Nehir ya da ırmak, genellikle denizlere, göllere ya da bir başka büyük akarsuya dökülen, özellikle genişliği ve taşıdığı su miktarı bakımından büyük akarsulara verilen genel isimdir. Kimi durumlarda ise bir başka suya ulaşmadan yer altında kaybolduğu ya da tamamen kuruduğu da görülmektedir. Büyük akarsular nehir ya da ırmak olarak adlandırılırken daha küçükleri ise çay ve dere olarak adlandırılırlar.
Gediz Nehri, Anadolu'dan Ege Denizi'ne dökülen Büyük Menderes Nehri'nden sonra ikinci büyük akarsudur.
Tuna, Almanya'nın güneyinde Kara Orman bölgesinde Donaueschingen kasabasında Brigach ve Breg nehirlerinin birleşmesiyle meydana gelen nehir.
Mississippi Nehri, Kuzey Amerika'nın en uzun nehridir. Çok büyük bir kısmı ABD (%98.5) ve birazı da Kanada sınırları içinde akar. Kolları olan Missouri ve Jefferson nehirleriyle birlikte toplam uzunluğu 6.275 km'yi bulur ve bu haliyle Nil, Amazon ve Yangtze nehirlerinden sonra dünyanın en büyük 4. nehridir.
Ren,, Avrupa kıtasının en büyük nehridir. Nehir, güneydoğu İsviçre Alpleri'ndeki İsviçre'nin Graubünden kantonunda başlar. İsviçre-Lihtenştayn, İsviçre-Avusturya ve kısmen İsviçre-Almanya sınırlarından geçer. Lihtenştayn ve Fransa sınırlarından geçip kuzeye kıvrılır, Almanya'da Renanya'dan geçerken batıya döner ve Hollanda topraklarını da katettikten sonra Rotterdam'da Kuzey Denizi'ne dökülür. 1230 km. uzunluğuyla Batı Avrupa'nın önemli nehirlerinden biridir. 9.973 kilometrekarelik bir alanı boşaltır ve adı Keltçe Rēnos'tan gelir. Almanya'da nehrin adını taşıyan Kuzey Ren-Vestfalya ve Rheinland-Pfalz adlarını taşıyan 2 eyalet vardır.
Değirmendere, aşağıdaki anlamlara gelebilir:
Saint Lawrence Nehri ya da Aziz Lawrence Nehri, güneybatı-kuzeydoğu istikameti yönünde akan ve Kuzey Amerika kıtasının orta bölgelerinden geçen büyük bir nehirdir. Nehir, Büyük Göller'i Atlas Okyanusu'na bağlar. Kanada'nın eyaletleri olan Québec ve Ontario boyunca ilerleyen nehir, aynı zamanda iki eyaletin sınırının bir bölümünü de oluşturur. Nehir, güneyde Ontario (Kanada) ile New York (ABD) arasında doğal uluslararası sınırı da belirler.
Dünyanın en uzun nehirleri listesi dünyada bulunan 1.000 km'den daha uzun olan nehir sistemlerini ihtiva eder. Uzunluk kavramı karmaşık ve tartışmalıdır. Değişik kaynaklar bir nehir sistemi hakkında bazen birbirinden farklı bilgiler vermektedir. Bilgi kaynaklarından farklı bilgiler verilmiş ise, eğer bu farklar büyük değilse bir ortalama verilmiştir ama eğer farklar çok büyükse değişik kaynaklardan verilen bilgiler ayrı ayrı parantez içine konulup verilmiştir.
Çağlayan Deresi, Abunoğa Irmağı veya Fındıklı Deresi, Rize ilinin Fındıklı ilçesinde bulunan ve Karadenize akan bir nehirdir. Nehrin kaynağının denizden yüksekliği yaklaşık 2600 metredir ve nehrin uzunluğu yaklaşık 34.7 kilometredir. Nehrin yatak eğimi %75'tir. Nehir, Karadeniz alasının en önemli yumurtlama alanlarından biri olarak kabul edilir. Nehirde sportif olta balıkçılığı yapılabilmektedir. Doğu Karadeniz bölgesindeki ilk kültür balıkçılığı girişimi, Çağlayan Alabalık Çiftliği adıyla 1974 yılında Çağlayan Deresi'nde gerçekleşti.
Sabuncular Deresi, Senoz Deresi, Çayeli Deresi veya Büyükdere Deresi, Rize ilinin Çayeli ilçesinde bulunan ve Karadenize akan bir nehirdir. Kuzeye doğru akan nehrin kaynağının denizden yüksekliği yaklaşık 3000 metredir ve nehrin uzunluğu yaklaşık 46 kilometredir. Nehrin yatak eğimi %65'tir ve kaynağı Tekfur Tepesidir. Çayeli'nin batısından Karadeniz'e akmaktadır. Denizden 30 kilometre uzaklıkta Ligovi Deresi ve İncesu Deresi'ne ayrılır. Batıdaki kolu Ligovi Deresi, doğudaki kolu ise İncesu Deresidir. Nehirde sportif olta balıkçılığı yapılabilmektedir.
İyidere Deresi veya İkizdere Çayı, Rize ilinin İyidere, Kalkandere ve İkizdere ilçeleri ile Trabzon ilinin Of ve Hayrat ilçelerinin arasından geçen ve Karadeniz'e akan bir nehirdir. Rize ilindeki en uzun akarsudur. Ortalama debisi 28,35 m³/s'dir. Kaynağı İkizdere ilçesinin dağlık bölgeleri olan nehir, baskın olarak kuzey-kuzeybatı yönünde akmaktadır. Nehrin kaynağının denizden yüksekliği yaklaşık 3000 metredir ve nehrin uzunluğu yaklaşık 78,4 kilometredir. Nehrin yatak eğimi %38'dir. İspir'den Karadeniz'e giden D 925 kara yolu nehrin yanından geçer. Nehrin havza alanı 1047,4 kilometrekaredir. Kalkandere'nin merkezinden geçmekte olan "Karadere" adlı bir uzantısı vardır. Cimil ve Anzer derelerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Nehirde sportif olta balıkçılığı yapılabilmektedir.
Rize ilinde irili ufaklı pek çok akarsu vardır. Bu bölgedeki akarsular oldukça kısadır; yüksek yerlerden doğar ve hızlı bir akışa sahiptir. Çoğu ana bir akarsuda toplandıktan sonra Karadeniz'e dökülür. Bu akarsular arasında en uzun olanı, 78.4 kilometre uzunluğuyla İyidere Deresi, beslenme alanı en geniş olan ise Fırtına Deresi'dir.
Solaklı Deresi, Solaklı Çayı veya Çataklı Çayı, Trabzon ilinin Çaykara, Dernekpazarı ve Of ilçelerinde bulunan, Karadenize akan bir nehirdir. Nehirde bulunan 4 hidroelektrik santral toplamda 99 MW'lik enerji üretmektedir. Nehrin kaynağı denizden yaklaşık 2800 metre yüksekliktedir ve nehrin uzunluğu yaklaşık 65 kilometredir. Nehrin yatak eğimi %43'tür. Doğu Karadeniz Dağlarından doğan nehir kuzey yönünde akar. D 915 yolu nehrin yanından geçmektedir. Uzungöl, nehrin kaynağının yakınlarında yer almaktadır. Nehrin adı, buraya yerleştirilen Solaklı bölüklerinden gelmektedir. Derenin yıllık ortalama debisi 605 hm³'tür.
Karadere, Trabzon ve Gümüşhane illerinden geçip Karadenize dökülen akarsu. Nehir, antik zamanlarda Hyssos veya Hyssus olarak biliniyordu. Nehirde bulunan 2 hidroelektrik santral toplamda 93 MW'lik enerji üretmektedir. Nehrin kaynağı denizden yaklaşık 2200 metre yüksekliktedir ve nehrin uzunluğu yaklaşık 70 kilometredir. Nehrin yatak eğimi %3,1'dir. Gümüşhane'deki Doğu Karadeniz Dağları'nda doğan nehir, Trabzon'un Araklı ilçesinde Karadenize karışmaktadır. Nehrin debisi saniyede 434 metreküptür.
Manahoz Deresi, Manahoz Çayı, Manahos Deresi veya Manahos Çayı, Trabzon ilinin Sürmene ve Köprübaşı ilçelerinde bulunan, Karadeniz'e akan bir nehirdir. Nehirde bulunan 7 hidroelektrik santral toplamda 66 MW'lik enerji üretmektedir. Nehrin kaynağı denizden yaklaşık 2300 metre yüksekliktedir ve nehrin uzunluğu yaklaşık 40 kilometredir. Nehrin yatak eğimi %58'dir. Doğu Karadeniz Dağlarından doğan nehir kuzey yönünde akar. Nehir, Ksenofon ve komutasındaki 10.000 paralı askerin devetabanı yedikten sonra hastalandığı yer olarak bilinmektedir. Derenin yıllık ortalama debisi 230 hm³'tür. Derenin ana kolu Madur Tepesi'nden doğar. Dere, Hazmaağa Yaylası'ndan doğan ikinci kolla Arpalı köyünde birleşir ve kuzeye akmayı sürdürür. Doğudan Vartan Deresi, batıdan Vizara Deresi, Egşeho Deresi, Çifteköprü Deresi ve Ormanseven Deresi akarsuya katılır.
Fol Deresi veya Kumandere(Eski adı: Viopoli), Gümüşhane'nin Kürtün ilçesinden doğan, Trabzon'un Tonya ve Vakfıkebir ilçelerinden geçerek Karadenize akan bir nehirdir. Nehrin içinden geçtiği ilçelerden Vakfıkebir'in eski adı Foldur. Bu ad nehirden türemiştir. Coğrafyacı Heinrich Kiepert, bu nehirden Kerasun Dere olarak bahsetmektedir. Fol Deresi çevresinin antik Liviopolis olduğu iddia edilmiştir ama bu iddianın doğruluğu belirsizdir. Nehrin uzunluğu 45 kilometredir. Derenin yıllık ortalama debisi 130 hm³'tür.
Yanbolu Deresi veya Yanbolu Çayı, Gümüşhane'deki Kalkanlı Dağlarında doğan, Trabzon'un Arsin ilçesinden geçerek Karadenize akan bir nehirdir. Nehir, Arsin ve Araklı ilçelerinin doğal sınırını oluşturur. Nehrin uzunluğu 46 kilometredir. Nisan, mayıs ve haziran ayları nehrin en fazla su taşıdığı zamandır. Nehirde bulunan 5 hidroelektrik santral toplamda 37 MW'lik enerji üretmektedir. Tandırlı Köprüsü nehrin üzerinde konumlanmıştır. Derenin yıllık ortalama debisi 189 hm³'tür.
Baltacı Deresi, Baltacı Çayı veya Yeniköy Deresi, Trabzon'un Hayrat ilçesinde doğan, Trabzon'un Of ilçesinden geçerek Karadenize akan bir nehirdir. Nehirde bulunan 3 hidroelektrik santral toplamda 44 MW'lik enerji üretmektedir. Nehir, I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı ve Rusların kaşılaştığı yerlerden biriydi. 7 Mart ve 28 Mart 1916 tarihleri arasında, nehrin batısına çekilmiş Osmanlı birlikleri, Rus birliklerine karşı savaşmış, ancak 28 Mart 1916 tarihinde Rus İmparatorluğu Of'u ele geçirmiştir. Nehrin adı, buraya yerleştirilen Baltacı bölüklerinden gelmektedir. Nehrin havza alanı 200 km²'dir. Derenin yıllık ortalama debisi 352 hm³'tür.
Küçükdere veya Gorgor Deresi, Trabzon-Gümüşhane sınırına yakın bir yerde doğan, Trabzon'un Sürmene ilçesinden Karadenize akan bir nehirdir. Akarsuyun denize döküldüğü yerde, Kuaterner dönemden kalma küçük alüvyol depolar mevcuttur. Araklı-Kavaklıdere köprüsü derenin yanından geçmektedir. Derenin yıllık ortalama debisi 116 hm³'tür.
Söğütlü Deresi, Kalanima Deresi veya Kalenüma Deresi, Trabzon'un Balahor Yaylası'ndan geçerek Akçaabat ilçesinin doğusundan Karadenize akan bir nehirdir. 25 km uzunluğundaki nehrin kaynağının rakımı 1250 metredir. Kaynağı Kumanandoz Yaylası olan derenin, Çal Deresi ve Visera Suyu adlı iki kolu vardır. Dere, 18. yüzyıla ait bir bilgi arşivine göre, Akçaabatı iç kesimlere bağlıyordu. Arşivde, 1727 yılında derenin bitişiğinde bir gümrük merkezinin olduğu yazar. Gayrimüslimler gümrük vergilerini burada öder, sonrasında dereyi takip ederek güneye giderdi. Derenin yıllık ortalama debisi 112 hm³'tür.
