İçeriğe atla

Didem Akay'ın intiharı

Didem Akay'ın intiharı, insan hakları aktivisti Türk trans kadın Didem Akay'ın 22 Temmuz 2019 günü İstanbul'da gerçekleşen intiharıdır.

Olay, Türkiye'de transgender'lara yönelik şiddet, baskı ve nefret söylemini gündeme getirmiştir.

Arka plan

2016'da nefret cinayeti sonucu ölen Queer (LGBTQ) hakları savunucusu transgender kadın Hande Kader'in yakın arkadaşı olan[1][2] 1994 doğumlu Akay, 2015 yılında Taksim'de düzenlenen İstanbul Onur Yürüyüşü’nde polis şiddetine maruz kalanlar arasındaydı.[3] Yürüyüş sırasında polise karşı direnirken gösteren bir fotoğrafı ile basında yer alarak Queer (LGBTQ) hareketi için bir simge haline geldi.[4][5] Akay, 2018 yılında "Türkiye Yılın Trans Güzeli" seçildi.[6][7] 22 Temmuz 2019'da İstanbul'da bir otel odasında kendisini asarak yaşamına son verdi.

Tepkiler

Medyada

Olayın ardından arkadaşları tarafından ana akım medya organlarında ve sosyal medya yapılan açıklamalarda, Akay'ın intiharının transfobik baskılar ve psikolojik travma nedeniyle gerçekleştiği öne sürüldü[8] ve Akay'ın intiharı, ülkede LGBTQ'ları intihara sürükleyen politikaların eleştirilmesine yol açtı.[9][10][11] Olayın bir intihar mı, toplumun işlediği bir cinayet olarak mı adlandırılması gerektiği tartışıldı.[12][13] İntihar haberi, Türkiye'de sosyal medyada gündem oldu.[6]

TBMM gündemi

Akay'ın intiharının ardından LGBTQ'lara yönelik baskılar TBMM'de gündeme geldi.[14]

HDP Siirt milletvekili Meral Danış Beştaş, Didem Akay'ın intihar haberi üzerine Adalet Bakanı Abdulhamit Gül'e bu ölüm olayı ve nedenlerine ilişkin bir çalışma yürütülüp yürütülmediğine ve ülkede LBGTQ'ların yaşam hakkını ihlal eden mekanizmalara ilişkin çalışmalar hakkında bir yazılı soru önergesi verdi[15](önerge cevaplanmamıştır.[16])

CHP milletvekili Sezgin Tanrıkulu ise "Didem Akay, toplumda, trans bireylere olan baskı, şiddet ve nefret söyleminin hangi boyutlara ulaştığını göstermektedir." diyerek meclis araştırması açılması için 20 milletvekili ile birlikte önerge verdi.[17]

Anma

Akay'ın intiharı, Türkiye'de Pembe Hayat Derneği öncülüğünde organize edilen Nefret Suçu Mağduru Transları Anma Günü'nde gündeme getirilmektedir.[18][19]

Kaynak

  1. ^ Selen, Eser (2020). ""The Public Immoralist" Discourses of Queer Subjectification in Contemporary Turkey". International journal of communication. 14. 2 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2023. 
  2. ^ "Trans kadın Didem Akay hayatına son verdi". Kaos GL - LGBTİ+ Haber Portalı. 23 Temmuz 2019. 10 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2023. 
  3. ^ Luque, Javier (3 Mart 2022). "Unless I write, no one will: Reporting on Turkey's LGBTi+ community". Free Turkey Journalists (İngilizce). 3 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2023. 
  4. ^ "Hande'yi Yakarak Öldürdüler, Didem'i Baskıyla". Karşı Mahalle. 23 Temmuz 2019. 20 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2023. 
  5. ^ "Trans kadın Didem Akay yaşamına son verdi". Independent Türkçe. 23 Temmuz 2019. 22 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2023. 
  6. ^ a b "2018 Trans Güzeli Didem Akay, otel odasında ölü bulundu". Haberler. 24 Temmuz 2019. 19 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2023. 
  7. ^ Tali, Didem (21 Haziran 2019). "An annual pageant is the one night a yer trans women in Turkey can celebrate". 30 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ "Trans kadın Didem Akay yaşamına son verdi. 2016 yılında yakılarak öldürülen Hande Kader'in de arkadaşıydı". Otekileringundemi.com. 19 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2023. 
  9. ^ Aver, Elif (24 Temmuz 2019). "Transfobik Baskı: Hande Kader yakıldı, Didem Akay intihar etti". İndigo Dergisi. 2 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2023. 
  10. ^ Tok, Hilal (25 Temmuz 2019). "Didem Akay'ın ardından: Transları intihara ne sürüklüyor?". Evrensel.net. 1 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  11. ^ Tahincioğlu, Gökçer (7 Ocak 2023). "Türk aile yapısını korumak üzerine: "Çekiyorsunuz ama yayınlamıyorsunuz"". T24. 6 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2023. 
  12. ^ Avşar, Seyhan (24 Temmuz 2019). "'İntihar değil cinayet'". Cumhuriyet. 1 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2023. 
  13. ^ "Türkiye Didem Akay'ı konuşuyor: İntihar mı? Nefret cinayeti mi?". Gercekgundem.com. 25 Temmuz 2019. 25 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2023. 
  14. ^ "Translara karşı işlenen nefret suçları Meclis gündeminde". T24. 25 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2023. 
  15. ^ "7 / 17078 Nolu yazılı Soru Önergesi" (PDF). TBMM.gov.tr sitesi. 26 Temmuz 2019. []
  16. ^ "Yazılı Soru Önergesi Bilgileri". TBMM.gov.tr sitesi. 1 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  17. ^ "CHP Milletvekili Tanrıkulu, LGBTQ'lara Yönelik Baskıları Meclis'e Taşıdı". Bianet.org. 25 Temmuz 2019. 29 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  18. ^ Erkan (20 Kasım 2022). "Bugün Kaybettiklerimizi Anıyoruz". SPoD. 20 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2023. 
  19. ^ "20 Kasım Platformu kuruldu". Kaos GL - LGBTİ+ Haber Portalı. 24 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2023. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tansu Çiller</span> 22. Türkiye başbakanı

Tansu Çiller, Türk ekonomist, akademisyen, siyasetçi ve 22. Türkiye Başbakanı. Başbakanlık görevini 1993-1996 yılları arasında sürdüren Çiller, Türkiye siyasi tarihindeki ilk ve tek kadın başbakandır. 1993-2002 yılları arasında Doğru Yol Partisi genel başkanlığı görevini yürütmüştür. 1996-1997 yılları arasında Başbakan yardımcılığı ve Dışişleri Bakanlığı görevini üstlenmiştir.

Transfobi, transgender veya transseksüel kişilere ya da direkt olarak transseksüelliğe karşı duyulan hoşnutsuzluğu ve olumsuz tutumu kapsamaktadır. Transfobi, toplumun cinsiyet normlarına uymayan insanlara karşı duyulan korkuyu, tiksintiyi, nefreti veya rahatsızlığı ve bunlara bağlı olarak şiddeti kapsayabilir. Genellikle homofobik görüşlerle birlikte ifade edilir ve bu nedenle sıklıkla homofobinin bir türü olarak kabul edilir. Transfobinin mağdurlarından olan çocuklar tacize, okulda zorbalığa ve/veya okul içinde şiddete, koruyucu aileleri tarafından şiddete maruz kalmaktadırlar. Yetişkin mağdurlarsa kamuoyunda alaya, tacize, sataşılmaya, şiddet ile tehdide, soyguna uğramaya ve yanlış tutuklamaya maruz kalmaktadır ve bu yüzden birçoğu toplumda güvensiz hissetmektedir. Bazıları; trans olduğu için kovulacağından veya muhafazakâr politikaların, onları korumak için yasalara karşı çıkan dindar grupların etraflarını kuşatmasının baskısından dolayı sağlık hizmetini reddediyor veya işyeri ayrımcılığıyla mücadele ediyor. Kurbanların yüksek bir oranının cinsel şiddete maruz kaldığı rapor edilmektedir.

<i>Hürriyet</i> (gazete) Türkiye merkezli günlük gazete

Hürriyet, Türkiye'de yayımlanan günlük gazete. 1 Mayıs 1948 tarihinde Sedat Simavi tarafından kurulmuş olup, günümüzde Demirören Holding bünyesinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hande Yener</span> Türk şarkıcı

Hande Yener, asıl adıyla Makbule Hande Özyener, Türk şarkıcı. Çıkış yaptığı 2000'lerin başından itibaren pop listelerinde üst sıralara yükselen şarkılarıyla Türk pop müziğinde kendine yer edindi. Müziğinin yanı sıra kıyafetleri ve değişkenlik gösteren imajıyla da adından bahsettirdi. Zaman zaman müzikal tarzında da değişiklikler yaptı; bir dönem pop müzikten elektronik müziğe geçiş yapsa da bu dönem kısa sürdü ve tekrar pop müzik yapmaya başladı. Kariyerindeki değişken adımları köşe yazarları tarafından birçok kez incelenerek yorumlandı, kariyeri boyunca meslektaşı Demet Akalın ile yaşadığı kavgalar ve tartışmalar Türkiye'de magazin gündemini sık sık meşgul etti, popüler kültürde simgeleşen bir kavga hâline gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">LGBT</span> Lezbiyen, gey, biseksüel ve trans bireyler için kullanılan kısaltma

LGBT veya GLBT ya da LGBTQ+, 1990'larda LGB kısaltmasından sonra ortaya çıktı ve 1980'lerin ortaları ile sonlarından bu yana gey sözcüğü yerine kullanılarak LGBT topluluğunu temsil etmeye başladı. Birçok etkinci, gey topluluğu kullanımının eksik bir tanımlama olduğunu düşünerek LGBT topluluğu kullanımına geçti.

Kuir veya Queer, heteroseksüel veya cisseksüel olmayan insanlar için kullanılan bir şemsiye tabirdir.

<i>Özgür Gündem</i> Türkçe ve Kürtçe yayımlanmış gazete

Özgür Gündem, Türkiye'de günlük olarak yayınlanmış, Türkçe ve Kürtçe dillerinde faaliyet göstermiş bir gazete.

<span class="mw-page-title-main">Pembe Hayat</span>

Pembe Hayat LGBTİ+ Dayanışma Derneği ya da kısaca Pembe Hayat Derneği, Türkiye'de 30 Haziran 2006 tarihinde kurulmuş ve transların ilk öz örgütlenmesi olan dernektir.

<span class="mw-page-title-main">Lubunca</span>

Lubunca, labunca ya da labunyaca, Türkiye'de LGBT bireyler tarafından kullanılan bir çeşit jargon. Lubuncaya göre lgbti+'lara "lubunya" onların konuştuğu dile de Lubunca denir ancak bugün Lubunca sadece trans kadınlar değil birçok lgbti+ 'nın konuşabildiği bir jargon haline gelmiştir. Romanca argosundan türese de Çingenece, Yunanca, Arapça, Ermenice ve Fransızca gibi pek çok dilden harmanlanan terimler bulundurmaktadır.

<i>Kraliçe Fabrikada</i> film

Kraliçe Fabrika'da, yönetmenliğini Ali Kemal Güven'in yaptığı, eşcinsel aşk temalı, 2008 yapımı Türk filmi.

İsa Şahmarlı'nın intiharı, Azerbaycan'da faaliyet gösteren Azad LGBT örgütünün bir üyesi olan İsa Şahmarlı adlı eşcinsel gencin, cinsel yönelimini ailesine ve arkadaşlarına açıkladıktan sonra maruz kaldığı baskılar neticesinde, çalıştığı ofiste kendisini gökkuşağı bayrağına asarak intihar etmesi olayıdır.

Hande Erçel, Türk oyuncu ve model.

Eylül Cansın, 23 yaşında Boğaziçi Köprüsü'nden atlayarak intihar eden Türk transeksüel kadın.

İstanbul Onur Haftası, her yıl haziran ayının sonlarında Stonewall ayaklanmalarının anısına gerçekleştirilen etkinliklerdir.

<span class="mw-page-title-main">Hande Kader cinayeti</span> Hande Kader cinayeti

Hande Kader, nefret cinayeti sonucu ölen transseksüel kadın ve LGBT hakları savunucusu. Haziran 2015'te polis tarafından engellenen İstanbul Onur Yürüyüşü'nde polise karşı direnirken çekilen fotoğraflarıyla basında yer alarak Türkiye'de LGBT topluluğu için bir simge hâline gelmişti.

Dönüşüm terapisi, bireyin cinsel yönelim, cinsiyet kimliği veya cinsiyet ifadesini tıbbi veya psikolojik yöntemler kullanarak eşcinsel veya biseksüelden heteroseksüele, transtan cisgendera dönüştürmeyi amaçlayan sözdebilim uygulamalarına verilen genel isimdir. Cinsel yönelim veya kimliğin değiştirilebileceğine dair güvenilir bir kanıt yoktur ve sağlık kurumları dönüşüm terapisi uygulamalarının etkisiz ve potansiyel olarak zararlı olduğu konusunda uyarılarda bulunmuştur. Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık'taki tıp, bilim ve devlet kuruluşları, dönüşüm terapisinin geçerliliği, etkinliği ve etiği konusundaki endişelerini dile getirmişlerdir. Günümüzde birçok sağlık kuruluşu bireylerin cinsel kimlik veya yönelimlerini patolojize etmenin depresyon, anksiyete, intihar eğilimi, benlik utancı gibi ağır ruh sağlığı sorunlarına sebep olduğunu belirterek dönüşüm terapisi uygulamasına şiddetle karşı çıkmaktadır. Asya, Avrupa, Okyanusya ve Amerika'daki çeşitli devletler dönüşüm terapisine karşı yasalar çıkarmıştır. Birçok sivil toplum örgütü dönüşüm terapisi uygulamasının bir insan hakkı ihlali olduğunun altını çizmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de kadın cinayeti</span> Türkiyede kadınların toplumsal rollerine bağlı nedenlerle öldürüldükleri cinayet vakaları

Türkiye'de kadın cinayeti, Türkiye'de kadınların "namus temizleme" gerekçesiyle öldürülmek gibi, toplumsal rollerine bağlı nedenlerle öldürüldükleri cinayet vakalarını ifade eder.

Kuir teori, ya da Queer Teorisi, 1990'lı yılların başında toplumsal cinsiyet çalışmaları alanında çıkmış olan, kuir çalışmaları kapsayan eleştirel kuramlar literatürüdür. Cinsel yönelim ve toplumsal cinsiyet temelli LGBTI+ hareketinin politik, toplumsal, kentsel, ekonomik bağlamlarını inceler. Batı merkezli, heteronormatif, patriyarkal toplumsal normlara ve tarihyazımına karşı farklı cinsellik tarihlerini yazmayı, toplumsal cinsiyetin farklı yollarını ifade etmeyi amaçlar. Sabit kimlikler ve özcü tanımlar yerine sürekli kendini sorgulayan, akışkan, dönüşen kavramları ve bakış açılarını gözetir.

"Trans çocukları koruyun", transseksüel gençliğe odaklanan trans hakları hareketini desteklemek için kullanılan bir ifadedir. Bu ifade, 2010'larda ve 2020'lerde, açıkça transseksüel bireylerin daha öne çıkması ve transseksüel meselelerin daha fazla tartışılması sonucunda popüler hale geldi.

Küçük Bayram Sokak, İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde yer alan ve seks işçiliği ile trans birey nüfusu vasıtasıyla tanınan bir sokaktır. Sokak, İstiklal Caddesi ve Tarlabaşı Bulvarı arasında, Demirören İstiklal Alışveriş Merkezi'nin arkasında yer alır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.