İçeriğe atla

Deinotherium

Deinotherium[1]
[2] 
Heinrich Harder tarafından çizilen Dinotherium tasviri
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Alt şube: Vertebrata
İnfa şube: Gnathostomata
Sınıf: Mammalia
Takım: Proboscidea
Alt takım: †Deinotheroidea
Familya: † Deinotheriidae
Cins: †Deinotherium
Kaup, 1829
Türler
  • †Deinotherium bozasi
(Arambourg, 1934)
  • †Deinotherium giganteum
(Kaup, 1829)
  • †Deinotherium indicum
(Falconer, 1845)

Deinotherium (Korkunç yaratık) Proboscidea (hortumlular) takımına ait olan Orta Miyosen ile Çibanyen devirleri arasında Afrika, Asya ve Avrupa'da yaşayan memeli cinsi.[1][3]

Fiziksel görünüm

Deinotherium dünya üzerinde yaşayan en büyük memeli cinslerinden biridir. Farklı türleri bulunan bu cins, deinotheriinae ailesinin en büyük üyelerini bulundurur. D. giganteum'un omuz yüksekliği 4 metreyi bulurken; ağırlığı 13.4 ton olarak hesap edilmektedir. Afrikalı tür olan D. bozasi ise 3.6 metre omuz yüksekliğine ve 9 ton ağırlığa ulaşabilmekteydi. Büyük gövdeleri ve sütun gibi güçlü bacakları diğer hortumlularla paylaştığı ortak özellikleriydi.[4] Modern fillerden çok daha büyük bir vücut yapısına sahipti. Kafatası nedeniyle diğer hortumlulardan keskin olarak ayrılıyordu, zira daha uzun boyunlu, daha kısa hortumlu ve büyük kafataslı olan bu cinsin müdafaa dişleriyse alt çenelerinde aşağı kıvrımlı şekildedir. modern fillere göre daha ilkel bir kafatasları olduğu düşünülmektedir.

Deinotherium 554

Ayrıca Girit'te çok sayıda Deinotherium fosili bulunduğu için özellikle kafatasına bakarak Antik Yunan insanlarının bu fosilleri efsanevi devlere ait kalıntılar sandığı düşünülmektedir.[5]

Habitat, Beslenme ve Evrim

Deinotherium Eski Dünya'ya yayılmış türlere sahipti. Girit'te özellikle çok fazla Deinotherium türü bulunmuştur ve Fassoulas'a göre bu alandaki türlerin Türkiye ana karasından Girit adası'na geldiği tahmin edilmektedir. Yine Fassoulas'a göre Kuzey ve Doğu Avrupa'da yapılan araştırmalar sonucuna göre bu canlılar ormanlık alanlarda yaşıyor ve müdafaa dişlerini çalı ve dalları tutmak ve seçerek bitkileri, yemişleri yemek için kullanıyorlardı. Bunun yanında müdafaa dişlerini toprağı kazmak, ağaçları soymak ve hatta çapa olarak kullandığı bile söylenmiştir. 19. yy'da birçok bilim insanı bu canlıların suda yaşadığını iddia etmişti. Özellikle William Buckland bu hayvanların sucul yaşama sahip olduğunu söylemişti, dişlerini ise su yüzeyinde hareketsiz kalmak için su kıyısına batırmakta kullandığını ileri sürmüştür. Ayrıca Buckland'ın filler ve tapirler arasında bir evrimsel halka olarak Deinotherium'u düşündüğü de bilinmektedir. Yine Deinotherium keşfedildiği zaman filler ve deniz inekleri arasındaki akrabalık ilişkisi biliniyordu, sucul yaşam hipotezlerine kaynaklık eden durum aslında Deinotherium'un bu iki canlı arasındaki bir ara geçiş formu olduğuydu.[3]

Kaynakça

  1. ^ a b "Mindat.org". www.mindat.org. 14 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2021. 
  2. ^ "Fossilworks: Deinotherium". fossilworks.org. 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2021. 
  3. ^ a b The Editors of Nat Geo, The Editors of Nat Geo. "An extinct "anchor-tusked" proboscidean". www.national eographic.com. national geographic. 23 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  4. ^ Larramendi, Asier. "Shoulder height, body mass, and shape of proboscideans" (PDF). www.app.pan.pl/home.html. Acta Palaeontologica Polonica. 24 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  5. ^ Mayell, Hillary. "Cyclops Myth Spurred by 'One-Eyed' Fossils?". www.nationalgeographic.com. National Geographic. 4 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 

Dış bağlantılar

https://www.app.pan.pl/home.html 23 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dinozor</span> Mezozoik Çağa (kuşlar dahil) hâkim olan sauropsid omurgalılar kladı

Dinozor (Dinosauria), ilk olarak Mezozoyik zamanda ortaya çıkan ve yaşayan tek üyeleri kuşlar olan arkozor sürüngen grubu. Dinozor adı, Richard Owen tarafından Grekçe "korkunç" anlamına gelen deinos ve "kertenkele" anlamına gelen sauros sözcüklerinin birleştirilmesinden oluşur. Dinozorlar, 243 ile 233 milyon yıl önce Geç Triyas döneminde ortaya çıkmış ve 66 milyon yıl önce kuşlar dışındaki tüm türlerinin soyu tükenmiştir. Dinozorlar, sıcakkanlı ve soğukkanlı arası özellikler gösteren mezoterm canlılardı. Mezozoyik'te oldukça başarılı biçimde tüm kıtalara yayılan dinozorlar çok farklı nişleri doldurdu. Yapılan araştırmalarda şimdiye kadar yaklaşık olarak 1.000 kadar kuş olmayan dinozor türünün yaşadığı belgelendi. Bugün dinozorların evrimsel olarak devamı olan kuşların 11.000 kadar türü vardır ki bu, yaşayan memelilerin tür sayısının (~6000) yaklaşık iki katıdır. Dinozorların nasıl yaşadığı, ne kadar çeşitlendiği ve ekosistemdeki yerleri kadar kuş olmayan dinozorların nasıl yok olduğu da bilim camiasını uzun zamandır meşgul etmektedir. Kuş olmayan dinozorları yeryüzünden silen yok oluşun aşamalı mı, yoksa yerbilimsel olarak katastrofik (ani) mi olduğu tartışmalıdır.

<i>Carnotaurus</i> boynuzlu teropod

Carnotaurus, Geç Kretase döneminde Güney Amerika'da yaşamış bir teropod dinozor cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Mastodon</span>

Mastodon veya Mammut, Geç Miyosen devrinden Pleyistosen sonuna kadar yaşamış olan hortumlular (Proboscidea) ailesine mensup bir hayvan cinsidir. Bu cinsin çok sayıda türü mevcuttur. bilimsel olarak mammut olarak adlandırılır; ancak gayriresmî olarak mastodon olarak isimlendirilmiştir. Mastodon adı Yunanca μαστός "meme ucu" ve ὀδούς "diş" kelimelerinden gelir ve bu familyaları diğer familyalardan ayıran özelliği tanımlar.

<i>Stegosaurus</i> Jura döneminde yaşamış kuş kalçalı dinozor

Stegosaurus, Stegosauridae familyasından Geç Jura döneminde Kuzey Amerika ve Avrupa'da yaşamış, bir kuş kalçalı dinozordur. Sırt levhaları ve kuyruk dikenleriyle ünlüdür.

<i>Ceratosaurus</i> etçil teropod dinozor cinsi

Ceratosaurus, Üst Jura döneminde yaklaşık 160-145 milyon önce Kuzey Amerika, Avrupa ve Afrika’da yaşamış ceratosaurian teropod dinozor cinsi.

<span class="mw-page-title-main">Hortumlular</span>

Hortumlular, en çok dikkati çeken özellikleri olan hortumları ile adlandırılmış bir memeli takımı. Günümüzde tek yaşayan temsilcileri fillerdir.

<i>Yünlü mamut</i> tüylü mamut

Yünlü mamut veya kıllı mamut, Pleistosen'de Avrasya ile Kuzey Amerika'da yaşamış ve Holosen'de soyu tükenmiş bir mamut türü.

<span class="mw-page-title-main">Deinotheriidae</span>

Deinotheriidae, Tersiyer devrinde önce Afrika'da ortaya çıkmış ve oradan Asya'nın güneyine ve Avrupa'ya yayılmış olan hortumlular (Proboscidea) takımından soyu tükenmiş bir familyadır. Yaşadıkları sürece çok büyük değişikliğe uğramamışlardır ancak cüsseleri giderek büyümüş ve Miyosen'in sonlarına doğru karada yaşayan en büyük hayvanlar olmuşlardır. En ayırt edici özellikleri alt çenelerinde aşağıya doğru kıvrılarak uzayan dişleridir.

<span class="mw-page-title-main">Teropod</span> genel olarak etçil dinozorları içeren bir alt takım veya klad

Teropod veya Theropoda, kertenkele kalçalı dinozorlar (Saurischia) takımına bağlı, boş kemikleri ve üç parmaklı uzuvları ile karakterize edilen bir dinozor kladı. Karga boyutundaki Microraptor cinsi ile devasa Tyrannosaurus rex gibi boyutsal açıdan çeşitliliğe sahiptirler. Modern kuşlar da Theropoda kladına bağlıdır.

<i>Megalosaurus</i> teropod dinozor cinsi

Megalosaurus Güney İngiltere'de, Orta Jura döneminde yaşamış dev etçil teropod dinozorların soyu tükenmiş bir cinsidir. İlk bulunan ve betimlenen dinozordur. William Buckland isimli İngiliz doğa bilimci tarafından 1824'te adlandırıldı. Ayrıca 1676 yılında Robert Plot isimli bir kimya profesörü bir kemik numunesi bulmuştu ve bu kemikleri dinozor kavramı bilinmediğinden Roma döneminden kalma bir savaş filinin bir kemiği yahut Yeni Ahit'te de yer bulan dev canlılara ait bir testis olarak düşündü. Bu ifade Richard Brookes'un 1763 basımı doğa tarihi kitabından yer aldı.

<i>Toxodon</i>

Toxodon, Geç Pliyosen'den Pleyistosen devri'nin sonuna dek bugünkü Güney Amerika'da yaşamış, soyu tükenen memeli cinsi. Yeni çalışmalarda holosen devri başlarına tarihlenen Toxodon fosillerine rastlanmıştır. Toxodontidae ailesi bu cinsle temsil edilir ve bu aile Miyosen devrinde çeşitlenmiştir.

<i>Palaeoloxodon</i> tarih öncesi filgil

Palaeoloxodon, Pleyistosen boyunca Avrasya ve Afrika'da yaşamış tüm zamanların en büyük kara memelisi olan, hortumlular (Proboscidea) takımına mensup memeli cinsi. İlk olarak 1924 yılında Matsumoto tarafından tanımlandı, ancak cins tanımlanmadı. Bir kısım görüş bu canlının Elephas cinsi bünyesinde olmasını savunurken; çene ve kafatası üzerine yapılan modern çalışmalar sonucu Palaeoloxodon cinsi kurulmuştur.

<i>Paraceratherium</i> bilinen en büyük kara memelisi

Paraceratherium [Aceratherium'a yakın], Oligosen'de Avrasya'da yaşamış büyük bir tek toynaklı memeli cinsi. Paraceratheriidae familyasından bir rhinocerotoiddir, dolayısıyla yaşayan en yakın akrabası gergedanlardır.

<i>Pachyrhinosaurus</i>

Pachyrhinosaurus, Kuzey Amerika'nın kuzeybatı kesiminde Geç Kretase döneminde yaşamış, boynuzlu ceratopsia grubundan bir kuş kalçalı dinozor cinsi.

<span class="mw-page-title-main">Megatherium</span>

Megatherium, Geç Miyosen ila Erken Holosen devirleri arasında Güney Amerika'da yaşamış bir memeli cinsidir.

<i>Centrosaurus</i> sürüngen cinsi

Centrosaurus, Geç Kretase döneminde Batı Kuzey Amerika'da yaşamış Ceratopsidae ailesine mensup dinozor cinsidir.

<i>Arctocyon</i> Paleosende yaşamış ilkel toynaklı cinsi

Arctocyon, Paleosen'de yaşamış ilkel bir toynaklı memeli cinsi. Fosilleri Kuzey Amerika ve Avrupa'da bulundu. Tip türü Arctocyon primaevus'tur.

<i>Ambulocetus</i> soyu tükenmiş arkaik balina

Ambulocetus, Erken Eosen'de Kuzey Pakistan'da yaşamış bir arkaik balina cinsi. Cins, 1994 yılında tanımlanan, kalıntıları yaklaşık 47.5 milyon yıllık olan Ambulocetus natans tip türü ile bilinir. Ambulocetus, Pakicetus ve Himalayacetus'dan sonra, bilinen en eski balinalardandır.

<i>Coelodonta antiquitatis</i> soyu tükenmiş gergedan

Yünlü Gergedan, Pleistosen dönemi boyunca Avrasya'da yaşamış tek toynaklı memeli türü.

William Buckland 19. yy'da yaşamış İngiliz yer bilimci ve teolog. Dünyanın ilk adlandırılan dinozoru Megalosaurus cinsini tanımlamasıyla bilinir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.