Demokratik konfederalizm
Kürt komünalizmi veya Apoculuk[not 1] olarak da bilinen demokratik konfederalizm[2][3] (Kürtçe: Konfederalîzma demokratîk), İmralı Cezaevi'nde PKK lideri Abdullah Öcalan tarafından teorize edilen ve devletsiz bir topluma dayanan siyasi paradigmadır.[4] Özerklik, doğrudan demokrasi, siyasi ekoloji, feminizm, çok kültürlülük, öz savunma, öz yönetim kooperatif ekonomisi unsurlarına dayanan konfederasyon özelliklerine sahip bir demokratik öz örgütlenme[5] sistemine ilişkin siyasi bir kavramdır.[6][7][8] Toplumsal ekoloji, özgürlükçü belediyecilik, Orta Doğu tarihi ve genel devlet teorisinden etkilenen Öcalan, bu konsepti Kürt ulusal özlemlerinin yanı sıra sınıflı topluma kök salmış bölge ülkelerindeki diğer temel sorunlara siyasi bir çözüm ve dünyanın dört bir yanındaki halklar için özgürlük ve demokratikleşmeye giden bir yol olarak sunmaktadır.[9][10][11][12]
PKK'nın kurtuluş mücadelesi başlangıçta Marksist-Leninist temelde bir Kürt ulus devleti yaratma beklentisi tarafından yönlendirilmiş olsa da[8][13] Öcalan ulus devlet modeli ve devlet sosyalizmi konusunda hayal kırıklığına uğradı.[14] Özgürlükçü belediyeci ve eski anarşist Murray Bookchin gibi Batılı düşünürlerin fikirlerinden etkilenen Öcalan,[15][16][17][18] eski devletçi ve merkeziyetçi sosyalist projeyi terk ederek, artık Türkiye'den ayrı bağımsız bir devlet kurmayı değil, demokratik konfederalizm fikirlerine dayanan özerk, demokratik ve adem-i merkeziyetçi bir oluşum kurmayı amaçlayan bir tür özgürlükçü sosyalizm[19][20][21] için radikal ve yenilenmiş bir öneri ile Kürt özgürlük hareketinin siyasi hedeflerini yeniden formüle etti.[22][23]
Hakkında
| Madde serilerinden |
 |
Arka plan
Öcalan, 2004 yılının başlarında avukatları aracılığıyla, kendisini Murray Bookchin'in "öğrencisi" olarak tanımlayarak, onun görüşlerini Ortadoğu toplumlarına uyarlamayı istediğini belirterek Bookchin'le bir görüşme ayarlanmasını istemiştir. Bookchin görüşmeyi kabul edemeyecek kadar hasta olduğunu bildirmesine karşın, cevaben bir destek mektubu göndermiştir. Bununla birlikte Öcalan ile Bookchin arasında birçok kez yazışma da gerçekleşmiştir.[24] Bookchin 2006'da öldüğünde PKK, Bookchin'i "20. yüzyılın en büyük sosyal bilimcilerinden biri" olarak tanımlamış ve onun teorisini pratiğe dökmek üzere mücadele edeceğini bildirmiştir.[25]
Genel bilgiler
Abdullah Öcalan, Post Marksist görüşleri, Murray Bookchin'in düşüncelerinden biri olan komünalizmi katarak yorumlamış ve ekoloji ve feminizm gibi konuları da içine katarak Demokratik Konfederasyonizm adı altında doktrinleştirmiştir.[26] Herhangi bir devlete dayanmayan sosyalizm anlayışını içeren bu fikre göre her topluluk veya ulus, kendi içinde konfederal bir yapıya bürünebilir. Orta Doğunun toplumsal yapısına model olarak öngördüğü bu kuram için Öcalan, 22 Arap devletinin kendi arasında bu durumun gerçekleştirebileceğini, buna benzer olarak Türklerin de kendi aralarında "Türk demokratik konfederasyonizmi" kurabileceğini ifade etmiştir. Çünkü Öcalan'a göre bu ulusların ayrı ayrı bağımsız milli devletleri bulunduğu için tek devlet bayrağı altında toplanamaz.[27]
Öcalan, Demokratik konfederalizm ilkesini aynı isimli eserinde şu şekilde tanımlamıştır;[27]
| “ | "Demokratik konfederalizm bir devlet sistemi değil, halkın devlet olmayan demokratik sistemidir. Başta kadınlar ve gençler olmak üzere halkın tüm kesimlerinin kendi demokratik örgütlenmesini yarattığı, politikayı doğrudan ve özgür-eşit konfederasyon yurttaşlığı temelinde, yerelde kendi özgür yurttaşlık meclislerinde yaptığı bir sistemdir. Dolayısıyla öz güç ve öz yeterlilik ilkesine dayanır. Gücünü halktan alır ve ekonomi de dahil her alanda öz yeterliliğe ulaşmayı benimser. Demokratik konfederasyonizm ... klan sisteminden ve aşiret konfederasyonlarından günümüze kadar uygarlık tarihi boyunca devletçi toplum merkezileşmesine girmek istemeyen doğal toplumun demokratik komünal yapısına dayanır." | „ |
Öcalan demokratik konfederalizmi "esnek, çok kültürlü, anti-tekelci ve uzlaşma odaklı" olarak tanımlamıştır.[28]
Buna benzer olarak PKK'nın günümüzdeki lideri Murat Karayılan da bu ilkenin Türkiye'deki uygulamasının nasıl olabileceği hakkında şu görüşlere sahiptir;[29]
| “ | "Türkiye ile her ne kadar stratejik amacımız demokratik birlik temelinde buluşmak olsa da, bizimle demokrasi+devlet yaşamak istemezlerse, buna karşı çözümsüz değiliz, alternatifimiz vardır. Bu da demokratik konfederal sistemin bağımsız bir biçimde kendini ilan etmesidir. Toplum bağımsız olmalı, ulus bağımsız olmalı. Ama bağımsız ulusların konfederal sistem içerisinde birlikte ve eşit bir biçimde demokratik ulus topluluğunu oluşturması temel amaç olmalıdır. Türkiye'de bunu geliştirmek istiyoruz. ... Mantığımız otonomici bir mantık değildir. Ulusların eşitliği mantığıdır, demokratik ulus mantığıdır." | „ |
Savunucularına göre bu kuramın toplumu yönetim tarzı demokratik siyasettir ve seçimler esastır. Aynı zamanda ulus devletçiliğe karşı demokratik ulus önermesini koyar. Fakat bu ulusu devlet olgusu ile bağdaştırmaz. Bu kurama göre uluslar devlet ile demokratik özerk yönetimlerini tanıma temelinde "devlet + demokrasi" formülüyle barış içinde bir arada yaşayabilirler. Bu durum ise yalnızca diyalog, uzlaşı ve demokratik müzakere yoluyla mümkündür.[30]
KCK Yönetim Konseyi üyesi Duran Kalkan da, bu görüşe paralel olarak devlet ile sosyalizm konularının birbirinden ayrı olduğunu ifade etmiştir. Kalkan bu konuyu su şekilde izah etmiştir;[31]
| “ | "Reel sosyalizmin eleştirisi üzerinden demokratik modernite kuramı ve demokratik sosyalizm geliştirildi. Artık devlet ile sosyalizmin bir arada olabileceğine hiç kimse inanmıyor. Yani devletçi sosyalizm anlayışı tarihe karıştı. Sosyalizmin özgürlük, farklılıklara dayalı eşitlik ve paylaşım ilkelerinin devlet gibi bir baskı ve zor aracıyla gerçekleşemeyeceği herkesçe anlaşılır oldu. Sosyalizmin devlet aracından kurtarılması insanlık düşüncesi açısından çok önemli bir gelişmedir." | „ |
Yine bu kurama göre, Marksist-Leninist bir ilke olan ulusların kendi kaderini tayin hakkı salt devlet kurma ilkesi olarak ele alındığı için tarihi felaketlere yol açmıştır. Buna karşın Demokratik konfederasyonizm, demokratik ulus seçeneğinin yönetme şekli olarak bir halkın kendi geleceğini özgür ve demokratik yollarla belirleyebilmesinde bir biçim olarak kendini tarif etmektedir.
Öcalan; "Eğer biz Türkiye’de konfederalizmi başaramazsak, Barzani ve Talabani tarzı federe burjuva milliyetçiliği gelişir." diyerek kuramının milliyetçiliğin panzehri olduğunu iddia etmiştir.[27]
Etkileri
- KCK, Abdullah Öcalan'ın ilk kez 2004 yılında yazdığı Bir Halkı Savunmak adlı kitapta ortaya attığı Demokratik konfederalizm ilkesi çerçevesinde PKK'nın yeniden örgütlenme biçimine girmesiyle kurulmuştur.[32]
- Demokratik konfederalizm, Suriye Kürdistanı çatışmaları sırasında Irak ve Şam İslam Devleti'ne karşı mücadele eden PYD tarafından uygulamaya başlanmıştır.[33] Hâlen PYD yönetimindeki bölgelerde etkisi görülmektedir.[34]
İlgili eserler
- Abdullah Öcalan - Demokratik Konfederalizm (2011)
- Cahit İlboğa - Demokratik Konfederalizm Anaçlığın Toplumsallıktaki Rolü ve Önemi (2011), ISBN 6055454203.
- Jordi Vàzquez - Kurdistan: El Poble Del Sol -Història Política- (2015), ISBN 978-84-943205-4-5.
Ayrıca bakınız
Notlar
- ^ Öcalan'ın takipçileri ve PKK üyeleri onun kısaltılmış ismi olan "Apocu", hareketi ise "Apoculuk" olarak bilinmektedir.[1]
Kaynakça
- ^ Mango 2005, s. 32.
- ^ Öcalan 2011, s. 21.
- ^ Öcalan 2005.
- ^ "KCK Sözleşmesi - Vikikaynak". tr.wikisource.org. 18 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2024.
- ^ Öcalan 2008, s. 32.
- ^ Öcalan 2011, ss. 21–32.
- ^ Öcalan 2008, ss. 31–36.
- ^ a b Dirik 2016, chpt. 2.
- ^ Öcalan 2011, ss. 35–44.
- ^ Öcalan 2008, ss. 7–8; 34–35.
- ^ Dockstader, Jason; Mûkrîyan, Rojîn (2022). "Kurdish liberty". Philosophy & Social Criticism. 48 (8). ss. 1174-1196. doi:10.1177/01914537211040250.
- ^ Fadaee, Simin; Brancolini, Camilla (2019). "From national liberation to radical democracy: Exploring the shift in the Kurdish liberation movement in Turkey". Ethnicities. 19 (5). ss. 858-875. doi:10.1177/1468796819826146.
- ^ Öcalan 2011, ss. 7–14.
- ^ Öcalan 2008, ss. 28–30.
- ^ Bookchin 2018.
- ^ Shilton 2019.
- ^ Enzinna 2015.
- ^ Gerber, Damian; Brincat, Shannon (2021). "When Öcalan met Bookchin: The Kurdish Freedom Movement and the Political Theory of Democratic Confederalism". Geopolitics. 26 (4). ss. 973-997. doi:10.1080/14650045.2018.1508016.
- ^ Błaszczyk, Cezary (27 Haziran 2022). "Jineology: Kurdish "feminism" in the doctrine of democratic confederalism and the political system of the Democratic Federation of Northern Syria (Rojava)". Studia Iuridica, 90. s. 77. doi:10.31338/2544-3135.si.2022-90.4.
Thus, the doctrine of democratic confederalism presents itself as a libertarian socialism based on the neo-Marxism, ecologism and, finally, feminism.
- ^ De Jong, Alex (18 Mart 2016). "The New-Old PKK". Jacobin (İngilizce). 1 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2023.
It was compelling enough to win over Öcalan, who, in the popular narrative, made a balance sheet of the PKK’s failures and decided to reorient his goals to a similar kind of libertarian socialism called “democratic confederalism.”
- ^ Fitzherbert, Yvo (26 Ağustos 2014). "A new kind of freedom born in terror". openDemocracy (İngilizce). 24 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2023.
The ideology behind this progressive autonomous structure, which has a secular constitution, is that of the PKK leader, Abdullah Öcalan. His vision of ‘Democratic Confederalism’ builds on a concept espoused by the American anarchist Murray Bookchin. Since Öcalan’s arrest in 1999, the PKK’s ideology has changed considerably, so much so that they have all but denounced nationalism in favour of a form of libertarian socialism.
- ^ Öcalan 2011, ss. 21; 33–34.
- ^ Öcalan 2008, ss. 31–32.
- ^ Öcalan ile ünlü yazar Murray Bookchin arasındaki yazışmalar 24 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 15 Şubat 2016, Erişim tarihi: 16 Şubat 2016.
- ^ Biehl, J. Bookchin, Öcalan, and the Dialectics of Democracy 15 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 16 Şubat 2012, Erişim tarihi: 30 Ocak 2016.
- ^ "Anarchists vs. ISIS: The Revolution in Syria Nobody's Talking About". 29 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2016.
- ^ a b c Öcalan, A. Democratic Confederalism 15 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., (İngilizce) Lulu Press, 2015, ISBN 978-3942961172
- ^ Öcalan, A. Democratic Confederalism 9 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., (İngilizce) Transmedia Publishing Ltd., 2011, s. 21 ISBN 978-0-9567514-2-3.
- ^ Karayılan M, Bir Savaşın Anatomisi, Aram Yayınları, s. 461, ISBN 6054986378
- ^ Demokratik Konfederasyonizm 1 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Özgür Gündem, 15 Ağustos 2012, Erişim tarihi: 29 Ocak 2016.
- ^ KCK'dan HDP'ye sitem: O maddenin bildirgedeki yeri biraz şaşkınlık yarattı 19 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., T24, 28 Nisan 2015, Erişim tarihi: 15 Haziran 2016.
- ^ İki buçuk Yıldır Gündemdeki "KCK" nedir? 3 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Bianet, 28 Haziran 2011, Erişim tarihi: 29 Ocak 2016.
- ^ After Kobani victory, Kurds expand fight against ISIS 28 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., (İngilizce) 27 Ocak 2015, Erişim tarihi: 29 Ocak 2016.
- ^ Akinan, S. Demokratik Konfederasyonizm üzerine… 4 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 13 Ekim 2015, Erişim tarihi: 29 Ocak 2016.
Konuyla ilgili yayınlar
- Biehl, Janet (16 Şubat 2012). "Bookchin, Öcalan, and the Dialectics of Democracy" (İngilizce). New Compass. 1 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020.
- Bookchin, Debbie (15 Haziran 2018). "How My Father's Ideas Helped the Kurds Create a New Democracy" (İngilizce). The New York Review of Books. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020.
- Bookchin, Murray (2006). Social Ecology and Communalism (PDF) (İngilizce). AK Press. ISBN 978-1-904859-49-9. 24 Kasım 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020.
- Bookchin, Murray (2007). "What is Social Ecology?" (PDF) (İngilizce). psichenatura.it. 27 Aralık 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020.
- Çandar, Cengiz (2012). Leaving the mountain: How may the PKK lay down arms? Freeing the Kurdish Question from violence (PDF) (İngilizce). Bölme, Suzan tarafından çevrildi. İstanbul: Tesev. s. 113. ISBN 978-605-5832-02-5. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020.
- Dirik, Dilar; Strauss, David Levi; Taussig, Michael; Wilson, Peter Lamborn, (Ed.) (2016). To Dare Imagining: Rojava Revolution (İngilizce). New York: Autonomedia. s. 160. ISBN 978-1570273124.
- Dwyer, Peter; Zeilig, Leo (9 Ocak 2018). "Marxism, class and revolution in Africa: the legacy of the 1917 Russian Revolution" (İngilizce). International Socialism journal. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020.
- Enzinna, Wes (24 Kasım 2015). "A Dream of Secular Utopia in ISIS' Backyard". The New York Times (İngilizce). Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020.
- Helliker, Kirk; Walt, Lucien van der, (Ed.) (2019). Politics at a Distance from the State: Radical and African Perspectives (İngilizce). Routledge. s. 172. ISBN 978-0815346920. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020.
- Krajeski, Jenna (14 Ekim 2019). "What the World Loses if Turkey Destroys the Syrian Kurds". The New York Times (İngilizce). Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020.
- Kurban, Dilek (2014). "Europe as an Agent of Change" (PDF) (İngilizce). Berlin: SWP Research Paper. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020.
- Maisel, Sebastian, (Ed.) (2018). The Kurds: An Encyclopedia of Life, Culture, and Society (İngilizce). Santa Barbara, CA: ABC-CLIO. s. 376. ISBN 978-1440842566.
- Malik, Kenan (27 Ekim 2019). "Syria's Kurds dreamt of a 'Rojava revolution'. Assad will snuff this out". The Guardian (İngilizce). Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020.
- Mango, Andrew (2005). Turkey and the War on Terror: For Forty Years We Fought Alone (İngilizce). Taylor & Francis. s. 32. ISBN 978-0-415-35002-0. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020.
- Marcus, Ezra (1 Temmuz 2020). "In the Autonomous Zones". The New York Times (İngilizce). Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020.
- Maur, Renée In der; Staal, Jonas, (Ed.) (2015). New World Academy Reader #5: Stateless Democracy (PDF) (İngilizce). Utrecht: New World Academy. s. 256. ISBN 978-90-77288-22-1. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020.
- "National Liberation Movements and the Question of Socialism" (PDF) (İngilizce). Sacramento, CA: Science, Class, and Politics. 1984. ss. 3-30. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020.
- Öcalan, Abdullah (2011). Democratic Confederalism (PDF) (İngilizce). International Initiative Freedom for Abdullah Ocalan tarafından çevrildi. Londra: Transmedia Publishing. s. 48. ISBN 978-0-9567514-2-3. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020.
- Öcalan, Abdullah (2008). War and Peace in Kurdistan (PDF) (İngilizce). International Initiative Freedom for Abdullah Ocalan tarafından çevrildi. Londra: Transmedia Publishing. s. 46. ISBN 978-3942961059. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020.
- Öcalan, Abdullah (20 Mart 2005). "Declaration of Democratic Confederalism in Kurdistan" (İngilizce). 29 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020.
- Schwikowski, Martina (4 Mayıs 2018). "Little trace of Marxism in Africa" (İngilizce). Deutsche Welle. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020.
- Shilton, Dor (9 Haziran 2019). "In the Heart of Syria's Darkness, a Democratic, Egalitarian and Feminist Society Emerges" (İngilizce). Haaretz. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020.
- Stokols, Daniel (2018). Social Ecology in the Digital Age: Solving Complex Problems in a Globalized World (İngilizce). Elsevier Science. s. 33. ISBN 978-0-12-803114-8. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020.
- Sturcke, James (12 Mayıs 2005). "European court rules Ocalan trial unfair". The Guardian (İngilizce). Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020.
- Tait, Robert (11 Aralık 2009). "Turkey bans main Kurdish party over alleged terror links". The Guardian (İngilizce). Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020.
- White, Paul (15 Ağustos 2015). "Democratic Confederalism and the PKK's Feminist Transformation". In: The PKK: Coming Down from the Mountains (İngilizce). Londra: Zed Book (2015 tarihinde yayınlandı). ss. 126-149. ISBN 9781783600403.
- "Revolution in Rojava Democratic Autonomy and Women's Liberation in Syrian Kurdistan" (İngilizce). Pluto Books. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020.
- "GRAND CHAMBER JUDGMENT - ÖCALAN v. TURKEY" (İngilizce). European Court of Human Rights. 12 Mayıs 2005. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020.
- "7748 Kurds in Turkish custody - 3895 Arrested in 30 months in the scope of KCK operations" (İngilizce). Nationalia. 23 Aralık 2009. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020.
- "Turkey: The situation and treatment of members and supporters of the Democratic Society Party (Democratik Toplum Partisi, DTP) and the Peace and Democracy Party (Bariş ve Demokrasi Partisi, BDP)" (İngilizce). The UN Refugee Agency. 9 Mart 2010. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020.
- "Manifesto for a Democratic Civilization" (İngilizce). The Middle East Policy Council. 2015. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2020.
Dış bağlantılar
- Abdullah Öcalan - Demokratik Konfederalizm23 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Democratic Confederalism - a review by Richard Gunn (İngilizce)7 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Demokratik Özerkliğin Ekonomik Modelleri Nedir ve Nasıl İnşa Edilebilirler?11 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
