İçeriğe atla

Devlet Han Ludî

19. yüzyıl başlarında Sih tasvirinde Devlet Han Ludî at sırtında Kali Bein'de (bazı anlatımlarda nehrin adı 'Vahi Nadi'dir) boğulduğuna inanılan Nanak'ı aramaktadır.

Devlet Han Ludî (Peştuca: دولت خان لودی) Ludî hanedanının son hükümdarı İbrahim Ludî döneminde Lahor valisiydi. Devlet, İbrahim'e karşı duyduğu hoşnutsuzluk nedeniyle Babür'ü krallığı istila etmeye davet etti.[1] Başlangıçta Jalandhar Doab'ın valisiyken daha sonra tüm Pencap'ın valiliğine getirilmiştir. Tatar Han'ın oğluydu,[2] Pencap'ın önceki Nizamı, Sikander Ludî'nin (Nizam Han Ludî olarak da bilinir) babası Behlül Han Ludî yönetimindeki Ludî hanedanından bağımsızlığını ilan etmişti. Devlet Han hanedana sadıktı ancak katı, gururlu ve şüpheci doğası nedeniyle İbrahim'e ihanet etti.[3]

Babür'ün Yardımı

1523 yılında Devlet Han'ın hükümdarı İbrahim Ludî, akrabaları ve bakanı ile bir iktidar mücadelesine girişti. Devlet Han, o sırada Gujarat'ın Sultan Muzaffer'in koruması altında yaşayan hükümdarın kendi amcası Alam Han (Ala-ud-din olarak da bilinir) ile birlikte İbrahim'in baş muhaliflerinden biriydi. İmparatorluk genelinde isyan çıkmıştı. Kendi tehlikeli durumunun farkında olan Devlet Han, oğlu Gazi Han Lodi'yi hükûmetin durumu hakkında daha fazla bilgi edinmesi için Delhi'ye gönderdi. Gazi Han dönüşünde babasını İbrahim Ludî'nin valiliğini elinden almayı planladığı konusunda uyardı. Bunun üzerine Devlet Han, Kabil'deki Babür'e elçiler göndererek imparatora karşı yardım karşılığında bağlılığını sundu. Babür kabul etti.

Babür'ün ordusu kısa sürede Lahor ve Dipalpur'u ele geçirdi. Devlet Han ve oğulları Gazi ve Dilawar Khan Lodi, Dipalpur'da Babür'e katıldılar ancak Babür Devlet'a Lahor yerine Jalandhar ve Sultanpur'u sunduğunda hayal kırıklığına uğradılar. Devlet Han ve Gazi bu görevleri kabul etmek yerine saklanırken Dilaver Han babasına ihanet ederek Sultanpur'u ve Khan Khanan unvanını kabul etti.

Devlet Han kısa bir süre sonra, Babür Belh'te Özbeklerle savaşmak için Hindistan'dan ayrılırken, Alam Han'ın Delhi'yi kuşatmasına yardım etmek için Lahor'da bazı kuvvetler bıraktığında ortaya çıktı. Devlet, Lahor'u geri almayı umarak Alam Han'a yardım teklif etti. Ancak Babür'le artık dostane ilişkiler içinde olmadığı için Devlet Han'ın yardımı reddedildi. Bunun yerine, oğlu Gazi ile birlikte Pencap'ın sorumluluğunu üstlenirken diğer oğulları Dilaver ve Hacı, Alam Han ile birlikte Delhi'ye gittiler. Bu saldırı her iki tarafın da ihaneti nedeniyle başarısız oldu.

Babür, Alam Han'ın Sialkot'taki başarısızlığını Hindistan'a dönerken duydu. Bu sırada Babür'ün döndüğünü duyan Devlet Han ve Gazi, Lahor'un kuzeyindeki Milwat kalesine kaçtılar. Babür Milwat'ı kuşattı ve Devlet Han teslim oldu. Hapsedileceği Bhera'ya giderken yolda öldü.

Devlet Han'ın Babür'ü Hindistan'a davet ederek başlattığı olaylar nihayet 1526'da İbrahim Han Ludî'nin öldüğü Panipat Savaşı ile sonuçlandı. Babür artık Hindistan'ın hükümdarıydı ve Babür İmparatorluğu'nu kurmaya devam etti.

Sihizm'deki Önemi

Guru Nanak Devlet Han Ludî'nin dükkanlarında hizmette, Lahora Singh Mussawar, yaklaşık 1900.

Memurlarından biri olan Jai Ram, Guru Nanak'ın kız kardeşi Nanaki ile evliydi. Jai Ram, Guru Nanak'a Devlet Han Ludî'nin dükkânında ve tahıl ambarlarında bekçi olarak iş buldu. Nanak'ın stokları Devlet Han'a israf ettiğine dair sık sık şikâyetler yapılıyordu ancak yapılan iki denetimde mağazanın doğru hesaplarla tamamen dolu olduğu tespit edildi. Ayrıca Guru Nanak'ın öğretilerini Nawab'a şikayet etmişler, bir noktada bir Qazi bu suçlamalara dayanarak Nanak'ı mahkemeye çağırmış ve Devlet Han Nanak'ı savunmuştur.[1]

Kaynaklar

  • Haig, Wolseley ve diğerleri, The Cambridge History of India Vol. III: Turks and Afghans, Cambridge: Cambridge University Press, 1928, 10-12

Kaynakça

  1. ^ a b The encyclopaedia of Sikhism. 1. Harbans Singh. Patiala: Punjabi University. 1992-1998. ss. 535-536. ISBN 0-8364-2883-8. OCLC 29703420. 8 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2023. 
  2. ^ McLeod, W. H. (1968). Gurū Nānak and the Sikh religion. Delhi: Oxford University Press. s. 108. ISBN 0-19-563735-6. OCLC 35868282. 
  3. ^ Social Studies Part II. Punjab School Education Board (PSEB). ss. 8-9. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sihizm</span> tek tanrı inancına dayalı bir din

Sihizm, Hint yarımadasının Pencap bölgesinde MS 15. yüzyılın sonlarında ortaya çıkan tek tanrılı bir dindir. Sihizm, başlıca dinlerin en gençlerinden biri ve dünyanın en büyük beşinci organize dinidir. 21. yüzyılın başlarından itibaren yaklaşık 25 milyon Sih vardır.

<span class="mw-page-title-main">Lahor</span> Pakistanda bir şehir

Lahor, Pakistan'ın Pencap eyaletinin başkenti ve en büyük şehridir. Karaçi'den sonra Pakistan'ın en büyük ikinci, 13 milyonu aşan nüfusuyla da dünyanın en büyük 26. şehridir. Pencap'ın kuzeydoğu bölgesinde, Ravi Nehri boyunca yer almaktadır. Lahor, Pakistan'ın başlıca sanayi ve ekonomi merkezlerinden biridir. Geniş Pencap bölgesinin tarihi başkenti ve kültür merkezi olmakla birlikte Pakistan'ın sosyal açıdan en liberal, ilerici ve kozmopolit şehirlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Babürlüler</span> Bir zamanlar Hindistan alt kıtasının büyük kısımlarına uzananan hanedan imparatorluğu

Babürlüler veya Babür İmparatorluğu, günümüzdeki Hindistan ve çevresi üzerinde kurulmuş ve hüküm sürmüş Türk-Moğol kökenli devlet. Çağatay Türkü bir şef ve Timurlu Hanedanı'ndan olan Babür Şah tarafından 1526 yılında kurulan ve 17. yüzyılın sonu ile 18. yüzyılın başında imparatorluğun gücünün zirvesinde olduğu dönemde, Hindistan'ın büyük bölümüne hakim olan imparatorluğun nüfusunun o tarihlerde 3,2 milyon kilometre karelik bir bölge üzerinde 110 milyon ila 150 milyon arasında olduğu tahmin edilmektedir. Babür İmparatorluğu'nun hakimiyet alanı, en geniş olduğu dönemde bugünkü Hindistan, Pakistan, Bangladeş ve Afganistan'ı kapsamaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Delhi Sultanlığı</span> Türk-Hint devleti

Delhi Sultanlığı ya da Sultanat-ı Hint, 1206-1526 yılları arasında Hindistan'da hüküm sürmüş olan sultanlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Babür</span> Babür İmparatorluğunun kurucusu ve ilk hükümdarı

Babür ve Bebür veya tam adıyla Zahîreddîn Muhammed Bâbur Türk lider, Babür İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk hükümdarı. Soyu, baba tarafından Timur anne tarafından Cengiz Han'a dayanan Babür Şah, 1519'dan itibaren Hindistan'a düzenlediği seferler sonunda bütün Kuzey Hindistan'ı kontrol altına alıp 1526'da Delhi Sultanlığı'na son vererek günümüzdeki Afganistan, Pakistan ve Hindistan'ın kuzeyini kapsayan topraklar üzerinde Babür İmparatorluğu'nu kurdu.

Hindistan'ın Moğollar tarafından istilası, 1221 – 1327 yılları arasında Hindistan yarımadasına düzenlenen çok sayıdaki Moğol İmparatorluğu istilalarını anlatır. Moğollar Kaşmir bölgesine boyun eğdirseler de Delhi Sultanlığına karşı yapılan saldırılar başarısız olur.

<span class="mw-page-title-main">Ahmed Şah Dürrânî</span> Afgan Dürranî İmparatorluğunun kurucusu

Ahmed Şah (Abdali) Dürranî , Dürranî hanedanının ilk şahıdır ve Afganistan'ın kurucusu olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Şah (Babür imparatoru)</span>

Muhammed Şah, 12. Babür İmparatorudur. Asıl adı Ruşan Akhtar Bahadır olan Muhammed Şah, yönetimi sırasında Babür İmparatorluğunda idari açıdan dağılmaya sebep olan politikalar izlenmiş, sanat ve kültürde ise önemli gelişmeler yaşanmıştır.

İbrahim Ludî, Ludîler Hanedanı'ndan son Delhi Sultanlığı sultanı.

<span class="mw-page-title-main">Sihler</span> tek tanrılı bir din olan Sihizm ile ilişkili insanlar

Sihler, Guru Nanak'ın vahyine dayanan, 15. yüzyılda Hint yarımadasının Pencap bölgesinde ortaya çıkan tek tanrılı bir din olan Sihizm ile ilişkili kişilerdir. Sih teriminin kökeni 'mürit' veya 'öğrenci' anlamına gelen śiṣya kelimesinden gelir. Sih Rehat Maryada'nın 1. maddesine göre bir Sih:

Bir Ölümsüz Varlık'a; Guru Nanak'tan Guru Granth Sahib'e kadar on bir guruya; 6 guru, 15 bhagat, 11 bhatt, 4 Gursikh'in öğretileriyle onuncu gurunun miras bıraktığı vaftizlere inan herhangi bir kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Mâlvâ Sultanlığı</span>

Mâlvâ Sultanlığı, 1401-1531 yılları arasında Orta Hindistan'daki Mâlvâ bölgesine hakim olan Türk-İslam devleti idi.

Kutluk Nigar Hanım, Fergana Vadisi'nin hükümdarı Ömer Şeyh Mirza II'nin ilk karısı idi. Doğuştan Moğulistan prensesi ve Moğulistan'ın Büyük Hanı Yunus Han'ın kızıdır.

<span class="mw-page-title-main">Seyyid Hanedanı</span>

Seyyid hanedanı, 1414-1451 yılları arasında hüküm süren Hindistan'daki Delhi Sultanlığı'nın dördüncü hanedanıydı. Tuğluk ve Timurlular'ın Multan valisi Hızır Han tarafından kuruldu. Tuğluk Hanedanı'nın yerini aldılar ve Sultanlığı Timurlular'a bağlı bir Vasal devlet olarak yönettiler. 1451’de Alaeddin Alem Şah, Sultanlığı Ludî Hanedanı'na devretti.

<span class="mw-page-title-main">Hızır Han (Seyyid Hanedanı)</span>

Timur'un işgalinden ve Tuğluk hanedanının yıkılmasından kısa bir süre sonra Hızır Han, kuzey Hindistan'da Delhi Sultanlığı'nın Seyyid hanedanını kurdu.

<span class="mw-page-title-main">Mübarek Şah (Seyyid Hanedanı)</span>

Mübarek Şah Delhi Sultanlığı'nı yöneten Seyyid Hanedanı'nın ikinci hükümdarı ve Hızır Han'nın oğluydu.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Şah (Seyyid Hanedanı)</span>

Muhammed Şah Delhi Sultanlığı'nı yöneten Seyyid Hanedanı'nın üçüncü hükümdarıydı. Mübarek Şah'ın yeğeniydi. Amcasının ölümü ile tahta çıkmıştır.. Muhammed Şah, saltanatını çoğunlukla av gezilerine çıkarak geçirdi.

<span class="mw-page-title-main">Alaeddin Alem Şah (Seyyid Hanedanı)</span>

Seyyid Hanedanının dördüncü ve son hükümdarı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Lahor Subahı</span>

Lahor Subahı, günümüzde Pakistan ve Hindistan arasında bölünmüş olan orta Pencap bölgesini kapsayan Babür İmparatorluğu'nun bir vilayetiydi. Ekber Şah tarafından 1580 yılında gerçekleştirilen idari reformlar kapsamında Babür İmparatorluğu'nun orijinal 12 Subah'ından biri olarak kurulmuştur. Eyalet, son genel valisi Adina Beg'in 1758'de ölümünden sonra büyük bir kısmı Dürrânîler'e dahil olarak varlığını yitirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Panipat Savaşı (1526)</span>

Birinci Panipat Savaşı, 20 Nisan 1526 tarihinde, Babür'ün işgalci güçleri ile Ludi hanedanı arasında yapılmıştır. Bu savaş Kuzey Hindistan'da gerçekleşmiş ve Babür İmparatorluğu'nun başlangıcı ve Delhi Sultanlığı'nın sonu olmuştur. Bu savaş, Babür İmparatorluğu tarafından Hint alt kıtasında tanıtılan barutlu ateşli silahlar ve sahra topçusu içeren ilk savaşlardan biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Panipat Savaşı (1556)</span>

İkinci Panipat Savaşı, 5 Kasım 1556'da Akbar ile Delhi kralı Hemu arasında gerçekleşti. Hemu, birkaç hafta önce Delhi savaşında Tardi Bey Khan komutasındaki Babür İmparatorluğu güçlerini yenerek Delhi ve Agra'yı fethetmiş ve Delhi'deki Purana Quila'da kendisine Raja Vikramaditya tacını giydirmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.