Arkeoloji, arkeolojik yöntemlerle ortaya çıkarılmış kültürleri, sosyoloji, coğrafya, tarih, etnoloji, antropoloji, nümizmatik, filoloji, gibi birçok bilim dalından yararlanarak araştıran ve inceleyen bilim dalıdır. Türkçeye yanlış bir şekilde "kazıbilim" olarak çevrilmiş olsa da kazı, arkeolojik araştırma yöntemlerinden sadece bir tanesidir. Arkeoloji asıl olarak insanlığın kültürel geçmişini, kültürlerin değişimini ve birbirleriyle ilişkilerini inceler.
Sualtı arkeolojisi, su altındaki kalıntıları inceleyen arkeoloji dalı.
David Gibbins Kanadalı sualtı arkeoloğu ve yazar.
Dromon bir kadırga çeşidi ve İtalyan tarzı kadırgalar yerlerini alana kadar Bizans donanmasının 5 ile 12. yüzyıllar arası en önemli savaş gemisi. Roma İmparatorluğu döneminde Roma donanmasının ana ekseni Antik Liburna gemisinden geliştirilmiştir.
Yorumsal arkeoloji ya da art süreçsel arkeoloji yahut artsüreçselcilik, süreçsel arkeoloji kuramına tepki olarak arkeoloji içerisinde ortaya çıkan ve öznel arkeolojik yorumlamaların önemini vurgulayan bir arkeolojik kuramdır.
Kurtarma arkeolojisi ya da diğer bilinen adlarıyla kurtarma kazıları, prevantif (önleyici) arkeoloji ya da ticari yahut sözleşmeli arkeoloji, devlet tarafından onaylanmış, kâr amacı güden arkeolojik kazı ve araştırmalara verilen addır. Bu tür kazılar bir inşaat, yol ya da baraj inşası planlanırken arazi çalışmaları sırasında tesadüfen bulunan buluntuların en kısa sürede belgelenerek kayda alınmasını amaçlamaktadır.
Girne batığı, Levant Denizi'nde günümüze en iyi durumda ulaşmayı başarmış antik bir batıktır. 1965 yılında Kuzey Kıbrıs kıyılarında keşfedilen batık, 1967 yılında kaldırılmış ve restore edilmiştir. Günümüzde Girne Kalesi içerisindeki müzede kargosu ile birlikte sergilenmektedir.
Gemicilik arkeolojisi ya da batık arkeolojisi hem batmış, hem kısmen batmış, hem de günümüze değin batmaksızın ulaşmış gemi ve tekneleri, bu gemilerin inşa metotlarını merkeze koyan, sualtı arkeolojisi ve denizcilik arkeolojisi ile iç içe geçmiş arkeolojik bir alt daldır. Gemicilik arkeolojisi yalnızca gemi ve teknelerin imalat özellikleri, teknolojik değişimleri ve işlevleri üzerine odaklanmakla kalmaz, bunun ötesinde ticaret rotaları ve gemilerin kargoları gibi unsurları da incelemektedir. Alper Gölbaş, gemicilik arkeolojisi şöyle tanımlamaktadır;
"Gemicilik Arkeolojisi, özellikle gemilerin yapım teknikleri, inşada kullanılan malzemeler, gemide görev alan personelin kullandığı eşyalar, gemilerin rotaları, batmış ise batış nedenleri gibi hem maddi kalıntıları hem de bazı fiili durumları inceler. Gemilerle ilgili yazılmış antik kaynaklar, çanak çömlek üzerine ya da duvarlara boya ile yapılmış, kazınmış-çizilmiş, bazen kabartma olarak yapılmış gemi tasvirleri gibi dolaylı buluntular da Gemicilik Arkeolojisi tarafından incelenmektedir. Gemicilik Arkeolojisi, yalnızca gemileri değil, basit salları, kanoları, şişirilmiş deriden üretilmiş ulaşım araçlarını da inceler."
Keith Muckelroy denizcilik arkeolojisinin öncüllerinden kabul edilen Britanyalı arkeolog. Süreçsel arkeoloji kuramından etkilenen bilim insanı bir dalış kazası sonucu ölmüştür.
Süreçsel Arkeoloji ya da süreçselcilik, 1960'larda ortaya atılmış arkeolojik bir kuramdır. Lewis Binford ve David Leonard Clarke tarafından ortaya atılan kuramın başlangıcı, Lewis Binford'un 1962 yılında yayınladığı "antropoloji olarak arkeoloji" olarak gösterilmektedir. Kuramın ortaya çıkmasından önce Gordon Willey ve Phillip Phillips gibi isimler de arkeolojinin kültür tarihi çizgisinden ziyade bir antropolojik yaklaşımla ele alınması gerektiğini ifade etmişlerdir.
Khufu gemisi, bütün halinde günümüze ulaşmış, Antik Mısır'da inşa edilmiş ve Gize piramitlerinin olduğu bölgede MÖ 2500lü yıllarda bir çukura gömülü halde bulunmuş bir teknedir. Teknenin Eski Krallığın dördüncü hanedanının ikinci firavunu Keops için inşa edildiğine kesin gözüyle bakılmaktadır. Geminin, Antik Mısır medeniyeti inançları dahilinde Keops'un ölümden sonraki yaşamda kullanması üzerine gömüldüğü düşünülmektedir.
Sözde arkeoloji,, arkeoloji bilimi topluluğunun dışından, geçmişi kabul edilen veri toplama ve analitik yöntemlerini reddederek inceleyen yorumlara verilen ad. Bu sahte bilimsel yorumlar, psödoarkeologların iddialarını desteklemek üzere bilimsel olarak asılsız teoriler inşa etmek için eserlerin, alanların veya materyallerin kullanımını içerir. Yöntemler arasında kanıtların abartılması, dramatik veya romantik sonuçlar, safsata kullanım ve kanıtların üretilmesi yer alır. Amerikan Arkeoloji Derneği dergisinde yazan arkeolog John Hoopes'a göre, "Psödoarkeoloji, beyaz üstünlüğünü, ırkçı milliyetçiliği, sömürgeciliği ve yerli halkların mülksüzleştirilmesinde ve ezilmesinde rutin olarak kullanılan mitleri aktif olarak teşvik eder."
Belitung batığı 830 yılında Afrika'dan Çin'e doğru seyrederken sular altında kalan bir dhov batığıdır. Yolculuğunu tamamladığı düşünülen gemi, geri dönüş yolunda Endonezya'nın Belitung adasının yaklaşık 1,6 kilometre açığında batmıştır. Gemi'nin rotasından neden saptığı tespit edilememiştir.
Dame Kathleen Mary Kenyon, Bereketli Hilal'de Neolitik kültür üzerine çalışan İngiliz arkeolog, 1952'den 1958'e kadar, eski Jericho bölgesi olan, Tell es-Sultan'ın kazılarını yönetti. 20. yüzyılın en etkili arkeologlarından biri olarak anıldı. 1962'den 1973'e kadar Oxford'daki St Hugh's College'ın müdürü olarak görev yaptı ve Oxford'daki Somerville College'da okudu.
Kitâb-ı Mukaddes arkeolojisi akademik bir ekol ve Kitâb-ı Mukaddes çalışmaları ve Levanten arkeolojisinin bir alt kümesidir. Kitâb-ı Mukaddes arkeolojisi, Eski Yakın Doğu ve özellikle Kutsal Topraklar, Kitâb-ı Mukaddes zamanlarından itibaren arkeolojik alanları inceler.
Seton Howard Frederick Lloyd,, İngiliz arkeolog. British School of Archaeology in Iraq başkanlığı, Ankara'daki İngiliz Arkeoloji Enstitüsü Müdürlüğü, Londra Üniversitesi Arkeoloji Enstitüsü'nde Batı Asya Arkeolojisi Profesörü (1962–1969) görevlerinde bulundu. Lloyd'un, sayısız çalışmaları arasında Türkiye'nin tarihi ve arkeolojisini incelediği kıymetli çalışmaları, Türkiye için de büyük bir öneme sahiptir. 1973 yılında bu çalışmaları nedeniyle Türkiye tarafından "Üstün Hizmet Sertifikası" ile ödüllendirilmiştir.
Çoğu akademik disiplinde olduğu gibi, tipik olarak belirli bir yöntem veya malzeme türüne, coğrafi veya kronolojik odağa veya diğer tematik kaygılara odaklanarak betimlenen bir dizi arkeolojik alt disiplin vardır.
Orta Çağ arkeolojisi, Avrupa Orta çağ döneminde uzmanlaşan, maddi kültür aracılığıyla insanoğlunun incelenmesidir. En geniş anlamıyla bu dönem 5. yüzyıldan 16. yüzyıla kadar uzanır ve Roma sonrası ancak modern öncesi kalıntıları ifade eder. Dönem, Batı Roma İmparatorluğu'nun Çöküşü ve Vikingler, Saksonlar ve Franklar gibi kültürlerin neden olduğu kargaşayı kapsar. Birçok proje ve profesyonel bu kronolojik sınırları aşsa da Arkeologlar genellikle Erken Orta Çağ ya da Yüksek Orta Çağ ve Geç Orta Çağ dönemlerini incelemekte uzmanlaşmıştır. Orta Çağ yazılı kayıtlarının zengin doğası, özellikle Geç Orta Çağ'da arkeolojinin sıklıkla "tarihin hizmetçisi" olarak görüldüğü anlamına gelir. Maddi kültürün analizi Orta Çağ dönemine ait yazılı kanıtları zenginleştirebilir ya da sorgulanmasına neden olabilir ve bu iki kanıt kaynağının birlikte kullanılması gerekir. Orta Çağ arkeolojisi, Orta Çağ yerleşimlerinin, özellikle de Orta Çağ kasabalarının, manastırlarının ve Orta çağ kalelerinin gelişimini incelemiştir. Orta Çağ döneminde Hristiyan manastırcılığının yayılması ve gelişmesinin anlaşılmasına da katkıda bulunmuştur.
Armatör, ticari ve ticari olmayan gemilerin sahibi. Ticari anlamda, gemi sahibi. Genellikle bir gemiyi donatan ve işleten kişidir. Bazı durumlarda belirli bir yükü iki liman arasında taşımak için belirlenen bir ücret karşılığında yapılır veya günlük kiralama oranı üzerinden gerçekleştirilir. Gemi sahibi olan armatörler ise genellikle gemiyi kendileri yönetmek yerine lisanslı bir mürettebat ve kaptan kiralarlar. Gemi sahipleri genellikle bir şirketin sahibidir, ancak bireyler de gemi sahibi olabilir. Gemi bir şirket tarafından sahiplenildiğinde, genellikle geminin teknik yönetimini şirket üstlenir, ancak bu yönetim outsource edilebilir ve kiralama yoluyla taşımacıya devredilebilir.
George Fletcher Bass Amerikalı bir arkeolog. Sualtı arkeolojisinin öncü uygulayıcılarından biri olarak, 1960'ta Gelidonya Burnu'nda antik bir batığı tamamen kazma amacıyla yapılan ilk sefere eş-başkanlık yaptı ve 1972'de Deniz Arkeolojisi Enstitüsü'nü kurdu.