Denişvay Olayı - Turkipedia

Denişvay Olayı, 1906'da İngiliz ordusuna bağlı İngiliz subayların spor amacıyla gittikleri Mısır'ın Denişvay köyünde yaşadıkları olaydır. İngiliz tarihçi Peter Mansfield gibi bazı tarihçiler, bu olayı Mısır'daki İngiliz varlığının sona ermesine neden olan en önemli olay olarak kabul ederler.

Arka planı

Denişvay Olayı'na kadar Mısır'da birçok gerginlik yaşanmıştı. Zaten İngilizler, 1882'de Mısır'ı işgal etmesinden önce Mısır halkında milliyetçilik duygusu yüksekti. Hatta İngilizlerin Mısır'da etkisinin artması üzerine Arabi Paşa Ayaklanması dahi patlak vermişti.^[1] Ancak ayaklanma batırılmış ve Mısır tamamen İngiliz işgaline uğramıştı. İşgal ile birlikte Mısır'da ticaret gelişti. Mısır Hükûmeti, Lord Cromer tarafından yönetilmeye başlandı. Lord Cromer'ın asıl görevi ekonomik reformlardı. Çünkü Mısır, İngilizlere yüklü miktarda borcu vardı. Ama Lord Cromer, sadece ekonomik reformalarla uğraşmayıp politik ve sosyoljik reformalara girişti. Mısır'da Kavalalı Mehmet Ali Paşa'dan sonra en büyük eğitim seferberliği yaşandı. Ancak İngiliz işgalinden memnun olmayan bir yığın insan kitlesi vardı.

Olay

13 Haziran 1906'da bir grup İngiliz subayı, spor yapmak amcacıyla güvercin avlama kararı aldı. Askerler Denişvay köyüne gitti. Ancak askerlerin avlanmış oldukları güvercinler, köylüler tarafından yetiştirilmiş ve geçim kaynağı olarak kullanıyorlardı. Güvercinlerin avlanması köylüleri kızdırdı ve köylüler askerlere saldırdı. Asker ile köylüler arasında karışıklık patlak verdi. Karışıklık esnasında bir subayın silahı yanlışlıkla ateşlendi ve bir köylü kadını vurarak yaraladı. Bu durum köylüleri daha da kızdırdı. Subaylardan biri olay yerinden kaçmayı başardı ve havanın en sıcak olduğu saatlerde İngiliz kampına yürüyerek geri döndü. Asker kampın yakınlarında düştü ve güneş çarpması nedeniyle öldü. Askere yardıma gelen bir köylü kendisine yardım etmeye çalıştı ancak kamptaki diğer askerler köylüyü ölü subayın cesedinin yanında görünce askeri öldürdüğünü düşündüler ve köylü öldürüldüler.

İngilizlerin olaya müdahale etmesi

Ertesi günü İngiliz ordusu köye geldi. Köyde, Darweesh, Hasan Mahfuz ve Zahran da dâhil olmak üzere, mafya üyeleri olarak tanımlanan elli iki adamı tutukladı. Mısır ve İngiliz jüri üyeleriyle yapılan duruşmada olayın sorumluluğu belirlendi. Hasan, Darweesh, Zahran ve bir başka adama idam cezası verildi. Hasan, kendi evinin önüne asıldı. Mısır ve İngiliz yetkililer tarafından yapılan bu eylem, milliyetçi basın tarafından çok detaylı bir şekilde irdelendi. Diğerleri de idam edildiler. Abde'l-Nebi ve başka bir köylü ömür boyu hapis, yirmi altı köylüye çalışma cezası verildi.

Sonuçları

Büyüyen Mısır milliyetçiliği ile ilgili olarak İngiliz yetkililer önlem alınması gerektiğini düşünüyorlardı. Bunun için milliyetçi önderlere karşı acımasız olunup halkı sindirilmesi gerektiğini düşündüler. Bu amaçla liderlerin çoğunu tutuklayıp dördünü de idam ettiler.

Ancak bu karar tepkiye neden oldu. Bazı Mısır liderleri arasında Büyük Britanya olan işbirliğinin artık mümkün oluşamayacağı düşüncesini doğurdu. İş birliğinin imkânsız olduğu inancı liderleri korkutuyordu. Çünkü İngilizler, Mısır'da onlara karşı baskı yapabileceği orduları vardı. Bu yüzden Mısırlı liderler artık İngiliz ordusunun Mısır'dan çıkarılması için çalışacaktı.

Kaynakça

^ Abdalla, Ahmed. "The Armed Forces and the Democratic Process in Egypt". Third World Quarterly. Cilt 10.

İlgili Araştırma Makaleleri

Napolyon Bonapart veya I. Napolyon kısaca Napolyon, Fransız asker, politikacı ve 1804-1814 arası Fransa imparatoru. Gerek Fransız Devrim Savaşları gerekse Napolyon Savaşları sırasında Fransa'ya önderlik ettiği gibi tüm Avrupa'yı da etkilemiş önemli bir komutandır. Girdiği savaş ve çatışmaların büyük bölümünü kazanmış, 1815'teki nihai yenilgisine kadar hızla Avrupa kıtasının hakimiyetini ele geçirmiştir. Tarihteki en önemli komutanlardan biri olan Napolyon'un savaşları dünyanın her yerinde askerî okullarda ders olarak okutulmaktadır ve kendi Avrupa tarihinin en ünlü ve en tartışmalı siyasi figürlerinden birisidir.

Şükri el-Kuvvetli, bağımsızlık sonrası Suriye'nin ilk devlet başkanıydı. Kariyerine Osmanlı İmparatorluğu'nun Arap topraklarının bağımsızlığı ve birliği için çalışan bir muhalif olarak başladı ve bu nedenle aktivizmi nedeniyle hapsedildi ve işkence gördü. Suriye Krallığı kurulduğunda, Kuvvetli bir hükûmet yetkilisi oldu, ancak monarşizmden hayal kırıklığına uğradı ve cumhuriyetçi Bağımsızlık Partisini kurdu. Kuvvetli, 1920'de Suriye'yi kontrol altına alan Fransızlar tarafından derhal ölüme mahkûm edildi. Daha sonra, Suriye-Filistin Kongresi'nin baş büyükelçisi olarak görev yaptığı ve Suudi Arabistan ile özellikle güçlü bağlar geliştirdiği Kahire'ye yerleşti. Bu bağlantılarını Büyük Suriye İsyanı'nı (1925-1927) finanse etmek için kullandı. 1930'da Fransız yetkililer Kuvvetli'yi affetti ve Kuvvetli ardından Suriye'ye döndü ve yavaş yavaş Ulusal Blok'un başlıca lideri oldu. 1943'te Suriye devlet başkanı seçildi ve üç yıl sonra ülkenin bağımsızlığını sağladı.

31 Mart Vakası, II. Meşrutiyet'in ilanından sonra İstanbul'da yönetime karşı yapılmış büyük bir ayaklanma ve darbe teşebbüsüdür. Rumi takvime göre 31 Mart 1325'te başladığı için bu adla anılmıştır.

1882-1922 yılları arasında Britanyalı işgali altındaki Mısır'ın fiilen Osmanlılardan kopması ve öteden beri süren Britanyalı-Fransız rekabetinin Britanyalılar lehine noktalanması gibi iki önemli sonuç doğurdu. Britanyalılar, Osmanlıların ve Avrupa devletlerinin gösterdiği tepkiyi göz önüne alarak resmi bir siyasi denetim kurmaktan kaçınmakla birlikte, stratejik çıkarlarını güvence altına almadan Mısır'dan çekilmeye niyetleri olmadıklarını da ortaya koydular.

Saad Zağlul, tam adı Saad bin İbrahim Zağlul , Mısırlı siyaset ve devlet adamı. İngiltere'yi 1922'de Mısır'a bağımsızlık vermeye zorlayan milliyetçi harekette önemli rol oynamış, 1924'te kısa bir süre başbakanlık yapmıştır.

Etaples İsyanı, İngiltere İmparatorluğu birliklerinin I. Dünya Savaşı sırasında Fransa’da gerçekleştirdiği isyandır.

Mehdist Savaşı 1881-1899 yılları arasında süren savaş, kendisini "Mehdi" ilan eden dini lider Muhammed Ahmed İbnü's Seyyid Abdullah'ın yönetiminde Sudan'da kurulan sultanlığın, Kızıldeniz'den Orta Afrika'ya kadar uzanan büyük bir İslam devleti olmak için Mısır ve sömürgeci İngiltere'ye savaş ilan etmesi ile başladı.

Tambov Ayaklanması veya Antonovşina, 1920-21 yıllarında Rus İç Savaşı sürerken Bolşeviklere karşı yapılan köylü ayaklanması. Ayaklanma Moskova’nın 450 km güneydoğusundaki Tambov ve Voronej oblastlarında çıkmıştır. Ayaklanmanın lideri konumundaki kişi Rus İmparatorluğu Çarlık Ordusunda subay olan ve Aziz George Nişanına sahip P.M. Tokmakov’dur. Sovyet tarihçiler ayaklanmayı yanlış olarak SR partisi üyesi Aleksandr Antonov’a bağlayarak Antonov İsyanı veya Antonovşina olarak adlandıracaklardır. Antonov ayaklanmanın liderlerinden ise de onunla beraber mücadele eden diğer liderler de mevcuttu.

<span class="mw-page-title-main">Akka Kuşatması (1799)</span> Askeri harekat

Akka Kuşatması ya da Akka Müdafaası, 1798-1802 Osmanlı-Fransız Savaşı'nda evre.

Sharpe's Mission, Bernard Cornwell’in aynı adlı roman dizisinden televizyona uyarlanan Sharpe adlı film dizisinin onbirinci bölümüdür. İngiliz ITV kanalında ilk olarak 1996 yılında gösterilen filmde Sean Bean ve Daragh O'Malley başrollerdedir.

Urla Olayları, Yunan kuvvetlerinin İzmir'e çıkmasından kısa süre sonra Urla'da gerçekleşen olaylardır. Yunanlar İzmir'in işgalinden sonra zaman kaybetmeden Bornova ve Karşıyaka'yı işgal ettiler. Buraların işgalini tamamladıktan sonra, Seferihisar, Urla, Karaburun ve Çeşme ilçelerinin bulunduğu yarımadaya yöneldiler. O tarihte Urla kasabasında 1914 istatistiklerine göre 9.321 Müslüman ve 24.711 Rum yaşamaktaydı.

Üç Krallık Savaşları 1639 - 1651 yılları arasında İngiltere, İrlanda ve İskoçya'yı da içine alacak şekilde gerçekleşen çok sayıda olayı kapsar. Bu olaylardan en önemlisi İngiliz İç Savaşıdır ve savaşın sonunda 1649 yılında Parlamento tarafından alınan kararla kral I. Charles idam edilmiştir. Üç Krallık Savaşları dönemi 1660 yılında II. Charles'ın tahta çıkmasıyla başlayan Restorasyon dönemine kadar uzatılır. Savaşlar toplumsal hayatta dini ve sosyal meselelere dair biriken sorunların patlaması olarak da değerlendirilebilir. Din alanında halk, monarşisinin müdahalesi olmaksızın özgürce ibadet etme arzusunu dile getirmiştir. Sosyal alanda da monarşinin yetkilerinin parlamento tarafından düzenlenmesi arzusu bulunuyordu. İngiltere, İrlanda ve İskoçya topraklarında yaşanan bu toplumsal olayların bir de ulusal boyutu olmuştur. İrlanda ve İskoçya birleşik krallık altında İngiliz hakimiyetine de başkaldırmıştır. Oliver Cromwell komutasındaki Parlamento yanlılarının monarşi, İrlanda ve İskoçya'ya galip gelmesi günümüzdeki meşruti monarşiyle yönetilen Londra merkezli Büyük Britanya'nın da temellerini atmıştır. Aynı dönemde meydana gelen ve İspanyol İmparatorluğuna karşı yaşanan Portekiz ve Hollanda bağımsızlık savaşları da bu dönemde yaşanmıştır.

Vefd Partisi, Mısır'da 1919 yılında kurulmuş, 1923-1952 arasında Mısır siyasetinde belirleyici olmuş siyasî parti. 1952 yılında gerçekleşen Hür Subaylar Darbesi sonrası dağılmış ve 16 Ocak 1953 tarihinde yasaklanan siyasî partiler arasında yer almıştır. Koyu yeşil zemin üzerine beyaz hilâl ve beyaz haç olan bir sembolü parti bayrağı şeklinde de kullanmışlardır. Vefd kelime anlamı olarak "heyet" demektir.

Hür Subaylar Hareketi veya kısaca Hür Subaylar, Mısır'da bir darbeyle 1952 Mısır Devrimi'ni gerçekleştirerek yönetimi ele geçirmiş ve içlerindeki subaylardan üç Mısır cumhurbaşkanı çıkarmış, milliyetçi hedeflere sahip askerî grup.

Havran Dürzi İsyanı, Suriye'nin Havran bölgesinde yaşayan Dürzilerin 1909'da Osmanlı otoritesine karşı gerçekleştirdiği güçlü bir isyandır. Dürzi kabilesi olan el-Atras'ın bağımsızlık isteği üzerine çıkan ayaklanma sadece bu kabileyi etkilemedi. Bölgede yaşayan birçok Dürzî, sürgün edildi. Ayrıca önde gelen birçok Dürzi liderleri idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Haşim el-Etâsî</span> Suriyeli siyasetçi ve üç kez devlet başkanı (1875-1960)

Haşim el-Etâsî, 1936'dan 1939'a, 1949'dan 1951'e ve 1954'ten 1955'e kadar Suriye devlet başkanı olarak görev yapmış Suriye milliyetçisi siyasetçi ve devlet adamı.

1958 Irak askerî darbesi olarak da bilinen 14 Temmuz Devrimi, 14 Temmuz 1958 tarihinde Irak'ta gerçekleşen ve Kral II. Faysal'ın devrilmesi ve Haşimi liderliğindeki Irak Krallığı'nın yıkılmasıyla sonuçlanan bir darbedir. Bu darbenin ardından kurulan Irak Cumhuriyeti, altı ay önce Irak ve Ürdün arasında kurulan Haşimi Arap Federasyonu'nun sonunu getirmiştir.

Hırvat milliyetçiliği, Hırvatların milliyetini savunan ve Hırvatların kültürel birliğini destekleyen milliyetçiliktir.

Kahire kuşatması, 1517'de Osmanlı İmparatorluğu tarafından Mısır'daki Memluk Sultanlığı'nın başkentinin ele geçirilmesi olayıdır.

<span class="mw-page-title-main">Selim Hatum</span> Suriyeli asker ve siyasetçi (1928-1967)

Selim Hatum, 1960'larda Suriye siyasetinde önemli bir rol oynayan Suriye Ordusu subayıydı. Arap Sosyalist Baas Partisinin Suriye Bölgesel Kolunun bir üyesi olarak 1966'da Suriye'de gerçekleşen ve yine bir Baasçı olan Emin el-Hafız hükûmetini deviren darbede etkili oldu. Aynı yıl, yeni hükûmeti kuran ancak kendisini önemli bir pozisyondan uzaklaştıran meslektaşlarına karşı kendi bölgesi olan Cebel el-Dürzi'de bir ayaklanma başlattı. Hakkında tutuklama emri çıkarılması üzerine Suriye'den kaçtı, ancak 1967'de geri döndü ve daha sonra hapse atılarak idam edildi.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.