De re coquinaria - Turkipedia

De re coquinaria
De re culinaria (Yemek bahsi hakkında) - (Lyon Sebastianus Gryphium, 1541)
Yazar	Marcus Gavius Apicius (?) veya Caelius Apicius (?)
Ülke	Roma İmparatorluğu
Dil	Latince
Tür	Yemek kitabı

De re coquinaria, (Türkçe: Yemek bahsi hakkında) iddialar doğrultusunda Roma İmparatoru Tiberius döneminde yazıldığı öne sürülen, günümüze kadar gelebilmiş yemek tarifleri derlemesidir.

Milattan önce 1. yüzyılda ortaya çıkmış bu derlemenin adı Türkçeye "yemek bahsi hakkında" veya "yemek sanatı" şeklinde tercüme edilebilir. Yazarının ismiyle birlikte anıldığından kısaca Apicius olarak da bilinir.^[1] Bir görüşe göre yazarı Marcus Gavius Apicius'tur. Bu kişi zengin bir Romalı tüccar olması yanında ince zevkleri olan, lüks ve şatafata düşkün bir gurmedir. Bir diğer iddia ise yazarının Caelius Apicius adında olduğunu öne sürmektedir. En önemli ispatları ise en eski nüshaların başlangıcında bulunan "API CAE" ifadesidir.^[2]

İçerik

Derleme esas olarak on bölümden oluşmaktadır. Bunlar:

1. Epimeles — İtinalı Hizmetçi
2. Sarcoptes — Et Kıyma
3. Cepuros — Bostancı
4. Pandecter — Çeşitli Malzemeler
5. Ospreon — Baklagiller
6. Aeropetes — Kuşlar
7. Polyteles — Gurme
8. Tetrapus — Dört ayaklılar
9. Thalassa — Deniz
10. Halieus — Balıkçı

470'e yakın çeşitte baharatın kullanılmasını ve yemeklerin çeşnilendirilmesini savunmuştur. Metinlerde geçen malzemeler o dönemin en zenginlerinin temin edebileceği ölçüde pahalı ve ender bulunan çeşitliliktedir. Özellikle baharatların tariflerde tercih edilmesi yanında o dönemde baharat temininin zorlukları gözününe alınmalıdır. Öyle ki bazılarında egzotik malzemeler (örneğin flamingo) bile vardır. Metinlerden basit bir tarif ise (8.6.2–3) Latincesi ve Türkçe tercümesi şu şekildedir:^[3]

ALITER HAEDINAM SIVE AGNINAM EXCALDATAM: mittes in caccabum copadia. cepam, coriandrum minutatim succides, teres piper, ligusticum, cuminum, liquamen, oleum, vinum. coques, exinanies in patina, amulo obligas. [Aliter haedinam sive agninam excaldatam] <agnina> a crudo trituram mortario accipere debet, caprina autem cum coquitur accipit trituram.
ACILI KUZU VEYA KOYUN YAHNİSİ. Et parçalarını yassı bir kaba koyun. Soğanı iyice doğrayın, kişniş, kimyon, havanda dövülmüş biber, garum, yağ, yaban kerevizi ile pişirin. Derin olmayan bir kaba boşaltın, beyaz nişasta ile kıvam verip lapamsı bir hale getirin. Kullanacağınız harcı, eğer koyun eti kullanacaksanız et hala çiğ iken; eğer kuzu eti kullanacaksanız eti pişirmeye başladıktan sonra ekleyin.

İlgili Kaynaklar

Bibliotheca Augustana: De Re Coquinaria Libri Decem15 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Metnin Latince şekli3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Apicius çalışmaları – Gutenberg Projesi
Latince metnin bir diğer şekli
İngilizce tercüme
Latince metnin günümüz İngilizce'sine ve tariflerine uyarlanmış şekli18 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Notlar

^ "Tuğrul ŞAVKAY - Ulaşılması güç kitaplar - Hürriyet 14.06.1998". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2015.
^ "Şikago Üniversitesi - Apicius". 17 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2015.
^ The Roman Cookery Book, trans. Flower and Rosenbaum, pp. 188–89.

İlgili Araştırma Makaleleri

Gastronomi, eski Yunanca γαστήρ -τρός "mide" ve -νομία "-kural" sözcüklerinden türetilen bileşik bir kelimedir. Yemek ve kültür arasındaki ilişkiyi, zengin veya hassas ve iştah açıcı yiyecekleri hazırlama ve sunma sanatı, belirli bölgelerin pişirme stilleri ve iyi yeme biliminin incelenmesidir. Gastronomide çok bilgili olan kişiye gastronom denir, gastronomist ise gastronomi çalışmasında teori ve pratiği birleştiren kişidir. Pratik gastronomi, dünyanın dört bir yanındaki ülkelerden çeşitli yiyecek ve içeceklerin hazırlanması, üretimi ve servisinin uygulanması ve çalışılmasıyla ilişkilidir. Teorik gastronomi, pratik gastronomiyi destekler. Tariflere, tekniklere ve yemek kitaplarına odaklanan bir sistem ve süreç yaklaşımı ile ilgilidir. Yemek gastronomisi, yiyecek ve içeceklerle ve bunların oluşumuyla bağlantılıdır. Teknik gastronomi, gastronomik konuların değerlendirilmesine titiz bir yaklaşım getirerek pratik gastronominin temelini oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Testi kebabı</span>

Testi kebabı bir kebap türüdür.

Şiveydiz taze sarımsak ve kuzu etiyle yapılan bir Antep yemeğidir. Terbiyeli bir suyu olması nedeniyle hafif ekşimsi bir tadı vardır, taze sarımsağın kuru sarımsağa nazaran hafif olan tadını ortaya çıkarır. Antep Şiveydizi 15.03.2018 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.

İtalyan mutfağı, kökeni MÖ 4. yüzyıla kadar uzanan, toplumsal ve siyasi değişimlerle yüzyıllar içerisinde gelişmiş, dünyanın her tarafında bilinip, sevilen, çok zengin bir mutfaktır. İtalyan mutfağında Etrüsk, Antik Yunan, Antik Roma, Bizans, Yahudi ve Arap mutfaklarının etkisi çok belirgindir. Yeni Dünyanın keşfiyle, bugünkü İtalyan mutfağının temeli olarak bilinen fakat aslında 18. yüzyıla kadar halk kitlelerine ulaştırılamamış patates, domates, dolmalık biber ve mısır gibi gıda ürünlerinin Avrupa'ya getirilmesiyle mutfakta önemli değişimler görüldü. İtalyan mutfağının özelliği bölgesel çeşitliliğinin fazla olması, ve çok farklı lezzetleri barındırmasından gelir.

Meksika mutfağı, özellikle eski yerlilerin ve İspanyol koloni devriyle Fransız, Arap ve Karayip geleneklerinin bir sentezi olarak kendini gösterir. Genelde zengin bitki örtüsüne sahip olan bu sıcak, topik ülkenin mutfağında mısır, fasulye, meyve çeşitleri ve belirli sebze türleri önemli bir rol oynar. Meksika'da birbirinden çok farklı bölgesel mutfaklar mevcuttur. Kuzeyde İspanyol mutfağının etkisi görülürken, güneyde yerlilerin mutfağı korunmuştur.

Yemek kitabı, yemek yapım tarifleri ile sofra ve mutfakla alakalı bilgileri içeren kitaplardır. Bilinen en eski yemek kitaplarından biri Yunan gastronom Athenaios'a aittir. Apicius ise antik tarihin bilinen en eski gastronomlarından biridir. Eski Çin zamanından kalma çorba tariflerini içeren yemek kitapları ile Orta Çağ Avrupasını yansıtan yemek kitapları da mevcuttur. Tarihsel süreçte matbanın icadı yemek kitabı sayısını da artımış ve yemeklerin tanınırlığına katkı sağlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tharid</span> Vikimedya liste maddesi

Tharid, Arap mutfağında yassı ekmek üstü servis edilen kuzu ve sebze yahnisidir. Muhammed Peygamber'in favori yemeği olarak bilinir. Bundan dolayı Fas'tan Sincan'a kadar tüm Müslüman alemin mutfaklarına girmiş olan bir yemektir.

Köfte, kıymaların yuvarlanarak küçük bir top şeklini almasıyla yapılan bir yemektir. Bazen köfteye, ekmek kırıntıları, kıyılmış soğan, yumurta, tereyağı ve baharat gibi malzemeler de eklenir. Köfte, kızartma, pişirme veya buğulama yoluyla yapılabilir. Farklı et ve baharat türlerinin kullanıldığı birçok köfte türü vardır.

Romanya mutfağı, geleneksel olarak en çok Türk mutfağından, daha sonra da Avusturya, Alman, Yunan ve Macar mutfaklarından etkilenmiştir. Köfteler, çorbalar, dolmalar, tatlılar, salatalar dört yüzden yıldan fazla egemenliği altında kaldıkları Osmanlı İmparatorluğu'nun yemeklerine çok benzer. Alkollü içkilerden en çok şarap içilir. Romanya şarabı, dünyada en çok üretilen ilk on arasındadır. Bira da tercih edilen alkollü içkilerdendir.

Gerdan tatlısı koyunun gerdan etinden yapılan bir tatlıdır. Kurban bayramında kesilen kuzuların gerdan kısmından yapılır. Osmanlı mutfağına ait bir tatlıdır.

Kaburga dolması malzemeleri koyun kaburgası, kuş üzümü, kuzu ciğeri, soğan, çam fıstığı, tereyağı, pirinç, su, yenibahar, karabiber, salça, tuz olan et yemeğidir. Osmanlı mutfağında yer alır. Diyarbakır'da yapılmaktadır. Mardin'de yapılmaktadır.

Seon, patlıcan, kabak, salatalık veya Napa lahanası gibi buharda pişirilmiş sebzelerden yapılan ve etle doldurulan yerel Kore yemeklerine verilen ad.

Danimarka mutfağı, köylü nüfusunun kendi yerel ürünleriyle doğdu. 19. yüzyılın sonlarında ikinci sanayi devrimiyle pişirme teknikleri gelişti ve zenginleşti.

<span class="mw-page-title-main">Umman mutfağı</span>

Umman mutfağı Arap, İran, Hint, Asya, Doğu Akdeniz ve Afrika mutfaklarından etkilenmiştir. Yemekler genellikle tavuk, balık ve kuzu etinin yanı sıra pilavdan yapılır. Umman'daki yemeklerin çoğu, zengin bir baharat, bitki ve turşusu karışım içerir.

Senegal mutfağı, Kuzey Afrika, Fransız ve Portekiz mutfağından etkilenen ve ülkenin en büyüğü Wolof olan birçok etnik gruptan türeyen bir Batı Afrika mutfağıdır. Bölgeye ilk kez 11. yüzyılda nüfuz eden İslam, mutfakta da rol oynuyor. Senegal, 1960'a kadar Fransa'nın bir kolonisiydi. Kolonizasyonundan bu yana, göçmenler Senegal mutfağını diğer birçok bölgeye getirdiler.

Terbiyeli ciğer çorbası, kuzu veya koyun ciğeri ile yapılan bir çorbadır.

Muhzır kebabı (Mübaşir kebabı),kuzu veya koyun eti ile yapılan bir kebaptır.

Acem pilavı, bir çeşit pirinç pilavıdır. Koyun eti veya dana eti ile hazırlanır. Çam fıstığı, üzüm, tarçın, karanfil ve kakule eklenerek hazırlanır.

Raşidiye, bir çeşit et yemeğidir. Osmanlı mutfağında yapılan et yemeklerinden biridir. Malzemeleri;koyun, kuzu, tavuk etlerinden herhangi biri, bal, sadeyağ, safran, tuz, kuru kayısı, buğday nişastası, su, badem, gül suyu, karanfil, tarçın ve şeker. Kitâbü't-Tabîh (Bağdâdî) Muhammed bin Mahmûd-ı Şirvânî çevirisinde yemek tarifi verilmiştir.

Antik Roma mutfağı, uygarlığın var olduğu süre boyunca büyük ölçüde değişti. Beslenme alışkanlıkları, krallıktan cumhuriyete ve en sonunda da imparatorluğa yol açan siyasi değişikliklerden ve Romalıları birçok kültürün mutfak alışkanlıklarına ve pişirme yöntemlerine maruz bırakan imparatorluğun muazzam ölçüdeki genişlemesinden etkilendi.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.