İçeriğe atla

Demokrasi ve Özgürlükler Adası

Koordinatlar: 40°51′54″K 28°59′37″D / 40.86500°K 28.99361°D / 40.86500; 28.99361
Demokrasi ve Özgürlükler Adası (Yassıada)
Harita
Coğrafya
Demokrasi ve Özgürlükler Adası'nın Prens Adaları içerisindeki konumu
Demokrasi ve Özgürlükler Adası'nın Prens Adaları içerisindeki konumu
Demokrasi ve Özgürlükler Adası'nın Prens Adaları içerisindeki konumu
İstanbul üzerinde Demokrasi ve Özgürlükler Adası (Yassıada)
Demokrasi ve Özgürlükler Adası (Yassıada)
Demokrasi ve Özgürlükler Adası (Yassıada)
Demokrasi ve Özgürlükler Adası'nın İstanbul'daki konumu
Koordinatlar40°51′54″K 28°59′37″D / 40.86500°K 28.99361°D / 40.86500; 28.99361
TakımadasıPrens Adaları
DeniziMarmara Denizi
Yüzölçümü&İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri..İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.0,052 km2
Siyasi
Adadaki ülke(ler)
BölgeMarmara Bölgesi
İlİstanbul
İlçeAdalar

Demokrasi ve Özgürlükler Adası ya da önceki adıyla Yassıada veya Plati (Yunanca: Πλάτη Pláti), Marmara Denizi'nde İstanbul'a yakın küçük bir adadır. Biri sivri, diğeri yassı görünümlü olan, birbirine yakın iki metruk adadan yassı olanıdır. Eni 185, boyu 740 metre, yüzölçümü 18.3 hektar olan adanın arazisi düzdür, ancak sahilleri genellikle denize dik olarak iner. Sivriada'ya 0,9 deniz mili (1,66 km), Burgazada'ya 2,67 deniz mili (4,94 km) ve Kadıköy kıyısındaki Fenerbahçe Adası'na 6,27 deniz mili (11,6 km) uzaklıktadır. 27 Mayıs Darbesi döneminde burada gerçekleştirilen ve Demokrat Partililerin (DP) yargılandığı Yassıada Yargılamaları ile de tanınır. Darbenin izlerini silmek için adanın adı; 2013 yılında Kadir Topbaş'ın ikinci döneminde İBB Meclisi kararıyla Demokrasi ve Özgürlükler Adası olmuştur.[1]

Tarihçe

Madrid Skilicis'ten bir minyatür, İoannis Orfanotrofos Konstantinos Dalassenos'u Yassıada'ya sürgüne gönderiyor.

Doğu Roma İmparatorluğu dönemi

Doğu Roma İmparatorluğu döneminde 4. yüzyıl'dan itibaren bir sürgün yeri olarak kullanılan Yassıada'ya, Bizans İmparatoru Theofilos (hükümdarlığı 829-842) Platea Manastırı diye bir manastır inşa ettirmiştir. 860'ta bu adada sürgün olarak kalan patrik İgnatios adanın tam ortasına bir kilise inşa ettirmiştir. Daha sonraları bu kilisenin altındaki dehlizler zindan olarak kullanıldı. 12. yüzyıl'da Latinlerin ve 15. yüzyıl'da Rusların istilasına uğradı.

Osmanlı İmparatorluğu dönemi

İstanbul'un Fethi'nden sonra uzun süre adayla ilgilenen olmamıştır. 1859'da adayı satın alan Birleşik Krallık'ın İstanbul sefiri Sir Henry Bulwer, sahilde burçları olan kaleye benzer bir bina ile adanın ortasına enteresan bir mimari üslupta, şato büyüklüğünde bir köşk inşa ettirdi.

Bulwer 1837 yılında Birleşik Krallık'ın İstanbul Büyükelçiliği kâtipliğinde bulunurken önemli bir ticaret anlaşması imzalamıştır. St. Petersburg, Madrid, Washington D.C. ve Floransa'dan sonra tekrar Mayıs 1858'de İstanbul'a gönderilmiş ve 1865 yılı Ağustos ayına kadar Büyükelçi olarak kaldığı sırada, dört tarafı kayalık, ıssız yeri beğenerek Sultan Abdülmecit'in de onayını alarak Yassıada'yı satın almıştır.

Lüks eşyalar taşınarak burada küçük bir şato şeklinde, biri batı tarafında, biri ortada olmak üzere iki bina, limonluk inşa ettirir ve asma kütükleri diktirip bahçe kurdurur. Bahçıvanlardan üretimi sorarken, bir taraftan da misafirlerini karşılar. Bahar ve yaz ayları bitince, İngiliz elçisinde birden sıkıntı görülür. Bunun üzerine Londra'da Times gazetesine ilan vererek adayı satışa çıkarılır. Osmanlı Hükûmeti için bu hiç de uygun bir davranış değildi. Kendisine epeyce dil döküldükten sonra bu kararından vazgeçirilir.

Burada dikkate değer bir rivayet de şudur: inşaat yapılırken lahit içinde çok değerli mücevherler çıkar, bunun üzerine Osmanlı hükûmeti Bulwer'den adayı bir Türk'e satmasını ister. Bu kez arazi, bahçe, bağ ve binalar Mısır Hidiv'i İsmail Paşa'nın ilgisini çeker ve satın alır. Fakat o da, kısa bir süre sonra, bu şehirden uzak olan Yassıada'dan sıkılır. Tekrar birkaç bekçi ve martılardan oluşan ıssız günler başlar.

Türkiye Cumhuriyeti dönemi

Yassıada 1947'de Deniz Kuvvetleri tarafından satın alınmış, 1949'da inşaata başlanmış ve 1952'de eğitim hizmetlerine açılmıştır. Komutanlık kuzey iskele yanındaki, bugün de duran Bulwer'in şato tipi yuvarlak köşkünü muhafaza ederek, subay ve erler için yüksek katlı lojmanlar, spor sahası, tesisler, buz deposu, yemekhane, silahhane gibi birçok yeni bina yaptırdı. 27 Mayıs Darbesi'nden (1960) sonra burada kurulan mahkemelerde Demokrat Partililer yargılanmıştır. Mahkeme sonunda idam cezasına mahkûm edilen 15 sanıktan Adnan Menderes, Hasan Polatkan ve Fatin Rüştü Zorlu'nun cezaları İmralı Adası'nda infaz edildi.[2] Davaya bakan hakim ve savcılar kaldıkları Heybeliada Panorama otelinden buraya gemi ile gelip gitmişlerdir. Yassıada Yargılamaları bittikten sonra, ada yeniden Deniz Kuvvetlerine teslim edilmiş ve buradaki eğitim faaliyetleri 1978'e kadar sürmüştür.

Deniz kuvvetleri de burayı boşalttıktan sonra adanın ıssız günleri tekrar başlamıştır. 1993'te İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi için uygun bir çalışma yeri olarak görüldüğünden, enstitü buraya taşındı. Günde iki kez şehir hatları vapurları, hoca ve öğrencileri getirip götürmesine rağmen, uzaklık, gerekli ihtiyaçların karşılanmasını zorlaştırdığı için Fakülte 1995'te adayı terk etmiştir.

2013 yılında adanın ismi Demokrasi ve Özgürlükler Adası olarak değiştirildi.[3] 2015 ile 2018 yılları arasında gerçekleştirilen çalışmalarla adada 176 kişilik bir otel ve 600 kişilik Adnan Menderes Kongre Merkezi inşa edildi. Aynı çalışmalar sırasında Yassıada Yargılamaları'nın yapıldığı spor salonu restore edilerek 27 Mayıs Müzesi‘ne dönüştürüldü.[4] Dört yıl süren inşaat çalışmaları, adadaki tarihî eserler ve yeşil dokuya zarar verildiği gerekçesiyle eleştirilere neden oldu.[5]

Marmara Denizinin tek balık çiftliği burada bulunmaktadır. Gökkuşağı alabalığı (Oncorhynchus mykiss), 1–4 kg'lık Çelikbaş Alabalığı yetiştirilmektedir.

İstanbul'a yakın ve deniz trafiğinden uzak olduğu için hafta sonlarında şehirdeki dalış kulüpleri için eğitim alanı olarak kullanılmaktadır.

Popüler kültüre etkileri

Demokrat Parti İstanbul milletvekili olduğu için 27 Mayıs Darbesi sonrası Yassıada'da tutuklu olan Faruk Nafiz Çamlıbel'in dizileri.

“ YASSIADA

Bilmiyor gülmeyi sakinlerin binde biri;
Bir vatan derdi birikmiş bir avuçluk karada
Kuşu hicran getirir, dalgası hüsran götürür;
Mavi bir gölde elem katrasıdır Yassıada

„

— Faruk Nafiz Çamlıbel

Galeri

  • Yassıada genel
    Yassıada genel
  • Terkedilmiş binalar
    Terkedilmiş binalar

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2013. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2008. 
  3. ^ Gülersöyler, Sibel (17 Ağustos 2021). "Yassıada'da inşa edilen lüks otel açıldı". Sözcü. 17 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022. 
  4. ^ "Betonada'ya dönüştürülen Yassıada 27 Mayıs'ın yıl dönümünde açılıyor". Yeşil Gazete. 27 Mayıs 2020. 25 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022. 
  5. ^ "Oğuz Haksever haklı... İşte Yassıada'nın canına böyle okundu". Odatv. 27 Mayıs 2019. 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Demokrasi ve Özgürlükler Adası ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Fatin Rüştü Zorlu</span> Türk diplomat ve siyasetçi

Ahmet Fatin Zorlu, Türk siyasetçi ve diplomattır. 1957-1960 yılları arasında Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı olarak görev aldı. Bundan önce ise 1954-55 yılları arasında Başbakan Yardımcılığı yaptı. 27 Mayıs Darbesi sonrası başlatılan Yassıada Yargılamaları sonrası Başbakan Adnan Menderes ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan ile birlikte İmralı adasında idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Demokrat Parti (1946)</span> Türkiyede bir siyasi parti (1946–1960)

Demokrat Parti, 7 Ocak 1946'da kurulan, kurulduğu yıl yapılan seçimlerde azınlıkta kalıp 4 yıl sonra yapılan seçimlerde 27 yıllık tek parti dönemini sona erdiren Türk siyasi partisi olarak bilinir. Sırasıyla 1950, 1954 ve 1957 seçimlerini kazanmış ve 10 yıl boyunca iktidar olmuştur. Demokrat Parti, 27 Mayıs 1960 askeri darbesi ile iktidardan düşürülmüş ve 29 Eylül 1960'ta kapatılmıştır. Demokrat Parti'nin kısaltması DP olarak yazılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Refik Koraltan</span> 8. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı

Bekir Refik Koraltan, Türk bürokrat ve siyasetçi. Demokrat Parti döneminde, 1950 ile 1960 yılları arasında Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı görevinde bulunmuştur.

Osman Deniz, Türk asker.

<span class="mw-page-title-main">İmralı</span> Marmara Denizinde bir ada

İmralı adası, Marmara Denizi'nde ada. Tümüyle askerî alandır ve uçuşa yasak olmakla birlikte sivil girişe kapalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sedef Adası</span> Marmara Denizi’nde bulunan bir ada

Sedef Adası, İstanbul'da bulunan Adalar'ın yerleşime açık olan en küçük adası.

İshak Altabev, Yahudi kökenli Türk siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Cunda</span> Balıkesirin Ayvalık ilçesine bağlı ada

Cunda ya da Alibey Adası, idari bakımdan Balıkesir'in Ayvalık ilçesine bağlı bir ada. Ayvalık koyundaki Ayvalık Adaları olarak adlandırılan irili ufaklı 22 adanın içerisinde yerleşime açık tek ada Alibey'dir. Türkiye'nin Ege Denizi'nde bulunan sırasıyla Gökçeada, Bozcaada ve Uzunada'dan sonra 4. büyük adasıdır. Konumu gereği Batı Anadolu'da deniz yollarının kesişme noktasında bulunan bir adadır.

<span class="mw-page-title-main">Hasan Polatkan</span> Türk siyasetçi ve maliyeci

Hasan Polatkan, Kırım Tatarı kökenli Türk siyasetçi ve maliyeci. Mayıs ile Aralık 1950 arasında kısa bir dönem Çalışma Bakanlığı görevine getirildi. 1950-60 yılları arasında ise Maliye Bakanlığı görevinde bulundu. 27 Mayıs Darbesi sonrası başlatılan Yassıada Yargılamaları sonrası Başbakan Adnan Menderes ve Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ile birlikte İmralı adasında idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Adalar</span> İstanbulun ilçesi ve Marmara Denizinde takımada

Adalar, Prens Adaları, İstanbul Adaları ya da Kızıl Adalar, İstanbul'un Anadolu Yakası'nın güney kıyılarının açıklarında, Marmara Denizi'nin kuzeydoğu kesiminde yer alan, ilin en az nüfuslu ilçesi ve takımadadır.

<i>Hatırla Sevgili</i> Türk televizyon dizisi (2006–2008)

Hatırla Sevgili, Sis Yapım imzalı, 2006-2008 yılları arasında atv'de yayımlanan dram, romantik ve tarihî türdeki Türk televizyon dizisidir. 2 sezondan oluşan dizi, 68. bölümü ile final yaparak sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Yassıada Yargılamaları</span> 1960 darbesinden sonraki mahkeme süreci

Yassıada Yargılamaları, 27 Mayıs 1960 Darbesi'nden sonra iktidardan uzaklaştırılan Demokrat Parti yönetiminin, darbeyi gerçekleştiren cunta tarafından kurulan özel bir mahkemede yargılandığı davalar dizisi. Yargılamalar Demokrasi ve Özgürlük Adası 'nda yapıldığı için bu isimle anılırlar. İki eski bakan ve bir başbakanın idam edilmesiyle sonuçlanan yargılamalar, Türk siyasi hayatında çok önemli bir yere sahiptir ve bu konudaki tartışmalar günümüzde de sürmektedir.

Salim Başol Türk hukukçu.

Mithat Perin Türk Gazeteci ve siyasetçi.

Hakkı Kurmel, Türk siyasetçidir.

Geyikli Olayları, Çanakkale'nin Ezine ilçesi Geyikli beldesinde Demokrat Parti ile Cumhuriyet Halk Partisi üyeleri arasında yaşanan tartışmanın büyüyerek ilçe geneline yayılması ve sıkı güvenlik tedbirlerinin alınmasına yol açan 11 Eylül 1959 tarihli olaylardır. Bu olaylar 27 Mayıs Darbesi'ne giden süreçte Türkiye'deki siyasi gerginliklerden biri olmuş ve darbe sonrasında başlayan Yassıada Yargılamaları'nda Adnan Menderes ve arkadaşlarına yönelik suçlamalardan birini oluşturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Adnan Menderes Anıt Mezarı</span>

Adnan Menderes Anıt Mezarı, İstanbul'un Topkapı semtinde Vatan Caddesi üzerindeki Türkiye'nin eski başbakanlarından Adnan Menderes'in mozolesinin bulunduğu Topkapı Mezarlığı içinde yer alan anıt mezar.

Adnan Menderes, 27 Mayıs Darbesi sonrası Başbakanlık görevinden alındı ve Yüce Divanda yargılandı. Mahkemede suçlu bulunan 62 yaşındaki Menderes, İmralı Cezaevi'ne nakledilerek 17 Eylül 1961, Pazar günü asılarak idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Konstantinos Dimadis</span>

Konstantinos Dimadis, Rum bir mimardı. Mezunu olduğu Fener Rum Erkek Lisesi, 1864 yılında, Yassıada'da bulunan Bulwer Şatosu, Yeniköy Zografyon Rum Kız İlkokulu, şu an Polisevi olarak kullanılan Edirne Zappeion Kız Okulu ve 1871'te yaptığı, 2015 yılından beri Tarabya İngiliz Okulları tarafından kullanılan Yeniköy Kampüsü binasının mimarıdır. İspanya ve İtalya'da da yaptığı şatolar vardır. Yunanistan’daki eserleride Mesolongi’de bulunan Metropolitlik Kilisesi, G. Vulgaraki ve Pashos İoannoulis’in Selanik'teki konutları ve Volos’taki Sarafopoulos Evi'dir. Çocuğu Nikolas Dimadis de kendisi gibi bir mimardır.

Faisi Adası, Okyanusya ülkesi Solomon Adaları'na bağlı ıssız bir adadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.