İçeriğe atla

Demirciler halıları

Demirciler halısı

Demirciler halıları, Gence halıcılık okulunun Kazah grubuna ait yığılmış Azerbaycan halılarıdır.[1][2] Halılar, adını Azerbaycan'ın Kazah şehrinin 9 km batısında bulunan Demirciler köyünden almıştır. Bazı halıcılar bu halıya "Demirci Hasan" derler. Kazah bölgesinin Taş Salahlı, Kosalar ve Ürkmezli köylerinde de Demirciler halısı üretilmiştir. Demirciler halıları, Kazak halılarının yüksek kaliteli halıları kategorisine aittir.[3][4]

Sanatsal analiz

Demirciler seccadesi, 19. yüzyıl, Azerbaycan Ulusal Güzel Sanatlar Müzesi, Bakü

"Demirciler" olarak bilinen bu halılar farklı yapılara sahiptir. Temel olarak, üç şekilde sunulurlar.[5]

Yöntem I

Birinci yöntemle dokunan halıların ara alanının bileşimi sekizgen göllerden oluşmaktadır. Göllerin içindeki kanca şeklindeki elemanlar, iç karenin etrafına simetrik olarak yerleştirilmiştir. Orta alandaki göl sayısı halının uzunluğuna göre belirlenir. Küçük halılarda 2-3 göl ve uzun gebelerde daha fazla göl var. "Sürmedan" adı verilen orta sınır, "Demirci halıları"nın ortak özelliğidir.[5]

Yöntem II

İkinci yöntem ise halı uzmanları tarafından "Demirçi Hasan" adı verilen halılarla temsil edilmektedir. Kemerli veya mehraplı seccadelerden oluşurlar.

Daha önce bu tür halılar üzerinde namaz kılmak için dokunmuşsa, zamanla dini önemini yitirmiş ve sadece dekoratif ve evsel hale gelmiştir. Demirciler seccadelerinin kompozisyonu, özgünlüğü nedeniyle diğer seccadelerden farklıdır. Halının üst kısmında "mühür" taşı için geometrik bir kemer bulunmaktadır. Ara alanı çevreleyen ince bir bordür — mahadil halının tepesinde bir kemer oluşturur ve ara alanın alt kısmındaki kareyle birleşir. Bu kare, namaz kılan kişinin ayaklarının altı için tasarlanmıştır. Oluşturulan alanın ortasında bir madalyon bulunur. Madalyonun yüzleri büyük bir pençe şeklinde yapılmıştır. Her bir pençenin köşesinde içe doğru kıvrılan kanca şeklinde bir kesi bulunur. Bu tür halıların dokunması sırasında, namaz kılanın secdeye vardığında kemerin üzerine konan mührün üzerine alnını koyabilmesi için kesin matematiksel hesap sonuçlarına uyulması gerekiyordu.[5]

Yöntem III

Üçüncü yönteme ait olan "demirci halısı" ise "Mehrabsız" adı verilen halılardan oluşmaktadır. Bu halıların özelliği olan ketaba şeklindeki göller dikey bir hat üzerinde birbiri ardına yer alır. İçlerinde büyük dikdörtgenler var. Son zamanlarda büyük ebatlı halılar üretilmekte ve ara boşluklarının ortasına bir göl yerleştirilmektedir.[5]

Teknik özellikleri

"Demirciler halıları" genellikle küçük boyutlarda yapılır. Bazen geniş formatlı, nadiren dikdörtgen şekilli halılar bulunur. Döngü yoğunluğu: 26x26 döngüden desimetrekare başına 30x30 döngüye kadar (metrekare başına 60.000 ila 90.000 döngü). Hov yüksekliği 8–12 mm'dir.[3][6]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Azərbaycan xalçası (PDF). Baku: Azerbaycan Millî Kütüphanesi. 2012. s. 22. 25 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Kasım 2022. 
  2. ^ "Azərbaycanda xalça sənətinin inkişafı" (Azerice). azerbaijan.az. 1 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2021. 
  3. ^ a b Letif Kerimov. Азербайджанский ковёр. Том III. II. Тип Гянджа-Казах. Б) Казахская группа. «Демирчиляр». Б.: «Гянджлик», 1983.
  4. ^ Azərbaycan xalçası (PDF). Baku: Elm. 2007. s. 27. ISBN 978-5-8066-1758-4. 25 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  5. ^ a b c d Karimov, Latif (1983). Азербайджанский ковёр (PDF). III. Bakü: Gənclik. 31 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Kasım 2022. 
  6. ^ Azərbaycan xalçası (PDF). Baku: Elm. 2007. s. 27. ISBN 978-5-8066-1758-4. 25 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan</span> Güney Kafkasyada bir ülke

Azerbaycan, resmî adıyla Azerbaycan Cumhuriyeti, Batı Asya ile Doğu Avrupa'nın kesişim noktası olan Kafkasya'da yer alan bir ülkedir. Güney Kafkasya'nın en büyük yüz ölçümüne sahip ülkesi olan Azerbaycan'ın doğusunda Hazar Denizi, kuzeyinde Rusya, kuzeybatısında Gürcistan, batısında Ermenistan ve güneyinde İran ile komşudur. Kendisine bağlı olan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'nin ise kuzey ve doğusu Ermenistan ile, güneyi ve batısı İran ile çevrilmiştir, Türkiye ile 17 km'lik sınırı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bakü</span> Azerbaycanın başkenti

Bakü, Azerbaycan'ın, Hazar Denizi'nin batı kıyısında yer alan başkentidir. Kafkasya’nın en büyük şehri, en önemli kültür ve ticaret merkezidir. Ülkenin en doğusundaki ve en önemli sanayi, ticaret ve kültür merkezi olmanın yanı sıra bir liman kenti olarak da önemlidir. Şehirde yaşayanların büyük çoğunluğunu Azerbaycanlılar oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">İshak Paşa Sarayı</span> Tarihî saray

İshak Paşa Sarayı; Ağrı'nın Doğubayazıt ilçesinde bulunan bir saraydır. Yapımına 1685 yılında başlanan ve 1784'te tamamlanan saray; içinde barındırdığı cami, türbe, kütüphane, mahzenler, koğuşlar, harem ve selamlık bölümleri ile büyük bir yapı kompleksidir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde inşa edilmesine karşın genel olarak Selçuklu mimarisinden izler taşıyan İshak Paşa Sarayı'nda; Batı kökenli barok, gotik, rokoko ve ampir gibi sanat akımlarının etkileri de gözlemlenir. 2000 yılından beri UNESCO'nun Dünya Mirası Geçici Listesi'nde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Baraj</span> sulama ve elektrik üretimi amacıyla su biriktirmek için akarsu üzerine yapılan set

Baraj, eski zamanlardan beri insanlığın su ihtiyacını karşılamak ve tarımsal alanların sulanması amacıyla inşa edilen su yapılarıdır. Günümüzün modern barajları stratejik öneme sahiplerdir. Çünkü;

<span class="mw-page-title-main">İldenizliler</span> Azerbaycanda Kurulmuş Bir Türk Atabeyliği

Eldenizler, ayrıca Eldegezler, İldenizliler veya Azerbaycan Atabeyleri [Azerice: Eldənizlər] - 1136-1225'te Azerbaycan'ı, Doğu Anadolu'yu, Kuzey Irak'ı, İran'ı ve Cibal'ı yöneten tarihi bir devlet. Hanedanlığın kuruluşu Kıpçak asıllı Şemseddin İldeniz ile bağlantılıdır. Böylece Arran'ı Sultan Mesud'dan ikta olarak alan Eldeniz, gücünü kısa sürede tüm Azerbaycan'a yaydı. Eldeniz, oğulluğu Arslanşah'ı 1160 yılında hükümdar yaptıktan sonra Irak Selçuklu Devleti'nde fiilen iktidarı ele geçirdi. Şemseddin İldeniz döneminde Azerbaycan atabeylerinin toprakları Arran, Azerbaycan, Şirvan, Cibal, Hemedan, Gilan, Mazenderan, İsfahan, Rey, Musul, Kirman, Fars, Huzistan, Ahlat, Erzurum ve Meraga topraklarını içeriyordu.

<span class="mw-page-title-main">Azıh Mağarası</span>

Azıh mağarası ,Azerbaycan'ın güneybatısındaki Küçük Kafkas Dağları'nın güneydoğu yamacında, Karabağ'ın Kuruçay vadisinde, Tuğ çöküntüsünde, Kuruçay nehrinin sol kıyısında, nehirden 3 km uzaklıkta, Kuruçay'ın modern yatağından 100-120 metre yukarıda yer almaktadır. Karabağ'ın Hocavend ilçesinde Azıh ve Salaketin köyleri arasında, Füzuli şehrinden 14 km kuzeybatıda, deniz seviyesinden 900 metre yükseklikte bulunan bir mağara kompleksidir. Azıh mağarasının alanı 800 km²'dir. Burada uzunluğu 600 metreye kadar uzanan 8 koridor bulunmaktadır. Koridorların bazıları 20-25 metre yüksekliğe kadar ulaşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Şirvanşahlar Devleti</span>

Şirvanşahlar Devleti ,(Arapça/Farsça: شروانشاه) — 861-1538 yılları arasında Güneydoğu Kafkasya'da, ağırlıklı olarak günümüz Azerbaycan Cumhuriyeti'de ve kısmen de günümüz Dağıstan topraklarında var olmuş ve sonradan Azerbaycanlılaşmış bir devlettir. Devletin sınırları doğuda Derbent'ten, Kür Nehri'nin Hazar Denizi'ne döküldüğü noktaya kadar uzanarak, Şirvan tarihi bölgesi ile bazen batıda Gence şehrine kadar ulaşmış, ayrıca farklı dönemlerde Şeki, Karabağ ve Beylegan'ı da kapsamıştır. Başkenti Şamahı ve Bakü olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kınalık, Kuba</span>

Kınalık, veya yerel dilde: Kətiş — Azerbaycan Cumhuriyeti Kuba rayonunun aynı adlı idari biriminde köy ve bu birimin merkezi. Kınalık Belediyesinin merkezidir. Tufan Dağı ile Kızılkaya, Şahdağ ve Kınalık Dağı arasındaki yükseklikte yerleşiyor. Kınalık yerleşim yeri deniz seviyesinden 2350 metre yüksekliktedir.

<span class="mw-page-title-main">Kasımuşağı halıları</span>

Kasımuşağı halıları, Azerbaycan'ın halıcılık okullarından biri olan Karabağ halıcılık okulunun Cebrayıl grubuna ait hovlı halılardır. Karabağ tipi Cebrayıl grubuna ait "Kasımuşağı halıları" Zengezur bölgesinin Hacışamlı idari toprak biriminde bulunan bulunan Kasımuşağı obasının yanı sıra çevre köylerin de adıyla ilgilidir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Halı Müzesi</span>

Azerbaycan Halı Müzesi, Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de bulunan halı müzesi ve ülkenin en önemli müzelerindendir. Şehrin merkezinde deniz kenarına yakın Mikayıl Hüseynov Caddesinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan halısı</span>

Azerbaycan halısı, Azerbaycan'da yapılan geleneksel bir halıdır. Azerbaycan halısı, çeşitli boyutlarda, yoğun bir dokuya ve havlı veya havsız bir yüzeye sahip, desenleri Azerbaycan'ın birçok halı yapım bölgesinin karakteristiği olan el yapımı bir tekstildir. Geleneksel olarak, halılar Azerbaycan'da zeminleri kaplamak, iç duvarları, kanepeleri, sandalyeleri, yatakları ve masaları süslemek için kullanılırdı.

<span class="mw-page-title-main">Seccade</span>

Seccade, İslamiyet'te ibadete yardımcı olmak için kullanılan, üzerinde namaz kılmak üzere kumaş, halı, hayvan postu, hasır gibi malzemelerden yapılmış özel yer yaygısı.

Azerbaycan sanatı, Azerbaycan ve İran Azerbaycanı'nın eski tarihi boyunca gelişmiştir. Azeriler, büyük bir bölümü uygulamalı sanat eserleri olan zengin ve farklı bir kültür ortaya koymuşlardır. Köklerini eski çağlardan alan bu sanat biçimi, mücevher yapımı, metal üzerine kazıma, ahşap, taş ve kemik oymacılığı, halı yapımı, bağlama, desen dokuma ve baskı, örgü ve nakış gibi çok çeşitli el sanatları ile temsil edilmektedir. Azerbaycan milletinin kültür ve hatıralarının temsili olan bu süsleme sanatlarının her biri oldukça popülerdir. Azerbaycan'da sanat ve zanaatın gelişmesiyle ilgili birçok ilginç gerçek, buraları farklı zamanlarda ziyaret eden çok sayıda tüccar, seyyah ve diplomat tarafından nakledilmiştir.

Azerbaycan'da Tunç Çağı MÖ 4. Binyıl'ın ikinci yarısında başladı ve MÖ 2. Binyıl'ın ikinci yarısında sona erdi, Demir Çağı ise MÖ yaklaşık 7-6. yüzyıllarda başladı. Bugünkü Azerbaycan topraklarındaki Tunç Çağı, Erken Tunç Çağı, Orta Tunç Çağı ve Geç Tunç Çağı olarak bölümlere ayrılmıştır. Tunç Çağı Nahçıvan, Gence, Daşkesen, Mingeçevir, Kobustan, Kazah ve Karabağ'da araştırmılıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kollu-çiçi halıları</span>

Kollu-çiçi veya Kollu halıları Kuba halı dokuma okuluna ait Azerbaycan halıları.

<span class="mw-page-title-main">Sarı Köşk (Üsküdar)</span> İstanbulun Üsküdar ilçesinde, Beylerbeyi Sarayı kompleksindeki tarihî bir köşk

Sarı Köşk, İstanbul'un Üsküdar ilçesindeki Beylerbeyi Sarayı kompleksinde yer alan bir köşktür. Günümüzde, Türkiye cumhurbaşkanı tarafından çalışma ofisi olarak kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Antik Minare halıları</span>

Antik Minare halıları - Kuba halıcılık okuluna ait Azerbaycan halıları.

<span class="mw-page-title-main">Şabalıdbuta halıları</span>

Şabalıdbuta halıları, Azerbaycan halıcılık okulunun Karabağ tipine ait havlı halılardır. Şabalıdbuta halıları, kompozisyonu zor olan Karabağ halılarına aittir. Ana üretim merkezleri Ağdam, Cebrayıl ve Muğandır. Eskiden Güney Azerbaycan'da Aras Nehri'nin sağ kıyısında bulunan halı dokuma merkezlerinde bu tür desenli halılar dokunurdu, ancak bu halılar Karabağ halılarından daha pürüzlüydü. İpekten dokunan "Şabalıdbuta halıları" Cebrayıl'da çok popülerdi.

<span class="mw-page-title-main">Ramana Kalesi</span>

Ramana Kalesi, Bakü şehrinin Sabuncu ilçesi Ramana kasabasında bulunan tarihi-mimari bir anıttır. Kale, Azerbaycan Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından dünya çapında öneme sahip bir anıt olarak tescil edilmiştir. 2001 yılında Ramana kalesi, Hazar kıyısındaki diğer savunma yapılarıyla birlikte UNESCO Rezerv listesine dahil edildi.

Çuhanlı halıları, Azerbaycan'ın Guba-Şirvan halıcılık merkezinin Şirvan grubuna ait olan, eski ve zengin bir tarihe sahip halı çeşidi.