İçeriğe atla

Dev-Kesken

Dev-Kesken (Devkesken, Devkesken Qala), Türkmenistan'ın kuzeyinde bulunan arkeolojik sit alanıdır .

Konum

Dev-Kesken, ülkenin kuzeyinde yer alan Daşoğuz ili sınırlarında yer almaktadır. Bölge, Karakum çölü ve Üst yurt platosunun etekleriyle komşudur. Dev-Kesken, Üstyurt platosunun güney batısında yer almaktadır. Karakum çölü sınırına yakın diğer bir şehirde Köneürgenç'dir. Buranında yaklaşık 60 kilometre doğusunda bulunmaktadır.[1]

Yapılar

Dev-Kesken kalesi kazı alanında bulunan en eski yapıdır. Tarihi MÖ 4. yy'a kadar uzanır. Dev-Kesken muhtemelen saray olarak da hizmet vermiş olabilecği düşünülen bir kaleydi. Yapı kerpiç tuğladan yapılmıştır ve üst kısımları da bezemelerle süslenmiştir . Bölgenin tarih boyunca korunmuş uzun süreli rolü nedeniyle kalenin adı ve yer adı aynı anlamda kullanılmaktadır.[2]

Kalenin duvarları, her iki köşede yer alan iki kule ile sınırlanmıştır. Ama bunun yanında düzenli aralıklarla yerleştirilmiş dikdörtgen kuleler de bulunmaktadır. Bu duvarların üst kısımlarında yivli bölmeler veya duvardan dışarı doğru uzanan yivli dikdörtgen şekilli sütunlar bulunur. Duvarların içinde iki galeriye ait kalıntılar vardır. Duvar boyunca ve kulelerde okçular için boşluklara sahip yapılarda bulunmaktadır. Zamanla yukarıdaki galeri yapıları doldurulmuş ve yeni dış duvarlar eklenmiştir. Daha sonraki zamanlarda kaleye yeni yarım daire şeklinde kuleler de eklenmiştir. Dev-Kesken MS 4. yüzyılın başlarında terkedilerek çürümeye başlamıştır.

Tarihçe

Bölgenin yerleşimi MÖ 3. veya 4. yy'a kadar gitmektedir. Kent, kilden yapılmış surlarla korunuyordu ve çevredeki toprağın yapısı da sulama sistemiyle kullanılmasına olanak sağlıyordu. MS 4. yy'da havaların çok kurak olduğu ve bölgede yeterli su bulunmadığı için şehir terkedilmeye başladı. 6. yüzyılda iklimin daha nemli hale gelmesi ve Amurdarya'nın bir baraj tarafından Dev-Kesken yönüne çevrilmesi nedeniyle yeniden nüfus artarak yerleşim başladı.[3] Dev Kesken Kalesi'nin etrafındaki bölge, Harezm hanedanı krallığının merkezlerinden biriydi ve hatta II .Moğol istilası sırasında Moğol kuvvetleri tarafından hızla yeniden inşa edildi.[4] Şehir, İslam dünyasının merkezlerinden biri olarak kabul edilmiştir. 14. yüzyılda Timur'un askerleri tarafından fethedilmiş ve yağmalanmıştır. Aynı zamanda Amu derya'daki baraj yıkılmıştır. 15. yüzyılın başında şehir Özbek Hanlığı'na geçmiştir. Ancak hanlığın dağılmasından sonra Altın Orda'nın bir şehri olmuştur. 1464 yılında Dev-Kesken yakınlarında Vazir isimli bir şehir kurulmuştur.[5] 15. veya 16. yüzyılda, bugün hala görülebilen alana iki türbe ve bir cami inşa edilmiştir. 1511'de İlbars Han, Harezm bölgesine hükmedecek bir hanedan kurmuştur.[6] imparatorluğun merkezlerinden biri de bu bölgeydi. 1570'lerde Amu derya nehrin yönü değiştirilmiştir. Böylece Dev-Kesken çevresindeki bölge bugün hala var olan çöl manzarası haline gelmiştir. Bu nedenle, bölge sakinleri tarafından hızla terk edilmiştir.https://www.stantours.com/tm_rg_das_dev.html 26 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kazılar

Alan ilk kez Eylül 1946 yılında Sergey Tolstov tarafından incelenmiştir. Tolstov, kalıntıları eski Vazir şehrinin bir parçası olarak tanımlamıştır. 1963 ve 1964 yılında, arkeolog Bizhanov incelemeleri sonrası 1980'lerde Bilimler Akademisi'nden arkeologlar tarafından kalınıtlar incelenmeye devam edilmiştir.

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2021. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2021. 
  3. ^ Boris V. Adrianov, Simone Mantellini: Aral Denizi Bölgesinin Eski Sulama Sistemleri . S. 205 ff . 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2021. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2021. 
  6. ^ Paul Brummell: Türkmenistan . İçinde: Bradt Gezi Rehberi . 1. baskı. S. 180 . 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türkmenistan</span> Orta Asyada yer alan bir ülke

Türkmenistan, Orta Asya'da bağımsız bir Türk devletidir. Kuzeybatısında Kazakistan, kuzeyinde ve doğusunda Özbekistan, güneydoğusunda Afganistan, güneybatısında İran bulunan; batısında Hazar Denizi olan Ülkenin başkenti, aynı zamanda en gelişmiş şehri olan Aşkabat'tır. Ülkenin 7 milyon nüfusu ile Orta Asya cumhuriyetleri arasında nüfusu en düşük olan devlet Türkmenistan'dır. Ülkenin çoğunluğu ise Karakum Çölü'yle kaplıdır.

<span class="mw-page-title-main">Türkmence</span> Türkmenistanın resmî dili olan Türk dili

Türkmence, çoğunluğu Türkmenistan'da yaşayan Türkmenlerin konuştuğu Türk dil ailesine bağlı Doğu Oğuz dili. Dil, Türkmenistan'daki yaklaşık 7 milyon konuşuru ile resmî dil olup, çevresindeki Afganistan ile İran'ın sınır bölgelerinde de konuşulur.

<span class="mw-page-title-main">Harezm</span>

Harezm, Ceyhun Nehri'nin Aral Gölü'ne döküldüğü yerin her iki yanında yer alan tarihsel bölgedir.

<span class="mw-page-title-main">Merv</span> Türkmenistanda bir şehir

Merv, Türkmenistan sınırları içinde tarihi İpek yolu güzergâhı üzerinde kurulmuş, Karakum Çölü'nde bir vaha şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Karakum Çölü</span>

Karakum Çölü Orta Asya'da yer alan bir çöl.

<span class="mw-page-title-main">Hive Hanlığı</span> Orta Asyada 1512-1920 yılları arasında var olmuş Özbek devleti

Hiva Hanlığı, günümüz Özbekistan, Türkmenistan ve Kazakistan sınırları içinde kalan bir alanda, 1512-1920 yılları arasında varlığını sürdürmüş olan Özbek devleti. Buhara Hanlığı ve Hokand Hanlığı ile birlikte "Özbek üç hanlığı" olarak anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kale</span> Orta Çağ boyunca Avrupa, Asya ve Orta Doğuda soylular tarafından inşa edilen müstahkem yapı

Kale ya da kermen, düşmanın gelişinin beklendiği yollar üzerine, stratejik öneme sahip olan şehirlere, geçit ve dar boğazlara savunma amaçlı olarak inşa edilen ordusal yapı. Bu tür tahkimatlar antik çağlardan beri kullanılmıştır. ve askerî işlevlerinin yanı sıra idari, siyasi ve ekonomik merkez olarak iş görmüştür. Kimi kaleler saray halkına konaklama imkanı sağlardı. Kalelerde kuleler ve surlar gibi farklı özelliklere sahip bölümler bulunurdu. 15. yüzyılda topların yaygınlaşmasıyla Orta Çağ kaleleri işlevlerini yitirdi ve yerini İtalyan tarzı kalelere bıraktı.

<span class="mw-page-title-main">Hive</span>

Hive,, Özbekistan'da Harezm vilayetinde kent.Ceyhun Irmağının batısında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Seyhun</span> Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan ve Kazakistandan geçen bir akarsu

Seyhun veya Siriderya, Orta Asya'da bir nehirdir. Ceyhun nehri ile birlikte tarihi Maveraünnehir bölgesini oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">Belh</span>

Belh (Darice ve Farsça:بلخ, Balkh), Türkçe Balık (kent), Afganistan'ın kuzeyinde yer alan eski bir yerleşim yeridir.

<span class="mw-page-title-main">Bem</span>

Bem, İran'ın Kirman Eyaleti'nde şehir.

<span class="mw-page-title-main">Ürgenç</span>

Ürgenç veya Gürgenç, Özbekistan'da şehir.

<span class="mw-page-title-main">Merv Arkeoloji Parkı</span>

Antik Merv Milli, Tarihi ve Kültürel Parkı, Türkmenistan’ın Merv vilayeti sınırlarında bir arkeolojik parktır.

<span class="mw-page-title-main">Karakum Kanalı</span> kanal

Karakum kanalı türkmenistan'da bulunan yaklaşık 1400 km uzunluğundaki bir su yoludur. Yapımına 1954 yılında başlanan kanal sulama ve balıkçılık gibi ekonomik faaliyetler için önemli bir kaynak teşkil etmektedir.

Türkmenistan, genişletilmiş turizm endüstrisi için büyük potansiyele sahip bir ülkedir. Orta Asya şehirlerinin birçoğu, Doğu ve Batı medeniyetlerini birbirine bağlayan İpek Yolu üzerinde ana ticaret noktalarıydı. Birçok komşu ülke, ülkelerini Büyük İpek Yolu üzerindeki konumlarına dayanarak tanıtır. Turizm son yıllarda hızla büyümüştür. Yurtdışından gelen turistler, dünyanın bütün ülkeleriyle yapılan kısıtlayıcı vize rejimi tarafından caydırılmaktadır. Turizm Türkmenistan Turizm Komitesi tarafından düzenlenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Zerefşan</span>

Zerefşan Nehri, Orta Asya'da bulunan önemli bir nehirdir. Doğu Türkistan (Pamirlerde) sıradağlarının doğusundan kaynak alan Zerefşan nehri Özbekistan ve Tacikistan boyunca 877 km akarak Türkmenistan'ın Türkmenabad şehri yakınlarında çöl kıyısında kaybolur. Çok sayıda Özbek şehri bu nehrin havzasına dahilinde uzanmaktadır.

Türkmenistan'ın korunan bölgeleri arasında dokuz doğa rezervi (zapovednik) ve toplam alanı 19.750 km2 veya Türkmenistan topraklarının %4'ünden fazlasını kapsayan 13 barınak (zakaznik) bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Repetek Biyosfer Devlet Tabiatı Koruma Alanı</span>

Genellikle Repetek Doğa veya Çöl Tabiatı Koruma Alanı olarak anılan Repetek Biyosfer Devlet Tabiatı Koruma Alanı, Amu Derya yakınlarındaki Lebap ilinde, Karakum Çölü'nün doğusunda bulunan Türkmenistan'ın çöl doğa koruma alanıdır (zapovednik). Türkmenabat'ın yaklaşık 70 kilometre (43 mi) güneyindedir ve zemzeniyle bilinir. 1928 yılında kum-çöl ekosisteminin incelenmesi ve korunması için kurulmuş olup 346 kilometrekare (134 sq mi) alanı kaplamaktadır..

Kaplankır Tabiatı Koruma Alanı veya Kaplankır Rezervi, Türkmenistan'ın kuzeyinde, Daşoğuz ilindeki Üstyurt Platosu'nun güney kenarında yer alır ve kuzey Türkmenistan'ın bir dağ platosu ve doğa koruma alanıdır (zapovednik). 2822 km²'lik bir alan kaplamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Türkmenistan coğrafyası</span>

Türkmenistan, Orta Asya'da karayla çevrili bir ülkedir ve batıda Hazar Denizi, güneyde İran ve Afganistan, kuzeydoğuda Özbekistan ve kuzeybatıda Kazakistan ile komşudur. 1991'in sonunda Sovyet sonrası devletlerin çoğu tarafından oluşturulan gevşek federasyon olan Bağımsız Devletler Topluluğu'nun (BDT) en güneydeki cumhuriyetidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.