İçeriğe atla

Delta IV Heavy

Delta IV Heavy (Delta 9250H), Delta IV ailesinin en büyük türü olan harcanabilir ağır yük fırlatma aracıdır. Bu, SpaceX'in Falcon Heavy'sinin (temel aşaması tamamlanmış olarak) arkasında, çalışan dünyanın en büyük kapasiteli ikinci fırlatma aracıdır ve onu CNSA'nın Long March 5'i yakından takip eder.[1][2] United Launch Alliance tarafından üretilmiştir ve ilk 2004 yılında fırlatılmıştır.

Delta IV Heavy, Delta IV Medium+ versiyonları tarafından kullanılan GEM-60 katı roket motorları yerine sıvı roket güçlendiriciler olarak iki ek CBC'ye sahip merkezi bir Ortak Güçlendirici Çekirdekten (CBC) oluşur. Kalkışta, üç çekirdeğin tümü tam itme gücünde çalışır ve 44 saniye sonra merkez çekirdek, booster ayrımına kadar yakıt tasarrufu yapmak için %55'e kadar kısılır. Güçlendiriciler, kalkıştan 242 saniye sonra yanar ve çekirdek güçlendirici tam itişe geri dönerken ayrılır. Çekirdek 86 saniye sonra yanar ve ikinci aşama yörüngeye çıkışı tamamlar.

Fırlatma aracı, biri merkezi çekirdekte ve biri her bir güçlendiricide olmak üzere üç RS-68 motoru kullanır.[3]

Tarih

Keşif Uçuş Testi-1 için Delta IV Heavy

Delta IV roket serisi, McDonnell Douglas tarafından geliştirildi. Program daha sonra United Launch Alliance'a devredildi. Delta IV Heavy, daha küçük Delta IV Medium'u da içeren hattın en güçlü üyesidir.[4] Delta IV Heavy 28.370 kg (62.550 lb) alçak Dünya yörüngesine ve 13.810 kg (30.450 lb) sabit transfer yörüngesine (GTO) yük taşıyabilir.[4] Bir üst kademe, bir ana güçlendirici ve iki kayışlı güçlendiriciden oluşan, tamamı sıvı yakıtlı bir fırlatma aracıdır.[4]

Delta IV Heavy'nin 2004'teki ilk fırlatılışında, standart boiler plakası yükü taşındı ve kısmen başarısızdı. Sıvı-oksijen yakıt hatlarındaki kavitasyon, her iki güçlendiricinin sekiz saniye erken ve ana motorun dokuz saniye erken kapanmasına neden oldu; bu, ikinci aşamanın telafi edemediği daha düşük bir aşama hızı ile sonuçlandı. Yük, amaçlanan yörüngeden daha düşük bir konumda bırakıldı.[5] İlk operasyonel yükü, 2007'de başarıyla fırlatılan DSP-23 uydusuydu; daha sonra 2013 yılına kadar Ulusal Keşif Ofisi (NRO) için beş görsel ve elektronik keşif uydusu daha başlatmak için kullanıldı.

Aralık 2014'te Delta IV Heavy, Keşif Uçuş Testi 1 (EFT-1) olarak adlandırılan Orion uzay aracının mürettebatsız test uçuşunu başlatmak için kullanıldı. Birkaç gecikmeden sonra, görev 5 Aralık 2014 saat 12:05 UTC'de başarıyla başlatıldı.[6]

12 Ağustos 2018'de, Parker Solar Sondasını eliptik güneş merkezli yörüngeye fırlatmak için ek Star 48BV üçüncü kademeli Delta IV Heavy kullanıldı.[7]

Yetenekler

Delta IV Heavy'nin kapasitesi:

Delta IV Heavy toplam kütlesi yaklaşık 733000 kg'dır ve yaklaşık 952.000 kg (2.099.000 lb) kalkışta roketi gökyüzüne doğru kaldırmak için itme kuvveti sağlar.[11]

Fırlatma geçmişi

Uçuş Tarih yük [12]Yığın Siteyi başlat Sonuç [12]
1 21 Aralık 2004 DemoSat, Sparkie / 3CS-1 ve Ralphie / 3CS-2 ~13,228 pound (6000 kilogram) Cape Canaveral, SLC-37B Kısmi başarısızlık [a]
2 11 Kasım 2007 DSP-23 Savunma Destek Programı 11.574 pound (5.250 kilogram) Cape Canaveral, SLC-37B Başarı
3 18 Ocak 2009 Orion 6 / Mentor 4 (USA-202 / NROL -26) sınıflandırılmış Cape Canaveral, SLC-37B Başarı
4 21 Kasım 2010 Orion 7 / Mentor 5 (USA-223 / NROL-32) sınıflandırılmış Cape Canaveral, SLC-37B Başarı
5 20 Ocak 2011 KH-11 Kennen 15 (ABD-224 / NROL-49) <37.479 pound (17.000 kilogram) Vandenberg, SLC-6 Başarı
6 29 Haziran 2012 Orion 8 / Mentor 6 (ABD-237 / NROL-15) sınıflandırılmış Cape Canaveral, SLC-37B Başarı
7 26 Ağustos 2013 KH-11 Kennen 16 (ABD-245 / NROL-65) <37.479 pound (17.000 kilogram) Vandenberg, SLC-6 Başarı
8 5 Aralık 2014 Orion Keşif Uçuş Testi-1 (EFT-1) 46.297 pound (21.000 kilogram) [13][b]Cape Canaveral, SLC-37B Başarı
9 11 Haziran 2016 Orion 9 / Mentor 7 (ABD-268 / NROL -37) sınıflandırılmış Cape Canaveral, SLC-37B Başarı
10 12 Ağustos 2018 Parker Solar Probe [c]1.510 pound (685 kilogram) Cape Canaveral, SLC-37B Başarı
11 19 Ocak 2019 NROL-71 sınıflandırılmış Vandenberg, SLC-6 Başarı
12 11 Aralık 2020 Orion 10 / Mentor 8 (USA-268/ NROL-44 ) [14][15]sınıflandırılmış Cape Canaveral, SLC-37B Başarı
13 26 Nisan 2021 KH-11 Kennen 17 (NROL-82 ) 41.800 pound (19.000 kilogram) Vandenberg, SLC-6 Başarı
  1. ^ CBCs underperformed, lower orbit than planned
  2. ^ The officially reported mass of 21,000 kg includes the Launch Abort System (LAS) which did not reach orbit, but excludes the residual mass of the upper stage, which did reach orbit, likely offsetting the mass of the LAS.
  3. ^ Star 48BV upper stage

Karşılaştırılabilir araçlar

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Mission Status Center". Spaceflight Now. 7 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2014. The ULA Delta 4-Heavy is currently the world's largest rocket, providing the nation with reliable, proven, heavy lift capability for our country's national security payloads from both the east and west coasts. 
  2. ^ "Falcon Heavy, SpaceX's Big New Rocket, Succeeds in Its First Test Launch". The New York Times. 6 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2018. The Falcon Heavy is capable of lifting 140,000 pounds to low Earth orbit, more than any other rocket today. 
  3. ^ "Delta 4-Heavy likely heading for geosynchronous orbit with top secret payload". Spaceflight Now. 26 Ağustos 2020. 27 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2020. 
  4. ^ a b c "Delta IV Heavy: Powerful Launch Vehicle". Space.com. 21 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2018. 
  5. ^ "Delta 4-Heavy investigation identifies rocket's problem". Spaceflight Now. 5 Aralık 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2014. 
  6. ^ "Second Stage Ignites as First Stage Falls Away". 9 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.  Bu madde, bu kaynaktan alınan kamu malı olan bir metni içermektedir.
  7. ^ "Delta IV Parker Solar Probe". ulalaunch.com. 26 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2020. 
  8. ^ a b c "Delta IV Launch Services User's Guide - June 2013" (PDF). United Launch Alliance. 4 Haziran 2013. ss. 2-10,5-3. 14 Ekim 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2020. 
  9. ^ "Delta IV Data Sheet". Space Launch Report. 21 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2014. 
  10. ^ "The Heavy: Triple-sized Delta 4 rocket to debut". Spaceflight Now. 7 Aralık 2004. 11 Aralık 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2014. 
  11. ^ "Live coverage: Launch of Delta 4-Heavy rocket set for early Saturday". Spaceflight Now. 29 Ağustos 2020. 29 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2020. 
  12. ^ a b Krebs, Gunter.
  13. ^ "NASA Orion Exploration Flight Test-1 PRESS KIT" 28 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF).
  14. ^ "Launch Schedule" 24 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  15. ^ "Launch Mission Execution Forecast" 21 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 45th Weather Squadron - Patrick Air Force Base. 30 October 2020.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yörüngesel uzay uçuşu</span>

Yörüngesel uzay uçuşu, bir uzay aracı içinde aracı kalkış noktasından başlayarak yerçekimine karşı hareket ederek çizilen eğmeçli bir gidiş yönünde dış uzayda gezegen çevresi üzerinde eliptik bir yörüngeye yerleştirmek için yapılan uçuştur.

<span class="mw-page-title-main">SpaceX</span> Amerikan özel havacılık şirketi

SpaceX, merkezi ABD'nin Kaliforniya eyaletindeki Hawthorne şehrinde bulunan bir Amerikalı uzay taşımacılığı şirketidir. SpaceX; Falcon 9, Falcon Heavy, Starlink, Dragon Kargo, Starship gibi uzay misyonu araçlarını bünyesinde bulundurmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Falcon 9</span> Merkezi Kaliforniyanın Hawthorne şehrinde olan SpaceX şirketi tarafından tasarlanıp geliştirilen yeniden kullanılabilir bir fırlatma araçları ailesi

Falcon 9, merkezi Kaliforniya'nın Hawthorne şehrinde olan SpaceX şirketi tarafından tasarlanıp geliştirilen yeniden kullanılabilir bir fırlatma araçları ailesidir. Bu fırlatma araçları ailesi Falcon 9 v1.0, Falcon 9 v1.1, Falcon 9-R'den oluşmaktadır. Bu yörüngeye iki aşamada çıkan aracın her iki aşaması için de güç, yakıt olarak sıvı oksijen (LOX) ve roket-sınıfı kerosen (RP-1) kullanan roket motorları tarafından sağlanır. Falcon 9'un şu anki haliyle alçak Dünya yörüngesine 13150 kilogram (28990 lb) ağırlığında ve yer istasyonu transfer yörüngesine 4,850 kilogram (10,690 lb) ağırlığında görev yüklerini taşıyabilmektedir. Her üç Falcon 9 aracı da orta ölçekteki fırlatma sistemleri sınıfındadır.

<span class="mw-page-title-main">Falcon 1</span> SpaceX şirketi tarafından özel sermaye ile geliştirilmiş ve üretilmiş olan, bir harcanabilir fırlatma sistemi

Falcon 1, SpaceX şirketi tarafından özel sermaye ile geliştirilmiş ve üretilmiş olan, bir 'harcanabilir fırlatma sistemidir. Yörüngeye-iki-aşamalı-çıkan türdeki roket her iki aşama için de yakıt olarak LOX/RP-1 karışımını kullanmaktadır, ilk aşamada tek bir Merlin motoru ve ikinci aşamada ise tek bir Kestrel motoru kullanılmaktadır. Roket baştan sona SpaceX tarafından tasarlandı ve özel sermaye ile geliştirilerek yörüngeye çıkabilen ilk başarılı sıvı-yakıt-itkili fırlatma aracı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Merlin (roket motoru ailesi)</span>

Merlin, SpaceX tarafından Falcon 1 ve Falcon 9 fırlatma araçlarında kullanılmak üzere geliştirilmiş olan bir roket motorları ailesidir. SpaceX, Merlin motorlarını ayrıca Falcon Heavy fırlatma aracında da kullanmayı planlamaktadır. Merlin motorları gaz-üreteci güç döngüsü içinde roket yakıtı olarak RP-1 ve Sıvı oksijen kullanır. Merlin motoru en başta denizden kurtar(ıl)ma ve tekrar kullanım için tasarlanmıştı.

<span class="mw-page-title-main">Falcon (roket ailesi)</span>

Falcon roket ailesi, Space Exploration Technologies (SpaceX) şirketi tarafından geliştirilen ve işletilen bir dizi fırlatma aracıdır. Tamamen 21. yüzyılda tasarlanmış ilk yörüngesel fırlatma araçlarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Falcon Heavy</span>

Falcon Heavy, SpaceX tarafından tasarlanmış ve üretilmiş, kısmen yeniden kullanılabilen bir ağır yük fırlatma aracıdır. Falcon Heavy, Falcon 9 fırlatma aracının bir uyarlamasıdır ve Falcon 9 roket çekirdeğinin yanı sıra, Falcon 9 ilk aşamasından türetilmiş olan, fazladan iki adet sonradan eklenen roketten oluşmaktadır. Bu yapılandırma Alçak Dünya yörüngesine (ADY) çıkarılabilen görev yükü miktarını yaklaşık 54 tona yükseltecektir, bununla karşılaştırılacak olursa Falcon 9 v1.1 aracı 13 ton'a kadar görev yükünü ADY'ye çıkarabilmektedir. Falcon Heavy için ilk fırlatma 6 Şubat 2018 tarihinde başarılı olarak gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Evrilmiş Harcanabilir Fırlatma Aracı</span>

Evrilmiş Harcanabilir Fırlatma Aracı - EHFA, ABD Hava Kuvvetleri (USAF) bünyesindeki bir harcanabilir fırlatma sistemi programıdır, ABD Savunma Bakanlığına ve ABD Hükümetine ait diğer görev-yüklerinin uzaya erişimini sağlama amacı gütmektedir. 1990'larda hükûmetin uzaya fırlatışlarını daha ucuz ve güvenilir hale getirme amacıyla başlatılan bu programın sonucunda Delta IV ve Atlas V isimli iki adet fırlatma sistemi geliştirilmiştir. Bu iki fırlatma sistemi, ABD askeri uydularının fırlatılmasında kullanılan asıl yöntemlerdir. ABD Hava Kuvvetleri, EHFA ailesindeki fırlatma araçlarını, en azından, 2030 sonlarına kadar kullanmayı planlamaktadır. Ayrıca geliştirme süreci devamında oluşan (Follow-on) teknolojiler üzerinde duruluyor, bunlardan birisi aslen, iptal edilene kadar, Tekrar-kullanılabilir Hızlandırıcı Sistemiydi.

<span class="mw-page-title-main">Fırlatma aracı</span> uzaya bir obje taşımayı sağlayan roket

Uzay yolculuğu alanında fırlatma aracı ya da taşıyıcı roket bir görev-yükünü Dünya'nın yüzeyinden uzaya taşımak için kullanılan bir rokettir. Bir fırlatma sistemi fırlatma aracından, fırlatma rampasından ve diğer çeşitli altyapı bileşeninden oluşmaktadır. Genelde taşıyıcı roketler yörüngeye yapay uydu yerleştirmek için kullanılırken, araştırma roketi gibi bazı uzay uçuşları Yörünge-altı uzay uçuşu olarak sınıflandırılır. Bazı roketler ise bir uzay aracının Dünya'nın yörüngesinden tamamen kurtulamasını sağlarlar.

<span class="mw-page-title-main">Ares V</span>

Ares V, NASA'nın Takımyıldız programı için planladığı kargo fırlatma bileşenidir. 2011'de rafa kaldırılmasının ardından yerine uzay mekikleri getirildi. Ares V, ayrıca Mars'ta koloni kuracak insanlara ikmal maddesi sağlamada kullanılması planlanıyordu. Ares V ve daha küçük modeli olan Ares I isimlerini Yunan mitolojisindeki savaş tanrısı olan Ares'ten almaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Naro-1</span>

Naro-1 veya daha önceki adıyla Korea Space Launch Vehicle (KSLV), Güney Kore yapımı iki kademeli katı yakıtlı bir fırlatma roketidir. Naro-1, Güney Kore'nin ilk fırlatma roketi olup aynı zamanda yörüngeye ulaşan ilk Güney Kore yapımı fırlatma aracıdır.

Blue Origin, Jeff Bezos tarafından kurulan ve merkezi Washington'da bulunan havacılık ve uzay araştırma şirketi. 2000 yılında Jeff Bezos tarafından kurulan şirket, CEO Bob Smith tarafından yönetiliyor ve yeniden kullanılabilir fırlatma araçlarıyla uzaya erişimi daha ucuz ve daha güvenilir hale getirmeyi hedefliyor.

<span class="mw-page-title-main">Space Launch System</span>

Space Launch System (SLS), NASA tarafından geliştirilen tek kullanımlık aşırı ağır yük fırlatma aracıdır. SLS, 2022 itibarıyla operasyonel hizmetteki herhangi bir roketten daha fazla yük taşıma kapasitesine ve aynı zamanda daha fazla havalanma itiş gücüne sahiptir. Artemis aya iniş programının ana fırlatma aracı olan SLS, mürettebatlı Orion uzay aracını ay ötesi yörüngeye fırlatmak için tasarlanmıştır. İlk mürettebatsız görev olan Artemis 1, 16 Kasım 2022'de fırlatıldı.

<span class="mw-page-title-main">H-IIB</span>

H-IIB (H2B), Japon yapımı bir sıvı yakıtlı fırlatma roketidir. Roket, JAXA ve Mitsubishi Heavy Industries tarafından geliştirilmiş olup uyduları jeostatik yörüngeye göndermek ve H-II Transfer Araçları'nı Uluslararası Uzay İstasyonu'na göndermek amacıyla kullanıldı.

<span class="mw-page-title-main">GSLV Mk III</span> Fırlatma aracı

Geosenkronize Uydu Fırlatma Aracı Mark III ya da diğer bir adıyla Fırlatma Aracı Mark 3 (LVM3), Hint Uzay Araştırma Organizasyonu (ISRO) tarafından geliştirilen üç aşamalı orta kaldırma fırlatma aracıdır. Öncelikle iletişim uydularını jeostasyonel yörüngeye fırlatmak için tasarlanmış olup, Hint İnsan Uzay Uçuşu Programı kapsamında mürettebatlı misyonlar ve Chandrayaan-2 gibi özel bilim misyonları için fırlatma aracı olarak tanımlanmıştır. GSLV Mk III, benzer şekilde adlandırılan GSLV Mk II'den daha yüksek bir yük kapasitesine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Soyuz-2</span>

Soyuz-2 (14A14), Rus Soyuz roketinin 21. yüzyıl versiyonudur. Temel formunda, yükleri düşük Dünya yörüngesine yerleştirmek için üç aşamalı bir taşıyıcı rokettir. Soyuz'un önceki sürümleriyle karşılaştırıldığında, ilk aşama güçlendiriciler ve iki çekirdek aşama, geliştirilmiş enjeksiyon sistemlerine sahip yükseltilmiş motorlara sahiptir. Dijital uçuş kontrolü ve telemetri sistemlerine sahip Soyuz, daha önceki Soyuz roketlerinin aksine sabit bir fırlatma platformundan fırlatılabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">RL10</span>

RL10, itici gazlar olan kriyojenik sıvı hidrojen ve sıvı oksijen yakan, Aerojet Rocketdyne tarafından Amerika Birleşik Devletleri'nde inşa edilen sıvı yakıtlı kriyojenik bir roket motorudur. Modern versiyonlar vakumda motor başına 110 kilonewton (25.000 lbf) kadar itme gücü sağlar. Atlas V'in Centaur üst fazı ve Delta IV'ün DCSS'si için üç RL10 versiyonu üretildi. Uzay Fırlatma Sisteminin Keşif Üst Fazı, OmegA roketinin üst fazı ve Vulcan roketinin Centaur V'i için üç versiyon daha geliştirilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Firefly Aerospace</span>

Firefly Aerospace, Austin, Teksas merkezli, yörüngeye ticari fırlatmalar için fırlatma araçları geliştiren bir Amerikan özel havacılık firmasıdır. Şirket, DADA Holdings tarafından yönetilen 75 milyon dolarlık A Serisi yatırım turunu Mayıs 2021'de tamamladı. Mevcut şirket, eski Firefly Space Systems şirketinin varlıklarının Mart 2017'de EOS Launcher tarafından satın alınmasıyla kuruldu ve daha sonra Firefly Aerospace olarak yeniden adlandırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Falcon 9 Block 5</span>

Falcon 9 Block 5, SpaceX tarafından Amerika Birleşik Devletleri'nde tasarlanan ve üretilen, kısmen yeniden kullanılabilir iki kademeli orta taşıma kapasiteli yörüngeye fırlatma aracıdır. SpaceX Merlin motorları tarafından çalıştırılan Falcon 9 Full Thrust'ın beşinci versiyonudur. Bu motorlar roket-sınıfı kerosen (RP-1) ve sıvı oksijen (LOX) yakarak çalışır.

<span class="mw-page-title-main">National Launch System</span>

National Launch System, 1991 yılında Başkan George HW Bush tarafından Dünya yörüngesine ulaşmak için Space Shuttle alternatiflerini belirlemek üzere başlatılmış bir projeydi. Kısa bir süre sonra NASA, Lockheed Missiles and Space, McDonnell Douglas ve TRW'den on aylık bir çalışma yapmalarını istedi.