Değirmendere, Gölcük
| Değirmendere | |
|---|---|
 Değirmendere sahilinden bir görüntü | |
 Mahallenin haritadaki yeri | |
 Kocaeli | |
Koordinatlar: 40°43′16″N 29°46′59″E / 40.721°K 29.783°D | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Kocaeli |
| İlçe | Gölcük |
| Coğrafi bölge | Marmara Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[1] İhtiyar heyeti[1] |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 262 |
| İl plaka kodu | 41 |
| Posta kodu | 41650 |
Değirmendere, Kocaeli ilinin ilçesi olan Gölcük'e bağlı bir belde belediyesi iken 2008 yılında Gölcük belediyesine bağlanarak belediye statüsünü yitirmiş olan eski bir mahalledir. Mahalleleri doğrudan Gölcük ilçesinin mahalleleri konumuna geçmiştir ve 2009 yerel seçimlerinde belediye statüsü son bulmuştur.
Tarihçe
Roma dönemi
Değirmendere'nin Roma ve Bizans dönemlerinde meskûn olduğunu gösteren kalıntılar bulunmaktadır. Yüzbaşılar'da lahitler, İmparator Heraklius tarafından yaptırılmış olan deniz hamamı kalıntıları, İnlibağ ve Kuruçeşme'de kilise kalıntıları, Eski Yalı'nın batısındaki deniz altındaki temeller ve bir değirmen taşı, Yukarı Değirmendere'nin batı tarafındaki tepede ayazma bulunmaktadır.[2]
Osmanlı dönemi
Değirmendere, Kanunî Sultan Süleyman döneminde Rumeli Hisarı muhafızlarına tımar olarak veriliyordu. Önceleri buğday, arpa, yulaf ziraatı yapılır, üzüm, meyve kuru soğan, ceviz, zeytin, kestane, kızılcık, armut ve kiraz yetiştirilirken son bir buçuk yüzyıldır bu faaliyetler büyük oranda terk edildi.
Bütün tarih defterlerinde mevcut olan eski Değirmendere, günümüzdeki Yukarı mahallesi olup, bölgenin büyük köylerinden biri idi. Günümüzde Değirmendere'nin merkezi olan denize yakın bölgelerinde sadece iskele, mağaza denilen depolar, bir kahve ve 1864'te yapılan Eski Yalı Camii bulunuyordu. Cumhuriyet döneminden sonra bu bölgeler de büyümeye başladı.
Mahallede iki hamam bulunurken biri tamamen, diğeri kısmen yıkılmıştır. Bazıları kitabeli olan çok miktardaki çeşmelerin tamamı yıktırılarak yok edilmiştir.
Cumhuriyet dönemi ve sonrası
Gölcük ilçe merkezinin Değirmendere'ye nakli sebebiyle belediye 1 Hairan 1944 tarihinde kuruldu. Nisan 1955'te kurulan Yalı, Değirmendere nahiyesinin merkezi olmuştur. Haritası ilk olarak 1947'de yapılmış, sonradan 1953'te eklenen yeni sahaların da haritası meydana getirilmiştir.
Gölcük depremi
1999 Gölcük depreminde Değirmendere, merkez üsse en yakın yerleşim yerlerinden birisiydi ve ağır hasar gördü. Çok sayıda can ve mal kaybı yaşandı.[3]
Belediye statüsünü kaybetmesi
Önceleri Gölcük'ten daha fazla nüfusa sahip olan Değirmendere, sanayi ve tersanelerin Gölcük'e kurulmasından dolayı, oraya bağlı belde konumuna düşmüştür. 2009 yerel seçimlerinde belediye statüsü son bulmuştur ve tamamen Gölcük'e bağlanmıştır.
Değirmendere'nin sınırları içinde Atatürk, Cumhuriyet, Değirmendere Merkez, Değirmendere Yalı, Topçular, Yukarı ve Yüzbaşılar olmak üzere 7 mahalle kurulmuştur.
Coğrafya
Değirmendere, Marmara Bölgesi'nde Kocaeli sınırlarında Gölcük'e bağlı, uzun bir sahil şeridine sahip bir yerleşim yeridir. Doğusunda Gölcük ilçesi, batısında Halıdere, kuzeyinde İzmit Körfezi ve güneyinde Örcün köyü bulunur. Kuzeyden Marmara Denizi, güneyde ise Kuyumcu Dağı ile çevrilidir.
Çınar ağaçlarıyla meşhur olan mahallenin meydanının adı da Çınarlık Meydanı'dır. Değirmendere, İzmit Körfezi'nde yer alıyor olması itibarıyla bölgede ulaşımı kolaylaştırmak üzere gerçekleştirilen vapur seferlerinin uğradığı iskeleler arasındadır.[4]
Kültür
Gölcük ilçesine göre daha turistik özellikler taşımaktadır. Bölgenin en meşhur yiyeceği olan Değirmendere fındığından adını alan Fındık Festivali her yaz düzenlenir. Festival kapsamında 1993 yılında Mimar Sinan Üniversitesi ve Değirmendere Belediyesi ortak girişimi ile dönemin belediye başkanı Ertuğrul Akalın tarafından başlatılan Uluslararası Ahşap Sempozyumu'na yurt dışı ve içinden birçok sanatçı katılır. Ayrıca Değirmendere, dünyanın ilk açık hava ahşap heykel müzesine sahiptir.[5] Uluslararası Değirmendere Zühtü Müridoğlu Ahşap Heykel Sempozyumu, belediyenin Gölcük'e bağlanması ile birlikte Çankaya belediyesi sponsorluğunda Ankara'da devam etmektedir. Sempozyumun yürütme kurulu başkanlığını hâlen Ertuğrul Akalın yürütmektedir.
Demografi
Nüfus
| Yıl | Nüfus |
|---|---|
| 1997 | 26.136 |
| 2000 | 22.086 |
| 2007 | 31.029 |
Ekonomi
Değirmendere, Kanunî Sultan Süleyman döneminde Rumeli Hisarı muhafızlarına tımar olarak veriliyordu. Önceleri buğday, arpa, yulaf ziraatı yapılır, üzüm, meyve kuru soğan, ceviz, zeytin, kestane, kızılcık, armut ve kiraz yetiştirilirken son bir buçuk yüzyıldır bu faaliyetler büyük oranda terk edildi. Yaklaşık 150 yıl önce de "Değirmendere fındığı" diye bilinen fındık yetiştirilmeye başlandı. Halkın bir kısmı denizci olup İstanbul'a mahsul götüren kayıkları vardı. 40-50 yıl öncesine kadar odunculuk yapılırdı. Mahallede 4 tane değirmen bulunuyordu.
Eğitim
Değirmendere'de 2 ilkokul, 2 ortaokul ve 1 lise bulunmaktadır.
Belediye başkanları
| Belediye başkanı | Görev yılları |
|---|---|
| Mustafa Kuzu | 1938–1945 |
| Mustafa Armay | 1945–1950 |
| Hüseyin Yüksel | 1942–1950 |
| Hüseyin Yücel | 1954–1958 |
| Ahmet Erkal | 1958–1964 |
| Saniye Altuncu | 1964–1973 |
| Çetin İnce | 1973–1977 |
| Faruk Demirer | 1977–1980 |
| İlhan Kanbay | 1980–1981 |
| Suat Ayanoğlu | 1981–1982 |
| Vehbi Tiryaki | 1982–1983 |
| Hayrettin Tanrıverdi | 1983–1984 |
| İbrahim Kaba | 1984–1989 |
| Ertuğrul Akalın | 1989–2004 |
| Hasan Özer | 2004–2009 |
2009 yılının ardından Gölcük'e bağlanarak belediye statüsünü yitirmiştir.[6]
Kaynakça
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ Kocaeli Yıllığı, 1967, s. 168
- ^ "17 Ağustos 1999 depreminin izleri deniz altında duruyor". 16 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2021.
- ^ "Kocaeli Vapur Saatleri ve Kocaeli Vapur Güzergahı". Kocaeli Gündem. 24 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ 15 Temmuz 2008 tarihli 11 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. soL haberi 31 Ocak 2011 tarihinde erişilmiştir
- ^ "Değirmendereye hizmet etmiş eski belediye başkanları". Değirmendere. 30 Aralık 2020. 14 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2021.
