İçeriğe atla

Deprem odağı

Episantr ve hiposantr şeması

Deprem odağı ya da episantr, bir deprem sonucu yeraltındaki fayın kırıldığı yerin hemen üzerinde, yüzeydeki noktadır. Bu odak veya odak noktası derinliği olarak bilinen bir mesafede, merkez üssü altında doğrudan oluşur. Odak derinliği sismik dalga olgusuna dayanan ölçümlerle hesaplanabilir. Tüm dalga olaylarında olduğu gibi, bu uzun dalga boyu ile dalgaların kaynağının odak derinliğini tam olarak belirlemek zordur. Çok kuvvetli depremler, çok uzun dalga boylarına sahip sismik dalgalar, kendi serbest enerjisinin büyük bir kısmını yayar ve bu nedenle güçlü bir deprem büyük bir kitle enerjinin serbest bırakılmasını sağlar. Bilgisayar, ana şok ve öncü şokların odak noktası ile artçı hareketlerin hangi fay boyunca oluştuğunu üç boyutlu çizim şeklinde verir.[1]

Depremin yırtılmasıyla genişleyen dalga cephesi, saniyede birkaç kilometre hızla yayıldığından bu sismik dalga, geometrik odak olarak bir başlangıç belirlemek için çeşitli yüzey noktalarında ölçülür. Dalga uzaklaştığında deprem odağı ne kadar derin olursa olsun istasyona ulaşır.[2]

Dalga hızı değişiklikleri hakkında yapılan ayarlamalar ile deprem odağının ilk tahmini yapılır, daha sonra bir dizi doğrusal denklem her istasyon için ayarlanır. Denklemler, ölçülen ilk tahmini deprem odağı ile varış süreleri olarak hesaplanan sayılar arasındaki farkı ifade eder. Bu denklemler, deneysel ve teorik varış süreleri arasındaki farklarının kareleri toplamını en aza indirir, en küçük kareler metodu ile çözülür ve yeni tahminsel odak hesaplanır.[3]

Kaynakça

  1. ^ "Earthquake Glossary - hypocenter". United States Geological Survey. 15 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ Kennelly, Patrick J. and Stickney, Michael C. (2000). "Using GIS for Visualizing Earthquake Epicenters, Hypocenters, Faults and Lineaments in Montana". Digital Mapping Techniques '00 -- Workshop Proceedings. United States Geological Survey. USGS Open-File Report 00-325. 23 Mart 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2014. 
  3. ^ "FAQs - Measuring Earthquakes: Q: How do seismologists locate an earthquake?". USGS Earthquake Hazrads Program. United States Geological Survey. 11 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Deprem</span> yer kabuğunda beklenmedik anda ortaya çıkan enerji atımı

Deprem, yer sarsıntısı, seizma veya zelzele, yer kabuğunda beklenmedik bir anda ortaya çıkan enerji sonucunda meydana gelen sismik dalgalanmalar ve bu dalgaların yeryüzünü sarsması olayıdır. Sismik aktivite ile kastedilen, meydana geldiği alandaki depremin frekansı, türü ve büyüklüğüdür. Depremler sismograf ile ölçülür. Bu olayları inceleyen bilim dalına da sismoloji denir. Depremin büyüklüğü Moment magnitüd ölçeği ile belirlenir. Bu ölçeğe göre 3 ve altı büyüklükteki depremler genelde hissedilmezken 7 ve üstü büyüklükteki depremler yıkıcı olabilir. Sarsıntının şiddeti Mercalli şiddet ölçeği ile ölçülür. Depremin meydana geldiği noktanın derinliği de yıkım kuvveti üzerinde etkilidir, bu sebepten yeryüzüne yakın noktalarda gerçekleşen depremler daha çok hasara neden olmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">1960 Valdivia depremi</span> 9,5 büyüklüğünde Şilide yaşanmış Dünyanın en şiddetli depremi

1960 Valdivia depremi veya Büyük Şili Depremi, 22 Mayıs 1960 tarihinde tüm zamanların Richter ölçeği ile ölçülmüş en büyük depremi. UTC saat 19.11'de deprem moment magnitüd ölçeği ile 9,5 büyüklüğüne ulaşmış ve Şili'yi vurmuştur. Depremin merkez üssü başkent Santiago, Şili'nin yaklaşık 700 km güneyindeki Valdivia şehridir. Deprem Büyük Okyanus'ta yayılan tsunamiye sebebiyet vermiştir. Tsunami, 10.000 kilometre mesafedeki Hilo, Hawaii ve Güney Afrika'nın sahil bölgelerini tahrip etmiştir. Deprem kurbanlarının sayısının 1.000 ila 6.000 kişi civarında olduğu tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Sismik dalga</span> Dünyanın katmanları boyunca dolaşan sismik, volkanik veya patlayıcı enerji

Sismik dalga, Dünya veya başka gezegen gibi bir cisim içinden geçen akustik enerji dalga'sıdır. Deprem, volkanik patlama, magma hareketinden, büyük heyelan ve alçak frekanslı akustik enerji üreten büyük insan yapımı bir patlama'dan kaynaklanabilir.

<span class="mw-page-title-main">1906 San Francisco depremi</span> 18 Nisan 1906 Çarşamba günü yerel saate göre sabaha karşı 5:12de vuran yüksek şiddetli deprem

1906 San Francisco depremi San Francisco, CA ve Kuzey Kaliforniya'yı 18 Nisan 1906 Çarşamba günü yerel saate göre sabaha karşı 5.12'de vuran yüksek şiddetli depremdir. Depremin büyüklüğü genel olarak 7,9 Mw kabul edilir. Buna karşın depremin büyüklüğü en az 7,7 Mw en fazla 8,25 Mw olarak ileri sürülmüştür. Esas sarsıntı merkezi şehrin 2 mil (3 km) uzağında, denizdeki Mussel Kayalıkları'dır. Bölge; San Andreas Fay Hattı'ndan kaynaklanan bu depremle kuzey-güney doğrultusunda 296 mil (477 km) ikiye ayrılmıştır. Sarsıntı Oregon'dan Los Angeles'a; hatta denizden oldukça uzak olan Nevada'nın merkezine kadar geniş bir alanda hissedilmiştir. Deprem ve sonucunda oluşan büyük yangın, Amerika Birleşik Devletleri tarihinde meydana gelen en kötü doğal afet olarak kabul edilir. Deprem ve bunun sonucunda oluşan yangın sebebiyle ölenlerin sayısının 3.000'den fazla olduğu tahmin edilmiştir. Bu rakam Kaliforniya tarihinde bir doğal afetten dolayı ölen en fazla kişi sayısıdır. Depremin ekonomik etkileri, yakın geçmişte meydana gelen Katrina Kasırgası ile benzerlik göstermektedir.

S dalgaları, tektonik tabakada enine hareket eden elastik dalga türüdür. 0.90 ve 5.6 km/s arası hızda hareket ederler ve P dalgalarından yavaşlardır. Artçı dalga olarak da tanımlanırlar.

<span class="mw-page-title-main">İran'daki depremler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

İran dünyada sismik olarak çok aktif ülkelerden biridir, pek büyük fay hattı boydan boya geçer ki bu ülkenin en az %90'ını kapsar. Bu yüzden, İran'da sıklıkla yıkıcı depremler yaşanır.

<span class="mw-page-title-main">1968 Illinois depremi</span>

1968 Illinois depremi ABD'nin Illinois eyaletinde en şiddetli kaydedilen depremdir. 9 Kasım günü saat tam 11.02'de başlayan depremin şiddeti 5.4 olarak ölçülmüştür.

Artçı şok veya artçı deprem Sismolojide, ana şokla aynı bölgede yer değiştiren kabuğun ana şokun etkilerine uyum sağlaması nedeniyle ortaya çıkan daha büyük bir depremi takip eden daha küçük bir depreme verilen isimdir. Büyük depremler, tutarlı bir düzene göre büyüklüğü ve sıklığı sürekli olarak azalan ve aletle tespit edilebilen yüzlerce ila binlerce artçı şoka neden olabilir. Bazı depremlerde ana kırılma iki veya daha fazla aşamada meydana gelir ve bu da birden fazla ana şoka neden olur. Bunlar ikili depremler olarak bilinir ve genel olarak benzer büyüklüklere ve hemen hemen aynı sismik dalga biçimlerine sahip olmaları nedeniyle artçı depremlerden ayırt edilebilirler.

<span class="mw-page-title-main">Deprem mühendisliği</span>

Deprem mühendisliği, binalar ve köprüler gibi yapıları depremler göz önünde bulundurularak tasarlayan ve analiz eden disiplinler arası bir mühendislik dalıdır. Genel amacı, bu tür yapıları depreme karşı daha dayanıklı hale getirmektir. Deprem mühendisi, küçük sarsıntılarda hasar görmeyecek ve büyük bir depremde ciddi hasar veya çökmeyi önleyecek yapılar inşa etmeyi hedefler. Uygun şekilde tasarlanmış yapı mutlaka aşırı sağlam veya pahalı olmak zorunda değildir. Kabul edilebilir bir hasar seviyesini sürdürürken sismik etkilere dayanacak şekilde uygun tasarlanmalıdır.

<span class="mw-page-title-main">2022 Fukuşima depremi</span>

2022 Fukuşima depremi 16 Mart 2022 tarihinde Japonya'nın doğusunda Fukuşima açıklarında yerel saatle 23.36 sularında 63.1 km derinlikte gerçekleşen 7.3 büyüklüğünde bir depremdir.

Sismolojide, bir deprem yırtılması, yer kabuğundaki bir deprem sırasında meydana gelen kayma derecesidir. Depremler, toprak kaymaları, bir volkandaki magmanın hareketi, yeni bir fayın oluşumu veya en yaygın olarak mevcut bir fayın kaymasını içeren birçok nedenden dolayı meydana gelir.

<span class="mw-page-title-main">Odak mekanizması</span> bir depremde sismik dalgalar üreten süreç

Odak mekanizması, bir depremin, sismik dalgaları oluşturan kaynak bölgedeki deformasyonu tanımlar. Fay ile ilgili bir olay söz konusu olduğunda, kayan fay düzleminin ve kayma vektörünün yönünü ifade eder ve fay düzlemi çözümü olarak da bilinir. Odak mekanizmaları, gözlemlenen sismik dalga biçimlerinin analiziyle tahmin edilen deprem için moment tensörünün çözümünden türetilmiştir. Odak mekanizması, "ilk hareketlerin" modelini, yani ilk gelen P dalgalarının kırılıp kırılmadığını gözlemleyerek elde edilebilir. Bu yöntem, dalga biçimleri dijital olarak kaydedilip analiz edilmeden önce kullanıldı ve bu yöntem, kolay moment tensör çözümü için çok küçük depremler için hala kullanılmaktadır. Odak mekanizmaları artık ağırlıklı olarak kaydedilen dalga biçimlerinin yarı otomatik analizi kullanılarak türetilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">2021 Güney Sandwich Adaları depremleri</span> 2021de yaşanan bir deprem

2021 Güney Sandwich Adaları depremleri, bir çift güçlü depremdi ve ardından Ağustos 2021'de Güney Sandwich Çukuru boyunca meydana gelen birçok güçlü artçı deprem oldu. Amerika Birleşik Devletleri Jeoloji Araştırmaları Kurumu'na göre depremler, Moment magnitüd ölçeğine göre 7.5 ve 8.1 olarak ölçüldü Ana şok, bu bölgede ve bir bütün olarak Atlas Okyanusu 'nda şimdiye kadar kaydedilen en büyük deprem olarak 1929'daki başka bir olayla ve 2021'in en büyük ikinci depremi olarak 2021 Kermadec Adaları depremiyle bağlantılıdır.

Bu madde, 2023 Kahramanmaraş depremlerinin Mw 4.0 veya üzeri öncü ve artçı sarsıntılarının bir listesini sunmaktadır. Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü'nün yaptığı açıklamaya göre 6 Şubat depremlerinden 4 Şubat 2024'e kadar bölgede 45,756 artçı sarsıntı kaydedildi.

<span class="mw-page-title-main">Deprem uyarı sistemi</span>

Deprem uyarı sistemi veya deprem erken uyarı sistemi deprem devam ederken bitişik bölgelere önemli bir depremi bildirmek için tasarlanmış ivmeölçerler, Sismograflar, iletişim, bilgisayarlar ve alarmlar sistemidir. Bu, hâlen belirleyici olay uyarıları üretemeyen deprem tahmini ile aynı şey değildir.

<span class="mw-page-title-main">2002 Denali depremi</span>

2002 Denali depremi, 3 Kasım 22:12:41 UTC'de meydana geldi ve merkez üssü Denali Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi, Alaska, Amerika Birleşik Devletleri'nin 66 km DGD idi. 7.9 Mw büyüklüğündeki bu deprem, Amerika Birleşik Devletleri'nde 1965 Rat Adaları depreminden sonra 37 yılda kaydedilen en büyük depremdi. Şok, Alaska'nın iç kesimlerinde şimdiye kadar kaydedilen en güçlü şoktu. Uzak konum nedeniyle, ölüm olmadı ve yalnızca bir yaralanma oldu.

Advanced National Seismic System (ANSS), neredeyse gerçek zamanlı bilgi sağlamak için önemli depremler hakkında acil müdahale ekipleri, yetkililer, haber medyası ve halk için veri toplayan ve analiz eden Amerika Birleşik Devletleri Jeoloji Araştırmaları Kurumu (USGS) ile bölgesel, eyalet ve akademik ortakların işbirliği ile oluşturulan bir sistemdir. Bu veriler, hasarın ciddiyetini ve kapsamını tahmin etmek ve gereken müdahaleler hakkında verilen kararlara rehberlik etmek için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">2023 Marakeş-Safi depremi</span> 8 Eylül 2023te Fasta gerçekleşen şiddetli deprem

8 Eylül 2023'te Fas'ın Marakeş-Safi bölgesini Mw 6,8 ve ya 6,9 şiddetinde deprem vurdu. Depremin merkez üssü Marakeş'in 71,8 km güneybatısında, Atlas Dağları'ndaki Ighil kasabası yakınlarındaydı. Sıradağların altındaki sığ eğik bindirme faylarının bir sonucu olarak meydana geldi. Çoğu Marakeş dışında en az 2946 fazla ölüm bildirildi. Bu sayı her gün artmaktadır. Marakeş'teki binalar ve tarihi yerler hasar gördü. Deprem İspanya, Portekiz ve Cezayir'de de hissedildi.

Aralık 2023 Filipinler depremi, Filipinler'in Mindanao bölgesinde 2 Aralık 2023 tarihinde meydana gelen 7,5 büyüklüğündeki deprem.

<span class="mw-page-title-main">2024 Noto Yarımadası depremi</span> 1 Ocak 2024te meydana gelen deprem

2024 Noto Yarımadası depremi, 1 Ocak 2024'te merkez üssü Japonya'nın Ishikawa prefektörlüğü'nün Noto Yarımadası'nda bulunan Suzu şehrinin 7 km kuzeybatısı olan, 7.5 Mw büyüklüğünde meydana gelen deprem. Japonya yerel saati ile 16.10'da meydana gelen sarsıntı sonucu Japonya Denizi boyunca 6.58 m'ye varan tsunami meydana meydana geldi.