İçeriğe atla

Dersim

Başlığın diğer anlamları için Dersim (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Birleşik Krallık Van konsolos yardımcısı Yüzbaşı L. Molyneux-Seel'in 1911 yılında gezdiği yolları gösteren Dersim haritası[1]

Dersim (Osmanlıca: درسم Dersim, 1847 yılından önce دسم Desim[2]), Türkiye'nin doğu kesiminde tarihi bir bölgenin adıdır.

Etimoloji

Etimolojisi; "Dağlar" anlamına gelen Taur kökü ile ilişkilidir. "Dağlık Bölge" anlamına gelen yerli arkaik adı, Roma döneminde Latinize olarak "Taurezium" şekline dönüşmüş; daha sonra da bölgede baskın hale gelen İrani diyalektlerin etkisi altında ve halk etimolojisi yolu ile deforme olarak "Dersim" şeklini almıştır.[3]

Ancak bu ismin kaynağına ilişkin halk etimolojisi temelli teoriler daha yaygın ve popülerdir. Örneğin kimi kaynaklara göre, bölgeye Dersim adı, zengin maden yatakları nedeniyle verilmiştir.[4] Bu görüşü esas alan yaygın kanı, Dersim sözcüğünün Farsça kökenli olduğu, "gümüş" (sim) ve "kapı" (der) sözcüklerinden oluşmuş olduğu yönündedir.[4] Kimi tezlere göre "Darsım" kelimesinden türemiş “Gümüşağaç” demektir. Bu teze göre “Darsım” Zazaca bir sözcük; "dar”(ağaç) ve “sim” (gümüş); ve teze göre Darsım “Gümüşağaç” demektir.[5] Bu teze göre, Dersimliler “ağaca tapınmaları” nedeniyle bu ismi kullanıyorlardı.[5] Ancak yazdığımız gibi bölgeye birçok uygarlıklar geldi. Kimi tezlere göre ise, Dersim kelimesi Zazacada "duvarlı" anlamına gelmektedir.[6] Coğrafi yapısı sebebiyle bu isim verilmişti.[6] Kimi kaynaklara göre ise, Dersim sözcüğü bölgede yaşamış Der Simon adlı bir Ermeni dini önderin adıyla ilişkilidir.[7] Bir başka ilginç iddiaya göre ise; Dersim adı 1847 öncesinde Desim şeklinde yazılıyordu ve bu isim Desimli Aşiretinin ismiydi. Yazım hatasından dolayı Dersim'e dönüşmüştü.[8]

Demografi

Dersim'in nüfus vaziyeti ile ilgili bilgiler veren Vitali Genet Dersimlileri; Kızılbaş, Zaza, Müslüman (Sünni Türk), Kürt, Ermeni, Rum şeklinde ayırarak nüfus verilerini ortaya koymuştur.[9] Vitali Genet'in raporuna göre Dersim sancağında 15.460 Müslüman (Sünni Türk), 27.830 Kızılbaş, 12.000 Kürt, 8.170 Ermeni, 515 Rum yaşamaktadır.[9] Buradaki 63 bin nüfusun içindeki Müslüman nüfus, Sünni Türkleri göstermektedir.[9] Genet'in; Kürtleri ayrı göstererek Kızılbaş saymaması üzerinde önemle durulacak bir konudur.[9] 1830-1905 yılları arasında yaşamış Fransız coğrafyacı yazar Élisée Reclus ise, Kızılbaş nüfusunun küçük bir kısmının Türk olduğunu ifade eder. Reclus (Dersimli) Kızılbaşların Müslümanlar tarafından Hristiyan tarikatı olarak görüldüğünü belirtir.[10] 1930'ların başında Dersimlilerle ilgili yayımlanan bir raporda Dersimlilerin Türk oldukları kanıtlanmaya çalışılmıştır. Dersimlilerin Türklüğüne dair argümanlardan biri, Dersimli Zaza kadınlar üzerinedir. Rapora göre, Zaza kadını da tıpkı Türkmen ve Yörük kadınları gibi cinsi temasa çok düşkündür ve parlak, bol yıldızlı göklü yaylalarda ay ışığına karşı neşeli ve şen kahkahalar salan ve boyu içinde kendine eş arayan şeklinde tarif edilerek Türkmen kadınlarına benzetilmiştir. Bir diğer benzerlik ise, Zaza kadının Türkmen kadınları gibi ev işlerine olan düşkünlüğü olarak gösterilir. Gene aynı raporda, Kürtlerle temaslarından dolayı Zazaların dillerinin İranlılaştığı iddia edilmektedir.[11]

Kimi araştırmacılara göre, Dersimlilerin ataları dağlık bir bölge olan Deylem'deki (Gilan) bir halktır. Deylemliler olarak bilinen bu halk, Vladimir Minorski'ye göre "İranileşmiş" bir halktır.[12]

II. Abdülhamid döneminde, Dersim'e Nakşibendi şeyhlerinin gönderilmesi, bir tekke kurdurulmasının sağlanması ve inançsal bakımdan doğru yolda olmadığına inanılan Dersim halkının irşada davet edilmesi niyetiyle 3 Haziran 1896 tarihli bir layiha hazırlanır. Anadolu umum müfettişi Müşir Şakir Paşa ile 4. ordu komutanı Mehmet Zeki Paşa tarafından ortaklaşa olarak hazırlanan rapor Babıali'ye arz edilmiştir. "Dersim Islahatı Hakkında Layiha" başlığını taşıyan bu rapor, dört bölümden oluşmaktaydı.[13]

Coğrafya

Sınırları

Coğrafya bakımından doğudan kısmen Peri Suyu, kuzeyden Munzur Sıradağları, batıdan Fırat Nehri, güneyden Murat Nehri ile çevrilir. Yönetim birimleri bakımından Dersim'in sınırları, kuzeyde Erzincan ilinin merkez ve Kemah ilçeleri ile kuzeydoğuda Erzincan ilinin Tercan ilçesi, kısmen Elâzığ ilinin Palu ilçesi, Bingöl ilinin Kiğı ilçesi, batıda Erzincan ilinin Kemaliye ilçesi, Malatya ilinin Arapgir ilçesi, güneyde kısmen Elâzığ ilinin Palu ve merkez ve Keban ilçeleri ile birleşir. Yüzölçümü yaklaşık 10.000 kilometrekaredir (Tunceli ilinin yüzölçümü ise 7.774 kilometrekaredir).[14][dn 1] Dersim'in eski sınırlarının doğuda Varto'dan kuzeyde İmranlı ve Zara'ya, batıda ise Malatya'ya kadar geniş bir coğrafyayı kapsadığına dair iddialar da mevcuttur.[2]

Batı Dersim ve Doğu Dersim

Tarihçiler Dersim'i

olmak üzere ikiye bölerek anlatırlar.[16]

Dağlar

  • Munzur Dağları
    • Akbaba Tepesi (3462 m)
    • Kaf Tepesi (3369 m)
    • Katır Tepesi (3129 m)
  • Bağır Paşa Dağı (3282 m)
  • Sürünbaba Tepesi (2192 m, Karaoğlan)
  • Çal Dağı (2342 m, Kabataş)
  • Sultanbaba Dağı(Ovacık)
  • Mercan Dağları (Erzincan)
  • Karasakal Dağları (Tunceli - Pülümür arası)
  • Karaoğlan Dağı (Tunceli)
  • Avcı Dağları (Pülümür)
  • Yılan Dağı (2950 m, Yukarı Umutlu)
  • Sarıçiçek Tepesi (1871 m, Pertek)
  • Kırklar Dağı (1897 m, Mazgirt)
  • Topatan Tepesi (2192 m, Hozat)
  • Karagöl Dağları
  • Palandöken Dağları
  • Karaboğa Dağları
  • Gökdere Dağları
    • Kurt Tepesi (1978 m, Gökdere)
  • Akçakara Dağları
    • Koz Tepesi (2264 m)
  • İnceburun Dağları
  • Tecer Dağları
  • Otlukbeli Dağları
  • Köse Dağları
  • Esence Dağları
    • Esence Tepesi (3549 m)
  • Şeytan Dağları
  • Kaplıkaya Tepesi (Elâzığ)
  • Mastar Dağı (Elâzığ)
  • Küp Dağı (2088 m)
  • Şerafeddin Dağları
    • Şerafeddin Tepesi (2544 m)
  • Dallı Tepesi (3034 m)
  • Şahin Tepesi (2675 m)
  • Şehit Tepesi (1532 m)
  • Askerçayırı Tepesi (1592 m)
  • Bingöl Dağları
    • Dağkale Tepesi (3193 m)
  • Şakşak Tepesi (3057 m)
  • Karakaya Dağı (3115 m)
  • Buzgölü Tepesi (3162 m)
  • Köhmen Dağı (3045 m)
  • Sivri Tepesi (1931 m)
  • Kurtlu Tepesi (2711 m)
  • Güneşönü Tepesi (2078 m)
  • Çengelli Dağı (2596 m)
  • Güneydoğu Toroslar
  • Dördük Dağları (Malatya ili)
  • Şakşak Dağları (Malatya ili)
  • Ulubaba Dağı (Malatya ili)
    • Ziyaret Tepesi (2000 m)

Nehirler ve çaylar

  • Munzur Çayı
  • Tağar Çayı
  • Hozat Deresi
  • Pülümür Çayı
  • Peri Suyu
  • Murat Nehri
  • Çaltı Çayı
  • Karabel Çayı
  • Tatlı Çayı
  • Nih Çayı
  • Kozluk Çayı
  • Kekikpınar Çayı
  • Göynük Çayı
  • Tuzla Çayı
  • Gülan Çayı
  • Karabudak Çayı
  • Çardaklı Deresi
  • Çayönü Deresi
  • Kaynarca Deresi
  • Bayram Deresi

Barajlar

  • Keban Barajı
  • Özlüce Barajı
  • Tercan Barajı
  • Dipni Barajı
  • Çipköy Barajı
  • Konaktepe Barajı

Geçitler

  • Haramidere Geçidi
  • Tağar deresi Kanyonu
  • Ali Boğazı Kanyonu
  • Dürüt Deresi Geçidi
  • Barığ Kanyonu Geçidi
  • Değirmendere Kanyonu Geçidi
  • Çimento Geçidi (Kemaliye)
  • Karababa Geçidi (Arapgir)
  • Övdelik Geçidi (Arapgir)
  • Örtülü Geçidi (Arapgir)
  • Tırnık Geçidi (Palu)
  • Çobantaş Geçidi (Göynük)
  • Kurucu Geçidi (Karakoçan - Bingöl arası)
  • Buğlan Geçidi (Solhan)
  • Kovalık Geçidi (Başköy)
  • Sipikör Geçidi (Erzincan)
  • Kolçekmezdağ Geçidi (Erzincan)
  • Sakaltutan Geçidi (Refahiye - Erzincan arası)
  • Arpayazbeli Geçidi (Refahiye)
  • Sünübeli Geçidi (Gümüşakar)
  • Çorakboğazı Geçidi (Karacaören)
  • Karşar Geçidi (Divriği)
  • Karabel (Beypınarı - Beulucan arası)
  • Kızbeli (Çetinkaya - Beypınarı arası)
  • Kızıldağ Geçidi (İmranlı - Refahiye)
  • Kubbe Geçidi (Çolaklı)
  • Kömürhan Geçidi (Kale)
  • Koç Geçidi (Sivrice)

Tarih

Dersim bölgesinin en eski ahalisinin Urartular olduğu kabul edilmektedir.[17] Bölge, tarih boyunca Urartu, Ahameniş, Roma, Bizans, Çubukoğulları,[18] Saltuklu Beyliği,[19] Mengücekliler,[20] Selçuklu Devleti, Eretna Beyliği ve Osmanlı yönetiminde kalmış, cumhuriyetin kurulmasıyla birlikte Türkiye hakimiyetine girmiştir.

Dipnotlar

  1. ^ Nazmi Sevgen (1890 - 1980): Dersim uzumanı olan emekli Jandarma Yarbayı.

Kaynakça

  1. ^ Cap. L. Molyneux-Seel, "A Journey in Dersim", Geographical Journal, 44/1 (1914), s. 49-68.
  2. ^ a b Mehmet Yıldırım, "Desimlu Aşireti'nden Dersim Sancağı'na" 7 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Tunceli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Cilt 1, Sayı 1, Güz 2012, s. 23-37.
  3. ^ Zehiroğlu, Ahmet M. ; "Trabzon İmparatorluğu 2", Lazika Yayın Kolektifi, Nisan 2016, Trabzon, ISBN 978-605-4567-52-2, s. 77
  4. ^ a b Türkiye Rehberi 1 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 1991. s. 962.
  5. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 30 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2019. 
  6. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 3 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2020. 
  7. ^ Ermeni Bilimler Akademisi Yayını, Erivan, 1973, s. 249-250.
  8. ^ http://www.academia.edu/12542955/Dersim_in_Cumhuriyet_%C3%96ncesindeki_Sosyo-Ekonomik_Yap%C4%B1s%C4%B1_%C3%9Czerine_Bir_%C4%B0nceleme[]
  9. ^ a b c d Dersim Raporu, İletişim Yayınları, s. 36
  10. ^ Élisée Reclus, Lazistan, Ermenistan ve Kürdistan, 1893
  11. ^ Dersim Raporu, İletişim Yayınları, s. 49
  12. ^ Ali Kaya, Başlangıcından Günümüze Dersim Tarihi, Demos Yayınları, s. 29.
  13. ^ "Dersim Sancağının Kurulmasından Sonra Karşılaşılan Güçlükler ve Dersim Sancağı ile İlgili Bu Dönemde Yazılan Raporlar (1875-1918)" (PDF). 2 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Nisan 2013. 
  14. ^ Nazmi Sevgen, Zazalar ve Kızılbaşlar: Coğrafya-Tarih-Hukuk-Folklor-Teogoni, Kalan Yayınları, Ağustos 1999, ISBN 975-8424-00-9, s. 12.
  15. ^ a b Nazmi Sevgen, Zazalar ve Kızılbaşlar: Coğrafya-Tarih-Hukuk-Folklor-Teogoni, Kalan Yayınları, Ağustos 1999, ISBN 975-8424-00-9, s. 12.
  16. ^ Ahmet Hezarfen, Cemal Şener, Osmanlı Belgeleri'nde Dersim Tarihi (Osmanlıca-Türkçe 50 Adet Orijinal Belge), Etik Yayınları, Mart 2003, İstanbul, ISBN 975-8565-06-0, s. 4.
  17. ^ "Dersim" maddesi, Türk Ansiklopedisi, Cilt XIII, Milli Eğitim Basımevi, Ankara, 1966, s. 109.
  18. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2020. 
  19. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2020. 
  20. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2020. 

Kardeş projeler

Wikimedia Commons'ta Dersim ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tunceli (il)</span> Türkiyenin Doğu Anadolu Bölgesinde bir il

Tunceli, Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nin Yukarı Fırat Bölümü'nde yer alan bir il.

<span class="mw-page-title-main">Erzincan (il)</span> Türkiyenin Doğu Anadolu Bölgesinde bir il

Erzincan, Doğu Anadolu Bölgesi'nin Yukarı Fırat Bölümü'nde Tarihi İpek Yolu'nun üzerinde yer alır. 2020 nüfus sayımına göre il nüfusu 234.431'dir. Bu nüfusun %81,5'i şehirlerde yaşamaktadır. İlin yüzölçümü 11.815 km2'dir. İlde km2'ye 20 kişi düşmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Zazalar</span> Türkiyenin doğu ve güneydoğusunda yaşayan bir etnik grup

Zazalar, Hint-Avrupa dil ailesine bağlı bir dil olan Zazaca konuşup Türkiye'nin çoğunlukla Doğu Anadolu Bölgesi'nde; Bingöl, Bitlis, Elazığ, Erzincan ve Tunceli, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde ise; Diyarbakır, Adıyaman, Şanlıurfa illerinin belirli bölgelerinde yaşayan İranî bir halktır. Yaklaşık 2-3 milyon nüfusa sahip olan Zazalar; Türkler, Kürtler ve Araplardan sonra sayısal olarak Türkiye'deki dördüncü en büyük etnik grubu oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Munzur Dağları</span>

Munzur Dağları yahut Mercan sıradağları, Yukarı Fırat bölgesinde, Doğu Anadolu Bölgesi'nin batısındadır. Torosların uzantısı olup kalkerli, dişli kütledir. Yerleşim olarak Tunceli ile Erzincan arasındaki platoda 130 km uzunlukta batıdan doğuya Avcı Dağları'na uzanır. Yüksekliği 3,300 m'yi geçer. Yaşı 5 milyon yıldır. Üzerinde buzul gölleri, meşe ormanları, yabani türde çeşitli hayvanlar, sayısız bitki ve çiçek türleri, akarsular, dereler, yaylalar, alabalık gölleri bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ağın</span> Elazığ ilçesi

Ağın, Elâzığ ilinin 11 ilçesinden birisidir. Ağın, hem nüfus hem de yüzölçümü bakımından Elazığ'ın en küçük ilçesidir. Leblebisi ile ünlüdür.

<span class="mw-page-title-main">Ovacık, Tunceli</span> Tuncelinin ilçesi

Ovacık, eskiden Nahîye-i Ovacık, Doğu Anadolu Bölgesi'nde Tunceli iline bağlı bir ilçedir. 1879'ya kadar Çemişgezek'e bağlı bir nahiyeydi. 2000'li yıllarda Çemişgezek'e sınırı olan Ovacık köyleri Hozat'a bağlanarak iyice ayrılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Dersim aşiretleri</span> Yerel insan grupları

Dersim aşiretleri, Doğu ve İç Anadolu Bölgesi'nde Tunceli, Sivas, Tokat, Erzincan, Bingöl, Muş, Kahramanmaraş, Kayseri, Amasya, Gümüşhane, Elazığ, Adana, Adıyaman, Malatya, Ardahan, Erzurum çevresine yayılmışlardır. Aşiretlerin çıkış noktası "İç Dersim" olup aşiretlerin Dersim ile birlikte en yoğun olduğu diğer yöre, zamanla çeşitli nedenlerle verdiği göçlerle, Dersimlilerin yoğun ve hakim olduğu iki bölgeden biri haline gelen Koçgiri yöresidir.

Zaza milliyetçiliği veya Zazacılık, Zazaların; Kürtler ve Türklerden ayrı millet olduğunu savunan, Zaza kültürel kimliğini ve birliğini destekleyen bir siyasi milliyetçilik biçimidir. KONDA Araştırma ve Danışmanlık'ın 2019 yılında gerçekleştirdiği ulusal araştırmaya göre Zazalar Türkler, Kürtler ve Araplardan sonra Türkiye'deki dördüncü en büyük etnik kimliği oluşturmaktadır. Zazaların da dahil olduğu bir araştırmada Zazaların büyük çoğunluğunun kendilerini ve dillerini Kürtçeden ayrı olarak Zaza ve Zazaca olarak tanımladıkları tespit edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Seyit Rıza</span> Kürt aşiret reisi

Seyit Rıza veya Pir Seyit Rıza, Alevi-Zaza Dersim Vilayeti’ndeki Şeyh Hasanlılar aşiretine mensup 1937–1938 Dersim İsyanı'nın lideri.

Kırmançça veya Kırmancca veya Kırmanca Zazacanın bir diğer adıdır. Bu isimlendirme yeni kaynaklarda Zazacanın bir şivesi veya lehçesi olan Kuzey Zazaca için de kullanılmaktadır. Kırmançlar tarafından kullanılır. Alevice, Dersimce (Dersimki), So-Bê, Zonê Ma olarak da bilinir. Diğer yörelerde ise Dımıli/Dımılki, Kırdki ve Zazaki gibi isimler kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Nuri Dersimi</span> Kürt milliyetçi ideolog ve veteriner hekim

Mehmet Nuri Dersimi, Koçgiri İsyanı ve Dersim İsyanına adı karışmış Alevi-Kürt ideolog ve veteriner hekim.

Dersim İsyanı, Dersim'de 1937-1938 yıllarında merkezî Türk Hükûmetiyle bazı Dersim aşiretleri arasında bölgenin hâkimiyeti ile ilgili çıkan anlaşmazlıklar sonucu yaşanan olaylara verilen isim. Dersim'de aşiretlerin isyanı sonucunda mutlak devlet hâkimiyetini sağlamak için Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından aşiretler üzerine Dersim Harekâtı düzenlendi. İsyancıların önemli kesimini 1920'de Sivas'ın Zara ve İmranlı ilçelerinden sığınan isyancılar oluşturuyordu. Harekât neticesinde sayılar hakkında birçok iddia bulunurken yaygın kanı olarak 11.683 kişi göçe tâbi tutulurken, 1.401 kişi öldürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Akçalı, Kemaliye</span> Erzincan, Kemaliyede bir köy

Akçalı, Erzincan ilinin Kemaliye ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Alişir</span> Kürt Aşiret Lideri

Alişir veya Alişer Zaza asıllı halk ozanı. Alişanzade Mustafa Paşa'nın katibi oldu. Mustafa Paşa'nın ölümünden sonra oğlu olan; Koçgiri aşireti reisi ve Kürt Teali Cemiyeti üyesi olan Alişan Bey'in vasi tayin edildi. Daha sonra Alişan Bey ile beraber Koçgiri İsyanı’nın tertipleyicileri arasında yer almıştır. İlerleyen yıllarda, Seyid Rıza'ya Dersim İsyanı'nda destek vermiş, isyancılara liderlik yapmıştır. İsyan devam ederken, 9 Temmuz 1937'de bölgede yaşayan kendi halkı tarafından karısıyla beraber öldürülmüştür.

Tujik (Kurmançça) ya da Tuzik (Zazaca) Dersimli Alevi Kürtler ve Zazalar arasında mitolojik bir evliya olup, aynı zamanda bu evliya tarafından simgelenen bir dağın adıdır. Bu dağ Sultan Baba olarak da bilinir. Tujik adı, Dojik, Dujik, Tuzik, Dudjook, Durdjuk vb biçimleriyle 19. yüzyılda bir süre bazı yabancı diplomat ve bilginlerin metinlerinde yöredeki Alevi Kürtleri ifade etmek üzere genel bir ad olarak da kullanılmıştır. Nitekim Basile Nikitine (1885-1960) Kürtler adlı tarihsel ve sosyolojik incelemesinde, "bunlara kimi zaman Tujik, kimi zaman Kızılbaş denmektedir," diye yazmıştır.

D.885 Türkiye'de bir devlet kara yoludur.

Lolan aşireti, Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesinde yaşayan Dersim aşiretlerinden birisi olan ve Zazaca konuşan Zaza aşireti. Pülümür, Çemişgezek, Varto, Nazımiye, Hınıs,Tercan, Aşkale, Tekman, Bayburt, Kelkit, Ardahan, Bingöl, Erzincan, Kahramanmaraş gibi geniş bir coğrafyaya yayılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tohma Çayı</span>

Tohma Çayı, Sivas ilinden doğup, Malatya topraklarında Karakaya Barajına dökülen, Fırat Nehri'nin önemli bir kolu olan akarsu. Çay, Tohma adlı iki büyük kolun birleşmesiyle oluşur. Şarkışla'da Dikkulak (Karatonus) Dağları'ndan doğan Kangal Tohması, Havuz Suyu'nu alır. Tahtalı Dağları'ndan doğan Gürün Tohması, Gürün ilçe sınırlarında Sazcağız ve Gökpınar derelerini alır. Malatya topraklarında her ikisi birleşirler.

<span class="mw-page-title-main">Günpınar Şelalesi</span> Malatyada şelale

Günpınar Şelalesi Malatya ili Darende ilçesi sınırlarında, Tohma Çayı'nın kolu Şuhul Deresi üzerindeki şelaledir.

<span class="mw-page-title-main">Karanlık Kanyon</span> Türkiyede bir kanyon

Karanlık Kanyon, Erzincan ili Kemaliye ilçesinde Munzur Dağları üzerinde Karasu Nehri'nin oluşturduğu kanyondur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.