Devlet Savunma Komitesi
 |
| Şu bir parçasıdır: Sovyetler Birliği devlet yapısı |
|
Devlet Savunma Komitesi (Rusça: Государственный комитет обороны, ГКО, Gosudarstvennyj komitet oborony, GKO), II. Dünya Savaşı kapsamındaki Büyük Vatanseverlik Savaşı sırasında (Doğu Cephesi), Sovyetler Birliği'ndeki olağanüstü hal koşullarında devlet iktidarını yürüten organı.[1]
Devlet Savunma Komitesi (GKO), 30 Haziran 1941'de, Sovyetler Birliği'nin Nazi Almanyası tarafından istilası edilmeye başlamasından sonra bir hafta sonra Sovyetler Birliği Yüksek Sovyeti, Halk Komiserleri Konseyi ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesinin aldığı ortak kararla kuruldu. GKO'nun kurulmasıyla birlikte savaş halideki olağanüstü koşullarda alınacak kararlar en üst düzeyde merkezileştirildi. Bununla birlikte Yüksek Sovyet hala çalışmaya devam etti. 18 Haziran 1942'de Moskova'da gerçekleşen 9. Sovyetler Birliği Halk Vekilleri Kongresi'ne binlerce üye katıldı.[2]
Tarihi kayıtlara göre; 29 ve 30 Haziran 1941'de Sovyetler Birliği Komünist Partisi genel sekreteri Jozef Stalin ve Sovyet hükûmeti ülkenin batı sınırındaki Kızıl Ordu kuvvetlerinin yenilgiye uğratılmasından sonra suçlanacağını düşünüyordu. İlk saldırı günlerinde kişisel ikametgâhı Kuntsevo Dacha'da izdivaya çekildi. 30 Haziran'da Dışişleri Komiseri Vyacheslav Molotov acil toplantı yapılması yönünde çağrıda bulundu. Toplantıya İçişleri Komiseri Lavrentiy Beria, Halk Komiserleri Konseyi başkan vekili Kliment Voroşilov ve Halk Komiserleri Konseyi üyesi Georgi Malenkov katıldı. Daha sonra toplantılara Dış Ticaret Komiseri Anastas Mikoyan ve Halk Komiserleri Konseyi üyesi Nikolay Voznesenski de katıldı. Toplantıda Stalin başkanlığında GKO'nun kurulmasına karar verildi. Öğleden sonra Stalin'in evine giden grup kendisinin devlet ve parti başkanı olarak işlevlerini sürdürmelerini, yeni oluşturulan komiteye başkanlık etmelerini ve üyelerinin görevlerini üstlenmelerini istediler.[3][4]
3 Şubat 1942'de komitenin üyeleri olan Voznesenski ve Mikoyan aynı zamanda Gosplan yönetimine de getirildiler. 20 Şubat 1942'de ise Lazar Kaganoviç de yönetime dahil oldu. 22 Kasım 1944'te savaşın sona ermesiyle birlikte komitedeki Voroşilov'un yerine Nikolay Bulganin getirildi.[5]
Yönetim
- Başkan - Jozef Stalin
- Başkan yardımcısı - Vyacheslav Molotov
- Üyeler - Lavrentiy Beria, Kliment Voroşilov, Georgi Malenkov
Kaynakça
- ^ Glantz, David M. When Titans Clashed: How the Red Army stopped Hitler. Lawrence, KS: University Press of Kansas, 1995. ISBN 978-0-7006-0899-7 Overview of Eastern Front from Soviet side.
- ^ "Высшие органы государственной власти СССР" (Rusça). 18 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2018.
- ^ Barber, John, and Harrison, Mark. (1991). The Soviet Home Front 1941–1945: A Social and Economic History of the USSR in World War II. London: Longman. ISBN 0-582-00964-2, ISBN 0-582-00965-0.
- ^ Werth, Alexander. (1964). Russia at War 1941–1945. New York: Carrol and Graf.
- ^ Roberts, Geoffrey. Stalin's Wars: From World War to Cold War, 1939-1953. New Haven, CT: Yale University Press, 2006. ISBN 0-300-11204-1 Post-revisionist study of Stalin's wartime and post-war leadership.
