İçeriğe atla

Değirmen

Nepal'de el değirmeni ile buğday öğüten kadınlar

Değirmen, tahılları öğütmeye yarayan araçlardan biridir. El değirmeni, su değirmeni ve yel değirmeni gibi çeşitleri bulunmaktadır. Günümüzde, neredeyse tamamen terkedilmesi sonucu köy ve kasabalarda ayakta kalan değirmenler günümüzde turistik bir konuma kavuşmuştur.

Değirmenin Târihi Gelişimi

Değirmenlerin kullanılmaya başlanması Milat'tan önceki yüzyıllara dayanır. MÖ 600'de, Araplar tarım yapabilmek amacıyla yel değirmenini icâd ettiler.[] Bu olay, aynı zamanda değirmenin icadı olarak da nitelendirilebilir. Bu tarihten 500 yıl sonra bugünkü Eski Yugoslavya ve Arnavutluk'ta su değirmenleri kullanılmaya başlandı. Bunların çalıştırılması için çok hızlı akan nehirlere ihtiyaç vardı.

Laterculi Alexandrini adlı eserde, MÖ 4. yüzyılda antik mühendis Abdaraxus'un dikey su değirmenini icat ettiğinden bahsedilir.

Günümüzde ise elektrik enerjisiyle ve akaryakıtla çalışan değirmenler geliştirilerek kullanılmaya başlanmıştır. Artık eski yel ve su değirmenlerinin yerine bu motorlu değirmenler kullanılmaktadır.

Değirmen Çeşitleri

Değirmenler yel, su ve elektronik olmak üzere, kullandığı enerjiye göre üçe ayrılır.

Yel Değirmeni

Yel değirmeni

Yel (rüzgâr) enerjisine bağlı olarak çalışan ve su değirmeninde olduğu gibi çalışırken yakıt tüketmeyen değirmeni türüdür. MÖ 600'de Araplar'ın yapmak için icat etmişlerdir.Eski olmasına rağmen bugün de yel değirmenlerine rastlanır. Çalışmak için mutlaka rüzgâr enerjisine gerek duyar. Rüzgar olmadığında hayvan gücüyle çalıştırılır.

Su Değirmenleri

Su değirmeni

Su enerjisine bağlı olarak çalışan ve yel değirmeninde olduğu gibi yakıt harcamadan çalışan değirmen türüdür. MÖ 100 yılında Eski Yugoslavya ve Arnavutluk'ta ilk kez kullanılmaya başlandı. Bunların çalışması için çok hızlı akan nehirler gerekiyordu. Bunun için su değirmenleri nehir kenarlarına kuruludur.Bazı su değirmenleri üstten akan suyla çalışır.

Elektronik Değirmenler

Yakıt enerjisiyle çalışırlar. Hangi yıl kullanılmaya başlandığı hakkında kesin bir bilgi yoktur. Her türlü iklim koşulunda kullanılabildiği için daha kullanışlıdır.

El değirmeni taşları (Şarkışla - Merkez)

Değirmen Taşı

Tahılları öğütür. Yel değirmenlerinin 360 derece sadece bir kez dönmesi, değirmen taşının aynı işi 50 kez tekrarlamasına yol açar.

Farklı Amaçlarda Değirmen

Değirmen, tarihte maddeleri öğütmekten başka amaçlarla da kullanılmıştır. Örneğin Hollanda'daki yel değirmenleri bir zamanlar polder denilen, sular altında kalmış toprakları sudan kurtarmak için kullanılmıştır.

Cevher Hazırlama işlemlerinde cevherlerin boyunu küçültme amacıyla farklı değirmen tipleri de kullanılmaktadır. Aktarılan ortam sistemiyle çalışan bu değirmenler; bilyalı değirmenler, çubuklu değirmenler, otojen değirmenler ve yarı-otojen değirmenler olarak sınıflandırılır.[1]

Dipnotlar

  1. ^ Önal,G., Ateşok, G., & Perek, K. T. (2014). Cevher Hazırlama El Kitabı. İstanbul: Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı. ISBN 978-975-7946-39-7. 

Kaynakça

  • Johannes Mager, Günter Meißner, Wolfgang Orf: Die Kulturgeschichte der Mühlen. Edition Leipzig, Leipzig 1988. ISBN 978-3-361-00208-1. (Almanca)
  • Wolfgang Kuhlmann: Wasser, Wind und Muskelkraft. Die Getreidemühle in Legenden und Fakten. Hrsg.: Deutsche Gesellschaft für Mühlenkunde und Mühlenerhaltung. Petershagen-Frille 2012, ISBN 978-3-00-037659-7. (Almanca)

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Gümüş</span> sembolü Ag ve atom numarası 47 olan kimyasal element

Gümüş, elementlerin periyodik tablosunda simgesi Ag olan, beyaz, parlak, değerli bir metalik element. Atom numarası 47, atom ağırlığı 107,87 gramdır. Erime noktası 961,9 °C, kaynama noktası 1950 °C ve özgül ağırlığı da 10,5 g/cm³'tür. Çoğu bileşiklerinde +1 değerliklidir. Günümüzde Dünya'da 55 yıllık gümüş rezervi kaldığı tahmin ediliyor. Yeni gümüş rezervleri keşfedilmezse 2078 yılında Dünya'daki gümüş rezervlerinin tükenebileceği tahmin ediliyor. En çok gümüş üretimi yapan ülkeler Meksika, Çin, Peru Şili ve Avustralya'dır.

<span class="mw-page-title-main">Piston</span> pistonlu motorların bir silindir tarafından tutulan ve piston segmanları tarafından gaz sızdırmaz hale getirilen hareketli bileşeni

Piston veya itenek, bir silindir içine 1000'de 7 boşluk olacak şekilde yerleştirilmiş disk şeklinde parça. Motor, pompa ve kompresör gibi makinelerde silindirden dışarı uzanan (biyel) piston koluna bağlı olarak kullanılır. Motorlu araçlarda kimyasal enerjiyi mekanik enerjiye çeviren düzenektir.

<span class="mw-page-title-main">Yel değirmeni</span>

Yel değirmeni, enerji üretmek için rüzgâr gücünden faydalanarak çalışan büyük pervaneli çarklı makine.

<span class="mw-page-title-main">Tuğla</span> yapı malzemesi

Tuğla, harç gibi karışımlar ile birbirine tutturularak duvar inşasında kullanılan, pişmiş veya kurutulmuş kil bazlı topraktan elde edilen ses ve ısı yalıtımı için ana yapı malzemelerindendir. Çoğunlukla dikdörtgenler prizması şeklinde yapılmaktadır. Ev ve iş yeri yapımında, birden fazla alanda kullanılır. Örnek: Duvar oluşturma, havalandırma, soba ve ocak bacaları.

<span class="mw-page-title-main">Rüzgâr türbini</span> Rüzgârın kinetik enerjisini elektrik enerjisine dönüştüren sistem

Rüzgâr türbini, rüzgârdaki kinetik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştüren sistemdir. Rüzgar türbinleri, aralıklı yenilenebilir enerjinin giderek daha önemli bir kaynağı haline gelmekte ve birçok ülkede enerji maliyetlerini düşürmek ve fosil yakıtlara bağımlılığı azaltmak için kullanılmaktadır. Bir çalışma, 2009 yılı itibarıyla rüzgarın fotovoltaik, hidro, jeotermal, kömür ve gaz enerji kaynaklarına kıyasla "en düşük göreceli sera gazı emisyonlarına, en az su tüketimi talebine ve en olumlu sosyal etkilere" sahip olduğunu öne sürmüştür.

Pnömatik, gaz basıncını mekanik harekete çevirme amaçlı eğitim ve uygulamaları içeren endüstriyel bir bilim dalıdır. Pratik olarak vakum ve pozitif hava basıncı ile çalışan sistemler ve kullanılan devre elemanları pnömatiğin kapsamı içerisinde değerlendirilir. Pnömatik sistemlerin en yaygın kullanım alanı imalat endüstrisidir.

<span class="mw-page-title-main">Yenilenebilir enerji</span> Bir enerji türü

Yenilenebilir enerji, güneş ışığı, rüzgar, yağmur, gelgitler, dalgalar ve jeotermal ısı gibi karbon nötr doğal kaynaklardan elde edilebilen ve insan zaman ölçeğinde doğal olarak yenilenen kaynaklardan elde edilebilen enerjiye denir. Bu kaynaklar güneş enerjisi, rüzgâr enerjisi, dalga enerjisi, jeotermal enerji, hidrolik enerjisi, biyokütle enerjisi olarak sıralanabilir. Bu tür bir enerji kaynağı, yenilenmekte olduklarından çok daha hızlı kullanılan fosil yakıtların tam tersidir.

<span class="mw-page-title-main">Elektrik üreteci</span> Mekanik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştüren aygıt

Elektrik üretiminde jeneratör, harekete dayalı gücü veya yakıta dayalı gücü harici bir devrede kullanılmak üzere elektrik gücüne dönüştüren bir cihazdır. Mekanik enerji kaynakları arasında buhar türbinleri, gaz türbinleri, su türbinleri, içten yanmalı motorlar, rüzgar türbinleri ve hatta el krankları bulunur. İlk elektromanyetik jeneratör olan Faraday diski, 1831 yılında İngiliz bilim adamı Michael Faraday tarafından icat edildi. Jeneratörler elektrik şebekeleri için neredeyse tüm gücü sağlar.

<span class="mw-page-title-main">Baraj</span> sulama ve elektrik üretimi amacıyla su biriktirmek için akarsu üzerine yapılan set

Baraj, eski zamanlardan beri insanlığın su ihtiyacını karşılamak ve tarımsal alanların sulanması amacıyla inşa edilen su yapılarıdır. Günümüzün modern barajları stratejik öneme sahiplerdir. Çünkü;

<span class="mw-page-title-main">Hidrolik güç</span> suyun hareketi yoluyla enerji üretimi

Hidrolik güç ya da su gücü (Yunanca:hydro→su) düşen veya hızlı akan suyun enerjisinden elde edilen, faydalı bir amaç için kullanılabilecek güçtür. Antik çağlardan beri hidrolik güç bir yenilenebilir enerji kaynağı olarak birçok türde su değirmeninde, sulamada ve farklı türde mekanik cihazları; buğday değirmenleri, hızarları, dokuma fabrikalarını, liman vinçlerini, cevher ufalayıcılarını, büyük güçlü çekiçleri, asansörleri, endüstriyel merdaneleri ve tamburları çalıştırmak için kullanılmıştır. Basınçlı hava üretmek için düşen suyla çalışan pompalar, kimi zaman başka mekanizmalara belli mesafeden güç vermek için kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Lefke</span> kasaba

Lefke, Kıbrıs adasının kuzeyinde, Güzelyurt Körfezi'ne bakan bir kasabadır. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Lefke İlçesi'nde yer almaktadır ve İlçenin yönetim merkezidir. Lefke ilçe merkezinin nüfusu 2011 itibarıyla 3.009, Lefke bucağının toplam nüfusu 2011 itibarıyla 11.091'dir.

<span class="mw-page-title-main">Rüzgâr gücü</span> Rüzgârdan elektrik enerjisi üretimi

Rüzgâr gücü, elektrik üretmek için rüzgâr türbinleri, mekaniksel güç için yel değirmeni, su veya kuyu pompalama için rüzgâr pompaları veya gemileri yürütmek için yelkenler kullanarak rüzgârın kullanışlı formundaki rüzgâr enerjisinin sonucudur.

<span class="mw-page-title-main">Enerji kaynakları</span> enerji elde edilebilen fiziksel veya kimyasal fenomen

Enerji kaynakları, herhangi bir yolla enerji üretilmesini sağlayan kaynaklardır. Dünya üzerindeki enerji kaynakları, klasik ve alternatif kaynaklar olmak üzere ikiye ayrılabilir. Birincil enerji kaynaklarından kullanım oranları; %33,1 petrol, %30,3 kömür, %23,7 doğalgaz, hidrolik ve diğer yenilenebilir %8, nükleer enerji %5.

Man Adası yüzyıllar boyunca yel değirmenlerine ev sahipliği yapmıştır. Bu yel değirmenleri çoğunlukla mısır öğütmek amacıyla harman alanlarında kullanılıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Elektrik üretimi</span>

Elektrik üretimi, elektrik ve diğer kaynaklardan birincil enerji üretme sürecidir. Elektrik üretiminin temel ilkeleri İngiliz bilim insanı Michael Faraday tarafından 1820'lerde ve 1830'ların başında keşfedildi. Onun temel yöntemi bugün hâlâ kullanılmaktadır: Elektrik, bakır gibi iletken bir telin manyetik bir alan içinde hareket ettirilmesi ile üretilir. Elektrik jeneratörü, bir mıknatıs içinde dönen sarılı iletken tellerin bulunduğu ve bu tellerin mıknatıs içinde dönmesiyle elektrik akımı üreten bir makinedir. Evlerimizde, işyerlerimizde, endüstride gereksinim duyduğumuz büyük miktardaki elektrik enerjisini elde etmek için, elektrik jeneratörlerini döndürecek büyük güç santrallarına ihtiyaç duyarız. Çoğu güç santrali, jeneratörü döndürmek için ısı üretiminde bulunurlar. Fosil yakıtlı santrallar ısı üretimi için doğal gaz, kömür ve petrol yakarlar. Nükleer santrallar da uranyum yakıtını parçalayarak ısı üretirler. Ancak bütün bu değişik tip santrallar ürettikleri ısıyı, suyu buhar haline dönüştürmek için kullanırlar. Oluşan buhar ise elektrik jeneratörüne bağlı olan türbine verilir. Su buharı, türbin şaftı üzerinde bulunan binlerce kanatçık üzerinden geçerken daha önce üretilen ısıdan almış olduğu enerjiyi kullanarak, türbin şaftını döndürür. İşte bu dönme, jeneratörün elektrik üretmek için gereksinim duyduğu mekanik harekettir. Jeneratörde oluşan elektrik ise iletim hatları denilen iletken teller ile kullanılacağı yere gönderilir. Türbinden çıkan, enerjisi diğer bir deyişle basınç ve sıcaklığı azalmış buhar ise yoğunlaştırıcı (kondenser) denilen bölümde soğutulup su haline dönüştürüldükten sonra, tekrar kullanılmak üzere santralın ısı üretilen bölümüne geri gönderilir. Yoğunlaştırıcıda soğutma işini sağlayabilmek için deniz, göl veya ırmaklarda bulunan su kullanılır. Su kaynaklarından uzak bölgelerde ise santralın hemen yanında bulunan ve uzaktan bakıldığı zaman geniş dev bacalara benzeyen soğutma kuleleri kullanılır. Bu kulelerin üzerinde görülen beyaz duman ise su buharıdır.

<span class="mw-page-title-main">İsviçre ekonomisi</span> İsviçre sınırları içerisinde uygulanan ekonomik modeller

İsviçre ekonomisi dünyanın en stabil ülke ekonomilerinden biridir. İsviçre, Dünya'nın gayrisafi yurt içi hasılası sıralamasında 20., kişi başına düşen milli gelir sıralamasındaysa 2. ülkesidir. Ülkede en çok insan, ticaret ve finans başta olmak üzere hizmet sektörlerinde çalışır. İsviçre ekonomisinin diğer iki önemli sektörünü ise turizm ve endüstri oluşturur. INSEAD ve Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü tarafından çıkarılan Global Innovation Index'te ise 1. sıradadır.

<span class="mw-page-title-main">Su değirmeni</span>

Su değirmeni, hidrolik güç kullanan bir değirmen türüdür. Su değirmeninde, öğütme, yalpalama veya çekiçleme gibi mekanik işlemleri yapmak için su çarkı veya su türbini kullanılmaktadır. Bu tür işlemler, un, ahşap, kâğıt, tekstil ve birçok metal ürün de dahil olmak üzere birçok maddi ürünün üretiminde gereklidir. Su değirmenleri öğütme değirmenleri, hızar, kağıt değirmenleri, tekstil değirmenleri, çekiçli değirmenler, gezici çekiçli değirmenler, haddehaneler ve tel çekme değirmenlerini içerebilir.

<span class="mw-page-title-main">Morgan Lewis Yel Değirmeni</span>

Morgan Lewis Yel Değirmeni, St. Andrew, Barbados'ta yer alır ve Barbados'ta faaliyet gösteren son şeker yel değirmenidir. Değirmen 1947'de çalışmayı durdurdu. 1962'de değirmen, sahibi Egbert L. Bannister tarafından bir müze olarak korunması için Barbados Ulusal Vakfı'na devredildi.

<span class="mw-page-title-main">Grist değirmeni</span>

Bir grist değirmeni tahıl tanelerini un ve ufalama haline getirmektedir. Terim, öğütme mekanizmasına veya onu tutan binaya atıfta bulunabilir.

<span class="mw-page-title-main">Mini öğütücü</span>

Kahve değirmeni veya öğütücü genellikle kullanıcı tarafından belirlenen bir mesafe ile ayrılan iki döner aşındırıcı yüzey arasında sert, küçük gıda ürünlerini öğütmek için kullanılan bir değirmendir. İki yüzey birbirinden uzağa yerleştirildiğinde öğütülen malzemesi daha kaba, iki yüzey birbirine daha yakın yerleştirildiğinde öğütülen malzemesi daha ince ve daha küçüktür. Genellikle cihaz, yiyecekleri iten döner bir vida içerir. Elektrikle veya kol gücüyle çalıştırılabilir.