İçeriğe atla

Dişli pompa

Harici dişli pompanın patlatılmış görünümü
Harici dişli pompadaki sıvı akışı
Harici dişlili pompada sıvı akışı
Bu dahili dişli pompada sıvı soldan sağa akar.
Bir scooter motorunun yağ pompası

Dişli pompa, sıvıyı yer değiştirmeyle pompalamak için dişlilerin birbirine geçmesini kullanır.[1]

Dişli pompa, hidrolik akışkan gücü uygulamalarında ve çok viskoz sıvıları pompalamada vb çeşitli uygulamalarda kullanılır.

Dişli pompa, 1600'lerde Johannes Kepler tarafından icat edilmiştir.[2]

Dişli pompanın iki tipi vardır: İki harici düz dişli kullanan harici dişli pompalar ve bir harici ve bir dahili düz dişli kullanan dahili dişli pompalar.

Dişli pompalar pozitif deplasman verir yani her devirde sabit miktarda sıvıyı pompalar.

Bazı dişli pompalar, hidrolik motor veya pompa olarak çalışacak şekilde tasarlanır.

Çalışma teorisi

Dişliler döndükçe pompanın emme tarafında dişler birbirinden ayrılarak boşluk oluşturur ve bu boşluk akışkan ile dolar. Sıvı, dişliler tarafından pompanın boşaltma tarafına taşınır; burada dişlilerin birbirine geçmesi sıvının yerini alır. Mekanik boşluklar 10 μm düzeyinde olup çok azdır. Dar boşluklar ve dönüş hızı, sıvının geriye doğru sızmasını önler.

Dişlilerin ve yuvaların sağlam yapısı, çok yüksek basınçlara ve çok viskoz sıvıları pompalamaya olanak tanır.

Helisel ve çavuş dişli grupları (düz dişliler yerine), Roots üfleyicilere benzer lob şekilli rotorlar (genellikle süperşarjör olarak kullanılır) ve pompaların istiflenmesine izin veren mekanik tasarımlar dahil olmak üzere birçok tip vardır. En yaygın tipleri aşağıda gösterilmiştir (tahrik dişlisi mavi, rölanti mor renkte gösterilmiştir).

  • Hidrolik güç uygulamaları için harici dişli pompa tasarımı
    Hidrolik güç uygulamaları için harici dişli pompa tasarımı
  • Otomotiv yağ pompalarının dahili dişlili (Gerotor) pompa tasarımı
    Otomotiv yağ pompalarının dahili dişlili (Gerotor) pompa tasarımı
  • Çok viskoz akışkanlar için dahili dişlili (hilal şeklinde dahili dişli) pompa tasarımı
    Çok viskoz akışkanlar için dahili dişlili (hilal şeklinde dahili dişli) pompa tasarımı

Harici hassas dişli pompalar genellikle 210 bar (21.000 kPa) civarındaki maksimum çalışma basınçlarıyla ve 3.000 devir/dakika civarındaki maksimum dönüş hızlarıyla sınırlıdır. Bazı üreticiler daha fazla çalışma basınçlarına ve hızlara sahip dişli pompalar üretmektedir ancak bu tür pompalar genellikle gürültülüdür ve özel önlemlerin alınması gerekebilir.[3]

Emme ve basınç bağlantı noktalarının, dişlilerin birbirine geçtiği yerde arayüz oluşturması gerekir (dahili pompa çizimlerinde soluk gri çizgilerle gösterilir). Bazı dahili dişli pompalarda hilal şeklinde ek conta vardır (yukarıda sağda gösterilmiştir). Bu hilal, dişlileri ayrı tutma görevi yapar ve aynı zamanda girdap akımlarını da azaltır.

Pompa formülleri:

  • Debi = dönüş başına pompalanan hacim × dönüş hızı
  • Güç = debi × basınç
  • HP cinsinden Güç≈ ABD gal/dak cinsinden debi × (lbf/in2 cinsinden basınç)/1714

Verimlilik

Dişli pompalar, özellikle yüksek basınçlı uygulamalarda çok verimlidir.

Verimliliği etkileyen faktörler:

  • Boşluklar: Dişlilerin ucundaki ve dış çapındaki geometrik boşluklar sızıntı ve geri akışa olanak sağlar. Ancak bazen daha çok boşluk hidrodinamik sürtünmeyi azaltmaya ve verimliliği artırmaya yardım eder.
  • Dişli boşluğu: Dişliler arasındaki fazla boşluk aynı zamanda sıvı sızıntısına da neden olur. Ancak bu, sıvının dişli dişleri arasında kalmasından kaynaklanan enerji israfının azaltılmasına yardım eder.

Kullanımı

  • Petrokimyasallar: Saf veya doldurulmuş bitüm, zift, motorin, ham petrol, madeni yağ vb.
  • Kimyasallar: Sodyum silikat, asitler, plastikler, karışık kimyasallar, izosiyanatlar vb.
  • Boya ve mürekkep
  • Reçineler ve yapıştırıcılar
  • Kağıt hamuru ve kağıt: asit, sabun, sodalı su, siyah likör, kaolin, kireç, lateks, çamur vb.
  • Gıda: Çikolata, kakao yağı, dolgu maddeleri, şeker, bitkisel katı ve sıvı yağlar, pekmez, hayvansal gıdalar vb.
  • Havacılık: Jet motoru yakıt pompaları olarak

Dişli pompalar, piyasada kolaylıkla temin edilebilen ve değişik uygulama alanlarında kullanılan bir pompa tipidir. Ekonomik olması da bir diğer avantajı olarak öne çıkar.[4] Ayrıca toza ve kirliliğe toleranslı olmaları, emiş seviyeleri ve verimliliklerin yüksek olması sebebiyle hidrolik sistemlerde çok yaygın olarak kullanılırlar.

Hidrolik dişli pompalar yaygın olarak kaldırma, indirme, açma, kapatma veya döndürme gibi farklı gereksinimlerin olduğu, güvenli ve uzun ömürlü olması beklenen alanlarda kullanılır. Gövdeleri alüminyum veya döküm olarak üretilebilir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Welcome to the Hydraulic Institute". Pumps.org. 26 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2013. 
  2. ^ Frank Prager, Kepler as inventor, Vistas in Astronomy, Volume 18, 1975, Pages 887-889, https://doi.org/10.1016/0083-6656(75)90184-1.
  3. ^ Pinches, M J (2000). Kempe's Engineers Year-Book, p. 2070. Miller Freeman, Kent. 0863824420.
  4. ^ "Hidrolik Devrelerde Kullanılan Pompa Tipleri". 11 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hidrolik</span>

Hidrolik kelimesi (hydraulics) Yunan dilindeki ὑδϱαυλικός (hydraulikos) kelimesinden gelir. Bu kelime de kök olarak su (ὕδωϱ) ve boru (αὐλός) kelimelerinden gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Pompa</span>

Pompa, genelde elektrik enerjisini hidrolik enerjiye çevirerek sıvıları veya bazen çamur gibi bulamaçları, mekanik güçle hareket ettiren makinadır.

<span class="mw-page-title-main">Amortisör</span>

Amortisör, makinelerde çalışma sırasında meydana gelen sarsıntı ve titreşimlerin şiddetini ve etkisini azaltmak için kullanılan elemanlar. Amortisörler hareket yönüne ters, hız ile orantılı bir direnç gösterirler. Böylece sarsıntı ve titreşim doğuran enerjiyi ısıya çevirerek yutarlar. Her türlü darbeli çalışan makinelerde kullanılmalarına rağmen en yaygın kullanma alanı araçlardır.

<span class="mw-page-title-main">Dolaşım sistemi</span> hayvanlarda kan dolaşımını sağlayan organ sistemi

Dolaşım sistemi veya kardiyovasküler sistem maddelerin vücuttaki dolaşımını sağlayan organ sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Debriyaj</span>

Debriyaj, motorla vites kutusu arasındaki irtibatı keserek vites değiştirme olanağı sağlayan güç aktarma organlarından biridir.

Otomatik şanzıman veya otomatik vites, motorlu aracı sürerken belli bir motor devir hızı için, tekerleklerin devir hızının kademeli olarak, motor gücünü ileten dişlileri değiştirerek yükseltilmesi ya da alçaltılması işleminde sürücünün işini kolaylaştıran bir mekanizmadır.

Redüktör, bir dönme hareketinin devir-tork oranını değiştiren dişli sistemidir. Vites kutularıyla birlikte dişli çark düzeneklerinin paralel dişli dizilerinin bir elemanıdır. Yapısal bakımdan redüktörler, gövde içine yerleştirilmiş dişli çarklar, miller, yataklar gibi parçalardan oluşan sistemlerdir.

Hidrolik benzetim (analoji), elektron hareketlerinin incelenmesi için hidrolik sistemlerin kullanılmasıdır. Elektrik akımı gözle görülemediği için iletkenlerde elektron akışı sıvının boru içindeki akışına benzetilir. Bu benzetimde devre elemanlarına karşılık hidrolik karşılıkları kullanılır.

Havayla çalışan diyaframlı pompalar endüstrinin birçok alanında değişik amaçlarla kullanılmaktadır. Pompa ölçüsüne uygun kapasitedeki bir kompresöre bağlanarak çalıştırılır. Elektrikle çalışmadığı ve içinde elektrikle çalışan parça barındırmadığı için patlamazlık (ex-proof) özelliği vardır. Sıklıkla bu nedenden dolayı patlayıcı üretiminde tercih edilmektedirler.

<span class="mw-page-title-main">Kontrol sistemi</span>

Kontrol sistemi, diğer cihaz veya sistemlerin davranışlarını doğrudan veya dolaylı olarak yöneten, kontrol eden bir cihaz veya cihaz grubudur. Endüstriyel ürünler için endüstriyel kontrol sistemi kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Santrifüj pompa</span>

Santrifüj pompa sıvının dönen kinetik enerjisini hidrodinamik enerjiye dönüştürerek sıvıyı basınçlandırmak için kullanılır. Dönme enerjisi bir motordan alınır. Santrifüj pompa dinamik eksenel simetrik iş-emici türbomakinelerin alt sınıfıdır. Sıvı, pompa çarkına dönme ekseni boyunca girer, pompa çarkı tarafından hızlandırılır, radyal olarak dışarıya çıktığı difüzöre akar.

<span class="mw-page-title-main">Hidrolik sıvı</span> kimyasal

Hidrolik sıvı veya hidrolik likit, genel olarak hidrolik sıvıları mineral yağ ve su bazlıdır. Hidrolik sıvıları kullanabilecek ekipmanlara örnek olarak ekskavatörler, bekolar, hidrolik frenler, hidrolik direksiyon sistemleri, şanzımanlar, çöp kamyonları, uçak kontrol sistemleri, asansörler ve endüstriyel makineler verilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Dalgıç pompa</span>

Dalgıç pompa pompa gövdesine yakın bir şekilde hava geçirmez olarak kapatılmış motorlu bir pompadır. Tüm tertibat pompalanacak akışkanın içine daldırılır. Bu tip pompanın asıl yararı pompayla sıvı yüzeyi arasındaki yükseklik farkıyla ilişkili bir problem olan pompa kavitasyonunu önlemesidir. Dalgıç pompalar vakum oluşturan ve atmosferik basınca dayanan jet pompalarının aksine sıvıyı yüzeye iter. Dalgıç pompalar elektrik motoru yerine kuyu içi hidrolik motorunu çalıştırmak için yüzeyden gelen basınçlı sıvıyı kullanır ve hareket sıvısı olarak da ısıtılmış su ile ağır yağ uygulamalarında kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">İlerleyen boşluklu pompa</span> pozitif deplasmanlı pompa

İlerleyen boşluklu pompa, bir tür pozitif deplasman pompadır ve mono pompa, helezon pompa, burgulu pompa veya sonsuz vidalı pompa, olarak da bilinir. Rotoru döndürüldüğünde, bir dizi küçük, sabit şekilli, ayrık oyukların ilerlemesi yoluyla pompadan akışkanı aktarır. Bu, hacimsel akış hızının dönüş hızı ile orantılı olmasına ve pompalanan sıvıya uygulanan düşük kayma gerilmesi seviyelerine yol açar.

<span class="mw-page-title-main">Radyatör (motor soğutma)</span>

Radyatörler, içten yanmalı motorları soğutmak için, özellikle otomobiller olmak üzere aynı zamanda piston- motorlu uçak, demiryolu lokomotifleri, motosikletler, sabit üretim tesisi veya bu tür bir motorun benzer herhangi bir kullanımı için kullanılan ısı eşanjörleridir.

<span class="mw-page-title-main">Karıştırma (proses mühendisliği)</span>

Endüstriyel proses mühendisliğinde karıştırma, heterojen bir fiziksel sistemin daha fazla homojen hale getirilmesi karıştırılmasını içeren birim işlemdir.

<span class="mw-page-title-main">Loblu pompa</span>

Loblu pompa, pozitif deplasmanlı pompa türüdür. Lobların birbirine dokunup döndürmek yerine neredeyse tam birbiriyle buluşacak şekilde tasarlanması dışında dişli pompa'ya benzer. Loblu pompanın en eski örneği, 1860'ta yüksek fırınlarda demiri eritmek için yanma havası üflemek için patenti alınan, ancak artık daha yaygın olarak motor süper şarjörü olarak kullanılan Roots üfleyicisi'dir.

<span class="mw-page-title-main">Eksenel akışlı pompa</span>

Eksenel akışlı pompa, (EAP) esasen bir boru içinde pervane’li bir pompa türüdür. Pervane doğrudan borudaki kapalı bir motor ile veya boruya dışarıdan takılan elektrik motoru veya benzinli/dizel motorlarla veya boruyu dik açıyla delen tahrik miliyle çalıştırılabilir.

Seviye sensörleri, sıvıların ve sıvılaştırılmış katıların, bulamaçların, tanecikli malzemelerin ve üstünde serbest yüzeyli tozlar dahil olmak üzere sıvılaştırılmış katıların seviyesini algılar. Akan maddeler, yerçekimi nedeniyle kaplarında esasen yatay hale gelirken, çoğu dökme katı, bir tepe noktasına bir durma açısında yığılır. Ölçülecek madde bir kabın içinde olabilir veya doğal halinde olabilir. Seviye ölçümü sürekli veya noktasal değerler olabilir. Sürekli seviye sensörleri, belirli bir aralıktaki seviyeyi ölçer ve belirli bir yerdeki tam madde miktarını belirlerken, nokta seviye sensörleri yalnızca maddenin algılama noktasının üstünde mi yoksa altında mı olduğunu gösterir. Genellikle ikincisi, aşırı yüksek veya alçak seviyeleri tespit eder.

<span class="mw-page-title-main">Döner kanatlı pompa</span> Emme veya basınç görevleri için gazlar ve sıvılar için pozitif deplasmanlı pompa

Döner kanatlı veya paletli pompa, gövdesinin (stator) içinde dönen rotor'a takılı birkaç kanat ve kanaldan oluşan, emme veya basınç görevlerinde gazları ve sıvıları pompalayan pozitif deplasmanlı bir pompa'dır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.