İçeriğe atla

Delarof Adaları

Koordinatlar: 51°23′13″K 178°57′47″B / 51.38694°K 178.96306°B / 51.38694; -178.96306

Delarof Adaları (İngilizce Delarof Islands; Aleutça Naahmiĝun tanangis;[1] Rusça Острова Деларова Ostova Delarova), Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin güneybatısında Aleut Adalarının merkezinde Andreanof Adalarının alt grubu olan ve onun en batı ucunda yer alan ada grubu. Adalar, doğuda Tanaga Geçidiyle, batıda ise Amchitka Geçidiyle ayrılır. Adaların alanı 165.349 km² dir. Günümüzde adalarda insan yerleşimi yoktur.

Delarof Adaları 11 adadan oluşur: Amatignak, Gareloi, Ilak, Kavalga (Qavalĝa), Ogliuga (Aglaga), Skagul (Sxaĝulax̂), Tags (Tagachaluĝis), Tanadak (Tanaadax̂), Ugidak (Qagan-tanax̂), Ulak, Unalga (Unalĝa).

Adlandırma

Delarof Adaları Rus-Amerikan Kumpanyasının 1787-1791 yıllarındaki Yunan kökenli yöneticisi olan Yevstratiy İvanoviç Delarov'un (Евстратий Иванович Деларов) adından gelir ve bu ad 1836 yılında Rus İmparatorluk Donanmasından kaptan Fyodor Petroviç Litke (Фёдор Петрович Литке) tarafından verilmiştir,

Yerli halk

Adaların yerli halkı, Aleutçanın Orta Batı Unangancası lehçesini konuşan Naahmiĝus kabilesinden Aleutlardır.

Flora ve fauna

Alaska Maritime National Wildlife Refuge'nin bir parçasıdır.


Kaynakça

  1. ^ Bergsland, K. (1994). Aleut Dictionary. Fairbanks: Alaska Native Language Center. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Eskimo - Aleut dilleri</span>

Eskimo - Aleut dil ailesi, Grönland, Kanada, Alaska ve Sibirya'nın belli bölgelerinde konuşulan dillerdir. Eskimo - Aleut halklarının ana dilleridir.

<span class="mw-page-title-main">Aleutlar</span>

Aleutlar ya da Unanganlar, Aleut Adaları'nda ve Alaska'nın bir bölümünde yaşayan Eskimo - Aleut halklarının Eskimolar dışında kalan grubu.

<span class="mw-page-title-main">Supikçe</span>

Supikçe ya da Supik dili, Güney Alaska'da Supikler tarafından konuşulan Yupik dilleri kolundan bir Eskimo dili. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 3.500 kişilik Supik nüfustan 200 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Supikler</span>

Supikler ya da Pasifik Yupikleri, Alutikler, Güney Alaska'da yaşayan Yupik kolundan Eskimo halkıdır. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 3.500 kişilik Supik nüfustan 200 kadarı anadillerini konuşabilmektedir.

Aleutça ya da Unanganca, Aleut dili, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska'ya bağlı Aleut Adaları ile Pribilof Adalarında ve Rusya'da Kamçatka Krayına bağlı Komandor Adalarında Aleutlar ya da Unanganlar tarafından konuşulan ve Eskimo - Aleut dilleri ailesinin tek başına iki kolundan birini oluşturan dil. Alaska'daki 2.300 kişilik nüfustan 150 kadarı, Rusyadaki 200 kişilik nüfustan ise ancak 5 tanesi anadillerini konuşabiliyor

<span class="mw-page-title-main">Alaska Eskimoları</span>

Alaska Eskimoları, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin kıyı bölgelerinde yaşayan Yupik kolundan Alaska Yupikleri, Sibirya Yupikleri ve Supikler ile İnuit kolundan İnyupiklerinn oluşturduğu Eskimo halklarının ortak adı. Arktik kültür grubunun üç alt grubunu oluştururlar. Alaska yerlileri içinde en büyük nüfusa sahip birinci ve ikinci halklardır. 45.600 etnik nüfustan ancak 13.344 kadarı anadillerini konuşabiliyor. Geçmişte Rus Alaskası döneminde Rusların Aleutlarla bir tutup aynı adla andıkları Supikler Eskimo kültüründen ziyade Aleut kültürü etkisinde asimile olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Rus Amerikası</span>

Rus Amerikası günümüzde ABD topraklarının Alaska eyaleti, Kaliforniya’nın bir kısmı ile Hawaii’yi içerisine alan ve 1733 – 1867 yılları arasında Rus İmparatorluğuna ait olan sömürge bölgelerinin adıdır. Amerika'nın Ruslar tarafından sömürgeleştirilmesi ile başlayan sürecin resmiyet kazanıp sömürge topraklarının resmî ilhak edilmesi 1799 yılındaki Çarlık ukazı ile olacaktır.

<span class="mw-page-title-main">Eskimo - Aleut halkları</span>

Eskimo-Aleut halkları, anadilleri Eskimo - Aleut dilleri ailesine giren Sibirya kökenli avcı ve toplayıcı şamanist halklar. Sibirya kökenli olmalarına rağmen, günümüzde Sibirya'da az sayıda bulunurlar; daha çok Kuzey Amerika'nın arktik bölgesi ile Grönland'da yoğunlaşmışlardır ve Arktika'nın birincil ana halkı konumundadırlar. Dil temelli sınıflandırmaya göre, Aleutlar ile Eskimolar olmak üzere iki ana gruba ayrılırlar. Dilce yapılan bu sınıflandırma kültürce yapılan sınıflandırmayla da örtüşür. Yalnız, dilleri Eskimo dillerinin Yupik koluna giren ve İngilizcede Alutiiq adıyla da anılan Supikler, kültürce Eskimolara değil Unangan da denilen Aleutlara yakındır ve geçmişte Ruslarca her iki halk da Çukçilerin verdiği "Aleut" ortak adıyla anılırlar. Eskimo - Aleut dilli halkların nüfusu 102.000 kişidir. Büyük çoğunluğunu Eskimolar oluştururken, Aleutlar 2300 kişilik nüfuslarıyla çok azınlıkta kalırlar.

<span class="mw-page-title-main">Andreanof Adaları</span>

Andreanof Adaları, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin güneybatısında Aleut Adalarından ada grubu. Adaların batısında Amchitka Geçidi ve Rat Adaları, doğusunda ise Amukta Geçidi ve Four Mountains Adaları yer alır. Adaların uzunluğu 440 km ve alanı Delarof Adaları alt grubu dahil 3,924.737 km² dir. Toplam nüfusu 2000 sayımına göre 412 kişidir. En büyük şehri Adak Adasında bulunan Adak şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Aleut Adaları'nın ada listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Aleut adaları listesi, Aleut Adalarındaki doğudan batıya doğru en büyük kayda değer adalar ve ada gruplarının alfabetik listesidir. Adaların yerlileri Eskimo - Aleut halklarının Eskimoların dışında kalan grubunu oluşturan Aleutlar (Unanganlar) olsa da, uzun süren Rus Alaskası döneminde büyük ölçüde Ruslaşıp anadillerini unutmuşlardır. Alaska Yerli Dil Merkezine göre Alaska'daki 2.300 kişilik nüfustan 150 kadarı, Rusyadaki 200 kişilik nüfustan ise ancak 5 tanesi anadillerini konuşabiliyor. Rusya'ya bağlı Komandorskiy adalarında günümüzde «Rus Aleutları» anlamına Kasakam Unangangis denen Aleut-Rus melezleri Rusça temelli Sasignan kreolünü konuşur. Parantez içinde italik dizilenler adaların Aleutça (Unanganca) adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Shumagin Adaları</span>

Shumagin Adaları, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin Aleut Adalarında Aleutians East Borough ilçesinin batısında 20 kadar adadan oluşan ada grubu. En büyük dört adası Unga, Popof, Korovin ve Nagai'dir. Diğer adaları içinde Andronica, Big Koniuji, Little Koniuji, Simeonof, Chernabura ve Bird sayılabilir. Adaların alanı 1,192.369 km² dir. 2000 sayımına göre nüfusu 953 kişidir. En büyük şehri Popof Adasında bulunan Sand Point şehridir.

Sanak Adaları, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin Aleut Adalarında Aleutians East Borough ilçesinde ada grubu. En büyük iki adası Caton Adası ve Sanak Adası'dır. Adaların alanı 157.617 km² dir. Leymus arenarius otlarıyla kaplı olan adalarda günümüzde insan bulunmaz.

Krenitzin Adaları, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinde Aleut Adalarından Fox Adalarının doğu bölümünü oluşturan ada grubu. Adaların güneybatısında Unalaska Adası, kuzeydoğusunda ise Unimak Adası yer alır. Adaların uzunluğu 440 km ve alanı Delarof Adaları alt grubu dahil 159.533 km² dir. İnsan yerleşimi yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Fox Adaları (Alaska)</span> Amerika Birleşik Devletlerine bağlı ada grubu

Fox Adaları, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin Aleut Adalarında bir kısmı Aleutians East Borough ilçesinin, diğer kısmı ise Aleutians West Census Area ilçesinin sınırları içinde kalan ada grubu.

<span class="mw-page-title-main">Four Mountains Adaları</span>

Four Mountains Adaları, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin Aleut Adalarında ada grubu. Adaların alanı 545.596 km² dir. İnsan yerleşimi yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Near Adaları</span>

Near Adaları, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinde Aleut Adalarının en uzak noktasında yer alan ada grubu. En büyük iki adası Attu ve Agattu'dur. Diğer adaları içinde Semichi Adaları, Alaid, Nizki ve Shemya adaları bulunur. Adaların alanı 1,143.785 km² dir. 2000 sayımına göre nüfusu 47 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Three Saints Koyu</span>

Three Saints Koyu, Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Alaska eyaletinde Kodiak Adası'nın güneydoğu kıyılarında Eskimo halkı Supiklerin topraklarında bulunan ve 14 km uzunluğunda olan koy (inlet). Koyun güneyinde Sitkalidak adası bulunur ve ikisi birbirinden Sitkalidak Boğazı ile ayrılır. Burası, 1784 yılında Grigoriy Şelihov önderliğindeki Rus kürk tüccarları ve yerleşimcileri olan promışlenniklerin Alaska'da kurmuş olduğu ilk yerleşim yeridir. Bu yerleşim kalıntılarının bulunduğu alan günümüzde Three Saints Bay Site (KOD-083) arkeolojik sitidir.

<span class="mw-page-title-main">Aleut evi</span>

Aleut evi, Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Alaska eyaletinde yaşayan Aleutların geleneksel barınağı olan geniş büyük ev. Rus Amerikası döneminde Rusların barabara dediği bu barınaklara Aleutlar «ev» anlamına ulax̂ derler ve bu kelime Eskimo dillerindeki aynı anlamdaki iglu kelimesiyle kökteştir, fakat Batı dillerindeki iglu kavramından oldukça farklıdır, zira kardan yapılmaz. Aleut Adalarında sert esen rüzgâra dayanabilmesi için Eskimo köy odası gibi yarı yarıya toprağa gömülüdür. Günümüzde bu evler artık kullanılmamakta, Aleutlar da diğer Alaskalılar gibi modern binalarda kalmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Unimak Adası</span>

Unimak Adası ABD'nin Alaska eyaletinin Aleut Adaları zincirindeki en büyük ada.

<span class="mw-page-title-main">Gareloi Adası</span> ABDde bir ada

Gareloi Adası, Büyük Okyanus'un kuzey kesiminde Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Alaska eyaletinin Alaska Yarımadası'nda, Aleut Adaları'na dahil edilen Delarof Adaları'na bağlı volkanik adadır.