve Pentekost'a kadar olan Paskalya Devresi boyunca kullanılır. Vaftiz ve cenaze törenleri gibi özel günlerde de kullanılır.

Batı Süryani Riti, Batı Süryanice lehçesinde Aziz Yakup'un İlahi Litürji'sini kullanan bir Doğu Hristiyan ritidir. Maruni Kilisesi, Süryani Ortodoks Kilisesi, Süryani Katolik Kilisesi ve Hindistan'ın çeşitli Malankara Kiliselerinde uygulanmaktadır. Süryani Hristiyanlığının iki ana ritinden biridir, diğeri ise Doğu Süryani Riti'dir. Antik Antakya Patrikhanesi'nden çıkmıştır. Diğer ritlerden daha fazla "anafora"ya sahiptir.

Katolik Kilisesi'nin Doğu Katolik Kiliseleri, onları Latin Kilisesi'nin litürjisine göre yapılan ayinlerin çoğundan ayıran Doğu Hristiyanlığı kökenli litürjileri kullanır. Bu nevi şahsına münhasır kiliselerin bazıları diğer Doğu Katolik kiliseleri ve Roma ile tam bir birlik içinde olmayan Doğu kiliseleri ile aynı litürjileri kullanırken, her kilise kendi kanonik normlarını, kanonik saatlerini, ayin kitaplarını, diğer sakramentleri ve Efkaristiya için kendi kanonik normlarını oluşturma hakkını saklı tutar.

<span class="mw-page-title-main">Roma Riti</span>

Roma Riti, Katolik Kilisesi'ni oluşturan sui iuris (özerk) kiliselerin en büyüğü olan Latin Kilisesi'nin dini hizmetlerini gerçekleştirmek için kullanılan en yaygın ritüel ailesidir. Kutsal Ayin ve Saatlerin Litürjisi gibi ayinlerin yanı sıra sakramentlerin ve kutsamaların gerçekleştirilme şeklini de belirler.