İçeriğe atla

Deniz yaşamı

Geniş bir deniz ekosisteminin genel özellikleri (Alaska Körfezi)
Katil balinalar (orkalar) birçok iri canlı türünü avlayan, oldukça göze çarpan bir deniz süper avcısıdır. Ancak okyanustaki biyolojik faaliyetin büyük çoğunluğu, deniz bakterileri ve fitoplankton gibi tek başına çıplak gözle görülemeyen mikroskobik deniz canlılarıyla gerçekleşir.[1]

Deniz yaşamı veya okyanus yaşamı, denizler ve okyanusların tuzlu sularında veya kıyı haliçlerinin acı sularında yaşayan bitkiler, hayvanlar ve diğer organizmalardır. Deniz yaşamı, gezegenin doğasını temelden etkiler. Deniz canlıları (çoğunlukla mikroorganizmalar), oksijen üretir ve karbon tutarlar. Deniz yaşamı kıyı şeritlerini kısmen şekillendirir ve korur. Hatta bazı deniz organizmaları yeni habitatların oluşmasına yardımcı olur (örneğin mercan resifleri).

Çoğu yaşam formu başlangıçta deniz habitatlarında evrimleşmiştir. Okyanuslar, hacim bakımından gezegendeki yaşam alanının yaklaşık %90'ını sağlar.[2] En eski omurgalılar, suda yaşayan balıklar[3] şeklinde ortaya çıkmıştı. Bunlardan bazıları, hayatlarının bir kısmını suda, bir kısmını da karada geçiren amfibilere evrildi. Bir grup amfibi, sürüngenlere ve memelilere dönüştü. Amfibilerin her birinin birkaç alt grubu, deniz yılanları, deniz kaplumbağaları, foklar, denizayıları ve balinalar şeklinde okyanuslara döndüler. Yosun ve algler gibi bitki formları suda büyür ve bazı sualtı ekosistemlerinin temelini oluşturur. Planktonlar, okyanus besin zincirinin genel temelidir. Özellikle de fitoplanktonlar, deniz yaşamının başlıca birincil üreticilerindendir.

Deniz omurgasızları, tıpkı yumuşakça sifonlarında görülebileceği gibi oksijen bakımından fakir sularda hayatta kalmak için çok çeşitli modifikasyonlar sergiler. Balıkların akciğerleri yerine solungaçları vardır ancak akciğer balığı gibi bazı balık türlerinde her ikisi de bulunur. Deniz memelilerinin (örneğin yunuslar, balinalar, su samurları ve foklar) hava solumak için periyodik olarak yüzeye çıkmaları gerekir.

200.000'den fazla deniz canlısı türü belgelenmiştir fakat tahmini olarak iki milyon deniz türü henüz kayıt dışıdır.[4] Deniz canlısı türlerinin boyutları, 0,02 mikrometre kadar küçük olabilen mikroskobik fitoplanktonlardan, 33 m (108 ft) uzunluğa ulaşabilen ve bilinen en büyük hayvan olan mavi balina gibi devasa deniz memelilerine kadar değişir.[5][6] Protistler, bakteriler ve bunlarla ilişkili virüsler de dahil tüm deniz mikroorganizmalarının, toplam deniz biyokütlesinin yaklaşık %70'ini  [7] veya %90'ını oluşturduğu tahmin edilmektedir.[1][8] Deniz yaşamı, hem deniz biyolojisinde hem de biyolojik oşinografide bilimsel olarak incelenir.

Kaynakça

  1. ^ a b Cavicchioli R, Ripple WJ, Timmis KN, Azam F, Bakken LR, Baylis M, Behrenfeld MJ, Boetius A, Boyd PW, Classen AT, Crowther TW, Danovaro R, Foreman CM, Huisman J, Hutchins DA, Jansson JK, Karl DM, Koskella B, Mark Welch DB, Martiny JB, Moran MA, Orphan VJ, Reay DS, Remais JV, Rich VI, Singh BK, Stein LY, Stewart FJ, Sullivan MB, van Oppen MJ, Weaver SC, Webb EA, Webster NS (September 2019). "Scientists' warning to humanity: microorganisms and climate change". Nature Reviews. Microbiology. 17 (9). ss. 569-586. doi:10.1038/s41579-019-0222-5. PMC 7136171 $2. PMID 31213707.  Modified text was copied from this source, which is available under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
  2. ^ "National Oceanic and Atmospheric Administration – Ocean". NOAA. 10 Mayıs 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2019. 
  3. ^ "Tiny Fish May Be Ancestor of Nearly All Living Vertebrates". Live Science. 11 Haziran 2014. 12 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "Mapping an ocean of species". Los Angeles Times. 2 Ağustos 2009. 7 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2009.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  5. ^ "The Evolution of Dinosaurs and their World". The Princeton Field Guide to Dinosaurs. Princeton: Princeton University Press. 2010. s. 19. ISBN 978-0-691-13720-9.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  6. ^ Wild blue: a natural history of the world's largest animal. New York: Thomas Dunn Books. 2008. ISBN 978-0-312-38387-9. OCLC 213451450.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  7. ^ "The biomass distribution on Earth". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 115 (25): 6506-6511. June 2018. doi:10.1073/pnas.1711842115. PMC 6016768 $2. PMID 29784790. 
  8. ^ "Census Of Marine Life". Smithsonian. 4 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Omurgalılar</span> kordalılar alt şubesi

Omurgalılar, hayvanlar aleminin kordalılar şubesine ait bir alt şubedir.

<span class="mw-page-title-main">Katil balina</span>

Katil balina, Orka olarak da bilinir, okyanus yunusları ailesinin en iri üyesidir. Yayılım genişliği olarak dünyada en yaygın ikinci memelidir ve tüm okyanuslarda bulunur. Çok yönlü bir yırtıcıdır ve balık, deniz kaplumbağası, kuş, fok, köpek balıkları ve hatta diğer genç ve küçük yunusları yer. Bu şekilde deniz besin zincirinin en üst noktasındadır. Katil balina ayrıca diğer balinalara özellikle gri balinalara da saldırır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Buz Denizi</span> Kuzey Kutbu bölgesinde bir okyanus

Kuzey Buz Denizi ya da Arktik Okyanusu, Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika'nın kuzeylerinde yer alan, Kuzey Kutbu'nu kapsayan, buzlarla kaplı bir okyanustur. Uluslararası Hidrografi Örgütü (IHO) tarafından okyanus olarak kabul edilmektedir (Arctic Ocean). Yüzölçümü 14.090.000 km² olan devasa bir alandır. Diğer okyanuslara göre sığ olup, en derin noktası 5.449 m, ortalama derinlik 1.038 m'dir. Rusya, ABD, Kanada, Danimarka (Grönland), Norveç ile kıyıları vardır. Bunlara ek olarak soğuk ve elverişsiz iklimine rağmen çok önemli hayvan çeşitliliğine sahip olan Arktik Okyanus'ta birçok balık ve kuş türü yanında kompleks habitatlar oluşturan memeliler de yer alır. Özellikle kutup bölgesinin ikon hayvanları kutup ayıları, foklar, morslar, belugalar ve narvaller bu iklim ve çevre koşullarına milyonlarca yıllık bir evrimle adapte olmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Bahamut</span>

Bahamut, , Zekeriya el-Kazvini'ye göre, dünyanın yapısını destekleyen, derinlerde yatan bir canavardır.

<span class="mw-page-title-main">Dört Halife</span>

Dört Halife ya da Râşid Halifeler; Sünnilik'te Râşid halifeler, doğru yola yönlendirilen ve doğru bir model olduğu kabul edilen halifelerdir. Bazıları bu kategoriye Muhammedin torunu Hasan'ın 6 aylık hilafetini de sokarlar. İslam peygamberi Muhammed'in ölümünden sonra ümmete önderlik eden ilk dört halifedir:

<span class="mw-page-title-main">Güneş balığı</span>

Güneş balığı ya da Ay balığı (Mola mola. Latince mola değirmen taşı demektir), Molidae familyasına ait balık türüdür. Lezzetsiz ve kötü kokan etinden dolayı ticari değeri yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Trilobitler</span> Nesli tükenmiş canlı

Trilobitler, Trilobita sınıfını oluşturan soyu tükenmiş deniz eklembacaklılarıdır. Trilobitler eklembacaklıların bilinen en eski gruplarından birini oluşturur. Trilobitlerin fosil kayıtlarında ilk kez ortaya çıkışı, Erken Kambriyen döneminin Kat 3 evresinin tabanını tanımlar. Trilobitler, uzun bir düşüşe geçmeden önce alt Paleozoyik süreci boyunca geliştiler; Devoniyen döneminde Proetida dışındaki tüm trilobit takımlarının soyu tükendi. Son trilobitler, yaklaşık 251,9 milyon yıl önce Permiyen'in sonundaki kitlesel yok oluş sırasında yok oldular. Trilobitler, neredeyse 270 milyon yıldır okyanuslarda var olan ve tanımlanmış 22.000'den fazla türle tüm erken çağ hayvanları arasında en başarılı olanlardandı.

<i>İspermeçet balinası</i> En büyük dişli balina türü

İspermeçet balinası, Physeteroidea familyasından tüm okyanuslarda yaygın olan balina türü. Kaşalot da denilir. Yetişkin erkekler yazın kutup sularına göç eder. Akdeniz'de görülen en yaygın balina türüdür. Türkiye'de görülmüş 4 balina türünden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Bentik bölge</span>

Bentik bölge, çökel yüzeyi ve bazı yüzey altı katmanlar dahil olmak üzere okyanus, göl veya akarsu gibi bir su kütlesinin en dibindeki ekolojik bölgedir. Bentik adı, "derinlikler" anlamına gelen eski Yunanca βένθος (bénthos) kelimesinden gelir. Bu bölgede yaşayan organizmalara bentos adı verilir. Bentosa örnek olarak mikroorganizmalar ve kabuklular ile poliketler gibi mikroorganizmalardan daha büyük omurgasızlar verilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Kambur balina</span>

Kambur balina, oluklu balinagiller (Balaenopteridae) familyasından bir balina türü.

<span class="mw-page-title-main">Su samuru</span>

Su samurları, Lutrinae alt familyasında bulunan etçil memelilerdir. Hala var olan 13 su samuru türü ya kısmen suda yaşar, ya tamamen suda yaşar ya da deniz ekosisteminde yaşar. Tükettikleri gıdalar ise balıklar ve omurgasızlardır. Lutrinae; diğer hayvanların yanında gelincikleri, porsukları, vizonları ve kutup porsuklarını da barındıran Mustelidae familyasının bir alt bölümüdür.

<i>Pakicetus</i> bir arkaik balina cinsi

Pakicetus, Erken Eosen'de Pakistan yakınlarında yaşamış, ilkel bir ikiyaşamlı cetacean cinsidir. Yaklaşık olarak kurt büyüklüğünde bir çift toynaklıydı. Muhtemelen suda veya yakınında yaşayan hayvanlarla, balıklarla ve böceklerle besleniyordu. Paleontologların büyük çoğunluğu, onu kara memelileri ile balinalar arasında bir geçiş türünü temsil eden en bazal balina olarak tanımlar.

<span class="mw-page-title-main">Pakicetidae</span> tarih öncesi balina familyası

Pakicetidae, Erken Eosen'de Kuzey Pakistan'da yaşamış, en eski balinaları içeren bir Arkaik balina familyasıdır. Familyaya ait fosiller Kuzey Pakistan ve Kuzeybatı Hindistan'da bulunmuştur.

II. Tuğrul, Selçuklu sultanıdır. Amcası olan Selçuklu sultanı Ahmed Sencer'in (1118-1157); desteğiyle iktidarı korudu. Hastalığa yakalandı ve Ekim/Kasım 1134'te öldü.

<span class="mw-page-title-main">Karşılaştırmalı anatomi</span> farklı türlerin anatomilerindeki benzerlik ve farklılıkların incelenmesi

Karşılaştırmalı anatomi, farklı türlerin anatomisindeki benzerliklerin ve farklılıkların incelenmesidir. Evrimsel biyoloji, filogenenetik ve veteriner anatomi ile yakından ilişkilidir.

<span class="mw-page-title-main">Deniz habitatı</span>

Deniz habitatı, deniz yaşamına ev sahipliği yapan habitatlardır. Deniz yaşamı bazı yönlerden denizdeki tuzlu su içeriğine bağlıdır. Habitat, bir veya birden fazla canlı türünün yaşadığı ekolojik veya çevresel bölgedir. Denizler ve okyanuslar bu habitatların birçok türünü barındırır. Deniz habitatları kıyı ve açık okyanus habitatları olarak ikiye ayrılabilir. Kıyı habitatları, gelgitin kıyı şeridinde geldiği noktadan kıta sahanlığının sınırına kadar uzanan bölgede bulunur. Kıta sahanlıkları, toplam okyanus alanının yalnızca yaklaşık %7'lik kısmını kaplamalarına rağmen deniz yaşamının çoğu kıyı habitatlarında bulunur. Açık deniz habitatları, kıta sahanlığının sınırının ötesinde, derin denizlerde bulunur.

<i>Shantungosaurus</i>

Shantungosaurus, Çin'deki Shandong Yarımadası'nın Geç Kretase yaşlı Wangshi Grubu'nda bulunan çok büyük bir saurolophine hadrosaurid dinozor cinsidir, tek bir tür, Shantungosaurus giganteus, içerir. Shantungosaurus'un stratigrafik aralığı, Xingezhuang Formasyonunun tepesinden Hongtuya Formasyonunun ortasına kadar, orta ila geç Kampaniyen arasında değişmektedir. Shantungosaurus şimdiye kadar dünyanın en büyük hadrosauroid taksonu olup 15 ile 16 metre uzunluğa ve 13 ile 16 metrik ton arasında bir beden ağırlığına ulaşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Halka açık akvaryum</span> büyük akvaryumlara sahip tesis

Halka açık akvaryum veya Halka açık su hayvanat bahçesi, canlı suda yaşayan hayvan ve bitki örneklerini halkın izlemesi için barındıran bir hayvanat bahçesinin sudaki karşılığıdır. Halka açık akvaryumların çoğunda, ev akvaryumcularının tuttuklarından daha büyük tankların yanı sıra daha küçük tanklar bulunur. İlk halka açık akvaryumlar 19. yüzyılın ortalarında yapıldığından beri popüler hale geldi ve sayıları arttı. Çoğu modern akredite akvaryum, koruma konularını ve halkı eğitmeyi vurgular.

Su ekosistemi, karasal ekosistemlerin aksine, bir su kütlesinin çevrelenmesiyle oluşan bir ekosistemdir. Su ekosistemleri, birbirlerine ve çevrelerine bağımlı olan organizma topluluklarını içerir. İki ana su ekosistemi türü, tuzlu su ekosistemleri ve tatlı su ekosistemleridir.

<span class="mw-page-title-main">Alismatales</span>

Alismatales (alismatidler), yaklaşık 4.500 tür içeren çiçekli bitkiler takımıdır. Bu takımdaki bitkiler çoğunlukla tropikal veya sucul bitkilerdir. Bazıları tatlı suda, bazıları deniz habitatlarında yetişir. Bu takımdaki bitkilerden büyük bir bölümü sulamayı ve suyolu ulaşımını engellediği için zararlı, geri kalanları ise balıkların yaşam alanı olduğu ve kıyı çizgisini koruduğu için yararlı su bitkileri olarak kabul edilir. Takımdaki belki de en önemli gıda ürünü gölevez bitkisi Colocasia esculenta'nın soğanıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.