Diş hekimliği
Diş hekimliği ağız boşluğunun dentisyonu ve oral mukozasının yanı sıra başta maksillofasiyal (çene ve yüze ait) bölge olmak üzere çevresindeki ve ilişkili dokuların ve yapıların hastalıklarını, rahatsızlıklarını ve bozukluklarını çalışan, teşhis eden, önleyen ve tedavi eden tıp dalıdır.[1] Halk arasında sadece dişlerle ilişkilendirilmesine rağmen diş hekimliğinin alanı dişlerle sınırlı olmayıp temporomandibular eklem ve diğer destekleyici kas, lenf, sinir, damar ve anatomik yapılar da dahil olmak üzere kraniyofasiyal kompleksin diğer elemanlarını da barındırır.
Belirli kaynaklarda, diş hekimliği ve bir tıpta uzmanlık dalı olan stomatoloji (ağız hastalıkları ve rahatsızlıkları ile ilgilenen bilim dalı) birbirlerinin yerine kullanıldığından stomatoloji teriminin artık büyük ölçüde kullanılmadığı anlaşılmaktadır.
Diş tedavileri, genellikle diş hekimi ve diş hekimi asistanı tarafından yürütülür. Diş hekimi asistanı, diş hijyenisti, diş teknisyeni, diş terapisti, veteriner diş hekimliği, estetik diş hekimliği, geriatrik diş hekimliği, ortodonti, protetik, endodonti de diş hekimliği alt dalıdır. Diş hekimlerinin çoğu özel muayenehanelerde, ağız ve diş sağlığı merkezlerinde veya devlet hastanelerinde çalışmaktadır.
Diş hekimliği tarihi, insanlık ve medeniyet tarihi kadar eskidir. Erken Harappa dönemine ait İndus Vadisi Medeniyeti'nin (MÖ 3300) kalıntıları arasında 9.000 yıl öncesine tarihlenen delinmiş dişler bulunmuştur.[2] Diş cerrahisinin tıptaki ilk uzmanlık alanı olduğu düşünülmektedir.[3]
Eğitim
John M. Harris, Ohio, Bainbridge'de dünyanın ilk dişhekimliği okulunu açtı ve diş hekimliğinin bir sağlık mesleği olarak yerleşmesine yardımcı oldu. Okul 21 Şubat 1828'de açıldı ve bugün bir Harris diş müzesidir. İlk dişhekimliği fakültesi, Baltimore Diş Cerrahisi Koleji, 1840 yılında Baltimore, Maryland, ABD'de açıldı.
Türkiye'de diş hekimliği mesleğini icra edebilmek için kişinin bir diş hekimliği fakültesinde öğrenim görmesi gerekmektedir. Her yıl ÖSYM tarafından düzenlenen üniversite sınavlarına girerek başarılı olan kişi tercih ettiği bir diş hekimliği fakültesine girmeye hak kazanır. Her yıl artmakla birlikte 2018 yılında Türkiye'de 63 tanesi Devlet Üniversitesi ve 23 tanesi Özel Üniversite bünyesinde olmak üzere 86 adet diş hekimliği fakültesi vardır.[4]
Diş hekimliği fakültelerinde 1964 yılı itibarıyla eğitim süresi 5 yıldır ve alınan dersler temel tıp bilimleri ve klinik bilimler olmak üzere ikiye ayrılabilir.[5] Temel tıp bilimleri; Anatomi, Fizyoloji, Histoloji, Embriyoloji, Patoloji, Biyokimya, Biyoloji ve Genetik, Mikrobiyoloji ve Farmakoloji olarak sıralanırken klinik bilimler arasında Ağız, Diş ve Çene Cerrahisi, Oral Diagnoz ve Radyoloji, Pedodonti, Endodonti, Restoratif Diş Tedavisi, Ortodonti, Periodontoloji, Protetik Diş Tedavisi sayılabilir. Eğitimin ilk 3 senesinde preklinik eğitim verilmekte olup son 2 sene klinik eğitimlere başlanır. 5 sene sonunda başarılı olan kişi diş hekimi unvanını alır.
Yabancı dil şartını sağlayan diş hekimleri isterlerse 2012 itibarıyla her yıl ÖSYM tarafından Eylül ayında düzenlenen ve 120 sorudan oluşan DUS'a (Dişte Uzmanlık Sınavına) girerek uzman diş hekimi olabilirler. 2018 yılında eklenen Oral Patoloji uzmanlık alanı ile birlikte diş hekimliğinde toplam 9 adet uzmanlık alanı bulunmaktadır ve bu uzmanlık alanları ve eğitim süreleri aşağıdaki gibidir.
| Uzmanlık Ana Dalı | Eğitim Süresi |
|---|---|
| Ağız, Diş ve Çene Cerrahisi | 4 yıl |
| Ağız, Diş ve Çene Radyolojisi | 3 yıl |
| Pedodonti | 3 yıl |
| Endodonti | 3 yıl |
| Ortodonti | 4 yıl |
| Periodontoloji | 3 yıl |
| Protetik Diş Tedavisi | 3 yıl |
| Restoratif Diş Tedavisi | 3 yıl |
| Oral Patoloji | 3 yıl |
Kaynakça
- ^ "Glossary of Dental Clinical and Administrative Terms". American Dental Association. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2014.
- ^ "Stone age man used dentist drill". BBC News. 6 Nisan 2006. 22 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2010.
- ^ Suddick, RP; Harris, NO (1990). "Historical perspectives of oral biology: a series". Critical Reviews in Oral Biology and Medicine. 1 (2). ss. 135-51. doi:10.1177/10454411900010020301. PMID 2129621. 8 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2019.
- ^ "Türk Dişhekimleri Birliği - Yıllara Göre Fakülte Sayıları". 10 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2019.
- ^ "Türk Dişhekimleri Birliği - Fakültelerdeki Eğitim Süreleri". 10 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2019.
