İçeriğe atla

Dijital beşeri bilimler

Voyant Tools kullanılarak yapılan bir metin analizi örneği, incelenen eser Jane Austen, Aşk ve Gurur başlıklı romanı.

Dijital beşeri bilimler ya da dijital insani bilimler,[1][2][3][4][5] bilgi teknolojileri ve bilgisayar kullanımı ile beşeri bilimler disiplinlerinin ortak paydasında meydana gelmiş bir bilimsel faaliyet alanıdır. Bu alan hem dijital kaynakların beşeri bilimler alanındaki araştırmalarda sistematik bir biçimde kullanılmasını destekler hem de bu uygulamaları ve etkilerini analiz eder.[6][7] Dijital beşeri bilimler, bilimsel araştırmaların, yayınların ve öğretimin işbirlikçi, disiplinler arası ve bilgisayar kullanımlı-hesaplamalı yapıldığı bir alandır.[8] Bu alan, basılı kaynakların artık bilgi üretimi ve dağıtımı için ana araç olmadığı bilinciyle, beşeri bilimlere dijital araçlar ve yöntemler sunmaktadır.

Bu bilim dalı, yeni uygulamalar ve tekniklerin üretilmesiyle yeni bir çeşit öğrenim ve araştırma imkânı sağlamaktadır. Bunları yaparken aynı zamanda yaşanan bu değişimin kültürel miras ve dijital kültür üzerine olan etkisini de incelemektedir.[7] Bu nedenle en ayırt edici özelliği, beşeri bilimler ve dijitallik arasında kurduğu iki yönlü ilişkidir.

Bazı metotları

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Dünya Belleğinde Türkiye Çalıştayı. (2013, 18 Mart). Dijitalleştirme ve Dijital İnsani Bilimler Çalışma Grubu Raporu. https://www.unesco.org.tr/Pages/490/106/UNESCO%20Türkiye%20Millî%20Komisyonu%20Dünya%20Belleği’nde%20Türkiye%20Çalıştayı%20Dünya%20Belleği%20Türkiye%20Ulusal%20Listesi%20 9 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ Akça, S. (2017). Digital insanî bilimler yaklaşımıyla kültür varlıklarının görünürlüğünün ve kullanımının artırılması: Türkiye için kavramsal bir model önerisi (Increasing the visibility and usage of cultural heritage objects with the digital humanities approach: A proposal of a conceptual model for Turkey). Doctoral dissertation, Hacettepe University, Ankara.http://bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/akça.pdf 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  3. ^ Akça, S. (2018). Dijital insanî bilimler: Yeni bir yaklaşım. Türk Kütüphaneciliği (Turkish Librarianship), 32(3), 193-207. doi: 10.24146/tkd.2018.37
  4. ^ Öztemiz, S. ve Özel, N. (2020). Dijital insani bilimler araçları üzerine bir değerlendirme. DTCF Dergisi, 60(1),390-414.
  5. ^ Yalçın, H. (2018). Dijital insanî bilimler ve bilgi hizmetleri. Bilgi Dünyası, 19(2), 183-201. doi: 10.15612/BD.2018.699
  6. ^ "Intro to Digital Humanities: Introduction". UCLA Center for Digital Humanities. Eylül 2013. 29 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2016. 
  7. ^ a b "Quantifying Digital Humanities" (PDF). UCL Centre for Digital Humanities. Aralık 2011. 31 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Aralık 2016.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: ":0" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  8. ^ Arşivlenmiş kopya (PDF). ISBN 9780262312097. 26 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Coğrafya</span> karasal yüzeyi, bu yüzeyler içerisinde yaşayan toplulukları ve birbirleriyle etkileşim halinde olan bölgeleri, yerleri ve konumları inceleyen bilim

Coğrafya; beşerî (insanî) sistemleri ve yeryüzünü araştıran, bunlar arasındaki ilişkiyi neden-sonuç ve dağılış ilkesine bağlı olarak inceleyen ve sorgulayan bir bilim dalıdır. Yer ve insanlar arasındaki ilişkiler coğrafyanın konusunu oluşturur. Coğrafya sözcüğü Yunanca “γεωγραφία” gaia (yer) ve gráphein sözcüklerinden türemiştir. Türkçesi yerçizim sözcüğüdür. Zamanımızdan 2200 yıl önce coğrafya terimini ilk kullanan kişi Eratosthenes olmuştur. Gregg ve Leinhardt (1994), coğrafyayı 4 özellikle karakterize edilen bir disiplin olarak tanımlamaktadırlar:

Antropoloji ya da insan bilimi, geçmiş ve günümüz topluluklarında yaşayan insanların çeşitli yönlerini inceleyen bilim dalı. İnsanın kültürel ve fiziki yapısını araştıran antropoloji, insanlık tarihinin en eski dönemlerinin aydınlatılmasına yardımcı olur. Bu bilim, insanı kültürel, toplumsal ve biyolojik çeşitliliği içinde anlamaya; insanlığın başlangıcından beri toplulukların çeşitli koşullara nasıl uyarlandığını, bu uyarlanma biçimlerinin nasıl gelişip değiştiğini, çeşitli küresel olayların nasıl dönüştüğünü görmeye ve göstermeye çalışır.

<span class="mw-page-title-main">Bilgisayar bilimi</span> belirli evren kurallarına dayalı, sistematik çalışan ve elementlerin ya da ağların birbirleriyle olan ilişkisi

Bilgisayar bilimi, bilgisayarların tasarımı ve kullanımı için temel oluşturan teori, deney ve mühendislik çalışmasıdır. Hesaplamaya ve uygulamalarına bilimsel ve pratik bir yaklaşımdır. Bilgisayar bilimi; edinim, temsil, işleme, depolama, iletişim ve erişimin altında yatan yönteme dayalı prosedürlerin veya algoritmaların fizibilitesi, yapısı, ifadesi ve mekanizasyonunun sistematik çalışmasıdır. Bilgisayar biliminin alternatif, daha özlü tanımı "büyük, orta veya küçük ölçekli algoritmik işlemleri otomatikleştirme çalışması" olarak nitelendirilebilir. Bir bilgisayar bilimcisi, hesaplama teorisi ve hesaplama sistemlerinin tasarımı konusunda uzmanlaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Association for Computing Machinery</span>

Bilgisayar Derneği, bilgisayar bilimleri alanındaki en eski mesleki kuruluştur. 1947'de kurulmuş, günümüzde 80.000 üyeye ulaşmıştır. Mesleki ve akademik yayınları ile toplantı faaliyetlerinin yanı sıra, bilişim dalının en önemli ödülü kabul edilen Turing Ödülü'nü vermesiyle de bilinir. Merkezi New York şehrindedir. Dünya genelini kapsayan üyelik sistemi ile bilişim teknolojisinin çeşitli alanları ile uğraşan profesyonellere ve öğrencilere kaynak sağlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Biyoenformatik</span> büyük, karmaşık biyolojik veri setlerinin hesaplamalı analizi

Biyobilişim veya Biyoenformatik, biyolojinin çeşitli dalları, ancak özellikle moleküler biyoloji ile bilgisayar teknolojisini ve bununla ilişkili veri işleme aygıtlarını bünyesinde barındıran bilimsel disiplin. Bir diğer tanımla, karmaşık biyolojik verilerin derlenmesi ve analiz edilmesi bilimidir.

<span class="mw-page-title-main">Doğa bilimleri</span> doğal dünyayı inceleyen bilim dalları

Doğa bilimleri, gözlem ve deneylerden elde edilen ampirik kanıtlara dayalı olarak doğal olayların tanımlanması, anlaşılması ve tahmin edilmesiyle ilgilenen bilim dallarından biridir. Akran değerlendirmesi ve bulguların tekrarlanabilirliği gibi mekanizmalar, bilimsel ilerlemelerin geçerliliğini sağlamaya çalışmak için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Coğrafi bilgi sistemi</span>

Coğrafi bilgi sistemi (CBS); Dünya üzerindeki karmaşık sosyal, ekonomik, çevresel vb. sorunların çözümüne yönelik mekana/konuma dayalı karar verme süreçlerinde kullanıcılara yardımcı olmak üzere, büyük hacimli coğrafi verilerin toplanması, depolanması, işlenmesi, yönetimi, mekansal analizi, sorgulaması ve sunulması fonksiyonlarını yerine getiren donanım, yazılım, personel, coğrafi veri ve yöntem bütünüdür.

Beşerî bilimler, doğal ve sosyal bilimlerin temel ampirik yöntemlerinden ayrılan, büyük oranda analitik, eleştirel veya spekülatif yöntemler kullanarak insan durumunu inceleyen disiplinlerdir.

Bilgi bilimi, bilgi kullanıcıları ve bu kullanıcıların bilgiye erişip kullanabilmelerini, bilgiyi ve bilginin süreçlerini inceleyen bilim dalıdır. Yani bilgi bilimi, bilgi sistemleri, bilgi teorisi, bilgi erişimi, bilgiyi arama davranışı ve teknolojiyi araştırma ve değerlendirme gibi bilimsel çalışmalarla uğraşan bir disiplindir. Yöneticilerin veya araştırmacıların bilgiye ulaşmak için gideceği tek bir bilgi merkezleri ve tek bir bilgi kaynağı yoktur. Bilgi bilimi, kurallar içerisinde bilgiye ve bilgi kaynaklarına nasıl ulaşılacağını ve bu bilgilerin ve kaynakların nasıl kullanılacağını araştırmaktadır.

Dijitalleştirme, özellikle eski yazılı kaynakların OCR ve benzeri uygulamalarla dijital ortama aktarılma işlemidir. Dijitalleştirme görsel veya işitsel ögelerin bilgisayara tanımlanabilmesi, işlenebilmesi ve saklanabilmesi amacıyla sayısal kodlara dönüştürülmesidir. Bu işlemin amacı belgenin bütünlüğünü, içeriğini ve fiziksel özelliklerini koruyarak gelecek nesillere aktarmaktır.

Araştırma, en genel tanımıyla, birtakım olguların ortaya çıkarılması ve bilgi birikiminin arttırılması için yapılan her türlü sistematik çalışmayı içeren çok yönlü incelemedir. Araştırma, önyargılı ve hatalı kaynakların kontrol altına alınmasına yönelik özel bir dikkat ile karakterize edilir ve bir konunun anlaşılmasını artırmak için kanıtların toplanmasını, düzenlenmesini ve analizini içerir. UNESCO'nun tanımına göre araştırma, insan, kültür, toplum bilgilerinin birikimini artırmak ve bu bilgiyi yeni uygulamalar için kullanmak amacıyla girişilen sistematik yaratıcı eylemleri kapsar. Herhangi bir konu hakkında araştırma yapan kişiye araştırmacı denir.

Bilgisayar bilimci, bilgisayar bilimi, bilgi ve hesaplamanın teorik temellerinin incelenmesi ve bunların uygulamaları hakkında uzmanlaşmış bir kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Würzburg-Schweinfurt Uygulamalı Bilimler Üniversitesi</span>

Würzburg-Schweinfurt Uygulamalı Bilimler Üniversitesi (Almanca: Hochschule für angewandte Wissenschaften Würzburg-Schweinfurt, İngilizce: University of Applied Science Würzburg-Schweinfurt) Würzburg ve Schweinfurt'da kampüsleri olan Almanya'daki bir araştırma üniversitesidir.

<span class="mw-page-title-main">Konya Gıda ve Tarım Üniversitesi</span> Konyada kurulu vakıf üniversitesi

Konya Gıda ve Tarım Üniversitesi (KGTÜ), Bilimsel Araştırma Teknoloji Eğitim ve Kültür Vakfı (BARTEK) tarafından 2013 yılında Konya'da kurulmuş bir vakıf üniversitesidir. Üniversitenin kurulmasına ilişkin karar 18 Haziran 2013 tarihli ve 28681 sayılı resmî gazetede yayınlanmıştır. Konya Gıda ve Tarım Üniversitesi, Türkiye'nin gıda ve tarım alanındaki ilk ihtisas üniversitesidir ve eğitim dili İngilizcedir.

<span class="mw-page-title-main">Bilimsel hesaplama</span>

Bilimsel hesaplama karmaşık problemleri anlamak ve çözmek için gelişmiş bilgi işlem yeteneklerini kullanan çok disiplinli bir alandır. Hesaplamalı bilim üç farklı unsuru birleştirmektedir:

<span class="mw-page-title-main">Digital Medievalist</span>

Digital Medievalist, Orta Çağ tarihi çalışmaları ana alanı ve alt alan olarak dijital insanî bilimleri akademik alanlarında bilgisayarların ve bilgisayarla ilgili tekniklerin kullanımı ile ilgilenenler için akademik bir proje ve topluluk tabanlı bir kuruluştur.

Dijital dünya, 1998 yılında eski ABD başkan yardımcısı Al Gore tarafından, coğrafi referanslı ve dünyanın dijital bilgi arşivlerine bağlanan sanal bir dünya temsilini tanımlayan bir konsepte verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Hesaplamalı sosyal bilimler</span>

Hesaplamalı sosyal bilimler basitçe sosyal bilimler araştırmalarında büyük veri ve çeşitli bilgisayar programları kullanılarak incelemeler ve analizler yapmak şeklinde tanımlanabilir.

<span class="mw-page-title-main">Beşerî çevre bilimleri</span>

Beşerî çevre bilimleri, özellikle çevre literatürü, çevre felsefesi, çevre tarihi, çevresel antropoloji, çevre iletişimi, bilim ve teknoloji çalışmaları olmak üzere son birkaç on yılda beşeri bilimlerde ortaya çıkan birçok çevresel alt disiplinden yararlanan disiplinler arası bir araştırma alanıdır. Beşerî çevre bilimleri, önemli çevre sorunlarını ele almak için kültür, değerler, etik ve sorumluluklar hakkında insancıl soruları ele alır. Beşerî çevre bilimleri, bilimler ve beşeri bilimler arasındaki ve ayrıca batı, doğu ve yerli halklar kültürlerinde doğal dünya ve onun içindeki yeri ile ilişki kurma biçimleri arasındaki geleneksel ayrımları kapatmaya yardımcı olmayı amaçlar. Bu alan aynı zamanda "doğa" ve "kültür" arasındaki geleneksel ayrıma da değinerek, adalet, emek ve siyaset gibi insani sorularda birbirinden farklı "çevresel" sorunun iç içe geçtiğini gösteriyor. Beşerî çevre bilimleri, aynı zamanda çevre sorunları üzerinden yeni düşünme biçimleri yaratmak için farklı alanlardan yöntemleri sentezlemenin bir yoludur.

Hesaplamalı arkeoloji, uzun vadedeki insan davranışı ve davranışsal evrimin incelenmesi için bilgisayar tabanlı analitik yöntemleri ifade eder. Adlarının önüne 'hesaplamalı' sözcüğü eklenmiş olan diğer alt disiplinlerde olduğu gibi, terim, bilgisayar yardımı olmadan gerçekçi bir şekilde gerçekleştirilemeyen yöntemleri temsil etmektedir.