İçeriğe atla

Didamangisa

Didamangisa

Didamangisa (Türkçe: İhtiyar cadı), Laz mitolojisinde bir cadı figürüdür. Didamangisa günümüzde çocukları korkutmak için anlatılan hikâyelerde geçmektedir. Geçmişte Didamangisa'nın başka anlamları da vardı. Lazcanın Dutxe lehçesinde (Ardeşen lehçesine benzer) Didamangisa adının karanlık ve kötülükle ilgili olduğuna dair göstergeler bulunmaktadır. Murat Murğulişi, Didamangisa adlı kitabında bu karakterden bahsetmektedir.

Didamangisa

Didamangisa, demir kancasının ucuyla salatalık toplayan çocukları ayaklarında yakalayıp kaçıran yaşlı bir cadıdır. Salatalıkların olgunlaştığı dönemde salatalık tarlasında ortaya çıkan didamangisa, yerin hemen üzerinde biçimsiz bir torbayı andıracak şekilde sis gibi sürüklenir. Yerleşim yerlerine yakın yaşayan didamangisa, anne ve babası olmadan tarlaya giden çocuklara saldırır. Kendi çocuğu olmayan didamangisa, kaçırdığı çocukları yer altındaki ininden hiçbir zaman çıkarmaz.[1] Didamangisa, tuzağını taze salatalıkların gövdesine yakın bir yere kurar. Bir rivayete göre, didamangisa hayvan gübresinin (puşkundi) içinden çıkar.[2]

Emxuna

Hikâyenin Tunca (Dutxe) tarafında bilinen versiyonunda ise didamangisa erkektir ve emxuna adıyla bilinmektedir. Emxuna, salatalık toplayan çocukları kaçıran bir figürdür. Tunca (Dutxe) çevresinde bilinen bu karakter topraktan çıkar. Küçük ama çok güçlü olan Emxuna, bir yerden diğer yere çok hızlı gidebilir.[3]

Aneneri

Görünüş olarak didamangisaya benzeyen bu karakter, mısır tarlalarının koruyucudur. Elindeki bastonuyla yere vurarak mısır başaklarını tozutan Aneneri, mısırların sağlıklı büyümesini sağlar.[4]

Ona dida

Uzaktaki arazilerin koruyucu annesi olarak bilinir.[5]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Ascherson, Neal (2015). Black Sea: The Birthplace of Civilisation and Barbarism. Random House. s. 184. ISBN 1784700916. Erişim tarihi: 20 Aralık 2019. 
  2. ^ Alkumru, Nizametti (2005). Şimşir kokardı Azlağa: Laz kimliği ve kültürü. Chiviyazıları. s. 83. ISBN 9758663917. Erişim tarihi: 20 Aralık 2019. 
  3. ^ Paris, Catherine (1992). Caucasologie Et Mythologie Comparee. Actes Du: COLLOQUE INTERNATIONAL DU CNRS-IVE COLLOQUE DE CA. Peeters Publishers. s. 132. ISBN 2877230422. Erişim tarihi: 20 Aralık 2019. 
  4. ^ "Mitolojik Yaratıklarla İlgili Anlatılanlar". lazuri.com. 2007. 24 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2019. 
  5. ^ Esat Sarı (11 Ağustos 2007). "Mitolojik Yaratıklarla İlgili Anlatılanlar". lazuri.com. 31 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Vampir</span> insanların kanını emdiğine inanılan yaratık

Vampir, günbatımı ile şafak arasında dirilerek mezarından çıktığına, insanlara saldırıp kanlarını emdiğine inanılan mitolojik bir varlıktır.

<span class="mw-page-title-main">İsis</span>

İsis, Osiris'in, Seth ve Nephthys'in kardeşidir, Nut ve Geb'in kızları ve çocuk Horus'un annesidir. Bazı kaynaklara göre Anubis de İsis ile Osiris'in oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Simurg</span> Pers mitolojisinde bulunan efsanevi kuş

Simurg, Zümrüdüanka veya sadece Anka; kökeni Pers mitolojisi ve edebiyatına dayanan, efsanevi, iyicil bir kuştur. Sênmurw (Pehlevi) ve Sîna-Mrû (Pâzand) diğer isimlerindendir. Eski Mısır mitolojisindeki Feniks ve Türk mitolojisindeki Hüma veya Tuğrul gibi kuşlarla benzer özellikler taşır.

<span class="mw-page-title-main">Cadılık</span>

Cadı, birçok din ve mitolojide kötü amaçlara hizmet ettiğine ve doğaüstü güçleri olduğuna inanılan kişidir. Popüler kültürde siyah pelerinli, sivri başlıklı, süpürgesiyle uçan bir kadın figürü resmedilir. Türkiye'de farklı ağızlarda "cazı", "cazi" ya da "cazi kari" olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Lazca</span> Laz halkı tarafından kullanılan dil

Lazca Türkiye'nin Doğu Karadeniz kıyı şeridinde Rize ilinin Pazar ilçesinde bulunan Melyat Deresi'nden itibaren ve Gürcistan'ın Türkiye ile paylaştığı Sarp köyüne uzanan bölgede yaşayan Laz halkı tarafından konuşulan ve eski Kolhis dilinin devamı olduğu düşünülen Zanik bir Güney Kafkas dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Karagöz ve Hacivat</span> Türk gölge tiyatrosu karakterleri

Karagöz ve Hacivat, taklide ve karşılıklı konuşmaya dayanan, iki boyutlu tasvirlerle bir perdede oynatılan gölge oyunudur. Karagöz oynatıcısına kurgusal, hayali denir. Yardımcıları çırak, yardak, dayrezen, sandıkkardır. Oyunda konuşmaların değişmesi baş hareketleriyle yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Cadılar Bayramı</span> 31 Ekimde kutlanan geleneksel kostümlü bayram

Cadılar Bayramı, her sene 31 Ekim'de kutlanan, öncelikle Pagan ve sonrasında Hristiyan kökleri olmasına rağmen günümüzde seküler bir kutlama halini almış bayram. Çocukların, genellikle korkunç kostümler giyerek, kapı kapı dolaşıp şekerleme ve harçlık topladığı bir bayramdır. Diğer Cadılar Bayramı kutlamalarında yapılan etkinlikler arasında maskeli balolar, balkabağından fener oyma, korku filmi seansları ve perili olduğuna inanılan evlere düzenlenen geziler sayılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Lazlar</span> Etnik grup

Lazlar (Lazca: Lazepe, Lazi Güney Kafkas dillerinden Lazca konuşan ve Türkiye ve Gürcistan'ın Karadeniz kıyısındaki bölgelerinde yaşayan bir etnik gruptur.

İngiliz yazar J. K. Rowling'in yarattığı Harry Potter serisinde sihir, doğanın kanunlarını geçersiz kılmak için kullanılabilecek doğaüstü bir güç olarak tasvir edilmiştir. Seride birçok kurgusal büyülü yaratık bulunduğu gibi sıradan hayali yaratıklar roman dünyasında yeni sihirli özellikler sergilemektedir. Nesneler de, büyülenebilir ya da büyülü özelliklerle geliştirilebilir. İnsanlar küçük bir kısmı büyü gücüne sahiptir ve bu insanlar büyü gücüne sahip olmayan muggleların aksine "cadı" ve "büyücü" olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Saray Mozaikleri Müzesi</span> müze

Büyük Saray Mozaikleri Müzesi, İstanbul'da Sultanahmet Meydanı'nındaki Arasta çarşısında yer alan mozaik müzesidir. Müze binası, üzerine Sultanahmet Camii Çarşısı'nın yapıldığı Büyük Saray'ın, tabanı mozaiklerle kaplanmış olan peristil bölümünün kalıntıları üzerine inşa edilmiştir. Peristilin diğer bölümlerine ait mozaikler de bulundukları yerden müze binasına getirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hızır</span> İslamda hürmet edilen bir kişi

Hıdır veya Hızır, Kur'an'da Allah'ın salih kulu, büyük hikmete veya mistik bilgiye sahip bir kimse olarak tarif edilen ancak adıyla anılmayan bir figürdür. Çeşitli söylencelerde o, İbrahim, İranlı mitolojik kral Feridun, Makedonyalı Büyük İskender veya Türk mitolojisinde olduğu gibi (hıdrellez) İlyas ile birlikte anılır. Ortak noktaları; ölmüş balığın dirilmesi, iki deniz veya nehrin birleştiği yer, gizli bilgiler (hikmet), ölümsüzlük sırrına ulaşmış karakterlerden oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Wendigo</span>

Wendigo, Kuzey Kanada bölgesinde yaşadığı düşünülen mitolojik bir karakterdir.

Aliefendizade Ali Faik Efendi veya Hopalı Faik Efendi, Türkiye'de Lazca üzerine çalışmalar yapan ilk kişidir. Jön Türklerin Lazistan Sancağına yayılmasıyla başlayan kısa ömürlü otonomist ulusal harekette yer almıştır. Faik Efendi ile ilgili bilgilerin birincil kaynağı Nananena isimli Lazca ders kitabıdır.

<span class="mw-page-title-main">Çinka</span>

Çinka, Gürcü ve Laz-Megrel mitolojisinde karada yaşayan küçük yaratıklardır. Hem erkek hem de dişi olabilen Çinkalar, ormanlarda ve ıssız yerlerde yaşarlar.

Galenişi, yer altından geldiğine inanılan ve varlığı sadece hissedilebilen mitolojik yaratıktır.

<span class="mw-page-title-main">Bask mitolojisi</span>

Eski Baskların mitolojisi, Hıristiyanlığın MS 4. ve 12. yüzyıllar arasında Bask Ülkesine gelişinden büyük ölçüde hayatta kalamadı. Bu orijinal inanç sisteminin unsurları hakkında bilinenlerin çoğu, efsanelerin analizine, yer adlarının incelenmesine ve Basklar tarafından uygulanan pagan ritüellerine yetersiz tarihsel referanslara dayanmaktadır.

Kuzey Kafkasya'daki Vaynah halkı erken modern dönemde nispeten geç İslamlaştırıldı ve Amjad Jaimoukha (2005), atalara tapınmanın izleri de dahil olmak üzere İslam öncesi din ve mitolojisinin bazı unsurlarını yeniden inşa etmeyi öneriyor. ve cenaze kültleri. Vaynah halkları, özellikle Çerkesler ve Osetliler gibi Kuzey Kafkasya'nın diğer pek çok halkı gibi ağaca tapınıyor ve ağaçların ruhların yurdu olduğuna inanıyorlardı. Vaynah halkları, belirli ağaç türlerine hizmet etmek için birçok ritüel geliştirdi. Armut ağacının Vaynah inancında özel bir yeri vardı.

<i>Ala</i> (demon) mitolojik yaratık

Ala veya hala ; Bulgar, Makedon ve Sırp folkloründe yer alan mitolojik bir kadın yaratıktır. Ale, asıl amacı dolu yağdıran fırtına bulutlarını mahsulleri yok etmek ya da yağmalamak ve ele geçirmek için tarlalara, üzüm bağlarına veya meyve bahçelerine yönlendirmek olan kötü hava demonları olarak kabul edilir. Son derece obur olan ale, özellikle çocukları yemeyi sever fakat açgözlülükleri Dünya ile sınırlı değildir. Bazen Güneş veya Ay'ı yemeye çalıştıklarına, tutulmalara neden olduklarına ve başarılı olmaları halinde dünyanın sonu anlamına geleceğine inanılır. İnsanlar bir ala ile karşılaştığında zihinsel veya fiziksel sağlıkları ve hatta yaşamları tehlike altına girer fakat kendisine saygı ve güvenle yaklaşıldığında lütfu kazanılabilir. Bir ala ile iyi bir ilişki içinde olmak çok faydalıdır çünkü en sevdiklerini zenginleştirir ve zor zamanlarda bu kişilerin hayatlarını kurtarır.

Agatha Harkness, Marvel Comics tarafından yayınlanan Amerikan çizgi romanlarında görünen kurgusal bir karakterdir. Kötü niyetli bir kahraman ve Wanda Maximoff'un öğretmeni olarak tasvir edilen güçlü bir cadıdır. Nicholas Scratch'ın annesidir. Agatha, Salem cadı mahkemelerindeki orijinal cadılardan birisi olarak betimlenmiştir. Hayatta kalmayı başardı. Franklin Richards'ın dadısı olarak ve Wanda Maxsimoff'a rehberlik ederek Marvel evreninde önemli bir figür haline geldi. Agatha'nın Ebony adında mistik varlıkların varlığını hissedebilen kedi-vari bir yaratığı da vardır.

<i>Cadılar Bayramı Sona Eriyor</i> David Gordon Greenin 2022 filmi

Cadılar Bayramı Sona Eriyor, David Gordon Green tarafından yönetilen ve John Carpenter ve Debra Hill tarafından yaratılan karakterlere dayalı olarak Green, Danny McBride, Paul Brad Logan ve Chris Bernier tarafından yazılan yaklaşan bir Amerikan slasher filmidir. 2021 yapımı Cadılar Bayramı Öldürür'ün devamı ve Cadılar Bayramı film serisinin on üçüncü filmidir. Filmde Jamie Lee Curtis ve Nick Castle, Laurie Strode ve Michael Myers rollerini yeniden canlandırırken, Myers'ı James Jude Courtney canlandırıyor. Andi Matichak, Will Patton ve Kyle Richards, Laurie'nin torunu Allyson, Yardımcısı Frank Hawkins ve Lindsey Wallace rollerini yeniden canlandırıyorlar. Filmin yapımcılığını, Rough House Productions, Miramax ve Trancas Pictures ile birlikte kendi Blumhouse Productions şirketi aracılığıyla Jason Blum üstleniyor.