Demir eksikliği anemisi

Demir eksikliği anemisi
Alyuvarlar
Uzmanlık	Hematoloji

Demir eksikliği anemisi en sık görülen kansızlık tipidir, sideropenik anemi olarak da adlandırılır. Küçük alyuvara karakterize mikrositik anemilerin en büyük sebebidir.

Demir eksikliği anemisi, demirin yiyeceklerle alımının ya da bağırsaklardan emiliminin az olması sonucu hem yapısına fazla giremeyerek hemoglobin yapımının azalmasına sebep olmasıyla karakterize bir kansızlık türüdür.

Eksiklik fizyolojik olarak artan ihtiyacın karşılanamaması ya da kaybın artması ile ortaya çıkabilir. En sık nedenler:

• Fizyolojik kan kayıpları
• Patolojik kan kayıpları
• Yetersiz kan alımı
• Gıda demirinin yetersiz emilimi

Kadınlarda fizyolojik kan kayıpları (menstruasyon): Kadınlarda menstruasyon sonucunda aylık ortalama 30 ml kan kaybı olur. Kadınların %10-25'i de 60-80 ml'den fazla kan (bu da yaklaşık olarak 30–40 mg demir eder) kaybederler. Doğum kontrol yöntemleri bunu değiştirir. Örneğin doğum kontrol hapları azaltırken, Rahim içi araçlar artışa neden olur.

Hamilelik sırasında demir gereksinimi artar ve günlük gereksinim giderek artarak son 3 ayda 3–7 mg düzeyine çıkar. Hamilelerde demir gereksinimi artarken alınan demir miktarı sabit kalır ve yeterli depo demiri olsa bile annede zamanla demir eksikliği ortaya çıkar. Hamile kadınlarda yapılan tetkiklerde eğer hemogramda hemoglobin 11 g'ın altında ise demir eksikliği anemisi tanısı konmalıdır. Bu durumda fetüs de etkilenecektir. Özellikle hemoglobin değeri 9 g'ın altına düşünce gebelik ile ilgili komplikasyon görülme riski artar.

Sağlıklı ve normal doğum zamanında dünyaya gelmiş bir bebekte anne sütüyle beslendiği 4-6 aylarda demir rezervleri yeterlidir. Ancak sonrasında ek demir ihtiyacı ortaya çıkar.

Doğum anında hemoglobin düzeyleri normal olsa da depo demirleri yetersiz olduğu için demir eksikliği daha erken dönemde ortaya çıkar.

Emilim bozukluğuna yol açan hastalıkların başında çöliak hastalığı görülür. Bağırsak mukozasında, özellikle de incebarsakta oluşan patolojik değişiklikler ve demir ile yüklü enterositlerin hızla artılımı ile kendini gösteren bir hastalıkdır. Bağırsak mukozal fonksiyonunda bozulma meydana gelir ve demir transportu bozulur. Mukozanın yenilenmesini temin için gliadin içermeyen gıdalar ile beslenme ve demir desteği gerekir.

Demir tedavisi uygulanması için anlamlı olanlar kronik ve genellikle gizli olan kanamalardır. Bu tıp kanamalar genelde kadınlarda genital sistemden olsa da karşımıza en sık gastrointestinal kanamalar çıkar.

Kan veren kişilerde de yine aynı şekilde demir eksikliği ve sonuçta demir eksikliği anemisi ortaya çıkabilir. % de 15 g hemoglobin değerlerine sahip biri bir ünite kan verirse (yaklaşık 500 ml) 250 mg kadar demir kaybı olur. Adet gören kadınlarda bu bir defalık bağış dahii demir depolarının boşalmasına yol açabilecek iken yetişkin sağlıklı bir erkekte 3-4 kez kısa aralıklı kan verdikten sonra aynı durum ortaya çıkabilir. Serum ferritin düzeyi bakmak sureti ile gereğinde bu kişilerde tedavi almalıdır.

Özellikle et yemeyen vejetaryen kişilerin gıdalar ile yeterli demir alamamaları ve bazı malabsorbsiyon hastalıklarında görülen yetersiz demir emilimi demir dengeleri eksiye götürür. Birçok zayıflama diyeti de demir açısından zayıftır.

Kronik böbrek yetmezliği durumlarında ve bu yüzden sık sık dializ makinelerine bağlanan hastalarda demir bilançosu bozulur. Bu kişilerde diette et ve et ürünleri kısıtlanmıştır. Eritropoietin üretimi etkilenmiştir ve sonuçta ciddi anemiler görülür.