İçeriğe atla

Deri

İnsan derisi.
Bir gergedanın cildi.
Cilt katmanları

Deri, cilt veya ten, bazı hayvanların vücutlarını kaplayan en üst katman olup, altında barındırdığı kas ve organları koruyan doku tabakalarından oluşan bir örtü sistemi organıdır. Bu tabakanın altında yağ tabakası vardır.[1] Yağ tabakası canlının vücudunu sıcak tutar ve darbelere karşı korur. Burada bulunan ter bezleri boşaltıma yardımcı olur. Deri solunumu nemli vücut yüzeyinde gerçekleşir. Hücrelerde oluşan (O2) oksijen difüzyonla atılır. CO2'de difüzyonla atılır. Bu canlıların gelişmiş organları yoktur. Dış ortamla gaz alışverişi nemli deriden difüzyonla geçer. Derinin nemli kalması mukus tabakası ile gerçekleşir.[2]

Cilt hayvanları dışarıya karşı koruyan bir bariyerdir. Aynı zamanda vücut ısısını ve su dengesini korur, çeşitli zararlı maddelerin ter yoluyla vücuttan atılımını gerçekleştirir. Üç tabakadan oluşur. En altta, destek dokusu olan kollajen, kan damarları ve salgı bezleri bakımından zengin dermis tabakası yer alır.[3] Ortada stratum bazale denilen sürekli yeni hücrelerin yapıldığı tabaka vardır ki bu hücreler yavaş yavaş cildin üst tabakalarına doğru yolculuk yaparlar ve yaklaşık 14. günde artık canlılıklarını kaybetmeye başlayarak en üstte birikirler ve stratum korneumu (boynuzsu tabaka) oluştururlar. Stratum bazalenin üstünde yer alan tabaka Stratum spinozumdur.[4] Bu iki tabakaya histologlar Stratum germinativum da demektedirler. Normal bir cildin sağlığını sürdürebilmesi için en üstteki ölü hücrelerin sürekli dökülüp yenilenmeleri gerekir.[5] Çünkü dökülüp yenilendikçe yeni deri 'daha temiz' olur. İnsan derisi kendini yaklaşık her 28 günde bir yeniler. Erkek cildi kadın cildine nazaran daha kalındır ve bu yüzden kendini yenileme süreci daha uzundur.[6][7]

Memelilerde deri, çok sayıda ektodermal doku katmanından oluşan bir örtü sistemi organıdır ve alttaki kasları, kemikleri, ligament ve iç organları korur.[8] Amfibilerde, sürüngenlerde ve kuşlarda farklı bir yapıdaki deri bulunur.

Balinalar, yunuslar ve musurgiller gibi deniz memelileri dahil tüm memelilerin derilerinde biraz kıl vardır.[9]

Deriler yapısal olarak dermis, bazal membran ve epidermis'den oluşur. Deri altı doku ise omurgalılarda örtü sisteminin en alt tabakasıdır.[10] Hayvanların kıl ile kaplı derisine kürk denir.

x10'luk büyütmede derinin katmanları görülmekte.

Kaynakça

  1. ^ "Anatomy, Skin (Integument)". Wilfredo Lopez-Ojeda; Amarendra Pandey; Mandy Alhajj; Amanda M. Oakley. National Library of Medicine. 17 Ekim 2022. 29 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2023. 
  2. ^ "An Overview of the Skin". 1 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2022. 
  3. ^ "Skin 1: the structure and functions of the skin". 21 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2022. 
  4. ^ "Structure And Functions Of Skin". 3 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2022. 
  5. ^ "Skin Anatomy". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2022. 
  6. ^ "Structure of normal skin". 23 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2022. 
  7. ^ "Anatomy of the Skin". 28 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2022. 
  8. ^ "human skin". 3 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2022. 
  9. ^ "Structure and Function of the Skin". 1 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2022. 
  10. ^ "Structure and Function of Skin". 28 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2022. 

Ayrıca bakınız


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Melanin</span>

Melanin, suda erimeyen genellikle kahverengi-sarı, fazla yoğunlaştığı bölgelerde kara renkli bir pigmenttir. Doğadaki üç kahverengi pigmentten biridir; öteki ikisi lipofuscin ve hemosiderin’dir. Gözün irisinde mavi ya da yeşil renkli olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Göz</span> görme organı

Göz, göz çukurunda bulunan, iri bir bilye büyüklüğünde, görmeyi sağlayan küremsi bir organdır.

<span class="mw-page-title-main">Çok katlı yassı epitel</span> Doku tipi

Çok katlı yassı epitel, bir bazal membran üzerinde katmanlar halinde sıralanmış skuamöz (yassılaşmış) epitel hücrelerinden oluşur. Bazal membran ile sadece bir katman temas halindedir; diğer katmanlar ise yapısal bütünlüğü korumak için birbirine yapışıktır. Her ne kadar bu epitel yassı olarak adlandırılsa da, birçok hücre yassı olmayabilir; ki bu adlandırma epitellerin yüzeydeki hücre tipine göre adlandırılması geleneğinden kaynaklanmaktadır. Daha derin katmanlarda hücreler kolumnar veya kübik olabilir. Hücreler arası boşluk içermez. Bu epitel türü vücudun sürekli olarak aşınmaya maruz kalan bölgeleri için idealdir, çünkü bazal membran açığa çıkmadan dıştaki katmanlar sırayla dökülüp yenilenebilir. Derinin en dış tabakasını ve ağız, yemek borusu ve vajinanın iç yüzeyini oluşturur.

Epitel doku, Epitelyum ya da Örtü doku, vücudun iç ve dış yüzeyini örten, araları çok sıkı olan epitel hücrelerinden oluşmuş, altlarında bazal lamina denilen bir tabaka bulunduran, özelleşmiş bir dokudur.

<span class="mw-page-title-main">Epidermis</span>

Epidermis, deriyi oluşturan üç tabakadan en dıştakidir. Daha içteki tabakalar dermis ve hipodermistir. Epidermis tabakası çevresel patojenlerden kaynaklanabilecek enfeksiyonalara karşı bir bariyer sağlar. Ayrıca transepidermal sıvı kaybı yoluyla vücuttan atmosfere verilen su miktarını düzenler. Epidermis, bir baz tabakanın üzerine dizi hücre tabakalarından oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Kına ağacı</span>

Kına, kınagiller (Lythraceae) familyasından bir çiçekli bitki. Bu bitkinin yapraklarının kurutulup öğütülmesiyle hazırlanan boyayıcı maddeye ve bu madde kullanılarak vücut üzerinde oluşturulan geçici şekillere de kına denir. Antik çağdan beri cilt, saç ve tırnakları, ayrıca ipek, yün ve deriyi boyamak için kullanılmaktadır.

Zoolojide epidermis süngerlerden daha karmaşık olan Eumetazoa hayvanların gövdesini kaplayan epitel için kullanılan terimdir. Eumetazoalarda gastrodermis adı verilen benzer bir epitel ile kaplı olan ve ağızda epidermis ile sınır oluşturan bir boşluk bulunur.

Dermis, derinin epidermis ile deri altı doku arasında bulunan, bağ dokudan oluşan ve vücudu darbelere karşı koruyan katmanıdır. İki bölümden oluşur; epidermis ile bağlantılı üst kısmında bulunan papiller bölge ile daha kalın olan alt kısmında bulunan retiküler dermis. Dermis, epidermise bazal zar yoluyla sıkıca bağlıdır. Dermisin yapısal bileşenleri kollajen, elastik fibriller ve zemin maddesidir. Ayrıca içinde dokunma ve ısı hissi sağlayan mekanoreseptörler, kıl kökleri, ter bezleri, yağ bezleri, apokrin bezleri, lenf damarları ve kan damarları vardır.

Akantoz diffüz epidermal hiperplazi anlamına gelir. Bu Malpigi tabakasının kalınlaşmasına işaret eder.

Histogenez, farklılaşmamış hücrelere ait farklı dokuların oluşumudur. Bu hücreler, üç primer germ tabakası olan endoderm, mezoderm ve ektodermin bileşenleridir. Histogenezde oluşan dokuların mikroskobik yapılarının bilimi histoloji olarak adlandırılır.

Deri greftleme, deri naklini içeren bir tür cerrahi işlemdir. Transplante edilen dokuya deri grefti denir.

<span class="mw-page-title-main">Büllöz pemfigoid</span>

Büllöz pemfigoid (BP), kabarma, ürtikeryal lezyonlar (kurdeşen) ve kaşıntı ile karakterize nadir, otoimmün, kronik bir deri hastalığıdır. Daha az yaygın olarak bu kabarcıklar, gözler, oral mukoza, özofagus ve genital mukoza dahil olmak üzere mukoza zarlarını içerebilir. Tipik olarak yaşlı erişkinlerde genel olarak yoğun kaşıntılı bir cilt rahatsızlığı durumu olarak kendini gösterir.

Dövme işlemi veya tekniği, pigmentin derinin alt tabakasına yerleştirilmesini içerir. Geleneksel olarak, dövme genellikle pigmenti kesiklere sürtmeyi içeriyordu. Modern dövme neredeyse her zaman bir dövme makinesinin ve genellikle insan sağlığına yönelik riski azaltmak için prosedürler ve aksesuarlar kullanılmasını gerektirir.

Deri emilimi, maddelerin deri yoluyla vücuda girebildiği bir yoldur. Soluma, yutma ve enjeksiyon ile birlikte, deriden emilim yolu, ilaç uygulamalarında kullanılabildiği gibi bu yolla zehirli (toksik) maddelere de maruz kalınabilir. Maddelerin deri yoluyla emilimini etkileyen en önemli etmenler, madde konsantrasyonu, temas süresi, ilacın çözünürlüğü ve cildin veya vücudun maruz kalan bölümünün fiziksel durumu olarak bildirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Erizipel</span>

Erizipel, cildin yüzeysel tabakasının nispeten yaygın bir bakteriyel enfeksiyonudur. Cilt içindeki yüzeysel lenf damarlarına kadar uzanır. Kabarıklık ile karakterize, İyi tanımlanmış, hassas, parlak kırmızı döküntü, tipik olarak yüzde veya bacaklarda, ancak cildin herhangi bir yerinde ortaya çıkabilir. Bir selülit şeklidir ve potansiyel olarak ciddi seyredebilir.

<span class="mw-page-title-main">Stratum spinozum</span>

Stratum spinozum epidermisin stratum granülozum ve stratum bazale katmanları yer alan epidermis katmanıdır. Bu katman polihedral keratinositlerden oluşur, bu hücreler desmozomlarla birbirlerine bağlıdır. Bu hücrelerin dikensi görüntüsünün nedeni, desmozomlar arasındaki mikrofilamentlerin H&E boyası altında küçülmesidir. Keratinizasyon stratum spinozumda başlar ancak keratinosit oluşumu stratum bazalede başlar. Keratinositler merkezde yer alan, büyük ve soluk çekirdeğe sahiptir, sitokeratin olarak bilinen ve hücreler içinde oluşup bir araya toplanarak tonofibrilleri oluşturan iğsi (fibriler) proteinler üretirler. Tonofibriller, bitişik keratinositler arasında güçlü bağlantılar oluşmasını sağlayan desmozomlar oluşturur. Stratum spinozum, Langerhans hücrelerini de içerir.

<span class="mw-page-title-main">Stratum bazale</span>

Stratum bazale, memelilerde derinin dışını örten beş katmanlı epidermisin en derin katmanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Stratum granülozum</span>

Stratum granülozum epidermisin stratum spinozum katmanının üzerinde ve stratum korneum katmanının altında yer alan ince bir hücre katmanıdır. Alttaki stratum spinozumdan yukarı çıkan keratinositler, stratum granülozumda granüler (tanecikli) hücreler olarak bilinir. Granüler hücrelerde keratin filamentlerini birbirlerine bağladığı düşünülen histidin ve sistein miktarınca zengin proteinleri içeren keratohyalin granülleri bulunur; bu nedenle keratohyalin granüllerinin temel işlevi, ara keratin filamentlerini birbirlerine bağlamaktır.

<span class="mw-page-title-main">Stratum lusidum</span>

Stratum lusidum, epidermiste ölü deri hücrelerinin oluşturduğu ince, açık renkli bir katmandır; mikroskop altındaki mat görüntüsünden dolayı bu şekilde adlandırılmıştır. Bu katman, mikroskopla sadece avuçlarda ve ayak tabanlarında bulunan kalın deri üzerinde görülebilir.

<span class="mw-page-title-main">İnsan derisi</span>

İnsan derisi, insan vücudunun dış örtüsüdür ve örtü sisteminin en büyük organıdır. Deride kasları, kemikleri, bağları ve iç organları koruyan yedi kata kadar ektodermal doku bulunur. İnsan derisinin neredeyse tamamı saç folikülleri ile kaplı olmasına rağmen, tüysüz görünebilir. Tüylü ve tüysüz olmak üzere iki genel cilt tipi vardır. Deri, vücudun patojenlere ve aşırı su kaybına karşı korunmasında önemli bir bağışıklık rolü oynar. Diğer işlevleri yalıtım, sıcaklık düzenlemesidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.