İçeriğe atla

Didero Etkisi

Diderot etkisi, tüketim mallarıyla ilgili sosyal bir olgudur. İki fikir üzerine kuruludur. İlk fikir, tüketiciler tarafından satın alınan ürünlerin kimlikleriyle uyumlu olacağıdır. İkinci fikir, tüketicinin mevcut tamamlayıcı mallarından sapan yeni bir mülkiyetin tanıtılmasının, sarmal bir tüketim süreciyle sonuçlanabileceğini belirtir. Terim, 1988'de antropolog ve tüketim kalıpları uzmanı Grant McCracken tarafından icat edildi ve adını, etkiyi ilk kez bir denemede tanımlayan Fransız filozof Denis Diderot'tan (1713-1784) alıyor.

Terim, satın alınan veya hediye edilen bir ürünün kişinin mülkiyetindeki diğer metalarla ilgili memnuniyetsizlik yaratması ve olumsuz çevresel, psikolojik ve sosyal etkileri olabilecek sarmal bir tüketim modelini kışkırtması süreciyle ilgili olarak sürdürülebilir tüketim ve yeşil tüketicilik tartışmalarında yaygın bir kullanım buldu.

Çıkışı

Kırmızı elbiseli Diderot, Dmitry Levitzky, 1773

Etki, Diderot'un "Eski Sabahlığımı Bırakırken Duyulan Pişmanlıklar" adlı denemesinde ilk kez anlatılmıştır. Burada güzel bir kırmızı sabahlık hediyesinin, sonunda onu borca sürükleyen beklenmedik sonuçlara yol açtığını anlatır. Başlangıçta hediyeden memnun olan Diderot, yeni giysisine duyduğu memnuniyeti yavaş yavaş kaybetti. Yeni şık sabahlığına kıyasla, diğer eşyaları eskimiş gibi görünmeye başladı ve yeni sahip olduğu şıklığa ve tarza ulaşamadıkları için onlarla memnuniyetsiz hale geldi. Örneğin, eski saman sandalyesini Fas derisi kaplı bir koltukla değiştirdi; eski masası pahalı yeni bir yazı masasıyla yer değiştirdi; eskiden sevdiği baskılar, daha maliyetli baskılarla değiştirildi ve böyle devam etti. Diderot şöyle yazar: "Eski sabahlığıma tam anlamıyla hükmediyordum ama yeni olanına köle oldum... Ani zenginliğin bulaşıcılığından sakının. Fakir adam görünüşü düşünmeden rahatça yaşayabilir, ama zengin adam sürekli bir gerilim altındadır."

Kullanım

McCracken'in kullanımında Diderot etkisi, "ürün tamamlayıcıları" veya "Diderot bütünlükleri" içindeki nesnelerle tüketiciler arasındaki etkileşimin sonucudur. Bir Diderot bütünlüğü, birbirleriyle ilgili olarak kültürel açıdan tamamlayıcı kabul edilen bir nesne grubudur. McCracken, bir tüketici için, görünüm ve sosyal rolün temsilindeki bütünlüğe yönelmek için tercih edilen bir Diderot bütünlüğünden sapmanın daha az olası olduğunu belirtir. Bununla birlikte, tercih edilen Diderot bütünlüğünden sapmada bir nesne elde edilirse, bu tüketicinin tamamen farklı bir Diderot bütünlüğüne yönelmeye başlamasına neden olabilir.

Sosyolog ve ekonomist Juliet Schor, 1992'de en çok satan kitabı The Overspent American: Why We Want What We Don't Need'de (İsrafçı Amerikalı: Neden İhtiyacımız Olmayan Şeyleri İstiyoruz) tatminsizlikle yönlendirilen rekabetçi, statü bilinçli tüketim süreçlerini tanımlamak için bu terimi kullanır. Schor'un 2005'te yazdığı "Diderot'nun Dersini Öğrenmek: Arzunun Yukarı Sürünmesini Durdurmak" başlıklı denemesi, etkinin günümüz tüketim kültürü bağlamında olumsuz çevresel sonuçlarını anlatır.

Kaynakça

  • McCracken, Grant Kültür ve Tüketim: Tüketim Mallarının ve Faaliyetlerinin Sembolik Karakterine Yeni Yaklaşımlar . Indiana University Press, Bloomington ve Indianapolis, 19880-253-31526-3 ; pp. 118–129
  • Schor, Juliet B. "Fazla Harcanan Amerikalı: İhtiyacımız Olmayan Şeyi Neden İstiyoruz" Harper Perennial; 1. HarperPerennial Ed Pub. 1999 baskısı.0-06-097758-2ISBN 0-06-097758-2978-0060977580
  • Schor, Juliet B. 'Learning Diderot's Lesson: Stopping the Upward Creep of Desire,' Tim Jackson (ed), Sustainable Consume (2005) içinde

Ekler

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Elektronik ticaret</span> genel olarak internet üzerinden yapılan iş endüstrisi türü

Elektronik ticaret ya da kısaca e-ticaret, 1995 yılından sonra İnternet kullanımının artmasıyla ortaya çıkan, ticaretin elektronik ortamda yapılması kavramıdır. Mağazasız perakendecilik olarak da bilinir. E-ticaret, mobil ticaret, elektronik fon transferi, tedarik zinciri yönetimi, İnternet pazarlaması, çevrimiçi işlem işleme, elektronik veri değişimi (EDI), envanter yönetim sistemleri ve otomatik veri toplama sistemleri gibi teknolojilerden yararlanır. E-ticaret, elektronik endüstrisinin en büyük sektörüdür ve yarı iletken sanayiinin teknolojik ilerlemeleri tarafından yönlendirilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Adam Smith</span> İskoç filozof ve ekonomist (1723–1790)

Adam Smith FRSA, "Ekonominin Babası" ve "Kapitalizmin Babası" olarak anılan İskoç ekonomist, ahlak filozofu, politik ekonominin öncüsü ve İskoç Aydınlanması sırasındaki önemli bir figürdü.

Pazarlama firmaların veya şirketlerin, herhangi ürün veya hizmet'lerin müşterilerinin ilgisini çekeceğini tayin etmeleri ve satış, hizmet, ticaret, reklam, iletişim ve işletme idaresi geliştirmeleri için stratejileri belirlemeleri sürecidir. Pazarlama süreci, bir bütünleştirilmiş süreç olup bunun vasıtasıyla firmalar müşterileri için değer yaratmakta ve bunun karşılığında müşterilerden deger kapabilmek için güçlü müşteri ilişkileri kurmaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Reklam</span> pazarlama için kullanılan iletişim biçimi

Reklam, "insanları gönüllü olarak belli bir davranışta bulunmaya ikna etmek, belirli bir düşünceye yöneltmek, dikkatlerini bir ürüne, hizmete, fikir ve kuruluşa çekmeye çalışmak, onunla ilgili bilgi vermek, ona ilişkin görüş ve tutumlarını değiştirmelerini veya belirli bir görüşü ya da tutumu benimsemelerini sağlamak amacıyla oluşturulan; iletişim araçlarından yer ya da süre satın almak yoluyla sergilenen ya da başka biçimlerde çoğaltılıp dağıtılan ve bir ücret karşılığı oluşturulduğu belli olan "duyuru"dur.

<span class="mw-page-title-main">Endüstriyel tasarım</span>

Endüstri ürünleri tasarımı veya endüstriyel tasarım seri üretim için tüketici ihtiyaç ve sorunlarına yönelik, estetik, yaratıcılık, teknik avantaj, işlevsellik, ergonomi, malzeme bilgisi, pazarlanabilirlik, üretim yöntemleri ve olanakları gibi çeşitli kriterleri gözeterek, yenilikçi ve güncel ürünler tasarlamaktır.

Alternatif tıp, biyolojik akla yakınlık, test edilebilirlik, tekrarlanabilirlik veya klinik deneylerden elde edilen kanıtlara sahip olmamasına rağmen tıbbın iyileştirici etkilerini elde etmeyi amaçlayan uygulamalara verilen isimdir. Alternatif terapiler tıp biliminin ve bilimsel yöntemin dışındadır ve tanıklık, anekdot, din, gelenek, hurafe, doğaüstü enerjiler, sözde bilim, propaganda, dolandırıcılık veya diğer bilim dışı kaynaklar gibi akıl yürütmedeki hatalara dayanır. Sıklıkla kullanılan terimler New Age tıbbı, sözde tıp, holistik tıp, alışılmışın dışında tıp, marjinal tıp ve şarlatanlıktan az farkla geleneksel olmayan tıptır.

<span class="mw-page-title-main">Feng şui</span>

Feng Şui, "rüzgâr" ve "su" anlamına gelen, doğada var olan yaşam enerjisini, yaşanılan mekânlarda harekete geçirme yöntemlerini gösteren eski bir Çin öğretisidir.

<span class="mw-page-title-main">Doğa bilimleri</span> doğal dünyayı inceleyen bilim dalları

Doğa bilimleri, gözlem ve deneylerden elde edilen ampirik kanıtlara dayalı olarak doğal olayların tanımlanması, anlaşılması ve tahmin edilmesiyle ilgilenen bilim dallarından biridir. Akran değerlendirmesi ve bulguların tekrarlanabilirliği gibi mekanizmalar, bilimsel ilerlemelerin geçerliliğini sağlamaya çalışmak için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Ticaret</span> mal veya hizmet değişimi ya da anlaşması

Ticaret, malların/ürünlerin üretim sürecinden tüketimine kadar geçen zamanda, ekonomik değer taşıyan başka nesneler ile değiştirilmesi, alışı ve satışı anlamında kullanılmaktadır. Ticaretin insanlık tarihindeki ilk şekli takastır. Takas yöntemi ile, mal ve hizmetler birbiri karşılığında değiş tokuş edilir. Günümüzde ise artık değişim aracı olarak para kullanımının keşfedilmesi insanlık tarihinin erken dönemlerine dayanmaktadır. Pek çok tarihçi ticaretin, iletişimin doğuşunu takiben takas yöntemiyle başlamış olduğunu düşünmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Carl Menger</span>

Carl Menger von Wolfensgrün, Avusturyalı iktisatçıdır. Klasik iktisat eleştirmeni ve Avusturya İktisat Okulu'nun kurucusudur. Marjinal fayda ve sübjektif değer kuramcısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kamu malı</span>

Kamu malı, münhasır fikrî mülkiyet haklarının geçerli olmadığı tüm yaratıcı çalışmalardan oluşur. Bu haklar sona ermiş, kaybedilmiş, açıkça feragat edilmiş ya da uygulanamaz hâldedir.

Keynesyen iktisat veya Keynesçilik, adını İngiliz ekonomist John Maynard Keynes'ten alır), toplam talebin ekonomik çıktı ve enflasyonu nasıl güçlü bir şekilde etkilediğine dair çeşitli makroekonomik teori ve modellerdir. Keynesyen görüşe göre, toplam talep ekonominin üretken kapasitesine eşit olmak zorunda değildir. Bunun yerine, üretimi, istihdamı ve enflasyonu etkileyen - bazen düzensiz davranan - bir dizi faktörden etkilenir.

İktisadi kıtlık ya da ekonomik kıtlık kâr amaçlı ekonomik sistem tarafından kar elde etmek amacıyla kasıtlı olarak yaratılan ve bir toplumun sahip olduğu üretim kaynaklarının, mevcut teknolojik gelişmişlik düzeyiyle işletilmesi ile ulaşılan üretim düzeyinin, sonsuz insan ihtiyaçları ve isteklerini karşılamakta yetersiz olduğunu ifade eden iktisadi bir terimdir. Gündelik hayatta kullanılan kıtlık kavramı somut bir yokluğu veya yetersizliği ifade ederken iktisadi anlamıyla kıtlık, mevcut kâr bazlı ekonomik sistem ve üretim teknolojisiyle ulaşılan üretim düzeyi ile ilgili bir yetersizliği ifade eder. Her adım başı üretilmiş envai çeşit ürünlerle dolup taşan çeşitli dükkân ve marketlerin boy gösterdiği günümüzde, ekonomi biliminin temeli olan kıtlığın anlamı üzerine derin düşünmek gereklidir.

Fizikte, tamamlayıcılık Kopenhag yorumuyla yakından ilgili kuantum mekaniğinin temel bir ilkesidir. Bu; nesnelerin aynı zamanda doğru olarak ölçülemeyen tamamlayıcı özelliklere sahip olduğunu ifade etmektedir. Heisenberg belirsizlik ilkesi uyarınca, bir özellik ne kadar doğru ölçülürse, tamamlayıcı özelliği de o kadar az doğru ölçülür. Bundan başka, belirli bir olay tipinin (fenomen) tam olarak açıklanması, bir şekilde tamamlayıcı olan çeşitli olası bazların her birinde yapılan ölçümler ile başarıya ulaşabilir. Tamamlayıcılık ilkesi, kuantum mekaniğinin önde gelen kurucularından olan Niels Bohr tarafından formüle edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sürdürülebilir moda</span>

Sürdürülebilir moda, moda sektöründe hızlı moda anlayışına karşı gelişmiş, ekolojik bütünlüğü ve toplumsal adaleti savunarak moda ürünlerini ve sistemini değiştirmeyi hedefleyen bir akım. Yalnızca ürünle değil, modanın bağlantılı olduğu toplumsal, kültürel, ekolojik, finansal sistemlerle de ilgilenen bir yaklaşımdır.

<span class="mw-page-title-main">Lüks mal</span>

Lüks mal, ekonomide yüksek gelir seviyesine sahip tüketicileri hedefleyen yüksek fiyatlı mallardır. Ürün serisinin en üst noktası ve lüksü çağrıştırır.

<span class="mw-page-title-main">Hayvansal ürün</span>

Hayvansal ürün, bir hayvanın vücudundan elde edilen herhangi bir malzemedir. Örnekler, yağ, et, kan, süt, yumurta ve bunların yanında kurutulmuş balık mesanesi ve peynir mayası gibi daha az bilinen ürünlerdir.

Tüketim karşıtlığı, tüketimciliğe, sürekli olarak maddi malların satın alınması ve tüketilmesine karşı olan sosyopolitik bir ideolojidir. Tüketim karşıtlığı, özellikle çevrenin korunması, sosyal tabakalaşma ve bir toplumun yönetiminde etik konularında kamu refahı pahasına mali ve ekonomik hedefler peşinde koşan ticari şirketlerin özel eylemleriyle ilgilenir. Politikada tüketim karşıtlığı çevre aktivizmi, küreselleşme karşıtı ve hayvan hakları aktivizmiyle örtüşüyor; dahası, tüketim karşıtlığının kavramsal bir varyasyonu, tüketiciliği aşan maddi bir şekilde yaşayan post-tüketimciliktir.

<span class="mw-page-title-main">Gıda endüstrisi</span>

Gıda endüstrisi, dünya nüfusu tarafından tüketilen gıdanın çoğunu sağlayan karmaşık, çeşitli işletmelerden oluşan küresel bir ağdır. Gıda endüstrileri terimi, gıda maddelerinin üretimi, dağıtımı, işlenmesi, dönüştürülmesi, hazırlanması, muhafazası, nakliyesi, belgelendirilmesi ve paketlenmesine yönelik bir dizi endüstriyel faaliyeti kapsamaktadır. Günümüzde gıda endüstrisi, büyük ölçüde emek-yoğun olan küçük, geleneksel, aile tarafından yürütülen faaliyetlerden büyük, sermaye-yoğun ve son derece mekanize endüstriyel süreçlere kadar uzanan imalat ile son derece çeşitlenmiştir. Birçok gıda endüstrisi neredeyse tamamen yerel tarıma, ürüne veya balıkçılığa bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Gıda sosyolojisi</span>

Gıda sosyolojisi, toplumun ilerleyen tarihi ve gelecekteki gelişimi ile ilgili kaygılardan ortaya çıkan gıda çalışmasıdır. Gıda sosyolojisi içerisinde; üretim, hazırlık, tüketim, dağıtım, etik, kültürel vb. konular barındırır. Toplumumuzdaki gıda dağıtımının yönü, gıda tedarik zincirindeki değişikliklerin analizi ile incelenebilir. Özellikle küreselleşme, gıda dağıtım endüstrisinde baskı etkisi yaratarak gıda tedarik zinciri üzerinde önemli etkilere sahiptir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.