İçeriğe atla

Denisova Mağarası

Koordinatlar: 51°23′51″K 84°40′34″D / 51.39750°K 84.67611°D / 51.39750; 84.67611
Denisova Mağarası
Rusça: Денисова пещера
2008'de mağara.
KonumAltay Krayı, Rusya
Rakım700 m (2.297 ft)[1]
Yüzölçümü270 m²
Tarihçe
MalzemeKalker, karst
Devir(ler)Paleolitik Çağ, 30,000 ila 40,000 yıl önce.
Kültür(ler)Denisova, Neandertal, Homo sapiens sapiens

Denisova Mağarası (RusçaДенисова пещера; Denísova peshchéra, Altayca: Аю-Таш; Ayu Taş), Rusya, Sibirya'daki Altay Dağları'nda bulunan bir mağaradır. Mağara büyük paleoarkeolojik ve paleontolojik öneme sahiptir. Denisova insanının kemik parçaları ve yaklaşık GÖ 40.000'e tarihlenen kalıntılar mağarada bulunmuştur. Mağarada 32.000 yıllık bir tarih öncesi at türü de keşfedilmiştir.

Mağara, geçmişte Neandertaller ve modern insanların aynı anda yaşamış olduğu düşünülen bir bölgede yer almaktadır. 2016 yılında arkeolojik alanda 50.000 yıl öncesine tarihlenen bir kemik iğnesi keşfedildi ve bilinen en eski iğne olarak tanımlandı.[2] Denisova'lar, Neandertaller ve melezleri, Denisova Mağarası'nda uzun süre yaşamışlardır, ancak aynı anda yaşamamış olabilecekleri de düşünülmektedir.[3]

Arkeogenetik

Mağaranın ortalama yıllık sıcaklığı 0 °C'dir ve bu bulunan kalıntıların arkaik DNA'sının korunmasına katkıda bulunmuştur.[4]

Denisova insanı

Mağarayı Novosibirsk Arkeoloji ve Etnoloji Enstitüsü'nden bilim adamları araştırdı. Yaklaşık 30.000 ila 48.000 yıl öncesinden kalma parçalar arasında (tabaka 9-11) kemikler tespit edildi. Bu kemiklerden biri Doğu Galerisi'nin 11.2. katında bulunan bir çocuğun falanksının (parmak kemiği) bir parçasıydı. Fosil parçası Svante Pääbo ve Leipzig'deki Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü'ndeki meslektaşları tarafından analiz edildi. Sonuçlar fosilin mitokondriyal DNA'sının bilinen insan modellerinden farklı bir yapıda olduğunu ortaya çıkardı ve soyu tükenmiş bir hominin türü veya alt türü olduğuna kanaat getirildi. Hominine "Denisova hominini" ismi verildi.[5] Daha sonraki analizler, Denisova'ların Neandertallerle ilişkili olduğunu ve modern Melanezyalıların atalarıyla melezleştiklerini ortaya koydu.[6]

Neandertal kalıntıları: Altay Neandertali

Mağaranın içi, 2008

2010 yılında mağaranın Doğu Galeri'sinin Denisova parmak kemiklerinin de bulunduğu 11.4 katında bir ayak parmağı kemiği tespit edildi. Kemiğin mitokondriyal DNA'sının ön karakterizasyonu, bir Denisova insanı değil, Neandertal'e ait olduğunu ortaya koydu.[7] Daha sonra yapılan analizler parmak kemiğinin bir Neandertal'den geldiğini doğruladı.[8] Neandertallerin ilk yüksek kapsama genomu bu ayak kemiğinden alınmıştır.[8]

Bu Neandertal, Altay Neandertali olarak adlandırılır. Altay Neandertali'nin yaklaşık 120.000 yaşında olduğu tahmin edilmektedir. Nükleer DNA'nın incelendiği diğer Neandertallerin tümü, Altay Neandertali'ne kıyasla genetik olarak birbirlerine daha yakındır. Modern insanlar ve Ust'-Ishim insanı da diğer Neandertallerle, Altay Neandertali ile olandan daha fazla alel paylaşır. Bu, Neandertaller ve insanlar arasındaki melezleşmenin, muhtemelen Altay Neandertal'in diğer Neandertallerin soyundan ayrılmasından sonra gerçekleştiğini göstermektedir.[9]

Denisova 11: birinci nesil Neandertal ve Denisova melezi

Denisova 11'in Bütün genom dizilimi, bu örneğin ölüm anında en az on üç yaşında bir kadına ait olduğunu gösterdi. Denisova 11'in, bir Neandertal anne ile Denisova bir babaya sahip bir melez olduğu bulundu.[10] Tüm arkaik homininlerin genomları ile karşılaştırıldığında Denisova 11, Denisova 3 ile en yakın ilişkiye sahiptir ve bu bireyin babasının Denisova 3 ile annesinin diğer Neandertallere olandan daha yakın bir ilişkide olduğunu ortaya koyar. Denisova 3 gibi, melez bireyin Denisova babası da 300'den fazla nesil önce gerçekleştiği tahmin edilen melezleşme sonucunda genomunda az miktarda Altay Neandertaline benzer Neandertal DNA'sı taşır. Bununla birlikte, Denisova 11'in annesi, Hırvatistan'daki Vindija Mağarası'nda bulunmuş Neandertal "Vindija 33.19" ile diğer Neandertal bireylere genetik olarak Altay Neandertali'nden daha yakındır. Bu, Denisova mağarasını çevreleyen bölgenin Neandertal popülasyonlarını içeren bir göç veya nüfus değişimi olduğunu göstermektedir.[10][11]

Ovodov atı

MtDNA, Denisova Mağarası'ndan bulunmuş yaklaşık 32.000 yıl öncesine dayanan atgillere ait bi fosilden de alındı. Bu fosilin, Rusya'nın Hakasya bölgesindeki Proskuryakova Mağarası'nda bulunmuş 40.000 yıllık bir fosil sayesinde tanımlanmış, soyu tükenmiş bir tür olan Equus ovodovi'den (Ovodov atı) geldiği tespit edildi. Denisovadaki fosilden alınmış mtDNA, Proskuryakova Mağarası'ndan alınan Ovodov fosillerininkilerle yakınlık göstermektedir. DNA analizleri Equus ovodovi'yi, zebralarla en yakın genetik yakınlığa sahip olan caballin olmayan atlar sınıfı içinde filogenetik olarak bir bazal grup olarak tanımlamıştır.[12]

Fosiller

Şimdiye kadar Denisova Mağarası'ndan altı ayrı bireyin fosilleri, DNA'ları aracılığıyla tespit edildi. Dört birey, Denisova 2, Denisova 3, Denisova 4 ve Denisova 8, Denisova insanı olarak sınıflandırılmaktadır.[13] Denisova 2 ve Denisova 3 genç kızlar iken, Denisova 4 ve Denisova 8 yetişkin erkeklerdir.[13][14] Denisova bireylerinin mtDNA analizi, Denisova 2'nin en yaşlı fosil olduğunu ve bunu Denisova 8'in takip ettiğini, buna karşın Denisova 3 ve Denisova 4'ün kabaca eş zamanlı yaşamış olduklarını ileri sürdü.[13]

Altay Neandertali olarak adlandırılan fosil ise bir Neandertal kadınıdır.[8] DNA'sı incelenmeden önce Altay Neandertali'ne Denisova 5 ismi geçici olarak verildi.[14] 2018 yılında Denisova 11'in tüm genom dizilimine dayanarak bireyin bir Neandertal/Denisova melezi olduğu bildirildi.[11]

İsim Parça Tabaka Yer Tür Yaş Cinsiyet Keşif İlk yayınlama Görüntü Durum
Denisova 2[13]alt süt azı dişi 22.1 Ana Galeri Denisova > 100 ka [13]1984
Denisova 3 veya

X Kadını [15][16]

parmak falanksı 11.2 Doğu Galerisi Denisova30–50 ka 2008
Michael Shunkov Takımı
Johannes Krause, vd. [17]
Falanksın kopyası. MtDNA'yı araştırmak için yok edildi.
Falanksın kopyası. MtDNA'yı araştırmak için yok edildi.
MtDNA'yı araştırmak için yok edildi.
Denisova 4[18][19][20][21]üst azı dişi 11.1 Güney Galeri Denisova 30–50 ka 2000
Denisova molarının kopyası. MtDNA'yı incelemek için köklerin bir kısmı tahrip edildi. Boyutları ve şekilleri Neandertal ve H. sapiens olmadığını göstermektedir.
Denisova molarının kopyası. MtDNA'yı incelemek için köklerin bir kısmı tahrip edildi. Boyutları ve şekilleri Neandertal ve H. sapiens olmadığını göstermektedir.
Altay Neandertali
veya Denisova 5[8]
proksimal ayak parmağı falanksı 11.4 Doğu Galerisi Neandertal 30–50 ka 2010 MB Mednikova (2011)[22][23]
Denisova 8[14]üst azı dişi 11,4-12 Doğu Galerisi Denisova
Denisova 11[10][11][24]uzun kemik parçası 12 Doğu Galerisi Neandertal

/Denisova melezi

~ 90 ka 2014 Samantha Brown ve diğ. (2016)

Kaynakça

  1. ^ Anatoly P. Derevianko; Alexander V. Postnov; Eugeny P. Rybin; Yaroslav V. Kuzmin; Susan G. Keates (2007). "The Pleistocene peopling of Siberia: A review of environmental and behavioural aspects". Bulletin of the Indo-Pacific Prehistory Association. Cilt 25. ss. 57-68. 25 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2018. 
  2. ^ The Siberian Times reporter, World's oldest needle found in Siberian cave that stitches together human history 21 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Siberian Times, Ağustos 23, 2016
  3. ^ Zimmer, Carl (30 Ocak 2019). "High Ceilings and a Lovely View: Denisova Cave Was Home to a Lost Branch of Humanity - The mysterious Denisovans may have occupied a cave in what is now Siberia for more than 250,000 years". The New York Times. 31 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2019. 
  4. ^ Mitchell, Alanna, DNA Turning Human Story Into a Tell-All 1 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., New York Times, Science section, p. D1, Ocak 30, 2012
  5. ^ Rex Dalton (24 Mart 2010). "Fossil finger points to new human species. DNA analysis reveals lost relative from 40,000 years ago". Nature. 464 (7288). ss. 472-73. doi:10.1038/464472a. PMID 20336101. 
  6. ^ Carl Zimmer (22 Aralık 2010). "Denisovans Were Neanderthals' Cousins, DNA Analysis Reveals". NYTimes.com. 1 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2010. 
  7. ^ Gibbons, Ann (Ağustos 2011). "Who Were the Denisovans?" (PDF). Science. 333 (6046). ss. 1084-87. doi:10.1126/science.333.6046.1084. PMID 21868646. 9 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2013. 
  8. ^ a b c d Prüfer, Kay (2013). "The complete genome sequence of a Neanderthal from the Altai Mountains". Nature. 505 (1). ss. 43-49. Bibcode:2014Natur.505...43P. doi:10.1038/nature12886. PMC 4031459 $2. PMID 24352235. 
  9. ^ Hajdinjak, Mateja; Fu, Qiaomei; Hübner, Alexander; Petr, Martin; Mafessoni, Fabrizio; Grote, Steffi; Skoglund, Pontus; Narasimham, Vagheesh; Rougier, Hélène; Crevecoeur, Isabelle; Semal, Patrick; Soressi, Marie; Talamo, Sahra; Hublin, Jean-Jacques; Gušić, Ivan; Kućan, Željko; Rudan, Pavao; Golovanova, Liubov V.; Doronichev, Vladimir B.; Posth, Cosimo; Krause, Johannes; Korlević, Petra; Nagel, Sarah; Nickel, Birgit; Slatkin, Montgomery; Patterson, Nick; Reich, David; Prüfer, Kay; Meyer, Matthias; Pääbo, Svante; Kelso, Janet (2018). "Reconstructing the genetic history of late Neanderthals". Nature. 555 (7698). ss. 652-656. Bibcode:2018Natur.555..652H. doi:10.1038/nature26151. ISSN 0028-0836. PMID 29562232. 
  10. ^ a b c Slon, Viviane; Mafessoni, Fabrizio; Vernot, Benjamin; de Filippo, Cesare; Grote, Steffi; Viola, Bence; Hajdinjak, Mateja; Peyrégne, Stéphane; Nagel, Sarah; Brown, Samantha; Douka, Katerina; Higham, Tom; Kozlikin, Maxim B.; Shunkov, Michael V.; Derevianko, Anatoly P.; Kelso, Janet; Meyer, Matthias; Prüfer, Kay; Pääbo, Svante (22 Ağustos 2018). "The genome of the offspring of a Neanderthal mother and a Denisovan father". Nature. 561 (7721). ss. 113-116. doi:10.1038/s41586-018-0455-x. ISSN 0028-0836. PMC 6130845 $2. PMID 30135579. 
  11. ^ a b c Warren, Matthew (22 Ağustos 2018). "Mum's a Neanderthal, Dad's a Denisovan: First discovery of an ancient-human hybrid - Genetic analysis uncovers a direct descendant of two different groups of early humans". Nature. 560 (7719). ss. 417-418. doi:10.1038/d41586-018-06004-0. PMID 30135540. 
  12. ^ Druzhkova, Anna S.; Makunin, Alexey I.; Vorobieva, Nadezhda V.; Vasiliev, Sergey K.; Ovodov, Nikolai D.; Shunkov, Mikhail V.; Trifonov, Vladimir A.; Graphodatsky, Alexander S. (2017). "Complete mitochondrial genome of an extinct Equus (Sussemionus) ovodovi specimen from Denisova cave (Altai, Russia)". Mitochondrial DNA Part B. 2 (1). ss. 79-81. doi:10.1080/23802359.2017.1285209. ISSN 2380-2359. 
  13. ^ a b c d e Slon, Viviane; Viola, Bence; Renaud, Gabriel; Gansauge, Marie-Theres; Benazzi, Stefano; Sawyer, Susanna; Hublin, Jean-Jacques; Shunkov, Michael V.; Derevianko, Anatoly P.; Kelso, Janet; Prüfer, Kay; Meyer, Matthias; Pääbo, Svante (1 Temmuz 2017). "A fourth Denisovan individual". Science Advances. 3 (7). ss. e1700186. Bibcode:2017SciA....3E0186S. doi:10.1126/sciadv.1700186. ISSN 2375-2548. PMC 5501502 $2. PMID 28695206. 
  14. ^ a b c Sawyer, Susanna; Renaud, Gabriel; Viola, Bence; Hublin, Jean-Jacques; Gansauge, Marie-Theres; Shunkov, Michael V.; Derevianko, Anatoly P.; Prüfer, Kay; Kelso, Janet; Pääbo, Svante (11 Kasım 2015). "Nuclear and mitochondrial DNA sequences from two Denisovan individuals". PNAS. 112 (51). ss. 15696-15700. Bibcode:2015PNAS..11215696S. doi:10.1073/pnas.1519905112. PMC 4697428 $2. PMID 26630009. 20 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2015. 
  15. ^ Reich D, Green RE, Kircher M, Krause J, Patterson N, Durand EY, Viola B, Briggs AW, Stenzel U, Johnson PLF, Maricic T, Good JM, Marques-Bonet T, Alkan C, Fu Q, Mallick S, Li H, Meyer M, Eichler EE, Stoneking M, Richards M, Talamo S, Shunkov MV, Derevianko AP, Hublin J-J, Kelso J, Slatkin M, Pääbo S (2011). Supplementary Information: Genetic History of an Archaic Hominin group from Denisova Cave in Siberia (PDF). 3 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Ağustos 2015. 
  16. ^ Wong, K. (24 Mart 2010). "No bones about it: ancient DNA from Siberia hints at previously unknown human relative". Scientific American. ISSN 0036-8733. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2015. 
  17. ^ Krause, Johannes; Fu, Qiaomei; Good, Jeffrey M.; Viola, Bence; Shunkov, Michael V.; Derevianko, Anatoli P.; Pääbo, Svante (2010). "The complete mitochondrial DNA genome of an unknown hominin from southern Siberia". Nature. 464 (7290). ss. 894-97. Bibcode:2010Natur.464..894K. doi:10.1038/nature08976. ISSN 0028-0836. PMID 20336068. 
  18. ^ Reich D, Green RE, Kircher M, Krause J, Patterson N, Durand EY, Viola B, Briggs AW, Stenzel U, Johnson PLF, Maricic T, Good JM, Marques-Bonet T, Alkan C, Fu Q, Mallick S, Li H, Meyer M, Eichler EE, Stoneking M, Richards M, Talamo S, Shunkov MV, Derevianko AP, Hublin J-J, Kelso J, Slatkin M, Pääbo S (2011). Supplementary Information: Genetic History of an Archaic Hominin group from Denisova Cave in Siberia (PDF). 3 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Ağustos 2015. 
  19. ^ Ewen Callaway (22 Aralık 2010). "News: Fossil genome reveals ancestral link: A distant cousin raises questions about human origins". Nature. 468 (1012). s. 1012. Bibcode:2010Natur.468.1012C. doi:10.1038/4681012a. ISSN 0028-0836. PMID 21179140. 
  20. ^ Reich, D.; Richard, E. G. (23 Aralık 2010). "Genetic history of an archaic hominin group from Denisova Cave in Siberia". Nature. 468 (1012). ss. 1053-60. Bibcode:2010Natur.468.1053R. doi:10.1038/nature09710. ISSN 0028-0836. PMC 4306417 $2. PMID 21179161. 
  21. ^ "Denisova'nın azı dişinin resmi". 21 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2019. 
  22. ^ M.B. Mednikova (Mart 2011). "A proximal pedal phalanx of a Paleolithic hominin from Denisova cave, Altai". Archaeology, Ethnology and Anthropology of Eurasia. 39 (1). ss. 129-38. doi:10.1016/j.aeae.2011.06.017. 
  23. ^ "Pedal falanksı, asıl fosil". 21 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2019. 
  24. ^ Brown, Samantha; Higham, Thomas; Slon, Viviane; Pääbo, Svante (29 Mart 2016). "Identification of a new hominin bone from Denisova Cave, Siberia using collagen fingerprinting and mitochondrial DNA analysis". Scientific Reports. Cilt 6. s. 23559. Bibcode:2016NatSR...623559B. doi:10.1038/srep23559. PMC 4810434 $2. PMID 27020421. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Neandertal</span> Avrasyada yaşamış ve soyu tükenmiş insan türü veya alt türü

Neandertal ya da Neandertal insanı, günümüzden yaklaşık 250 bin ila 40 bin yıl önce yaşamış insan türüdür. İkili adlandırmada ismi "Homo neanderthalensis"dir. Fosilleri muhafaza etmeye müsait kireç taşı mağaralarda yaşadıkları için haklarında en fazla bilgi sahibi olunan ve bunun bir sonucu olarak modern kültürde tipik "mağara adamı" kalıbını yaratan tarih öncesi insan türüdür.

<span class="mw-page-title-main">İnsanın evrimi</span> anatomik olarak modern insanların ortaya çıkmasına yol açan evrimsel süreç

İnsanın evrimi, modern insanın evrimsel kökenini ve ne tür evrimsel süreçlerle ortaya çıktığını incelediği gibi insanın en eski atalarını ve atasal kökenlerini de konu edinir. Bunun yanında insanla ortak ataları paylaşan ve insan ile yakın akraba olan türlerin evrimini ve kökenini de araştırır. İnsan evrimi, konu olarak 1863 yılında T. H. Huxley tarafından oluşturulan bilim dalı primatolojiyi ve günümüz maymunlarının tüm canlılar ile onların eski atalarının fosillerini de dikkate almaktadır. Bunun yanında insanın evrimsel tarihi üzerindeki çalışma ve araştırmalar fiziksel antropoloji, paleoantropoloji, primatoloji, arkeoloji, dilbilim, genetik ve embriyoloji dâhil olmak üzere birçok bilimsel alanı de içerir.

<span class="mw-page-title-main">Svante Pääbo</span> İsveçli genetikçi ve bilim insanı

Svante Pääbo, İsveçli biyolog, genetikçi ve bilim insanı. Evrimsel antropoloji alanında uzmanlaşan Pääbo, paleogenetiğin kurucularından birisidir ve Neandertal genomu üzerinde yoğun bir şekilde çalışmıştır. 2022'de "soyu tükenmiş homininlerin genomları ve insan evrimi ile ilgili keşifleri" nedeniyle Nobel Tıp Ödülü'ne layık görüldü.

<span class="mw-page-title-main">Frederick Sanger</span>

Frederick Sanger, İngiliz biyokimyager. 1958 ve 1980 yıllarında 2 kez Nobel Kimya Ödülü kazanmıştır. 1958 yılında "proteinlerin, özellikle de insülinin yapısı üzerine çalışmaları için" Nobel Kimya Ödülü kazanmıştır ve bu ödülü aynı kategoride 2 kez kazanan tek kişidir. 1980 yılında da "nükleik asitlerdeki baz dizilerinin belirlenmesiyle ilgili katkıları nedeniyle" Walter Gilbert ile birlikte bu ödülü kazanmıştır. Aynı yıl ayrıca Paul Berg, "nükleik asitlerin, özellikle de rekombinant DNA'nın biyokimyası üzerine temel çalışmaları için" ödülü kazanan diğer isim olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Denisova insanı</span> Homo cinsinden bir insansı

Denisova insanları, Homo cinsinden bir insansı olup Neandertaller ve anatomik olarak modern insanın yakın akrabası olmakla birlikte genetik olarak her iki türden ayırt edilebilir. İngiliz literatüründe Denisova hominins ya da kısaca Denisovans olarak adlandırılırlar

Baishiya Karst Mağarası, Çin'in Kansu eyaletindeki Xiahe ilçesindeki Tibet Platosu'nun kuzeydoğu kısımlarında yer alan Tibet Budizmi kutsal alanı ve yüksek-irtifa paleoantropolojik bir bölgesidir. Bu karst mağarası, Tibet Platosu'nda bulunan en eski hominin fosilinin keşfinin yapıldığı yerdir: Xiahe mandibulası. Mandibula, paleoproteomik analiz yoluyla, Denisova Mağarası dışındaki bir Denisova fosilinin ilk doğrulanmış keşfini sağlamıştır. Bu fosil keşfi, arkaik homininlerin 160.000 yıl önce yüksek irtifada, düşük oksijenli bir ortamda yaşadığını gözler önüne sermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tianyuan Mağarası</span>

Tianyuan Mağarası, en eski modern insanlardan biri olan Tianyuan'ın bulunduğu Pekin yakınlarında yer alan bir mağaradır.

<span class="mw-page-title-main">Zhiren Mağarası</span>

Zhiren Mağarası, Chongzuo, Guangksi Zhuang Özerk Bölgesi, Çin'deki Mulan Dağları'nda yer alan ve Hejiang Nehri'ne bakan karstik bir mağaradır. Zhiren Mağarası, anatomik olarak modern insanların fosil kalıntıları ile arkaik insanların fosil kalıntıların karışık olarak bulunduğu bir erken Geç Pleistosen bölgesidir.

Obi-Rakhmat Mağarası, Neandertal fosilleri içeren ve Orta Paleolitik döneme tarihlenen bir tarih öncesi bölgedir. Tanrı Dağları'ndaki Talassky Alatau Sıradağları'nın güneybatı ucundaki Chatkal ve Pskem nehirlerinin kavşağına yakın dar bir karst mağarası olan Obi-Rakhmat, Taşkent, Özbekistan'ın 100 kilometre (62 mi) kuzeydoğusunda yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Neandertal 1</span> tanımlanan ilk neandertal fosili

Feldhofer 1 veya Neandertal 1, Ağustos 1856'da Neander Vadisi'ndeki Kleine Feldhofer Grotte adlı bir Alman mağarasında bulunan Homo neanderthalensis türünün 40.000 yıllık tip örnek fosilinin bilimsel adıdır. Düsseldorf'un doğusunda. 1864'te fosilin açıklaması ilk kez bilimsel bir dergide yayınlandı ve resmi olarak adlandırıldı.

Apidima Mağarası, Güney Yunanistan'da, Mani Yarımadası'nın batı kıyısında yer alan ve dört küçük mağaradan oluşan bir komplekstir. Mağaranın sistematik olarak incelenmesi sonucunda Paleolitik çağa ait Neandertal ve Homo sapiens fosilleri ortaya çıkarıldı.

<span class="mw-page-title-main">Baço Kiro mağarası</span>

Baço Kiro mağarası, Bulgaristan'ın Direnova şehrinin 5 km (3,1 mi) batısında, Direnova Manastırı'na sadece 300 m (980 ft) uzaklıkta yer alan bir mağaradır. Andaka ve Direnova Nehri kanyonlarında yer almaktadır. 1890'da içine girilmiş ve ilk rekreasyonel ziyaretçiler mağaraya, Bulgar Ulusal Uyanış lideri, öğretmen ve devrimci Baço Kiro'nun onuruna yeniden adlandırılmadan iki yıl önce 1938'de girmiştir. Mağara, toplam uzunluğu 3.600 metre (11.800 ft) olan galeriler ve koridorlardan oluşan dört katlı bir labirenttir, mağaranın 700 metre (2.300 ft)'lik bölümü kamuya açıktır ve 1964'ten beri aydınlatılmaktadır. Mağaranın içinden akan bir yer altı nehri zamanla sayısız sarkıt ve dikit mağara oluşumları içeren büyük güzellikteki birçok galeriyi şekillendirdi. 1.200 metre (3.900 ft) uzunluğundaki uzun bölüm, bir dizi peri masalından ilham alınarak adlandırılmıştır. Oluşumlar art arda şu isimlerle anılmaktadır: Baço Kiro'nun Tahtı, Cüceler, Uyuyan Prenses, Taht Salonu, Kabul Salonu, Haidouti Buluşma Alanı, Çeşme ve Kurban Sunağı.

<span class="mw-page-title-main">Vindija Mağarası</span>

Vindija Mağarası, Hırvatistan'ın kuzeyindeki Donja Voća belediyesinde bulunan ve Neandertaller ve modern insanlarla ilişkili bir arkeolojik sit alanıdır. Bu bölgede ortaya çıkarılan Neandertallerden üçü, Neandertal genom projesinin ilk taslak dizisi için birincil kaynaklar olarak seçildi.

<span class="mw-page-title-main">Peștera Muierilor</span>

Peștera Muierilor veya Peștera Muierii, Romanya'nın Gorj ilindeki Baia de Fier komününde bulunan bir mağara sistemidir. Mağara ayısı kalıntıları ve bir insana ait kafatası içermesi nedeniyle önemlidir. Radyokarbon tarihleme yöntemine göre kafatası günümüzden 30.150 ± 800 yıl öncesine tarihlenmektedir. 1952 yılında ortaya çıkarılmıştır. Cioclovina Mağarası'nda bulunan benzer kalıntılarla birlikte, Romanya tarihöncesindeki en eski erken modern insan kalıntıları olarak gösterilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Peștera cu Oase</span>

Peştera cu Oase, Romanya'nın güneybatısındaki Caraș-Severin ilindeki Anina şehri yakınlarında bulunan ve 37.000 ila 42.000 yıl önce yaşadıkları kabul edilen en eski Avrupa erken modern insanlarından (EEMH) bazılarının yaşadığı 12 karstik galeri ve odadan oluşan bir mağara sistemdir.

Ust'-Ishim adamı, batı Sibirya'da, günümüzden 45.000 yıl önce yaşayan, ilk modern insanlardan birinin kalıntılarına verilen isimdir. Fosil, en eski modern insan genomu olan genomunun bu şekilde deşifre edilmesine izin veren bozulmamış DNA'ya sahip olması bakımından dikkat çekicidir.

<span class="mw-page-title-main">Mezmaiskaya Mağarası</span>

Mezmaiskaya Mağarası, Güney Rusya'daki Adıge Cumhuriyeti'nde, Kafkas Dağları sistemindeki Kuzey Kafkasya'nın kuzeybatı eteklerinde yer alan Sukhoi Kurdzhips'in sağ kıyısına bakan tarih öncesi bir mağara sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Okladnikov Mağarası</span>

Okladnikov Mağarası ,güney Sibirya, Rusya'daki Altay Krayı'nda, Soloneshensky Rayonu'ndaki Altay Dağları'nın eteklerinde bulunan bir paleoantropolojik sit alanıdır. Mağara güneye bakar ve aşağıdaki Anuy Nehri'nin bir kolu olan Sibiryachikha Nehri vadisinin sol kıyısından yaklaşık 14 metre (46 ft) yukarıda yer alan Devoniyen bir karstik yamaçta bulunur.

Jebel Irhoud veya Adrar n Ighoud, Fas'taki Safi şehrinin yaklaşık 50 km güneydoğusunda, Tlet Ighoud olarak bilinen bölgenin hemen kuzeyinde yer alan bir arkeolojik sit alanıdır. 1960 yılında sitenin keşfedilmesinden bu yana orada bulunan hominin fosilleriyle dikkat çekiyor. Başlangıçta Neandertaller olduğu düşünülüyor, örnekler o zamandan beri Homo sapiens'e atandı ve 2017'de bildirildiği üzere kabaca 300.000 yıl öncesine tarihlendi.

<span class="mw-page-title-main">Erken dönem insan göçleri</span>

Erken dönem insan göçleri, arkaik ve modern insanların kıtalar arasındaki en eski göçleri ve yayılmalarıdır. Yaklaşık 2 milyon yıl önce başladığına inanılmaktadır. Homo Erectus'un Afrika dışına yaptığı erken açılımlarla başlamıştır. Bu ilk göçü, yaklaşık 500.000 yıl önce yaşayan ve modern insanın yanı sıra Denisovalılar ve Neandertallerin muhtemel atası olan H. heidelbergensis de dahil olmak üzere diğer arkaik insanlar izledi. Erken hominidler muhtemelen şimdi batmış olan kara köprülerini kullanmışlardı.