İçeriğe atla

Dean Acheson

Dean Acheson
51. Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı
Görev süresi
21 Ocak 1949 - 20 Ocak 1953
BaşkanHarry S. Truman
Yerine geldiğiGeorge Marshall
Yerine gelenJohn Foster Dulles
Kişisel bilgiler
Doğum 11 Nisan 1893
Middletown, Connecticut
Ölüm 12 Ekim 1971 (78 yaşında)
Sandy Spring, Maryland
Partisi Demokratik
Evlilik(ler) Alice Stanley
Çocuk(lar) David Acheson
Jane Acheson
Mary Acheson

Dean Gooderham Acheson (11 Nisan 1893 - 12 Ekim 1971), Amerikalı devlet adamı ve avukat; ABD dışişleri bakanı (1949-1953), ABD başkanlarından dördünün danışmanı. II. Dünya Savaşı'nı izleten Soğuk Savaş döneminde ABD'nin dış politikasının mimarlığını yapmış, Sovyetler Birliği ve öteki komünist ülkelere karşı Batı İttifakı'nın oluşturulmasında etkili olmuştur.

Acheson, Yale ve Harvard Hukuk Fakültesi'nden mezun olduktan sonra iki yıl süreyle Yüksek Mahkeme yargıcı Louis Brandeis'in özel sekreterliğini yaptı. 1921'de Washington'da bir hukuk firmasına girdi. Hükûmetteki ilk görevi 1933'te Roosevelt döneminde hazine müsteşarlığı oldu. Dışişleri bakanlığına 1941'de müsteşar olarak girdi ve 1945-1947 yılları arasında dışişleri bakan yardımcılığı yaptı.

1945'teki ilk önemli görevi ABD'nin Birleşmiş Milletler'e katılma kararını Senatodan geçirmekti. 1945'ten sonra koyu bir anti-komünist olan Acheson'ın bu tutumu, daha sonraki dış politikasında en belirgin etken oldu. Sovyetler Birliği'nin Orta Doğu'da yayılmak amacında olduğu inancıyla daha sonraları Truman Doktrini (1947) olarak anılacak olan siyaseti oluşturdu. Buna göre Türkiye ve Yunanistan hükûmetlerine acilen askeri ve ekonomik yardım taahhüt edilecekti. Aynı yıl, daha sonra Marshall Planı olarak ünlenen projenin ana çizgisini belirledi.

Ocak 1949'da Başkan Harry S. Truman tarafından dışişleri bakanı olarak görevlendirilen Acheson, ABD'nin barış zamanında girdiği ilk savunma ittifakı olan Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı'nın (NATO) kuruluşuna önayak oldu.

Acheson, bütün dünya üzerinde komünizmin karşısına dikilmek gerektiğine inanıyordu. Bu konudaki kararlı tutumuna karşın, Avrupa'nın pek çok ülkesinde komünist partilerin iktidarı ele geçirdikleri bir dönemde, hükûmetlerin üst düzey yetkilileriyle ilişkilerini koruduğu için her iki partiden dış politika eleştirmenlerinin saldırılarına hedef oldu. Acheson'ın Senatör Joseph R. McCarthy'nın başlattığı yıkıcı faaliyetlerle ilgili Senato soruşturması (1949-1950) sırasında dışişleri bakanlığında çalışan hiç kimsenin atılmasına razı olmaması düşmanlarını harekete geçirdi. Acheson o sıralardaki Alger Hiss'e sırt çevirmeyeceğim sözü kamuoyunda geniş yankılara neden oldu. Eski bir dışişleri bakanlığı görevlisi olan Alger Hiss 1930'larda casusluk yaptığını inkâr ederek yalan yere yemin ettiği gerekçesiyle suçlu bulunmuştu.

Acheson'ın görevinden istifa etmesi yolundaki istekler Çin'in Kore Savaşı'na (1950-1953) girmesiyle arttı. Kamuoyundaki güçlü muhalefet devlet başkanının Douglas MacArthur'u Kore'deki güçlerin kumandanlığından azletmesinden sonra daha da yoğunluk kazandı. Acheson daha sonra Çin'in tanınmaması ve Tayvan'da General Çan Kay Şek yönetimine yardım yapılması konularında etkili oldu. Ayrıca Çinhindi'ndeki Fransız sömürge rejimine yapılacak olan Amerikan yardımını destekledi. Hükûmetteki görevinden ayrıldıktan sonra avukat olarak çalışmaya başladı ve daha sonra gelen devlet başkanlarına danışmanlık yapmayı sürdürdü.

Kaynakça

Siyasi görevi
Önce gelen
George Marshall		Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı
1949–1953 		Sonra gelen
John Foster Dulles

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">John F. Kennedy</span> 35. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (1961–1963)

John Fitzgerald Kennedy veya kısaca JFK, 1961'den 1963'teki suikastına kadar 35. Amerika Birleşik Devletleri başkanı olarak görev yapan Amerikalı siyasetçi. Başkan seçilen en genç kişiydi. Kennedy, Soğuk Savaş'ın en yoğun olduğu dönemde görev yaptı ve dış politikasının büyük bölümü Sovyetler Birliği ve Küba ile ilişkilerle ilgiliydi. Demokrat olan Kennedy, başkanlığından önce Birleşik Devletler Kongresi'nin her iki kanadında da Massachusetts'i temsil etti.

<span class="mw-page-title-main">Harry S. Truman</span> 33. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (1945–1953)

Harry S. Truman, Amerika Birleşik Devletleri'nin 33. başkanıdır. Göreve 1945 yılında o zamanki başkan olan Franklin D. Roosevelt'in görev başında ölmesi sonucu başkan yardımcısı iken gelmiştir. Başkanlığa geldiğinde II. Dünya Savaşı'nın son ayları yaşanıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Truman Doktrini</span>

Truman Doktrini, 1947 yılında Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Harry Truman tarafından Sovyet tehdidine karşı hazırlanmış plandır. Truman Doktrini, Amerika Birleşik Devletleri'nin uluslararası politikasının değiştiğini ve Sovyet karşıtlığının bu yeni politikada temel esas olduğunu ilan etmiştir. Bu doktrin ile Amerika Birleşik Devletleri "komünizm tehdidi" altındaki devletlere mali ve askeri yardım yapacağını açıklamıştır.

<span class="mw-page-title-main">François Mitterrand</span> 21. Fransa cumhurbaşkanı

François Maurice Adrien Marie Mitterrand Fransız siyasetçi, 1981-1995 yılları arasında iki dönem görev yapan Fransa cumhurbaşkanı. Beşinci Cumhuriyet'in kuruluşundan (1958) sonra Sosyalist Parti'den seçilen ilk cumhurbaşkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">George Marshall</span>

George Catlett Marshall, II. Dünya Savaşı sırasında ABD Genelkurmay Başkanı (1939-1945). Daha sonra dışişleri (1947-1949) ve savunma bakanı (1950-1951) olarak hükûmette görev almıştır. Türkiye ve diğer 15 Avrupa ülkesinin ekonomik bağlılığını başlatan Marshall Planı olarak bilinen Avrupa Kalkınma Programı'nın yaratıcısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hayato Ikeda</span>

Hayato Ikeda , 19 Temmuz 1960'tan 9 Kasım 1964'e değin Japonya başbakanı. İzlediği politikalarla Japonya'nın II. Dünya Savaşı sonrasındaki ekonomik kalkınmasına katkıda bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Paul-Henri Spaak</span> Belçikalı siyasetçi (1899 – 1972)

Paul-Henri Charles Spaak, Belçikalı devlet adamı. Avrupa Birliği'nin başlıca savunucularından olmuş, Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET), Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı (NATO) ve Benelüks Ekonomik Birliği'nin kurulmasında önemli rol oynamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ernest Bevin</span> İngiliz siyasetçi

Ernest Bevin, 20. yüzyılın ilk yarısında İngiltere'nin en güçlü sendika önderlerinden biri ve devlet adamı. II. Dünya Savaşı sırasında çalışma ve sosyal işler bakanlığı yapmış, savaştan hemen sonra dışişleri bakanı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">John Foster Dulles</span> Amerikalı siyasetçi (1953-1959)

John Foster Dulles, Amerikalı avukat ve siyasetçi. Başkan Dwight D. Eisenhower döneminde ABD dışişleri bakanı (1953-1959). II. Dünya Savaşı'nı izleyen soğuk savaş döneminde ABD'nin dış politikasının belirlenmesinde önemli rol oynamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Frank B. Kellogg</span> Amerikalı siyasetçi (1856 – 1937)

Frank Billings Kellogg, Amerikalı avukat, siyasetçi ve devlet adamı, Amerika Birleşik Devletleri dışişleri bakanı (1925-1929). En önemli başarısı, ulusal politikanın bir aracı olarak savaşı yasaklamayı çok taraflı bir antlaşma niteliğindeki Kellogg-Briand Paktı'nın imzalanmasını sağlamak olmuştur. Bu başarısından dolayı 1929 Nobel Barış Ödülü'nü almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Marshall Planı</span> Amerikan merkezli ekonomik yardım planı

Marshall Planı, II. Dünya Savaşı sonrasında 1947 yılında önerilen ve 1948-1951 yılları arasında yürürlüğe konmuş ABD kaynaklı, antikomünist hedefleri olan bir ekonomik yardım paketidir. 16 ülke, bu plan uyarınca ABD'den ekonomik kalkınma yardımı almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Dışişleri Bakanlığı (Amerika Birleşik Devletleri)</span>

Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı, Amerika Birleşik Devletleri'nin uluslararası ilişkilerinden sorumlu federal yürütme organıdır. 1789'da kurulan kurum, ABD'nin ilk federal bakanlığı olma özelliğini taşır.

<span class="mw-page-title-main">Paul Ramadier</span> Fransız siyasetçi (1888-1961)

Paul Ramadier, Fransız siyasetçi ve eski başbakan (1947).

<span class="mw-page-title-main">Türk Boğazları krizi</span> Soğuk Savaş sırasında Türkiye ile Sovyetler Birliği arasındaki kısa süreli bölgesel kriz

Türk Boğazları krizi, Soğuk Savaş sırasında Türkiye ile Sovyetler Birliği arasındaki kısa süreli bölgesel krizdir. Türkiye, II. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar tarafsızlığını korumayı başarmıştı. Sovyet hükûmeti tarafından Türk hükûmetine, Rus nakliye gemilerinin Karadeniz'i Akdeniz'e bağlayan Türk Boğazları'ndan serbestçe geçebilmesi için baskı yapılmaya başlandı. Türk hükûmetinin, Sovyetler Birliği'nin taleplerini kesin bir dille reddetmesi, bölgedeki tansiyonu arttırarak, krizi bir güç gösterisine dönüştürdü. Bu olay, daha sonra Truman Doktrini'nin ortaya çıkmasına belirleyici bir faktör olarak hizmet etti. Bu kriz Türkiye'nin yüzünü tamamen Batı'ya, yani Amerika Birleşik Devletleri ve NATO'ya döndürmesine neden oldu. Bu tarz olaylar Türkiye'nin günümüzde dünya üzerindeki gücünü pekiştirdi.

<span class="mw-page-title-main">1946 İtalya genel seçimleri</span> II. Dünya Savaşının ardından yapılan ve İtalyan kadınların ilk kez oy kullandığı seçimler

1946 İtalya Genel Seçimleri, 2 Haziran 1946 tarihinde İtalya'da yapılan seçimlerdir. II. Dünya Savaşı'nın ardından yapılan bu ilk seçimde Kurucu Meclis üyesi olacak 556 vekil belirlenmiştir. İlk kez İtalyan kadınların da oy kullandığı seçimlerde seçmenlerden hem siyasi vekillerini belirlemeleri hem de ülkenin yönetim biçimine karar vermeleri istenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Karadağ başbakanı</span> Karadağın hükûmet başkanı

Karadağ başbakanı veya resmi olarak Karadağ hükûmet başkanı Karadağ hükûmetinin başkanıdır. Başbakanın rolü, hükûmetin çalışmalarını yönlendirmek ve önerilen bakanların bir listesini içeren hükûmet programını Parlamentoya sunmaktır. Başbakanın istifası, hükûmetin düşmesine neden olur.

<span class="mw-page-title-main">Cyrus Vance</span>

Cyrus Roberts Vance, ABD'li avukat ve 1977-1980 yılları arasında Başkan Jimmy Carter kabinesinde ABD Dışişleri Bakanı. Bu görevde bulunmadan önce Johnson İdaresinde ABD Savunma Bakan Yardımcısı olarak görev yaptı. Kennedy yönetimi sırasında Ordu Sekreteri ve Savunma Bakanlığı Baş Hukuk Müşaviri olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Edward Stettinius Jr.</span>

Edward Reilly Stettinius Jr, Franklin D. Roosevelt ve Harry S. Truman başkanlıkları zamanında Dışişleri Bakanlığı görevini 1944-1945 arasında yapmış ve 1945-1946 yılları arasında ABD'nin ilk Birleşmiş Milletler Daimi Temsilciliği görevini yürütmüş Amerikalı siyasetçi ve iş insanıdır.

<span class="mw-page-title-main">James F. Byrnes</span> Amerikalı siyasetçi (1882 – 1972)

James Francis Byrnes, Güney Karolina eyaletinden Amerikalı yargıç ve politikacıdır. Demokrat Parti'nin bir üyesi olan Byrnes, Amerika Birleşik Devletleri Kongresinde, yürütme kolunda ve Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkemesinde görev yaptı. Aynı zamanda Güney Carolina'nın 104. valisi idi ve onu Amerikan federal hükûmetinin her üç şubesinin en üst kademelerinde görev yaparken aynı zamanda eyalet hükûmetinde de faal olan çok az sayıda politikacıdan biri yaptı.

<span class="mw-page-title-main">George F. Kennan</span> Amerikalı diplomat, siyasetbilimci ve tarihçi (1904 – 2005)

George F. Kennan, Amerikalı diplomat ve tarihçiydi. En çok Soğuk Savaş döneminde Sovyetler hakkında yazdığı resmi yazışmalar ve Amerika Birleşik Devletleri'nin dış ilişkiler politikaları üzerindeki etkisiyle tanındı. Bir bilim insanı olarak yaptığı konferanslar ve uluslararası ilişkiler hakkındaki makaleleriyle çeşitli ödüller aldı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.