İçeriğe atla

Derinlemesine Araştırma Laboratuvarı

Derinlemesine Araştırma Laboratuvarı
DAL
Ankara Emniyet Müdürlüğü D Grubu
Genel bilgiler
Kuruluş tarihi12 Eylül 1980 darbesi sonrası
TürüEmniyet Siyasi Şube
BağlılığıEmniyet Genel Müdürlüğü
Üst kuruluşAnkara Emniyet Müdürlüğü
Notlar
Kurum 12 Eylül Darbesi'nde işkence yapılan bir merkez olarak ün yapmıştır.[1][2]

Derinlemesine Araştırma Laboratuvarı ya da Derin Araştırma Laboratuvarı (kısaca DAL), 12 Eylül Darbesi sonrası dönemde Ankara Emniyet Müdürlüğü içinde "D Grubu" olarak anılan siyasi şubeye verilen ad. D Grubu daha sonra, 'D'nin Arapça okunuşuyla 'DAL' olarak anılmaya başlanmıştır. Şube, 12 Eylül Darbesi'nde gözaltına alınan kişilere yönelik sistematik işkence ve kötü muamele suçlarıyla gündeme gelmişti.[1][2][3]

Birçok kişinin öldüğü ve 100'e yakın kişinin sakat kaldığı Derinlemesine Araştırma Laboratuvarı'nda daha sonra İstanbul Emniyet Müdürlüğü ve Ordu Valiliği yapacak olan Kemal Yazıcıoğlu da görev almıştır.[4] O dönem 'Komiser Kemal' olarak tanınan Yazıcıoğlu'nun bizzat işkencelerde bulunduğu da iddialar arasındadır.[5][6] Yazıcıoğlu, 12 Eylül dönemiyle ilgili bir savcılık soruşturmasında "DAL Grubu Operasyon ve Sorgu şeflerinden" olarak şüpheli konumunda yer almıştır.[7]

Sırrı Süreyya Önder, Ali Asker, Orhan Taylan, Murat Çelikkan gibi isimler o dönemde bir müddet burada kalmıştır.[8][9] DAL'dan geçmiş ama travmayı atlatamamış binlerce insan olduğu tanıklar tarafından ifade edilmektedir.[10] Bu merkeze getirildikten sonra kendisinden haber alınamayanların olduğu yönünde iddialar da bulunmaktadır.[11]

12 Eylül iddianamesinde, Diyarbakır Askeri Cezaevi ile Mamak Askerî Cezaevinin, sistematik işkencenin merkezi haline getirildiği belirtildi ve Ankara Emniyet Müdürlüğündeki DAL'ın, Adıyaman'da Pirin Palas'ın ve İstanbul Gayrettepe'nin öne çıkan işkence merkezlerinden olduğu vurgulandı. İddianamede ayrıca gözaltına alınanların sağ görüşlü iseler sol görüşlü, sol görüşlü iseler sağ görüşlü polis ve askerden oluşturulan işkenceci ekipler tarafından sorgulandığı da yer almıştır.[12] Ankara Emniyetinde polis amirleri Zeki Kaman ve Dürüst Oktay'ın işkence uygulamalarında öne çıktığı da söylendi.[13] 12 Eylül dönemindeki işkence ve kötü muamele iddialarının soruşturulması kapsamında, bu şubede görev alanların da ifadelerine başvuruldu. Ankara 12. Ağır Ceza Mahkemesi'nde süren 12 Eylül davasından ayrı olarak yürütülen 'sistematik işkence ve kötü muamele' soruşturmasında, DAL grubunda o tarihlerde görev yapan polislerin ifadesi alındı.[14][15]

Hakkında

Dal (12 Eylül'ün İşkence Merkezi) adlı kitapta dönemin tanıklıklarına yer verilmiştir.[16][17][18]

Esra Kahraman, Segâh Makamı adlı dönem romanındaki kahramanının DAL'dan anlatılarına yer verir.[19]

Ayşegül Devecioğlu, 2008 Orhan Kemal Roman Armağanı’nı aldığı kitabı Ağlayan Dağ Susan Nehir'in hikâyesini, eşi Behçet Dinlerer'in askeri darbenin ardından yakalanıp DAL’da öldürülmesinden sonra saklandığı bir Çingenenin evinde geçirdiği zaman üzerine kurmuştur: "Korkunun toplumun bütün hücrelerine kadar işlediği, ülkenin her yanında sobaların günlerce odun kömür yerine kitap yaktığı, insanların birbirlerine selam alıp vermekten korktuğu o günlerde, iki buçuk yaşındaki oğlumla, çocukluğumdan beri tanıdığım ve anne yerine koyduğum bir Çingene kadının evinde saklandım."[20]

Alime Mitap, eşi Nasuh Mitap ile birlikte kaldığı merkezde gördüğü işkenceleri, Eylül Karanlığından adlı bir resim sergisi ve kitapta anlattı.[21]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b Yıldız, Pamuk (2008), O Hep Aklımda (Bir Mamak Cezaevi Tanıklığı), Ayizi Kitap, İstanbul ISBN 9750102037
  2. ^ a b "Bu kitabı yazarak yaşadıklarımla barıştım". 11 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2015. 
  3. ^ "DAL'ın belgesi var ama 'kendisi yok'". www.milliyet.com.tr/. 17 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2016. 
  4. ^ "'Komiser Kemal' rahatsızlığı". 24 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2015. 
  5. ^ Söylemez, Ayça. "AYŞE BAKKALCI ANLATIYOR "Yazıcıoğlu İşkencecimdi"". bianet.org. 29 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2016. 
  6. ^ "Özel Timcileri gözaltına alan Yazıcıoğlu Genel Müdür". www.hurriyet.com.tr. 17 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2016. 
  7. ^ "12 Eylül idarecilerine soruşturma". www.dha.com.tr/. 17 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2016. 
  8. ^ "Havaalanına indiğimde dizlerimin bağı çözüldü". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2015. 
  9. ^ "DAL'da, Mamak'ta ve Dışardaydılar". bianet.org/. 20 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2016. 
  10. ^ Özkan, İsmail Cem. "HER ŞEY BİR GECEDE OLDU!". www.78liler.org. 17 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2016. 
  11. ^ "İsmail Bahçeci'nin Zorla Kaybedilmesi". www.zorlakaybetmeler.org. 17 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2016. 
  12. ^ "12 Eylül iddianamesinden: Darbe döneminde cezaevi ve gözaltında 191 kişi öldü". www.memurlar.net. 28 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2016. 
  13. ^ "Merak edenler veya hatırlamak isteyenler için: 12 Eylül iddianamesinin tam metni". www.taraf.com.tr. 22 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2016. 
  14. ^ "'DAL' grubu işkenceden ifade veriyor". www.haberturk.com/. 24 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2016. 
  15. ^ "12 Eylül'ün işkencecisi" savcılıkta". www.cnnturk.com. 31 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2016. 
  16. ^ "Dal ( 12 Eylül'ün İşkence Merkezi)". www.arkadas.com.tr/. 17 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2016. 
  17. ^ "DAL'ın insanları!". www.birgun.net/. 17 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2016. 
  18. ^ Önçler, Mustafa. "DAL Kitabı Üzerine". www.muhalefet.org/. 26 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2016. 
  19. ^ Özdemir, Barış. "Dinmeyen yangın". www.evrensel.net. 17 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2016. 
  20. ^ Matara, Ufuk. "Ayşegül Devecioğlu: "Çingenelerin dili şifalı zehir"". www.metiskitap.com. 21 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2016. 
  21. ^ Soyşekerci, Hülye. "Sanatın Tanıklığı: 26. yılında "Eylül Karanlığından"". meseledergisi.com. 17 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2016. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Muhsin Yazıcıoğlu</span> Türk siyasetçi (1954–2009)

Muhsin Yazıcıoğlu, Türk siyasetçi, şair, veteriner hekim ve ülkücü lider. Eski Ülkü Ocakları genel başkanı; 19., 20. ve 23. dönem TBMM Sivas milletvekili; Büyük Birlik Partisinin kurucusu ve ilk genel başkanıdır. 25 Mart 2009 tarihinde helikopter kazasında Kahramanmaraş'ta öldü.

<span class="mw-page-title-main">Ulucanlar Cezaevi Müzesi</span> Müze olarak yeniden düzenlenmiş eski bir cezaevi

Ankara Merkez Kapalı Ceza ve Tutukevi veya Ulucanlar Cezaevi, 1925 ve 2006 yılları arasında Ankara'nın Altındağ ilçesinin Ulucanlar semtinde faaliyet göstermiş olan bir cezaevidir. Türk siyasi ve edebî hayatında da önemli bir yere sahip olan Ulucanlar Cezaevi'nin restore edilerek müze ve kültür sanat merkezine dönüştürülmesi projesi Altındağ Belediyesine verildi. 2009 yılında başlatılan restorasyon çalışmaları 2010 yılında tamamlandı.

<i>Uçurtmayı Vurmasınlar</i>

Uçurtmayı Vurmasınlar, yönetmenliğini Tunç Başaran'ın yaptığı 1989 yapımı uzun metrajlı Türk sinema filmi. Film seti, Ankara Merkez Kapalı Ceza ve Tutukevi'nde olsa da hapishane çekimlerinin çoğu İstanbul Sultanahmet Cezaevi'nde yapılmıştır. Film, 62. Akademi Ödülleri'nde Türkiye'nin yabancı dilde en iyi film dalında Akademi Ödülü aday adayı olarak seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Devrimci Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi</span> 1978de kurulan ve 1994te yeniden adlandırılan komünist örgüt

Devrimci Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi, 30 Mart 1994 tarihinde Devrimci Sol örgütünün partileşme kararı alması ile Dursun Karataş liderliğinde kurulan Türkiye'de yasa dışı kabul edilen Marksist-Leninist partidir. Örgüte bağlı olarak faaliyet gösteren Devrimci Halk Kurtuluş Partisi (DHKP), genellikle DHKP-C'nin siyasal işlerinde sorumlu olarak faaliyet göstermektedir. Devrimci Halk Kurtuluş Cephesi (DHKC) ise örgütün silahlı faaliyetlerinden sorumludur. Cephe, Türk güvenlik güçlerine, bürokratlara ve hükûmet üyelerine karşı ölümlü saldırılar gerçekleştirmektedir.

İşkence, ister fiziksel olsun ister ruhsal, bir göz korkutma, caydırma, intikam alma, cezalandırma veya bilgi toplama amacı olarak bilinçli şekilde insanlara ağır acı çektirmekte kullanılan her türden faaliyetlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Feride Çiçekoğlu</span> Türk yazar, senarist ve mimar

Feride Çiçekoğlu Türk senarist, yazar, mimar, akademisyen.

Manisa davası ya da Manisalı gençler davası, Manisa'da, çoğu lise öğrencisi olan 16 gence 26 Aralık 1995'te gözaltına alınmalarının ardından yasa dışı örgüt üyesi oldukları iddiasıyla açılan dava ile bu gençlere gözaltında işkence yaptıkları iddiasıyla polislere karşı açılan davalara, basında ve halk arasında verilen addır. Davalar Türkiye'de insan hakları alanında verilen mücadelenin simgesi oldu ve uzun süre devam etti.

Kemal Yazıcıoğlu, Türk bürokrattır.

Ayşegül Devecioğlu Türk yazar.

<span class="mw-page-title-main">Adil Serdar Saçan</span> Türk emniyet müdürü (1962–2023)

Adil Serdar Saçan, eski polis, yazar, hukukçu ve İstanbul Organize Suçlarla Mücadele ve Kaçakçılık Şube Müdürlüğü eski müdürüdür.

<span class="mw-page-title-main">Diyarbakır Cezaevi</span> Diyarbakırda yer alan bir cezaevi

Diyarbakır Cezaevi ya da Diyarbakır Askerî Cezaevi, Diyarbakır'da kurulan bir cezaevidir. 1972'de yapımına başlandı, 4 Temmuz 1980'de açıldı. 12 Eylül Darbesi'den sonra askerî yönetime devredilerek Sıkıyönetim Askerî Cezaevi olarak kullanıldı. Yaşandığı iddia edilen işkenceler ile ön plana çıktı. The Times gazetesine göre "dünyanın en kötü şöhretli 10 cezaevi" arasında yer almaktadır. 1981 ve 1984 yılları arasında cezaevinde 30 kadar kişi öldü. 9 Mayıs 1988 tarihinde Adalet Bakanlığına devredildi. Cezaevi hakkında belgeseller çekildi ve kitaplar yazıldı. Günümüzde ise müze olması planlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gültan Kışanak</span> Kürt siyasetçi

Gültan Kışanak, Kürt gazeteci ve siyasetçi. Eski Diyarbakır Büyükşehir Belediye başkanı, eski Barış ve Demokrasi Partisi eşbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi 23. dönem Diyarbakır ve 24. dönem Siirt milletvekilidir.

<span class="mw-page-title-main">Sol Yayınları</span> yayınevi

Sol Yayınları, Türkiye'de faaliyet gösteren bir yayınevi. 1965'te Muzaffer İlhan Erdost tarafından kuruldu. Marksist-Leninist eserler yayımlamaktadır.

Mamak Askerî Cezaevi, Ankara'da bulunan bir askerî cezaevi. Daha çok asker tutuklular için yapılmış bir cezaevi iken, 12 Mart'tan itibaren sivil tutukluların da kalması ve yapılan uygulamalarla kamuoyuna mâlolmuştur.

Pirin Palas, 12 Eylül döneminde Adıyaman'da bulunan işkence merkezi. Bu isim halk arasında, şehrin biraz dışında bulunmasından ve uzun süreli gözaltılardan dolayı verilmişti. Cunta döneminde yurt çapında, başka amaçlarla inşa edilen binalara el koyularak işkence merkezleri oluşturuldu. Bu merkezlerde kadın erkek binlerce aydın, yazar, öğrenci, işçi, köylü gözaltına alınarak ağır işkencelerden geçirildi. Başlangıçta 90 ila 180 gün olan, yıllar sonra 45 güne indirilen gözaltı süresince çırılçıplak soyarak kaba dayak atma, falakaya yatırma, elektrik verme, tavana asma, cop sokma, testis sıkma, aç ve susuz bırakma gibi işkenceler uygulanıyordu. Gözaltında ölümler, kaybedilmelerin yanı sıra mağdurlardaki travmalar da insan hakları derneklerinin gündeminde yer buldu.

Türkiye'de sağ-sol çatışması, 1968 yılında başlayıp 12 Eylül 1980 Darbesi'ne kadar süren bir siyasal şiddet sürecidir. Sağcı ve solcuların mahalleleri kapatması, katliamlar, sokaklarda kim tarafından işlendiği bilinmeyen cinayetler ve bombalı saldırılar nedeniyle süreç bazı kesimler tarafından "örtülü iç savaş" ve "küçük çaplı iç savaş" olarak da adlandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de suç</span>

Türkiye'de suç ile polis ve jandarma teşkilatı mücadele etmektedir. 1990-2014 yılları arasında suç oranlarında önemli artış (%400) olmuştur. Hırsızlık, insan öldürme ve uyuşturucu suçlarında artış %600'e ulaşmıştır. 2015 yılında günde ortalama 4 kişi öldürüldü. Cinayetlerin çoğunun nedeni namus ve para iken, 369 kadın aile içi şiddet kurbanı oldu. Aynı yıl 18 yaşından küçük 193 çocuk öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Birleşmiş Milletler İşkenceye Karşı Sözleşme</span> 26 Haziran 1987 tarihinde yürürlüğe girmiş uluslararası sözleşme

Birleşmiş Milletler İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya Küçültücü Muamele ve Cezaya Karşı Sözleşme, Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda 10 Aralık 1984 tarihli oturumunda 39/46 sayılı kararla kabul edilmiş ve 26 Haziran 1987 tarihinde yürürlüğe girmiş sözleşmedir. Bu protokol, insan hakları ihlalleri olduktan sonra müdahale etme mantığı üzerine kurulmuştur.

Ali Bülent Orkan, Piyangotepe Katliamı faillerinden Türk Ülkücü militan. 16 Mayıs 1979'da kahvehane basıp sol görüşlü 7 kişiyi öldürdü. Yargılandı ve ölüm cezasına çarptırıldı. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980–1984 arasında idam edilen 8'i sağ görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

Remzi Çayır Türk yazar, siyasetçi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.