İçeriğe atla

Dede Cöngi

Dede Cöngi
DoğumKemâlüddin İbrahim bin Yahşî (veya Bahşî)
Doğrum tarihi bilinmiyor
Sonusa, Amasya
Ölüm1567
Bursa, Osmanlı İmparatorluğu
Diğer ad(lar)ıKara Dede
MeslekFakih

Dede Cöngi Efendi, 16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşamış fakih. Dede Halife ve Kara Dede lakaplarıyla da tanınır. Eserlerini cönk denilen defterlere yazdığı için bu isimle anılır olmuştur.

Yaşamı

Amasya'nın Uluköy köyünde doğmuştur.

1514 yılına dek debbağ adı verilen bir tür dericilik mesleğiyle uğraşmıştır. Daha sonra Arap edebiyatında ve Hanefilik mezhebine göre tefsir ile fıkıh alanlarında eğitim almıştır. Eğitimini tamamladıktan sonra Bursa'daki Bayezid Paşa Medresesi, Tire'deki Kara Kadı Medresesi, Merzifon Sultaniyesi, Halep Hüsrev Paşa Medresesi'sinde müderris ve müftü olarak hizmet vermiştir. 1558'de Kefe'de kadılık yapmaya başlamıştır.[1]

1565'te Bursa'ya dönmüş ve 2 yıl sonra ölmüştür.

Dede Cöngi, debbağlık yaptığı için esnaflığı ve esnaf çevrelerini iyi tanıyordu. Hatta Ahi teşkilâtına da üyeydi. Diğer yandan fıkıhta uzmanlaştığı için ulema sınıfında tanınıyor ve saygın biri olarak kabul ediliyordu.

En önemli eseri eseri olarak kabul edilen eser Siyasetü’ş-Şer’iyye'dir.[2]

Eserleri

  • Haşiye alâ Haşiyeti'l Hayâli al Şerhi'l-Akaid
  • Haşiye alâ Şerhi'l Cami
  • Haşiye alâ Şerhi'l-İsagucî li'l- Kâtî
  • Haşiye alâ Şerh'il-İzzî fi't-Tasrîf li't-Teftazan
  • Kitab-ı Dede Cöngi
  • Lüccetü'l-fevâ'id
  • Risale fi emvali beyti'l-mâl ve aksamihâ ve ahkâmiha ve masarafiha (I. Süleyman'ın oğlu Şehzade Mustafa'ya ithaf edilmiştir.)
  • Risale fi'l-benc ve'l-haşiş ve tahrîmihâ
  • Risaleti'l Vaz
  • Siyasetü'ş-Şer'iyye

Kaynakça

  1. ^ "Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi" (PDF). ss. 76, 77. 24 Kasım 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2015. 
  2. ^ Erel, Zeynep Gül (Eylül 2012). "Dede Cöngi'nin Risalet'üs Siyaset'üş-Şer'iyye'si ve Tercümeleri Üzerinden 16. Yüzyıl ve 19. Yüzyıl Bağlamında Analizi" (PDF). İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi. 24 Kasım 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2015. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ahmedî</span> Türk divan şairi ve hekim (1334–1413)

Ahmedî divan şairi ve hekim.

<span class="mw-page-title-main">Ali Kuşçu</span> Türk astronom ve matematikçi (1403–1474)

Ali Kuşçu veya asıl adıyla Ali bin Muhammed, Timur İmparatorluğu ile Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşamış olan astronom, matematikçi, fizikçi, filozof ve dil bilimcidir.

Molla Hüsrev d. Karkın - ö. 1480, İstanbul) Fıkıh alimi ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Ebussuud Efendi</span> Osmanlı şeyhülislamı ve hukukçusu (1490–1574)

Muhammed Ebussuud Efendi veya Hoca Çelebi, Osmanlı şeyhülislamı. Ailesi İskilip civarındaki İmâdlı olduğu için "İmadi" olarak da anılır.

Niyâzî-i Mısrî,, Halvetiye tarikatının Mısriyye kolunun kurucusu olan mutasavvıf ve şair.

Molla Gürani. İslâm âlimi, müderrris, kadı, kazasker, şehzade hocası, Osmanlı Devleti'nin dördüncü şeyhülislamı.

Kadızâde-i Rûmî asıl adı Selahaddin Musa, Orta Çağ'ın ünlü Türk matematik ve astronomi bilgini.

Mehmed Feyzullah Efendi, Osmanlı Devleti şeyhülislamı, kazasker, müderris, şehzade hocası, padişah danışmanı.

Karaçelebizade Abdülaziz Efendi, Osmanlı din alimi, kadı, kazasker. şeyhülislam ve tarihçi.

<span class="mw-page-title-main">Kemalpaşazâde</span> Şeyhülislam ve tarihçi

Kemalpaşazâde veya İbn-i Kemal, Osmanlı devleti şeyhülislamı ve tarihçidir.

Teftazanî ya da tam adıyla Sadeddîn Messud b. Fahrüddîn Ömer b. Burhâneddîn Abdullâh el-Herevî el-Horâsânî et-Teftâzânî eş-Şâfiî, 14. yüzyıl'da yaşamış Fars mutasavvıf ve İslam düşünürü.

Molla Fenari,, din alimi, müderris, Osmanlı Devleti'nin ilk şeyhülislamı.

Hasan Fehmi Efendi Osmanlı Devleti 149. şeyhülislamı, kazasker, müderris.

Bursalı Abdüllatif Efendi, Osmanlı dönemi din alimi ve mutasavvıf.

Hoca Sinan Paşa, 15. yüzyıl Osmanlı kelam alimi, matematikçi ve devlet adamı.

Taşköprülüzade Ahmed, Taşköprüzade Ahmed Efendi ya da tam adıyla Taşköprülüzade İsameddin Ahmed bin Mustafa, Osmanlı Devleti'nin ilk bilim tarihçisi ve ilk ansiklopedi yazarıdır. Osmanlı ulemasından olan Taşköprülüzade Ahmet Efendi, Biri "ilimler"i, diğeri ise "bilginler"i konu edinen eserleri kaleme almıştır. İlimleri ele alan cildi Miftâhü’s-Sa‘âde, bilginleri konu edinen cildi ise Şakâyık-i Nu’mâniyye adını taşımaktadır.

Balizade Mustafa Efendi, 51. Osmanlı şeyhülislamı.

<span class="mw-page-title-main">Hızır Çelebi</span> İstanbulun ilk kadısı

Hızır Çelebi, 15. yüzyılda yaşamış Osmanlı alimidir. İstanbul'un fethinden sonra yeni başkentin ilk kadısı olarak tayin edilmiştir. Arap ülkelerine gitmeden Arapçayı öğrenen Osmanlı âlimlerinden ve aynı zamanda Fahreddin er-Râzî'nin kelâm ekolünü devam ettirenlerden biridir. Zamanında Arapça, Farsça ve Türkçe şiirleriyle de tanınmıştır. Kaynaklarda ondan "İkinci İbn Sînâ", "ilim dağarcığı" ve "ilmin âlemi" şeklinde bahsedilir.

<span class="mw-page-title-main">Şehabeddin Mercani</span>

Şehabeddin Mercani, Tatar din adamı, tarihçi ve eğitimci.

Molla Hayâlî, 15. yüzyıl Osmanlı alimi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.