İçeriğe atla

Despina Hatun

Başlığın diğer anlamları için Theodora Komnini sayfasına bakınız.
Despina Hatun
دسپینا خاتون
DefinSaint George Kilisesi, Diyarbakır[1]
Eş(ler)iUzun Hasan[1]
Çocuk(lar)ıMaksud Mirza
Mesih Mirza
Alemşah Halime Begüm
HanedanKomninos Hanedanı
BabasıIV. İoannis
DiniOrtodoks

Despina Hatun, (Farsça: دسپینا خاتون) veya Theodora Megali Komnini, (Yunanca: Θεοδώρα Μεγάλη Κομνηνή), Trabzon İmparatoru IV. İoannis'in kızı, Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'ın eşi, Safevî Devleti hükümdarı Şah İsmail'in annesi Alemşah Halime Begüm'ün annesi.

Hayatı

Her ikisi de "Hanım, prenses, kraliçe" anlamlarına gelen Yunanca Depoina ve Moğolca Hatun unvanlarından oluşan Despina Hatun olarak da bilinir. Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan ile 1458 yılında evlenmiştir. IV. İoannis, evliliğe Uzun Hasan'ın da kabul ettiği şekliyle kızının Ortodoksluk inancını sürdürmesine izin verilmesiyle onay verdi. Despina, güzelliği ile Yunan kadınları arasında ünlüydü. Bir grup Ortodoks inanan ona eşlik etti ve İran'da Ortodoks kilisesi kurmasına izin verildi. Uzun Hasan bu evlilik ile Osmanlı karşıtı ittifakını güçlendirerek, birçok Yunan, Ermeni ve Gürcü insanın desteğini kazandı.[2][]

Hristiyan ve Müslüman hükümdarlar arasında evlilikler yaygın olmasa da hiç görülmüyor değildi. Speros Vryonis, II. Kılıç Arslan ile başlayan Selçuklu Türk Sultanlığından birçok örnek göstermektedir.[3] Daha sonraki örnek, VIII. Mihail'in gayrimeşru kızları Euphrosyne ve Maria'yı sırasıyla Nogay Han ve Abaka Han ile evlendirmiştir. Daha önceki Trabzon İmparatorları kadın akrabalarını evlendirmişlerdir, bunlardan en dikkat çekeni III. Aleksios'un, hükümdarlığı boyunca kızkardeşlerini ve iki kızını komşu Müslüman devlet hükümdarları ile evlendirmesidir.[4]

Batı Avrupa'da, Theodora, Osmanlılara karşı yapılacak muhtemel Haçlı Seferi kadar Sıkıntıda Hanım masallarının tamamlayıcısı "Trabzon Prensesi" isimli bir efsaneye ilham vermiştir. Efsane, Pisanello ve Jacques Offenbach gibi birçok artiste ilham vermiştir.

Aile

Uzun Hasan ile Theodora'nın birçok çocuğu olmuştur,[5] onlardan biri olan Marta (Alemşah Halime Begüm olarak da adlandırılır), 1471/1472 yılında Şeyh Haydar ile evlenmiştir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Özel
  1. ^ a b Bierbrier 1997, s. 233.
  2. ^ Christian-Muslim Relations. A Bibliographical History. Volume 5 (1350-1500),BRILL, Jun 21, 2013.
  3. ^ Vryonis, The Decline of Medieval Hellenism in Asia Minor and the Process of Islamization from the Eleventh through the Fifteenth Century (Berkeley: University of California, 1971), pp. 227f
  4. ^ Elizabeth Zachariadou'nun "Trebizond and the Turks (1352-1402)", Archeion Pontou, 35 (1979), pp. 333-358 çalışmasında tartışılmıştır.
  5. ^ Anthony Bryer, "Greeks and Turkmens: The Pontic Exception" 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Dumbarton Oaks Papers, 29 (1975), n. 146
Genel
  • Bierbrier, M.L. (1997). "The Descendants of Theodora Comnena of Trebizond". The Genealogist. 11 (2). Picton Press. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Otlukbeli Muharebesi</span> otlukbeli muharebesi

Otlukbeli Muharebesi ya da Başkent Muharebesi, 11 Ağustos 1473 tarihinde Osmanlı padişahı II. Mehmed ile Akkoyunlu sultanı Uzun Hasan arasında yapılmış bir meydan muharebesidir.

Uzun Hasan, Akkoyunlu hükümdarı olup, bugünkü İran, Irak, Azerbaycan, Ermenistan ve Türkiye'nin bir bölümünü kapsayan bir coğrafyada 1453-1478 yılları arasında hüküm sürmüştür. Akkoyunluların en güçlü hükümdarı olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Karakoyunlular</span> 1380-1469 yılları arasında bugünkü Doğu Anadolu Bölgesi, Güney Kafkasya, Azerbaycan ve Kuzey Irak topraklarında egemenlik sürmüş Oğuz Türklerinin kurduğu bir devlet

Karakoyunlular ya da Karakoyunlu Devleti, başkenti Tebriz olan ve 1380-1469 yılları arasında bugünkü Doğu Anadolu Bölgesi, Güney Kafkasya, Azerbaycan ve Kuzey Irak topraklarında egemenlik sürmüş Oğuz Türklerinin kurmuş olduğu bir devlettir.

Şeyh Haydar,, Safeviye Tarikatından Şeyh Cüneyd'in oğludur. Babası savaşta öldüğünde henüz doğmamış olan Haydar, babası ölünce annesi Hatice Begüm Akkoyunlu Devleti'ne gittiği için Akkoyunlu sarayında doğdu. Dokuz yaşına kadar burada büyüyen Haydar, dayısı Uzun Hasan'la birlikte tarikatın merkezi Erdebil'e geldi ve tarikatın başına geçti. Küçüklüğünde Türkçe'den başka Arapça ve Farsçayı da öğrenen Haydar, dönemin ünlü bilgini Ali Kuşçu'dan da dersler almıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Manuil (Trabzon imparatoru)</span> Trabzon İmparatoru

I. Manuil Megas Komninos, 1238 yılından 1263 yılına kadar Trabzon İmparatorluğu'nun imparatorudur.

<span class="mw-page-title-main">II. İoannis (Trabzon imparatoru)</span> Trabzon İmparatoru

II. İoannis Megas Komninos, 1280 yılından 1297 yılına kadar Trabzon İmparatorluğu'nun imparatoru. I. Manuil ile üçüncü karısı Trabzon soylusu İrini Syrikaina'nın en küçük oğludur. Öz ağabeyi Georgios'un Moğol İlhanı Abaka Han tarafından esir edilmesinden sonra tahta çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Theodora (Trabzon imparatoriçesi)</span> Trabzonlu Teodora Komnini

Theodora Megali Komnini, Trabzon İmparatorluğu'nun imparatoriçesi. I. Manuil ile ikinci karısı Gürcü Prensesi Rusudan'ın kızıdır.

<span class="mw-page-title-main">Basileios (Trabzon imparatoru)</span>

Basileios Megas Komninos, Ağustos 1332 tarihinden öldüğü 1340 yılına kadar Trabzon İmparatorluğu'nun imparatoru. II. Aleksios ile Ciacak Cakeli'nin en küçük oğludur.

III. Aleksios Megas Komninos veya Aleksios III, Aralık 1349 tarihinden ölümüne kadar kadar Trabzon İmparatorluğu'nun imparatoru. İmparator Basileios ile ikinci eşi Trabzonlu İrini'nin küçük oğludur. Doğum adı İoannis olmasına rağmen 12 yaşında ölen ağabeyinin ya da Büyük büyük dedesi II. Aleksios hatırasına Aleksios ismi ile tahta geçmiştir.

IV. Aleksios Megas Komninos veya IV. Alexius, 5 Mart 1417–26 Ekim 1429 arasında Trabzon İmparatorluğu'nun hükümdarıdır. Trabzon imparatoru III. Manuil ile Gürcistan prensesi Gulkhan-Eudokia'nın oğludur.

<span class="mw-page-title-main">IV. İoannis (Trabzon imparatoru)</span>

IV. İoannis Megas Komninos, , 1429 yılından 1459 yılına kadar Trabzon İmparatorluğu'nun imparatoru. Trabzon imparatoru IV. Aleksios ile karısı Theodora Kantakuzini'nin oğludur.

<span class="mw-page-title-main">David (Trabzon imparatoru)</span>

David Megas Komninos, 1459 yılından 1461 yılına kadar Trabzon İmparatorluğu'nun son imparatoru. Trabzon imparatoru IV. Aleksios ile Theodora Kantakuzini'nin oğludur.

<span class="mw-page-title-main">I. Aleksios (Trabzon imparatoru)</span> İlk Trabzon İmparatoru

I. Aleksios Megas Komninos, 1204 yılından 1222 yılına kadar Trabzon İmparatorluğu'nun ilk imparatorudur. Manuil Komninos ile III. Giorgi'nin kızı Rusudan'ın en büyük oğludur. Böylece Bizans İmparatoru I. Andronikos'un torunudur. Andronikos tahtan indirilip, 1185 yılında öldürüldü. Manuil aynı zamanda kör edildi ve sonrasında tarihi kayıtlarda ismi geçmemesine istinaden muhtemelen öldürüldü. Geride iki çocuk bıraktı: Aleksios ve David. Anneleri Rusudan onları Gürcistan ya da Karadeniz'in güney sahillerine kaçırdı.

Safevî-Kızılbaş tarihi; Safevîler adlarını bir Sünnî olan Sultân’ûl-Halvetî Zahid Gilani’nin kızı “Bibi Fâtıma” ile evlenen ve böylece Gilani’nin vefâtından sonra da kendi adıyla anılan Safevî Tarikâtı kuran Safiyüddin Erdebilî’den almaktadır. Şeyh Cüneyd devrinde Şiîliğin “İmâmiye-i İsnâ‘aşer’îyye/Onikicilik” mezhebini resmen benimseyen Safevî’îyye Tarikâtı, Cüneyd’in torunu İsmâ‘il zamanında kurulan Safevî Devleti’nin de altyapısını oluşturdu.

Eudokia Megali Komnini, Trabzon İmparatoru III. Aleksios ile Theodora Kantakuzini'n kızıdır. Dolayısıyla güçlü Bizans Komninos Hanedanı'nın bir üyesidir.

Alemşah Halime Begüm, Safevi Devleti'nin kurucusu Şah İsmail'in annesi.

Sultan Ali, Safevi Tarikatı şeyhidir. Şah İsmail'in abisidir.

<span class="mw-page-title-main">Trabzon'un Fethi</span> Osmanlı kuşatması ile Trabzonun fethi

Trabzon'un Fethi veya Trabzon Kuşatması, Osmanlı İmparatorluğu'nun, Trabzon İmparatorluğu başkenti Trabzon'u 15 Ağustos 1461 günü başarı ile sonuçlanan kuşatmasıdır. Kuşatma, eş güdümlü ama bağımsız manevralar yapan büyük bir Osmanlı ordusu ve donanmasının uzun bir seferinin doruk noktasıydı. Trabzonlu savunucular, Osmanlılar kuşatmaya başladıklarında onlara destek ve insan gücü sağlayacak bir ittifaklar ağına bel bağlamışlardı, ancak İmparator David Megas Komnenos'un en çok ihtiyaç duyduğu anda başarısız oldular.

<span class="mw-page-title-main">V. Aleksios (Trabzon imparatoru)</span> Trabzon imparatoru

V. Aleksios Megas Komninos, Nisan 1460'ta bir süre tahtta kalan Trabzon imparatorudur. Amcası IV. İoannis'in yerine tahta geçen Aleksios, diğer amcası David tarafından tahttan indirildi. Aleksios, IV. İoannis ve David'in erkek kardeşi Aleksandros'un oğlu ve bilinen tek çocuğuydu. Aleksandros, IV. İoannis ile birlikte ortak imparator olsa da 1459'daki ölümüyle tahtın veraseti Aleksios'a kaldı. Aleksios'un tahta çıkmasından hemen sonra David, nüfuzlu Kavazites ailesinin desteğiyle Aleksios'u tahttan indirerek tahta geçti.

<span class="mw-page-title-main">Katerina Zeno</span>

Katerina Zeno; — Venedik Cumhuriyeti'nin İtalyan politikacısı ve diplomatı. Akkoyunlu, hükümdar Uzun Hasan'ın Venedik elçisi olmasıyla ünlüdür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.