Dicle Tüneli - Turkipedia

Dicle Tüneli (Bırkleyn Mağaraları), Diyarbakır ili, Lice ilcesinde bulunan coğrafi ve arkeolojik alandır.

Diyarbakır merkezin 90 km kuzeyinde, Lice, Abalı köyüne 1,5 km uzaklıktadır. Birbirine paralel kayalıkların içinde beş mağara yer alır. Dicle Nehri'nin Doğu kolu olan Dibni Çayı alandaki mağaraların birinden girer, diğer taraftan çıkar. Buraya Dicle tüneli denilmektedir. Diclenin doğduğu yer olduğu sanılan bu alana Asur kralları kitabe ve kabartmalar yaptırmıştır. Alanda beş mağara yer alır.^[1]

Birinci mağara: Dibni Çayı'nın aktığı doğal tünel olup, 870 m uzunluk, 20–25 m yüksekliğe sahiptir. Tünelin sonunda üç çivi yazıtı ve iki kabartma bulunur. I.Tiglat-pilaser'in yazıtı ve kabartması, yine III. Salmanassar'ın yazıtı ve kabartması yer alır.

İkinci mağara: Üçgen şeklindeki mağara 450–500 m uzunluk, 20 m yükseklik, 25 m genişliğe sahiptir. Mağara prehistorik devirden Orta Çağa kadar kullanıldığı anlaşılmaktadır. Mağarada Asur Kralı III. Salmanassar'ın karbartması ve iki adet kitabeleri bulunmaktadır. Bu mağarada yapılan kaçak kazı buluntularından tarih öncesi zamanlarda kullanıldığı saptanmıştır. Mağara Genç Neolitik çağdan itibaren, MÖ 4. binyıl, MÖ 2. binyıl, erken ve orta demir çağında kullanılmıştır. Mağara yüzeyinde yoğun olarak Bizans dönemi seramik kalıntılarına rastlanmıştır. Horasan harcıyla yapılmış bina temelleri bulunur.

Üçüncü mağara: İkinci mağaranın 200 m doğusunda yer alır. 200 m uzunluğundaki mağara iki kısımdan oluşur. İlk giriş kısmında tarih öncesi obsidiyen parçaları ve Hassuna seramiği, iç taraf Demir çağı seramiklerine rastlanmıştır.

Dördüncü mağara: Birinci mağaranın giriş kısmının kuzeyinde yer alır. Önde geniş bir alan arka kısımda daha dar bir alan bulunur. Geniş kısım yoğun olarak insan yerleşiminde kullanılmıştır. Kaçak kazı kuyularında görülen üç tabaka, uzun süreli yoğun yerleşmeye işaret eder. Genç Neolotik zaman ve Demir çağına ait seramik parçaları bol miktarda bulunmaktadır.

Beşinci mağara: Korha Dağı'nın güney yamaçlarında bulunan küçük bir mağaradır. Demir Çağına ait seramik parçaları mağaranın insanlar tarafından kullanıldığına işaret etmektedir.

Galeri

Tünel çıkışında üzerinde mağara
III. Salmanassar'ın karbartması

Kaynakça

^ SCHACHNER, Andreas. "BIRKLEYN MAĞARALARI (DİCLE TÜNELİ) YÜZEY ARAŞTIRMASI, 2004". academia.edu. Erişim tarihi: 25 Eylül 2016.

Konuyla ilgili yayınlar

A. Schachner, Assyriens Könige an einer Quellen des Tigris. Archäologische Untersuchungen im Höhlensystem von Bırkleyn und am sogenannten Tigris-Tunnel, Istanbuler Forschungen 51 (Tübingen: Wasmuth, 2009) Türkçe Özet: 271-285.

İlgili Araştırma Makaleleri

Hititler ya da Etiler, Tunç Çağı'nda Anadolu, Levant ve Kıbrıs'ta varlık göstermiş bir halk.

<span class="mw-page-title-main">Karain Mağarası</span> Döşemealtıda bir mağara

Karain Mağarası, Türkiye'nin en büyük doğal mağaralarından biridir. Denizden yüksekliği 430-450 metredir. Antalya'nın 30 km kuzeybatısında eski Antalya-Burdur kara yoluna 5–6 km uzaklıkta bulunan Yağca mahallesi sınırları içinde bulunur. Antalya-Burdur kara yolunun 13. km'sinde Karain işaret levhasından sola dönülerek Karain Mağarası yoluna girilir. Antalya'ya uzaklığı 27 km'dir.

<span class="mw-page-title-main">Gurgum</span>

Gurgum Krallığı coğrafi olarak Akdeniz, Doğu Anadolu, İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’nun kesişim noktasında kurulmuş bir Neo-Hitit kent devletidir. Krallığın merkezi genellikle bugünkü Maraş Kalesi ve çevresi olarak görülür. Burada Gurgum ve Marqasti tanımları arasındaki fark, birinin bir bölgeyi diğerinin ise kent merkezini ifade etmesidir.

Hattuşa ya da Hattuşaş, Hititler'in Geç Tunç Çağı dönemindeki başkentidir. Çorum il merkezinin 82 km güneybatısındaki Boğazkale ilçesinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İvriz</span>

İvriz, Konya ilinin Halkapınar ilçesinin İvriz mahallesine bağlı, Ereğli ilçesinin 12 km güneydoğusunda bulunan Demir Çağı arkeolojik sit alanıdır.

Türbe Höyük, Siirt il merkezinin 27 km. güneybatısında yer alan bir höyüktür. Botan Çayı'nın Dicle'ye katıldığı bölgenin yaklaşık 6 km. kuzeyinde, Botan Vadisi'nde, dere kıyısındadır. Boyutları yaklaşık 100 x 40 metredir.

Ziyaret Tepe Höyüğü, Diyarbakır ilinin Bismil ilçesi güneydoğusunda, Dicle ve Batman Çayı'nın birleşme noktasının 20 km. batısında, Dicle'nin güney kıyısında yer alan bir höyüktür. Bölgedeki büyük höyüklerden biri olup, ovadan 22 metre yükseklikte 3 hektarlık bir alandır. Kuzey taraftaki höyüğün (akropol) üç tarafında uzanan "aşağı şehir" ise 29 hektarlık bir alana yayılmıştır. Diyarbakır Arkeoloji Müzesi tarafından Tepe Höyüğü adıyla tescil edilmiştir.

Zincirli Höyük Gaziantep il merkezinin batısında, İslahiye ilçesinin 10 km. kuzeyinde yer alan bir höyüktür. Amanos Dağları'ndan doğu - batı yönünde geçit veren Beyhan Geçidi'ndeki ovada, küçük bir bataklığın batı kenarındadır. Geç Hitit Dönemi buluntuları ile tanınmıştır. Antik adı Aramice'de Sam'al olup Geç Hitit Dönemi'nin en önde gelen metropollerinden biri ve bir kraliyet merkezi olarak bilinmektedir. Günümüzden 3 bin yıl önce 40 hektarlık bir alana yayılmış bir kentti. Zincirli Höyük kazılarında ele geçen Asur Kralı Esarhaddon'a ait bir kitabe, kentin Sam'al olduğunu doğrulamaktadır. Hitit İmparatorluğu'nun MÖ 1.200'lerden sonra çöküşü ardından Güneydoğu Anadolu Bölgesi - Kuzey Suriye genel yayılımında, tarihçilerin Geç Hitit Devletleri, Kuzey Suriye Krallıkları ya da Suriye - Hitit Devletleri olarak adlandırdıkları devletler kurulmuştu. Bu devletlerin başkentlerinde, kentin merkezini oluşturan yönetsel ve dinsel yapılar bir yükseltide kurulmuş, ayrıca tahkim edilmiş bir kale içinde yer alınmıştır. Kentler, çift sur ile çevrilidir. Zincirli kenti de bu başkentlere bir örnek oluşturmaktadır.

Giricano Höyüğü, Diyarbakır İli Bismil İlçesi'nin 11 km. güneydoğusunda, Dicle Nehri'nin kuzey kıyısında yer alan bir höyüktür. Nehre hakim konumdaki tepe 170 x 120 metre boyutlarında olup 25 metre yüksekliktedir. Ziyaret Tepe Höyüğü'nün 3 km. kuzeybatısında, Hakemi Use'nin 2 km. kuzeyindedir.

Sultantepe Höyüğü, Şanlıurfa ili'nin Harran İlçesi'nin Akçakale yolu 13 km kuzeybatısında, Kötüçay ile Kömürcü Dere arasında, Sultantepe Köyü'nün hemen yanında yer alan bir höyüktür. Tepenin tabanda çapı 550 metre olup Urfa Ovası'nın en büyük höyüğüdür. Yüksekliği 43 metredir. Adana İli Kozan İlçesi yakınlarındaki, günümüzde yeri tam olarak bilinmeyen Sultantepe Höyüğü ile karıştırılmamalıdır.

Harput Kabartması, Elazığ yakınlarındaki Harput antik kentinde bulunan ve MÖ 2. binyıla tarihlenen Akad taş tableti.

Lichtenstein Mağarası, Aşağı Saksonya, Almanya'nın Dorste kentinde 1972 yılında keşfedilen 115 m uzunluğunda arkeolojik bir mağara alanıdır. Mağarada günümüzden 3,000 yıl öncesine tarihlenen 21 kadın ve 19 erkekten oluşan iskelet kalıntıları keşfedilmiştir. Buna ek olarak, Yaklaşık 100 bronz cisim ve Urnfield Kültürü'ne ait seramik parçalar bulunmuştur.

Nanumanga Mağaraları, Polinezya'nın batısında yer alan Tuvalu'da, Nanulanga'nın kuzey kıyılarında su altında bulunan bir mağara. 1986 yılında iki dalgıç tarafından keşfedildi. Mağaralar, deniz seviyesinden 37 ve 46 m aşağıda, mercan kayalıklarının dibinde bulunmaktadır. Mağara tavanında ve duvarlarda bulunan koyu renk lekeler ve zeminde görülen siyahlaşmış mercan parçaları, eski yerleşimciler tarafından ateş kullanıldığı fikrini ortaya koymaktadır.

Dibni Nehri - Türkiyede bir çay. Dicle nehrinin kaynaklarından biri. Eski isimleri: Subnat, Sebbeneh-Su, Zebenne-su

Birkleyn Mağaraları, Diyarbakır'ın Lice ilçesinin Örtülü köyünde yer alan mağaralardır. Birkleyn, "yükselme, kabarma" anlamına gelmektedir. Ayrıca İskender-i Birklin ismiyle de anılmaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanmış tescilli arkeolojik sit alanları listesinde yer almaktadır.

Tak-ı Bostan, İran'da Kirmanşah kentinin hemen kuzeydoğusunda yer alan 3.-7. yüzyıllar arasındaki dönemden kalma Sasani kaya kabartmalarının mevcut olduğu köy ve yerleşim yeri.

Rahim Mağarası olarak da bilinen Utroba Mağarası, Bulgaristan'un Kırcaali ilinde yer alan bir tarih öncesi mağara tapınağıdır. İnsan vulvasını andıran mağara, Trak dönemine tarihlenmektedir. Tarihçiler, mağaranın bir dönem doğurganlık tapınağı olarak kullanıldığına inanmaktadır.

Grapčeva mağarası, Neolitik ve Tunç Çağı arkeolojik sit alanıdır. Mağarada üç farklı tarih öncesi kültür keşfedildi: Nakovan, Cetina ve Hvar kültürü.

Vela Spila mağarası, Hırvatistan'da, Korčula adasındaki Vela Luka kasabasının yukarısında, Pinski Rat tepesinde, yaklaşık 130 metre (430 ft) yükseklikte yer alan bir mağaradır. Mağara, 40 m (130 ft) uzunluğunda, 17 m (56 ft) yüksekliğinde ve yaklaşık 40 m (130 ft) genişliğinde eliptik şekilli bir mağaradan oluşmaktadır. Mağaranın çatısında, Almanya'daki Brillenhöhle'ye benzer şekilde, henüz belirlenemeyen bir zamanda çökmenin neden olduğu iki açıklık bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Betal Kaya Sığınağı</span>

Betal Kaya Sığınağı, aşağı Pivka Nehri Vadisi'nin güneydoğu kenarında, Postojna'dan Bukovje'ye giden yolun hemen üstündeki bir yamaçta yer alan bir karstik mağara; taş alet kalıntıları, eserler ve çağdaş hayvanların sayısız fosilleşmiş kemikleri ile zengin kültürel tortu katmanlarının bulunduğu bir sit alanıdır. Girişi, Pivka Nehri'nin suları tarafından oyulmuş 174 m (571 ft) uzunluğundaki mağaranın tavanının çökmesiyle oluşmuştur.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.