Dedektif - Turkipedia

Dedektif veya Hafiye,^[1] suçları soruşturmak ve suçluları yakalamakla görevli polislere denir. Bazı ülkelerde devlet görevlisi olmayan özel dedektifler de vardır. Öykülerde ve romanlardaki dedektifler genellikle bu türden özel görevlilerdir.

Dedektif, bulundukları ülkenin, yasaları el verdiği ölçüde, kendilerinden talep edilen konular hakkında araştırmalar yapan ve buldukları verileri, raporlar halinde ilgili kişilere sunan, profesyonel araştırmacılardır.^[2] Bu kişiler resmi olmadıkları için özel dedektif diye anılırlar.

Dedektif becerikli ve sabırlı olmalıdır, çünkü soruşturduğu konuda yalnızca bir ipucu bulmak için bile aylarca çalışmak zorunda kalabilir. Günümüzde kanıtlar bulmada bilimsel yöntemler büyük kolaylık sağlar, ama dedektif gene de büyük ölçüde soru sorma yöntemiyle çalışır.

Güvenilebilir bir ortak olarak nitelendirilen dedektifler, resmî kurumlara bağlı olmadan kişinin gayri-resmî işlerinden haberdar olup suç teşkil edilmedikçe olayları üçüncü kişilerle paylaşmaz, bu nedenle özel dedektiflik halk tarafından talep gören bir meslek haline gelmiştir, öyle ki; araştırmaların çoğunda taleplerin kanunî olması ve özel mülk haklarına saygı gösterilmesi ile temel hak ve özgürlüklerin ihlal edilmemesi özel dedektiflerin ilkesi olduğu söylenmektedir. Bu nedenle kolluk kuvvetlerinin ihtimalleri araştırmadığının göz önünde bulundurulması söz konusuyken, olayları aydınlatmada tüm veriyi inceleyen özel dedektifler sonuca daha kolay ulaşabilirler.

Roman ve öykülerde dedektifler

Batı ülkelerinde polis örgütünün güçlenmesi, 19. yüzyılda dedektif öyküleri biçiminde edebiyata da yansıdı. Bir edebiyat yapıtında yaratılan ilk dedektif, Edgar Allan Poe'nun Morg Sokağı Cinayeti (Murders in the Rue Morg; 1841) romanındaki Auguste Dupin'dir. İngiliz yazar Wilkie Collins'in Aytaşı'ndaki (Moonstone; 1868) dedektifi Çavuş Cuff, sessiz ama cana yakın biri olarak dikkati çeker. Aynı yüzyılın sonlarında Arthur Conan Doyle'un Sherlock Holmes’u, edebiyat tarihinde benzeri görülmeyen bir ilgi uyandırmıştır. Conan Doyle’un dedektifi, alışılmışın dışında alışkanlıkları olan, özel bir soruşturmacıdır. Cinayetleri çözümlemede kendine özgü yöntemler kullanır. Sherlock Holmes göre, olanaksız olanın dışındaki her şey gerçektir.

Çağdaş polisiye romanlarının ünlü dedektifleri arasında Agatha Christie'nin kel, yumurta kafalı, pos bıyıklı, ufak tefek Belçikalı Hercule Poirot’su ile bir İngiliz köyünde yaşayan evde kalmış Bayan Marple'ı, Dorothy L. Sayers'in Lord Peter Wimsey'i sayılabilir. İngiliz yazar G. K. Chesterton'un yarattığı ufak tefek Peder Brown’u, Sherlock Holmes ile kıyaslanabilecek kadar parlak düşünceleri olan bir dedektiftir.

ABD'de, Sherlock Holmes kadar başarılı dedektif, hemen her konuda uzmanlaşmış Philo Vance’dir. Belçikalı yazar Georges Simenon'un yarattığı Müfettiş Maigret da profesyonel dedektifler arasında sayılır.

Dedektiflik bürosu

Dedektiflik Bürosu özel dedektiflik hizmeti veren, profesyonel dedektiflerin, güvenilir olduklarını gösteren, insanlara hizmet etmeleri için kurulan bürolardır.

Ayrıca bakınız

Özel ajan

Kaynakça

^ "Hafiye Ne Demek? TDK'ya Göre Hafiye Sözlük Anlamı Nedir?". Sabah. 28 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2022.
^ "Dedektif". 28 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2013.

İlgili Araştırma Makaleleri

Tam adı Agatha Mary Clarissa Miller Christie Mallowan olan Agatha Christie, İngiliz yazar, polisiye edebiyatın en önemli isimlerinden biri ve dedektif Hercule Poirot karakterinin yaratıcısıdır. Mary Westmacott takma adıyla aşk romanları da yazmıştır. Ancak asıl ününü, yazdığı 80 dedektif romanına ve West End tiyatrolarında sahnelenen oyunlarına borçludur.

Arthur Ignatius Conan Doyle, İskoçyalı yazar. Özellikle, yarattığı roman kahramanı Dedektif Sherlock Holmes'ün maceraları olarak yayınladığı suç hikâyeleriyle bu türde bir çığır açmıştır. Dedektif romanları dışında bilimkurgu, tarih, oyun, şiir kitapları ve kurgu dışı düz yazıları vardır.

<span class="mw-page-title-main">Polisiye</span> Suç ve suçlularla ilgili kurgu

Polisiye, suç ve suçlularla ilgili edebiyata verilen genel addır. Başlangıç olarak kimilerince Gaston Leroux tarafından yazılan Sarı Odanın Esrarı adlı kitap, kimilerince de Edgar Allan Poe tarafından yazılan Morg Sokağı Cinayeti kabul edilir. İlk polisiye roman olarak ise "Charles Felix" takma adıyla 1862-63 yıllarında yayımlanmış olan The Notting Hill Mystery kabul edilir. Halk arasındaki popüler kimliğini, Sir Arthur Conan Doyle tarafından yazılarak, gazetelerde tefrika halinde yayımlanan Sherlock Holmes ile kazanmıştır. Endüstriyel devrim ve modernizmin en etkili şekilde yaşandığı İngiltere, bu doğuma kaynaklık etmiş sayılsa da, Avrupası kıtasından ve Amerika'dan türe yeni açılımlar kazandırılmış ve yepyeni alt türler eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sherlock Holmes</span> İngiliz kurgusal dedektif roman kahramanı

Sherlock Holmes, Sir Arthur Conan Doyle tarafından oluşturulan Britanyalı hayalî danışman dedektif kahraman, polisiye edebiyatının önemli ilk kişiliklerinden biridir. Gazetelerde basılmış ve polisiyenin halk arasında yaygınlaşmasına yardımcı olmuştur. Kitaplar Yardımcısı Dr. Watson'ın ağzından Anlatılmıştır.

Arthur ve George, İngiliz yazar Julian Barnes'ın onuncu romanı. 2005'te çıkan eser, Great Wyrley'de yaşanan zorbalık olaylarını anlatan gerçek bir hikâyeden esinlenerek yazıldı.

Morgue Sokağı Cinayetleri, Edgar Allan Poe tarafından yazılan ve ilk defa 1841'de Graham's Magazine'de yayımlanan öykü. İlk dedektiflik öyküsü olarak kabul edilen Morgue Sokağı Cinayetleri'ni Poe, "uslamlama öyküleri" olarak grupladığı öyküler arasında saymıştır. Ancak, E. T. A. Hoffmann'ın Matmazel Scuderi (1819) ve Voltaire'in Zadig (1748) öyküleri gibi, benzer temaya sahip daha eski öyküler de mevcuttur.

<i>Baskervillerin Köpeği</i> (film, 1959) 1959 filmi

Baskervillerin Köpeği, 1959 İngiltere yapımı Gotik dedektif filmidir. Özgün adı The Hound of the Baskervilles olan film Türkiye'de ilk kez 15 Mart 1961'de sinemalarda gösterilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Özel dedektif</span> soruşturma hizmeti için kiralanan kişi

Özel dedektif, Özel dedektiflik veya yalnızca dedektif, Dedektifler, bulundukları ülkenin, yasalarının el verdiği ölçüde, kendilerinden talep edilen konular hakkında araştırmalar yapan ve bulduklarını ilgili kişilere sunan profesyonel araştırmacılardır.

Profesör James Moriarty, ilk olarak Arthur Conan Doyle tarafından yazılan ve 1893 yılı sonlarında basılan The Memoirs of Sherlock Holmes seçkisi içinde basılan bir Sherlock Holmes öyküsü olan The Final Problem macerasında ortaya çıkan kurgusal bir karakterdir. Moriarty'nın adı, dördüncü ve son Sherlock Holmes romanı olan The Valley of Fear macerasında da geçmesine rağmen, kendisi gözükmez. Bu iki örneğin dışında beş ayrı macerada Holmes ondan bahseder; The Adventure of the Empty House, The Adventure of the Norwood Builder, The Adventure of the Missing Three-Quarter, The Adventure of the Illustrious Client ve His Last Bow: The War Service of Sherlock Holmes. Moriarty karakteri, yazar Doyle tarafından Sherlock Holmes'ü öldürmek için ortaya çıkartılmıştır. Moriarty'nin adı The Final Problem macerasında verilmezken, adının James olduğu The Adventure of the Empty House macerasında ortaya çıkar.

<span class="mw-page-title-main">Korku Vadisi</span> Arthur Conan Doyle tarafından yazılmış Sherlock Holmes romanı

Sir Arthur Conan Doyle'un, yarattığı ünlü dedektif Sherlock Holmes'un maceralarından birini anlattığı 1914'te yazdığı romanı.Holmes Profesör Moriarty'nin örgütündeki casusu Porlock'da şifreli bir mesaj almıştır. Mesajda bir cinayet işleneceğinden söz edilmektedir. Mesajın şifresini sadık yardımcısı Watson'la birlikte çözdükleri anda, Brilstone'da bir cinayet işlendiği haberini alırlar.Hemen harekete geçen kahramanlarımız, öldürülen kişinin Amerika'da Korku Vadisi olarak da bilinen Vermissa Vadisi adlı bölgede yıllar önce karanlık işlerde çalıştığını ve geçmişi hakkında kendisinden yirmi beş yaş küçük karısı da dahil olmak üzere, kimsenin bilgisi olmadığını öğrenirler.Bu olay İngiltere'nin tarihi şatolarından ABD taşrasındaki mason örgütlenmelerine dek uzanmaktadır.

Sherlock Holmes, 1984-1994 yılları arasında İngiliz ITV Granada şirketi tarafından televizyon için adapte edilen Sherlock Holmes maceralarını anlatır. Dizide ünlü dedektifi Jeremy Brett canlandırmıştır. Brett tarafından yapılan canlandırma çok beğenilmiş ve en iyi Sherlock Holmes performanslarından birisi olarak değerlendirilmiştir. Holmes'un yardımcısı Dr. Watson dizide önce David Burke sonra da Edward Hardwicke tarafından canlandırılmıştır. Sir Arthur Conan Doyle tarafından yazılan 60 öykünün 42 tanesi adapte edilmiştir. 36 adet bir saatlik bölüm ve 5 adet özel uzunlukta bölüm çekilmiştir.

Sir Arthur Conan Doyle'un ünlü Sherlock Holmes hikâyelerinin modern çağ uyarlaması olan Sherlock dizisinin karakterleri bu maddede listelenmiştir. İlk bölümü Temmuz 2010'da BBC One kanalında yayınlanan dizi, Steven Moffat ve Mark Gatiss tarafından yaratılmıştır.

The Adventure of the Blue Carbuncle, Sir Arthur Conan Doyle tarafından yazılan bir Sherlock Holmes macerasıdır, ilk kez 1892 yılı Ocak ayında The Strand Magazine'de yayınlanmıştır.

The Boscombe Valley Mystery, Sir Arthur Conan Doyle tarafından yazılan bir Sherlock Holmes macerasıdır, ilk kez 1891 yılı Ekim ayında The Strand Magazine'de yayınlanmıştır.

The Adventure of Silver Blaze, Sir Arthur Conan Doyle tarafından yazılan bir Sherlock Holmes macerasıdır, ilk kez 1892 yılı Aralık ayında The Strand Magazine'de yayınlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">The Adventure of the Musgrave Ritual</span>

The Adventure of the Musgrave Ritual, Sir Arthur Conan Doyle tarafından yazılan bir Sherlock Holmes macerasıdır, ilk kez 1893 yılı Mayıs ayında The Strand Magazine'de yayınlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sidney Paget</span>

Sidney Edward Paget Victoria devri'nin önemli Britanyalı ressam ve çizerlerindendir. En çok bilinen eserleri The Strand Magazine dergisinde yayınlanan Arthur Conan Doyle tarafından yazılan Sherlock Holmes maceralarına çizdiği eserlerdir.

Joseph Bell, 19. yüzyılda Edinburgh Üniversitesi tıp fakültesinde görevli İskoç cerrah ve öğretim görevlisiydi. Edebi karakter Sherlock Holmes için bir ilham kaynağı olmasıyla bilindi.

221B Baker Sokağı, yazar Sir Arthur Conan Doyle tarafından yaratılan kurgusal dedektif Sherlock Holmes'un Londra adresidir. Birleşik Krallık'ta, bir harfin takip ettiği bir rakamdan oluşan posta adresleri, daha büyük, genellikle meskun olan bir binada ayrı bir adresi gösterebilir. 19. yüzyılın sonlarında Baker Sokağı, birinci sınıf bir yerleşim bölgesiydi ve Holmes'un dairesi muhtemelen bir George tarzı sıra evinin parçası olabilirdi.

Agatha Christie'nin Poirot'u veya kısaca Poirot, 8 Ocak 1989'dan 13 Kasım 2013'e kadar ITV'de yayınlanan bir İngiliz gizem, drama ve polisiye televizyon programıdır. ITV şovu, Agatha Christie'nin kurgusal olaylar etrafında dönen ünlü polisiye eserlerine dayanmaktadır. Özel dedektif Hercule Poirot David Suchet tarafından canlandırdı. Başlangıçta LWT tarafından üretilen dizinin yapımcılığını daha sonra ITV Studios üstlendi. Dizi ayrıca Kanada'da VisionTV'de ve ABD'de PBS ve A&E kanallarında yayınlandı.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.