İçeriğe atla

Deep web

Yüzeysel Ağ ve Derin Ağ, buzdağı grafiğiyle açıklandı

Deep web (Türkçederin ağ, görünmez ağ veya gizli ağ); World Wide Web'in standart web arama motorları tarafından indekslenmeyen bölümleridir.[1][2] Deep Web, İnternet kullanan herkesin erişebildiği yüzeysel web'in tersidir. Bilgisayar bilimci Michael K. Bergman, bu terimi 2001 yılında bir arama-indeksleme terimi olarak icat etmekle tanınır.[3]

Derin web sitelerine doğrudan bir URL veya IP adresi ile erişilebilir, ancak gerçek içeriğe erişmek için bir şifre veya diğer güvenlik bilgilerinin girilmesi gerekebilir.[4] Bu tür siteler e-posta servisleri, çevrimiçi bankacılık, bulut depolama, kısıtlı erişimli sosyal medya sayfaları ve profilleri, bazı web forumları gibi içeriği görüntülemek için kayıt olmayı gerektiren sitelere erişim için kullanılır. Ayrıca talep üzerine video ve bazı çevrimiçi dergi ve gazeteler gibi ödeme duvarlı hizmetleri de içerir.

İnternet siteleri çeşitli nedenlerden dolayı görüntülenmemek isteyebilir. Kütüphane arşivleri, kamu ve özel şirket bilgileri, kişisel bilgiler gibi genellikle herkes tarafından görülmesi istenmeyen veya endekslenmeleri zor olan içerik taşıdıkları için arama motorlarından ulaşılamazlar. Bunların dışında flash siteler, AJAX'lı siteler (jQuery ile çalışan), şifre ile girilen siteler, FTP siteler de arama motorları tarafından okunmaları zor olduğu için Deep Web'e dahildir. Güvenlik açıkları oluşmaması için forumlardaki ve sitelerdeki sistem ve yönetici klasörleri de otomatik olarak arama sonuçlarında gösterilmez. Kullanıcı güvenliği için bu bağlantılar normal tarayıcılar ile açılamaz. Deep Web'e farklı arama motorları kullanarak ulaşmak mümkündür. Ayrıca sitelere erişim için kullanılan proxyler mevcuttur. Bu proxyler sayesinde ek tarayıcı olmadan erişim sağlamaktadır ancak güvenliği oldukça düşüktür.

Sunulan bu özgürlükler neticesinde kötü amaçlı kullanımları ile de bilinen Deep Web, kullanıcıları için tehdit oluşturur. Virüs, Trojen, Fidye (Kripto) yazılımları, Kimlik hırsızlığı gibi zararlı yazılımlar, dolandırıcılar, bilgisayar korsanları bilinen başlıca tehditlerdir.

Kullanıcıların Deep Web'i kullanma sebepleri sadece bilgi erişimi değil aynı zamanda kullanıcı anonimliği, yasal olarak izlenemeyen servisler/sitelerin bulunması gibi sebeplerden ötürü muhbirliler, işkence mağdurları, federal güvenlik ve koruma kurumları da zaman zaman Deep Web'i tercih etmektedir.

2001 yılında[5]Kaliforniya Üniversitesi'nin yaptığı bir araştırmaya göre 7.5 petabayt büyüklüğünde bir verinin Deep Web üzerinde olduğu tahmin ediliyordu. Bu boyutta bir veriye sahip olma olasılığı nedeniyle WikiLeaks belgelerinin de Deep Web içerisinden elde edildiği iddia edilmektedir.

Deep Web adı verilen bu sisteme kapalı uçlu DNS yönlendirmeleri ile girilebilir. Bu da özel olarak tasarlanmış tarayıcı veya işletim sistemleri ile mümkündür. Tarayıcı uygulamalarının başında ilk olarak ABD Donanması tarafından üretilen, sonrasında iptal edilip internette paylaşılan Tor Browser gelmektedir.[6] Tor Browser haricinde Freenet, I2P gibi yöntemler de kullanılabilmektedir.

Deep Web'in içerisinde yasa dışı içerik paylaşan İnternet sitelerinin tamamı Karanlık Ağ (İngilizceDark Web) olarak atfedilir. Yaygın olarak Dark Web terimi Deep Web yerine kullanılsa da, Dark Web, Deep Web'in küçük bir bölümünü kapsar.

Yazılım ve program açısından Tor gibi anonim tarayıcılar yasalara aykırı değildir ancak İran, Çin, Rusya, Ermenistan ve Mısır gibi bazı ülkelerde Tor Browser, hem kullanıcılar hem de sağlayıcılar tarafından yasa dışı faaliyetlerin gerçekleştirilebildiği ve bu faaliyetlerin izlenimi sağlanamadığı için erişim engeline uğratılmaktadır.

DeepPeep, Intute, Deep Web Technologies, Scirus ve Ahmia.fi deep web'e erişen birkaç arama motorudur. Intute'un finansmanı tükenmiştir ve Temmuz 2011 itibarıyla artık geçici bir statik arşivdir.[7] Scirus ise Şubat 2014 itibarıyla ana sayfasının artık çalışmadığını belirtmiştir.[8]

Terminoloji

"Deep web" ile "dark web" terimlerinin ilk kez bir araya getirilmesi, deep web arama terminolojisinin Freenet ve darknet üzerinde gerçekleşen yasadışı faaliyetlerle birlikte ele alındığı 2009 yılında gerçekleşmiştir.[9] Bu suç faaliyetleri arasında kişisel şifrelerin, sahte kimlik belgelerinin, uyuşturucuların, ateşli silahların ve çocuk pornografisinin ticareti yer almaktadır.[10]

O zamandan bu yana, medyanın karaborsa web sitesi Silk Road ile ilgili haberlerinde kullanılmasının ardından, medya kuruluşları genellikle 'deep web'i dark web ya da darknet ile eş anlamlı olarak kullanmıştır; bu karşılaştırma bazılarınca yanlış bulunmuş ve hâlâ birbirine karıştırılmaktadır.[11][12] Deep web, geleneksel bir arama motoru tarafından erişilemeyen herhangi bir siteye atıfta bulunurken, dark web, deep web'in kasıtlı olarak gizlenmiş ve standart tarayıcılar ve yöntemlerle erişilemeyen bir kısmıdır.[13][14][15]

Notlar

Kaynakça

  1. ^ Hamilton, Nigel (2003). "THE MECHANICS OF A DEEP NET METASEARCH ENGINE": 1034-1036. ISBN 978-972-98947-0-1. 31 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023. 
  2. ^ Devine, Jane; Egger-Sider, Francine (1 Temmuz 2004). "Beyond google: the invisible web in the academic library". The Journal of Academic Librarianship (İngilizce). 30 (4): 265-269. doi:10.1016/j.acalib.2004.04.010. ISSN 0099-1333. 
  3. ^ Wright, Alex (23 Şubat 2009). "Exploring a 'Deep Web' That Google Can't Grasp". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 15 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023. 
  4. ^ Madhavan, Jayant; Ko, David; Kot, Łucja; Ganapathy, Vignesh; Rasmussen, Alex; Halevy, Alon (Ağustos 2008). "Google's Deep Web crawl". Proceedings of the VLDB Endowment (İngilizce). 1 (2): 1241-1252. doi:10.14778/1454159.1454163. ISSN 2150-8097. 31 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023. 
  5. ^ Bergman, Michael K (Ağustos 2001). "The Deep Web: Surfacing Hidden Value". The Journal of Electronic Publishing. 7 (1). doi:10.3998/3336451.0007.104. 28 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2015. 
  6. ^ http://www.deepwebtr.info/tor-projesi-guvenilir-mi/[]
  7. ^ "Intute". Jisc (İngilizce). 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2023. 
  9. ^ Beckett, Andy (26 Kasım 2009). "The dark side of the internet". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. 8 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023. 
  10. ^ "Easiest Catch: Don't Be Another Fish in the Dark Net". TedX. 26 Nisan 2019. 31 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023. 
  11. ^ bluemonkeydev. "Clearing Up Confusion – Deep Web vs. Dark Web – BrightPlanet" (İngilizce). 29 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023. 
  12. ^ "Deep Web vs. Dark Web: What's The Difference?". Dictionary.com (İngilizce). 29 Mayıs 2020. 24 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023. 
  13. ^ Lam, Kwok-Yan; Chi, Chi-Hung; Qing, Sihan (23 Kasım 2016). Information and Communications Security: 18th International Conference, ICICS 2016, Singapore, Singapore, November 29 – December 2, 2016, Proceedings (İngilizce). Springer. ISBN 978-3-319-50011-9. 7 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023. 
  14. ^ Akhgar, Babak; Bayerl, P. Saskia; Sampson, Fraser (1 Ocak 2017). Open Source Intelligence Investigation: From Strategy to Implementation (İngilizce). Springer. ISBN 978-3-319-47671-1. 7 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023. 
  15. ^ "What is the dark web and who uses it?". The Globe and Mail (İngilizce). 19 Ağustos 2015. 21 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Deep web ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Web tarayıcısı</span> World Wide Webdeki bilgi kaynaklarını almak, sunmak ve dolaşmak için yazılım uygulaması

Web tarayıcısı veya ağ tarayıcısı, kullanıcıların World Wide Web (WWW) üzerinde bulunan bilgi kaynaklarını edinmeye ve görüntülemeye yarayan yazılımların genel adıdır. WWW üzerindeki bilgi kaynakları web sayfası, resim, video veya başka içerik türü olabilir. Bu kaynaklarda yer alan hiperlinkler aracılığıyla kullanıcılar, web tarayıcılarını kullanarak ilgili kaynaklar arasında dolaşabilir.

<span class="mw-page-title-main">Tarayıcı savaşları</span>

Tarayıcı Savaşları, elektronik cihazların İnternete bağlanırken kullandıkları yazılımlar olan ağ tarayıcısı üreticisi şirketler arasında yaşanan ve pazar payını elinde tutmak ya da artırmak için girişilen yarış dönemlerine verilen addır.

HTTPS bir bilgisayar ağı üzerinden güvenli iletişim için internet üzerinde yaygın olarak kullanılan bir HTTP uzantısıdır. HTTPS'te, iletişim protokolü Taşıma Katmanı Güvenliği (TLS) veya öncesinde, onun öncülü/selefi olan Güvenli Soket Katmanı (SSL) ile şifrelenir. Bu nedenle protokol sık sık TLS üzerinden HTTP veya SSL üzerinden HTTP olarak da adlandırılır.

Netscape Communications Corporation Mountain View, Kaliforniya ve daha sonra Dulles, Virginia merkezli Amerikan bağımsız bir bilgisayar hizmetleri şirketidir. Netscape web tarayıcısı bir zamanlar baskındı 1990'ların ortalarında pazar payı yüzde 90'ın üstündeyken 2006'da yüzde 1'in altına indi. Rakipleri Microsoft Internet Explorer ve diğer tarayıcılara yenik düştü. Aynı zamanda Netscape, en yaygın programlama dili JavaScript'i oluşturan şirkettir.

Web grafik tasarımı, grafik tasarım alanı ile yakın ilişkili bir konu olmakla birlikte kendi içinde ayrı bir dal olarak da geniş bir alanı kapsayan bir kavramdır.

Bu liste bilinen bazı Firefox eklentilerinin listesidir. Birçok Mozilla Firefox eklentisi SeaMonkey tarayıcısında da çalışır. Daha geniş bir liste için resmi eklenti deposuna bakabilirsiniz. 30 Nisan 2007 tarihiyle bu depoda 2286 eklenti bulunmaktadır. Eklentiler geliştiriciler tarafından yaratılmaktadır. Eklentilerin tamamı kamuya açıklanmadan önce editör bir grup tarafından gözden geçirilir.

<span class="mw-page-title-main">Safari (web tarayıcısı)</span> Browser

Safari, Apple tarafından geliştirilen ve WebKit motorunu temel alan bir web tarayıcısıdır. İlk kez 2003'te Mac OS X Panther ile birlikte çıkmış, 2007'de iPhone'un çıkmasıyla birlikte iOS cihazlarda mobil sürümü yer almıştır. Apple'ın geliştirdiği tüm cihazların varsayılan tarayıcısıdır. 2007'de çıkan Windows sürümünün geliştirilmesi 2012'de durdurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Mobil internet</span>

Mobil internet mobil haldeki taşınabilir elektronik cihazlar ve sensörler vasıtasıyla veri oluşturabilen tüm alet ve cihazlar arasındaki iletişime verilen genel addır.

Web tarayıcı motoru, bir web sayfasının yapısını belirleyen HTML, XML ve görsel dosyalarıyla, o sayfaya biçem kazandıran CSS, XSL gibi dillerde yazılmış betikleri bir arada derleyen programdır. Arayüz motoru olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Tails</span>

Tails veya açık adıyla The Amnesic Incognito Live System ; güvenlik odaklı, Debian tabanlı Linux dağıtımıdır. Gizlilik ve anonimliği amaçlar. Tüm gelen ve giden bağlantıları Tor aracılığıyla yapmaya zorlar ve anonim olmayan bağlantıları engeller. Sistem, canlı DVD veya canlı USB ile önyüklenmek için tasarlanmıştır ve özellikle istenmediyse makinede herhangi bir sayısal iz bırakmaz. Projenin başlangıcında, geliştirilmesi için Tor Projesi finansal katkıda bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Brave (yazılım)</span> Web Tarayıcısı

Brave açık kaynak kodlu, Chromium üzerine inşa edilmiş web tarayıcı yazılımı.

Tarayıcı izolasyonu, bir internet kullanıcısının tarama etkinliğini içinde bulunduğu yerel ağ ve altyapıdan fiziksel olarak yalıtmayı amaçlayan bir siber güvenlik modelidir. Tarayıcı izolasyon teknolojileri farklı yöntemlerle bu modeli gerçekleştirse de ortak amaç tarayıcı ve kullanıcı tarama etkinliğini efektif şekilde birbirinden izole ederek web-tarayıcıları, tarayıcı tabanlı güvenlik açıklarından ve internet kaynaklı fidye yazılımı ve benzer kötü amaçlı yazılımlardan korumaktır. Uzaktan tarayıcı izolasyonu olarak bilinen modelde, teknoloji sağlayıcısı tarayıcı izolasyonunu bulut tabanlı bir hizmet olarak sunar ve hizmet alan kuruluş ilişkili sunucu altyapısını yönetmek zorunda kalmadan kullanıcılarını teknolojiden faydalandırabilir. Kullanıcı tarama etkinliklerini ve ilgili riskleri izole etmek için sunuculara bağımlı olmayan, bunun yerine istemci tarafında koşan diğer bir yaklaşım yerel tarayıcı izolasyonu ise tarayıcı etkinliğini kullanıcı bilgisayarı üzerinden hipervizör teknoloji kullanarak sanallaştırmaya dayalıdır. İstemci tarafı çözümleri, uzaktan çözümlerden farklı olarak fiziksel yalıtımı sağlamadığından güvenliği düşürür ancak hizmet alan kuruluşun genel sunucu maliyetlerinden kaçınmasına izin verir.

Puffin Browser, CloudMosa tarafından geliştirilen bir web tarayıcısıdır.

Internet Explorer 11 (IE11), Microsoft tarafından geliştirilen Internet Explorer Web tarayıcısının 11. ve son sürümüdür. Build konferansında Windows 8.1 ile beraber 17 Ekim 2013 yılında sunuldu. 2012 yılında tanıtılmış olan Internet Explorer 10'un yerini aldı. 2015 yılında ise yerini tam başka tarayıcı - Microsoft Edge aldı. Windows 8.1 ve Windows Server 2012 R2 işletim sistemleri için varsayılan tarayıcıdır. Windows Vista ve önceki sürümler desteklenmez. Tarayıcı, 29 Temmuz 2015 tarihinde piyasaya sürüldüğünde Windows 10 ile de gönderilmiştir. Ancak Microsoft Edge, Windows'un bu sürümünde varsayılan tarayıcıdır ve burada, Internet Explorer eski HTML teknolojilerine dayalı web sitelerini çalıştıracak şekilde yapılandırılmıştır. Windows Server 2016 ve Windows Server 2019 ile birlikte gelen varsayılan tarayıcıdır.

<span class="mw-page-title-main">Avast Secure Browser</span>

Avast Secure Browser, bilgisayar ve internet güvenlik firması Avast tarafından internet güvenliği ve gizliliğine odaklanacak şekilde geliştirilmiş Chromium tabanlı bir web tarayıcısıdır.

Dark web, World Wide Web'de bulunan yasa dışı içeriklerdir. İnternet'i kullanan ancak erişim için belirli yazılımlar, yapılandırmalar veya yetkilendirme gerektiren yer paylaşımlı ağlar, Dark web aracılığıyla; özel bilgisayar ağları, kullanıcının konumu gibi tanımlayıcı bilgileri ifşa etmeden anonim olarak iletişim kurabilir ve iş yapabilir. Dark web, Deep web'in küçük bir bölümünü oluşturur, Web'in arama motorları tarafından dizinlenemeyen kısmıdır, ancak bazen deep web terimi dark web'e atıfta bulunmak için kullanılır.

Darknet veya karanlık internet, internet içinde yalnızca belirli yazılımlar, yapılandırmalar veya yetkilendirme ile erişilebilen ve genellikle benzersiz bir özelleştirilmiş iletişim protokolü kullanan bir yer paylaşımlı ağdır. İki genel darknet türü, sosyal ağlar ve anonimleştirilmiş bir dizi bağlantı aracılığıyla Tor gibi anonimlik proxy ağlarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Beaker</span> Web tarayıcısı

Beaker, Blue Link Labs tarafından geliştirilen ancak artık geliştirilmesi devam etmeyen ücretsiz ve açık kaynaklı bir web tarayıcısıdır. Beaker Browser eşler arası teknoloji, kullanıcıların web sitelerini ve web uygulamalarını ayrı bir web sunucusu kurmaya ve yönetmeye veya içeriklerini üçüncü taraf bir sunucuda barındırmaya gerek kalmadan doğrudan tarayıcıdan kendi kendilerine yayımlamalarına olanak tanır. Tüm dosyalar ve web siteleri, dosyaların birkaç kullanıcı tarafından paylaşılmasına ve barındırılmasına izin veren bir hiper ortam eşler arası protokolü olan Dat kullanılarak aktarılır. Tarayıcı ayrıca geleneksel sunuculara bağlanmak için HTTP protokolünü de destekler.

Tarayıcı güvenliği, ağ bağlantılı verileri ve bilgisayar sistemlerini gizlilik ihlallerinden veya kötü amaçlı yazılımlardan korumak için İnternet güvenliğinin web tarayıcılarına uygulanmasıdır. Tarayıcıların güvenlik açıkları genellikle JavaScript ile bazen Adobe Flash kullanan ikincil bir yüke sahip siteler arası komut dosyası (XSS) kullanır. Güvenlik açıkları ayrıca tüm tarayıcılarda yaygın olarak kullanılan güvenlik açıklarından yararlanabilir.).

Web'de kullanıcı aracısı, kullanıcı adına hareket eden ve "Web içeriğini alan, işleyen ve son kullanıcı etkileşimini kolaylaştıran" herhangi bir yazılımdır. Bu nedenle kullanıcı aracısı özel bir yazılım aracısı türüdür.