İçeriğe atla

Dişbudak

Dişbudak
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Plantae
Şube:Tracheophyta
Sınıf:Magnoliopsida
Takım:Lamiales
Familya:Oleaceae
Alt oymak:Fraxininae
Cins:Fraxinus
L., Sp. Pl.: 1057 (1753).
Türler
metne bakınız.
Kanatlı meyve (samara) Fraxinus excelsior
Tüysü yapraklar Fraxinus pennsylvanica

Dişbudak, zeytingiller (Oleaceae) familyasının Fraxinus cinsini oluşturan türüne göre maksimum boyu 10–30 m arasında değişebilen dolgun ve düzgün gövdeli yuvarlak tepeli ağaç türlerinin ortak adı.

Adi Dişbudak Yaprakları

Genellikle sulak ya da derin toprağa sahip yerlerde bulunurlar. Yaprak döken veya bazen her dem yeşil ağaç veya çalı formunda olabilirler.

Morfolojik özellikleri

Yaprak: Tek tüysü yapraklar karşılıklı veya bazen dalların ucunda sarmal dizilişlidir. Yaprak ve yaprakçık sapı tabanı çoğu kez kalınlaşmıştır.

Çiçek: Bileşik salkımlı çiçek kurulu uçta veya sürgünün ucundaki koltuktan ya da önceki yılın yan sürgünlerinden gelişir. Brahteler ince uzun mızraksı olup geçicidir veya bulunmaz. Küçük çiçekler, erdişi, bir eşeyli veya çok eşeylidir. Kaliks 4 dişli veya düzensiz loplu bazen de bulunmaz. Korolla beyaz sarımsı 4 loplu, dip kısmı bölünmüştür veya bulunmaz. 2 Stamen korollanın dibine gömülmüştür. İplikçikler kısa olup çiçekler tam olarak açılınca dışarıya çıkar.

Meyve: Tohumlu taslağı 2 yumurtalık gözlü sarkıktır. Boyuncuk kısa; tepecik 2 yarıklıdır. Meyve uçtaki kanadı uzamış bir kanatlı meyvedır. (samara) Tohumlar genellikle tekli yumurtamsı-dikdörgen biçimindedir. Besidoku etli kökçük diktir.[1]

Türler

  • Amerika dişbudağı (Fraxinus americana)
  • Sivri meyveli dişbudak (Fraxinus angustifolia)
  • Tek yapraklı dişbudak (Fraxinus anomala)
  • Fraxinus apertisquamifera
  • Fraxinus attenuata
  • Fraxinus baroniana
  • Meksika dişbudağı (Fraxinus berlandieriana)
  • Kuzey dişbudağı (Fraxinus bungeana)
  • Karolina dişbudağı (Fraxinus caroliniana)
  • Fraxinus chiisanensis
  • Çin dişbudağı (Fraxinus chinensis)
  • Fraxinus coriariifolia
  • Fraxinus cuspidata
  • Kaliforniya dişbudağı (Fraxinus dipetala)
  • Fraxinus dubia
  • Adi dişbudak (Fraxinus excelsior)
  • Fraxinus ferruginea
  • Himalaya dişbudağı (Fraxinus floribunda)
  • Fraxinus gooddingii
  • Küçük yapraklı dişbudak (Fraxinus greggi)
  • Formoza dişbudağı (Fraxinus griffithii)
  • Baltık dişbudağı (Fraxinus holotricha)
  • Ağlayan dişbudak (Fraxinus hookeri)
  • Fraxinus hupeiensis
  • Fraxinus insularis
  • Fraxinus lanuginosa
  • Oregon dişbudağı (Fraxinus latifolia)
  • Japon dişbudağı (Fraxinus longicuspis)
  • Fraxinus malacophylla
  • Mançurya dişbudağı (Fraxinus mandshurica)
  • Fraxinus micrantha
  • Nepal dişbudağı (Fraxinus nepalensis)
  • Kara dişbudak (Fraxinus nigra)
  • Fraxinus odontocalyx
  • Çiçekli dişbudak (Fraxinus ornus)
  • Pallis dişbudağı (Fraxinus pallisiae)
  • Chihuahuan dişbudağı (Fraxinus papillosa)
  • Fraxinus paxiana
  • Yeşil dişbudak (Fraxinus pennsylvanica)
  • Fraxinus platypoda
  • Fraxinus profunda
  • Fraxinus punctata
  • Fraxinus purpusii
  • Mavi dişbudak (Fraxinus quadrangulata)
  • Fraxinus raibocarpa
  • Fraxinus rufescens
  • Çin çiçekli dişbudağı (Fraxinus sieboldiana)
  • Fraxinus sinensis
  • Fraxinus sogdiana
  • Fraxinus spaethiana
  • Fraxinus stylosa
  • Teksas dişbudağı (Fraxinus texensis)
  • Fraxinus trifoliolata
  • Tropikal dişbudak (Fraxinus uhdei)
  • Arizona dişbudağı (Fraxinus velutina)
  • Afgan dişbudağı (Fraxinus xanthoxyloides)

Kaynakça

  1. ^ Wu Zhengyi, Raven, P.H. & Hong Deyuan (eds.) 1994–2013. Flora of China. 25 vols. Science Press, Beijing & Missouri Botanical Garden Press, St. Louis. Online at eFloras.org Reference page.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ihlamur</span> bitki cinsi

Ihlamur (Tilia), Malvaceae (ebegümecigiller) familyasına bağlı, Kuzey Yarımküre'nin ılıman ve yarı tropik bölgelerinde yetişen ağaç cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Karaağaç</span>

Karaağaç, karaağaçgiller (Ulmaceae) familyasının Ulmus cinsinden ağaç türlerine verilen ad

<span class="mw-page-title-main">Ova akçaağacı</span>

Ova akçaağacı, Sapindaceae familyasından 15–25 m boy, 1m çap yapabilen akçaağaç türü.

<span class="mw-page-title-main">Kurtbağrı</span>

Kurtbağrı, Zeytingiller (Oleaceae) familyasından Ligustrum cinsini oluşturan çalı veya küçük ağaçlara verilan ad.

<span class="mw-page-title-main">Caryophyllaceae</span>

Karanfilgiller (Caryophyllaceae), bir yıllık ve çok yıllık otsu, çalımsı bitkileri kapsayan bir çiçekli bitkiler familyası.

<span class="mw-page-title-main">Çınargiller</span>

Çınargiller (Platanaceae), hamamelidales'e ait 5 familyadan biridir. Platanaceae (Çınargiller) soğuğa ve kirli havaya dayanıklı uzun ömürlü bitkilerdir. Işık enerjisini kimyasal enerjiye dönüştürebilirler (fotosentez). Kök çok güçlüdür. Budamaya oldukça dayanıklıdır. Yaprakları tozdan ve gazlardan fazla etkilenmediklerinden büyük endüstri şehirlerinin caddelerinde, park ve bahçelerde fazla görünmektedir. Platanaceae (Çınargiller) ailesinin sadece bir cinsi (Platanus) vardır. Bu cins 6-10 m uzunluğuna sahiptir. Çınarlar (Platanus), kuzey Yarım kürenin ılıman ve subtropikal bölgelerinde doğal olarak yetişen ve 25-30 m boylarında kışın yapraklarını döken bir ağaçtır. Tüm türlerde, çiçekler yoğun küçük çiçek grupları olarak büyür. Platanus occidentalis (Amerikan çınar) ve P. orientalis ; iki tür melezleştirildi ve ekili çınarların çoğu melez kökenli olabilir. Bütün üyeleri Platanus cinsinde toplanmıştır. Platanus'un taksonomik pozisyonunun, genellikle çiçek ve çiçeklenme yapısına dayanarak, Rosaceae'nin daha ilkel üyelerine yakın bir yerde olduğu kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Zeytingiller</span>

Zeytingiller (Oleaceae), Lamiales takımından kışın yaprağını döken veya her dem yeşil ağaç veya çalı türlerini içeren bitki familyasıdır. Zeytin familyası olarak da bilinen Oleaceae, çiçek açan çalılar, ağaçlar ve Lamiales düzenindeki birkaç liana'nın taksonomik familya'sıdır Şu anda 28 cins olup bunlardan birinin yakın zamanda soyu tükenmiştir. Mevcut genera, 2012'de yeniden dirilen "Cartrema"yı içerir. Oleaceae'deki türlerin sayısının 700 civarında olduğu tahmin edilir. Çiçekleri genellikle çok sayıdadır ve oldukça kokuludur. Ailenin, güney kutup dairesine yakınından (İngilizce:subarctic) Afrika, Avustralya ve Güney Amerika'nın en güney bölgelerine kadar uzanan altkozmopolit dağılımı vardır. Familyanın önemli üyeleri arasında zeytin, ash, yasemin ve privet, forsythia, fringetrees ve leylak vardır.

<span class="mw-page-title-main">Anadolu sığla ağacı</span> bitki türü

Anadolu sığla ağacı, Altingiaceae familyasındandır. Türkiye'de Güney Ege ve Batı Akdeniz bölgelerinde sınırlı alanlarda yetişir. Yerel dilde "Günlük ağacı" olarak bilinen sığla, 20 metreye kadar boylanabilir ve görünüş olarak çınara benzer. 200-300 yıla kadar yaşayabilir. Marmaris ve Datça bölgelerinde dere boylarında, Köyceğiz ve Fethiye civarında ise taban suyu yüksek olan düzlüklerde korulukları vardır. Köyceğiz'de bulunan doğal yayılış alanlarının, portakal bahçelerine dönüşmesi ile daraldığı belirtilir. Orman Genel Müdürlüğü tarafından korunan alanlarda yeni korulukları tesis edilmektedir. Türkiye dışında sadece Rodos Adasında bulunur. Subtropikal iklim özellikleri görülen sıcak, nemli ve suyu bol yerlerde yetişir.

<span class="mw-page-title-main">Ballıbabagiller</span> bitki familyası

'Lamiaceae, Labiatae veya Türkçe adıyla 'Ballıbabagiller; 236 cins ve 7,280 tür ile temsil edilir ve dünya çapında özellikle ılıman kuşakta yayılış gösteren bir bitki familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Taxaceae</span> kozalaklı ağaçların bir familyası

Taxaceae, Pinales takımına bağlı bir bitki familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Manolyagiller</span>

Manolyagiller (Magnoliaceae), Magnoliales takımına ait bir familyadır.

<span class="mw-page-title-main">Lauraceae</span>

Lauraceae (Defnegiller). Laurales takımına ait bir bitki familyası.

<span class="mw-page-title-main">Dar yapraklı sinirli ot</span>

Dar yapraklı sinirli ot, sinirli otgiller (Plantaginaceae) familyasından yaygın bir bitki türü.

<span class="mw-page-title-main">Fener ağacı</span>

Fener ağacı, Sapindaceae familyasından Koelreuteria cinsini oluşturan anavatanı Güney ve Doğu Asya olan üç ağaç türünün ortak adı.

<span class="mw-page-title-main">Saçlı meşe</span> bitki türü

Saçlı meşe, kayıngiller (Fagaceae) familyasından anavatanı Güney Avrupa ve Anadolu olan bir meşe türü.

<span class="mw-page-title-main">Çobangülü</span>

Çobangülü, Fabaceae familyasından 10–40 cm yüksekliğe ulaşabilen iki yıllık veya kısa ömürlü çok yıllık bir bitki türü.

<i>Aniseia</i> bitki cinsi

Aniseia, Convolvulaceae familyasına bağlı bir bitki cinsidir. Panama veya Herrera orijinlidir.

<span class="mw-page-title-main">Toros akçaağacı</span> sapindaceae familyasından bir akçaağaç türü

Toros akçaağacı, Sapindaceae familyasından bir akçaağaç türüdür.

Botanik sözlüğü