İçeriğe atla

Dawn (uzay sondası)

Dawn
Dawn uzay aracının illüstrasyonu
Görev türüÇok hedefli yörünge aracı
UygulayıcıNASA / JPL
COSPAR kimliği2007-043A Bunu Vikiveri'de düzenleyin
SATCAT no.32249
Web sitesihttp://dawn.jpl.nasa.gov/
Görev süresiPlanlanan: 9 yıl
Sonlanma: 12 yıl, 1 ay, 4 gün[1][2]
Uzay aracı özellikleri
Üretici
  • Orbital Sciences
  • JPL
  • UCLA
Fırlatma ağırlığı1.217,7 kg (2.684,6 lb)[3]
Yakıtsız ağırlık747,1 kg (1.647,1 lb)[3]
Boyutlar1,64 × 19,7 × 1,77 m (5,4 × 65 × 5,8 ft)[3]
Güç1 AU'da 10 kW[3]
3 AU'da 1,3 kW[4]
Görev başlangıcı
Fırlatma tarihi27 Eylül 2007, 11:34 (27 Eylül 2007, 11:34) UTC[5]
RoketDelta II 7925H
Fırlatma yeriCape Canaveral SLC-17B
ÜstleniciUnited Launch Alliance
Görev sonu
Tasfiye türüKontrolsüz kararlı yörünge
Son temas30 Ekim 2018[6]
Yörünge parametreleri
Referans sistemiCeres
RejimYüksek eliptik
Yarı büyük eksen2.475,1356 kilometre (1.537,9780 mi)[7]
Dış merkezlik0,7952 [7]
Periapsis yüksekliği37,004 kilometre (22,993 mi)
Apoapsis yüksekliği3.973,866 kilometre (2.469,246 mi)
Eğiklik76,1042 derece[7]
Süre1.628,68 dakika[7]
Yükselen düğüm boylamı-79,4891 derece[7]
Periapsis argümanı164,1014 derece[7]
Devir30 Ekim 2018, 00:00:00 UTC[7]
Mars uçuşu
En yakın yaklaşım18 Şubat 2009, 00:27:58 UTC[5]
Mesafe542 km (337 mi)[5]
4 Vesta yörünge aracı
Yörüngeye yerleşme16 Temmuz 2011, 04:47 UTC[8]
Yörüngeden ayrılma5 Eylül 2012, 06:26 UTC[5]
1 Ceres yörünge aracı
Yörüngeye yerleşme6 Mart 2015, 12:29 UTC[5]

Dawn görev amblemi
 

Dawn, asteroit kuşağının bilinen üç proto-gezegeninden ikisi olan Vesta ve Ceres'i inceleme göreviyle NASA tarafından 2007 yılının Eylül ayında fırlatılan uzay sondasıydı.[9] NASA'nın Discovery programı'nın dokuzuncu göreviyle Dawn uzay aracı, 16 Temmuz 2011'de Vesta yörüngesine girdi ve 2012'nin sonlarında Ceres'e hareket etmeden önce 14 aylık bir araştırma görevini tamamladı.[10][11] 6 Mart 2015 tarihinde Ceres'in yörüngesine girdi.[9][12] 2017 yılında NASA planlanan dokuz yıllık görevin, sondanın hidrazin yakıt kaynağı tükenene kadar uzatılacağını duyurdu.[13] NASA 1 Kasım 2018 tarihinde Dawn'ın hidrazin yakıtını tükettiğini ve görevin sona erdiğini duyurdu. Uzay aracı halen Ceres'in etrafında kontrolsüz bir şekilde, fakat kararlı bir yörüngede dolanmaktadır.[14]

Dawn dünya dışı iki cismin yörüngesinde dönen,[15] Vesta ile Ceres'i ziyaret eden ve ayrıca 2015 yılının Mart ayında, aynı yılın Temmuz ayında Plüton gezegenine yakın uçuş yapacak olan New Horizons'tan birkaç ay önce Ceres'e vararak bir cüce gezegenin yörüngesine giren ilk uzay aracı olmuştur.[16]

Dawn görevi NASA'nın Jet Propulsion Laboratory bölümü tarafından yönetildi. Göreve NASA'nın İtalya, Almanya ve Fransa'dan Avrupalı ortakları uzay aracı parçaları vererek katkıda bulundular.[17] Bu görev, uzay aracının iki gök cisminin yörüngesine girip çıkmasına olanak tanıyan iyon motorunun kullanıldığı ilk NASA keşif göreviydi. Voyager programı gibi kimyasal motorlar kullanan daha önceki çok hedefli görevler, sadece uçuşlarla sınırlı kalmıştı.[18]

Proje Tarihçesi

Teknolojik arka plan

SERT-1: 20 Temmuz 1964'te fırlatılan,[19] iyon motorlu ilk NASA uzay aracı.[20]

Amerika Birleşik Devletlerinin çalışabilir durumdaki ilk iyon motoru, 1959 yılında NASA'nın Ohio'daki Glenn Araştırma Merkezinde Harold R. Kaufman tarafından yapıldı. Motorun tasarımı, yakıt olarak cıva kullanan gridli elektrostatik iyon motoru tasarımına benziyordu. Motorun yörüngealtı testleri 1960'larda yapıldı. 1964 yılında Space Electric Rocket Test 1 uzay sondasına monte edilerek yörüngealtı uçuşta test edildi. Motor Dünyaya düşmeden önce, planlandığı şekilde 31 dakika boyunca başarılı bir şekilde çalıştı.[21] Bu testin ardından 1970 yılında SERT-2 yörünge testi yapıldı.

1998 yılında NASA tarafından fırlatılan Deep Space 1 (DS1), yakıt olarak ksenon kullanan iyon motorunun bir bilim görevinde uzun süreli kullanılabileceğini gösterdi.[22] DS1, NSTAR elektrostatik iyon motoru dahil olmak üzere bir dizi teknolojinin çalıştığını doğrulamasının yanı sıra bir asteroide ve bir kuyruklu yıldıza yakın uçuş gerçekleştirdi.[23] DS1'in İyon motoruna ek olarak çalıştığını doğruladığı diğer teknolojilerin içinde Dawn uzay aracında uzak mesafe iletişim için kullanılan Small Deep Space Transponder da yer alıyordu.[23]

Kaynakça

  1. ^ McCartney, Gretchen; Brown, Dwayne; Wendel, JoAnna (7 Eylül 2018). "Legacy of NASA's Dawn, Near the End of its Mission". NASA. 10 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2018. 
  2. ^ "GSpace Topics: Dawn". Planetary Society. 23 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2013. 
  3. ^ a b c d "Dawn at Ceres" (PDF) (Press kit). NASA / Jet Propulsion Laboratory. Mart 2015. 20 Ekim 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  4. ^ Rayman, Marc; Fraschetti, Thomas C.; Raymond, Carol A.; Russell, Christopher T. (5 Nisan 2006). "Dawn: A mission in development for exploration of main belt asteroids Vesta and Ceres" (PDF). Acta Astronautica. 58 (11): 605-616. Bibcode:2006AcAau..58..605R. doi:10.1016/j.actaastro.2006.01.014. 30 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Nisan 2011. 
  5. ^ a b c d e "Dawn". National Space Science Data Center. NASA. 22 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2016. 
  6. ^ Chang, Kenneth (1 Kasım 2018). "NASA's Dawn Mission to the Asteroid Belt Says Good Night - Launched in 2007, the spacecraft discovered bright spots on Ceres and forbidding terrain on Vesta". The New York Times. 2 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2018. 
  7. ^ a b c d e f g "Nasa Horizons Ephemeris - Target body name: Dawn (spacecraft) (-203)". NASA JPL. 6 Ocak 2022. 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ Brown, Dwayne C.; Vega, Priscilla (1 Ağustos 2011). "NASA's Dawn Spacecraft Begins Science Orbits of Vesta". NASA. 2 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2011. 
  9. ^ a b McCartney, Gretchen; Brown, Dwayne; Wendel, JoAnna (7 Eylül 2018). "Legacy of NASA's Dawn, Near the End of its Mission". NASA. NASA.1. 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020. 
  10. ^ "NASA's Dawn Spacecraft Hits Snag on Trip to 2 Asteroids". Space.com. 15 Ağustos 2012. 17 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2012. 
  11. ^ "Dawn Gets Extra Time to Explore Vesta". NASA. 18 Nisan 2012. 21 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2012. 
  12. ^ Rayman, Marc (6 Mart 2015). "Dawn Journal: Ceres Orbit Insertion!". Planetary Society. 8 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2015. 
  13. ^ Landau, Elizabeth (19 Ekim 2017). "Dawn Mission Extended at Ceres". NASA. 22 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2017. 
  14. ^ Northon, Karen (1 Kasım 2018). "NASA's Dawn Mission to Asteroid Belt Comes to End". NASA (İngilizce). 17 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2018. 
  15. ^ Rayman, Marc (8 Nisan 2015). "Now Appearing At a Dwarf Planet Near You: NASA's Dawn Mission to the Asteroid Belt". Silicon Valley Astronomy Lectures. 27 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020. 
  16. ^ Siddiqi, Asif A. Beyond Earth: A Chronicle of Deep Space Exploration, 1958–2016 (PDF) (İngilizce). NASA History Program Office. ISBN 9781626830424. 6 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 
  17. ^ Evans, Ben (8 Ekim 2017). "Complexity and Challenge: Dawn Project Manager Speaks of Difficult Voyage to Vesta and Ceres". AmericaSpace. 24 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020. 
  18. ^ Rayman, Marc; Fraschetti, Thomas C.; Raymond, Carol A.; Russell, Christopher T. (5 Nisan 2006). "Dawn: A mission in development for exploration of main belt asteroids Vesta and Ceres" (PDF). Acta Astronautica. 30 Eylül 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020. 
  19. ^ Ronald J. Cybulski; Daniel M. Shellhammer; Robert R. LoveII; Edward J. Domino; Joseph T. Kotnik (1965). "RESULTS FROM SERT I ION ROCKET FLIGHT TEST, NASA Technical Note D2718" (PDF). NASA. 31 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Haziran 2020. 
  20. ^ "Glenn Contributions to Deep Space 1". NASA. 10 Aralık 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020. 
  21. ^ "Innovative Engines – Glenn Ion Propulsion Research Tames the Challenges of 21st Century Space Travel". NASA. 15 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  22. ^ Rayman, M.D.; Chadbourne, P.A.; Culwell, J.S.; Williams, S.N. (1999). "Mission design for deep space 1: A low-thrust technology validation mission" (PDF). 45 (4-9). Acta Astronautica. ss. 381-388. 9 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020. 
  23. ^ a b Jim Taylor (Ağustos 2009). "Dawn Telecommunications" (PDF). NASA/JPL. 27 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Dawn (uzay sondası) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">NASA</span> ABDde uzay programı çalışmalarından sorumlu kurum

NASA, Amerika Birleşik Devletleri'nin uzay programı çalışmalarından sorumlu olan kurum. 29 Temmuz 1958 tarihinde ABD Başkanı Dwight Eisenhower tarafından kurulmuştur. Daire, 1 Ekim 1958 tarihinden itibaren askerî amaçlardan ziyade sivil alanda barışçıl bir şekilde faaliyet göstermeye başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ceres (cüce gezegen)</span> Güneşe en yakın aynı zamanda en küçük cüce gezegen

Ceres, Güneş'e en yakın cüce gezegen ve Mars ile Jüpiter arasında yer alan ana asteroit kuşağındaki en büyük gök cismidir.

<span class="mw-page-title-main">Asteroit kuşağı</span>

Asteroit kuşağı, Güneş Sistemi'nde Güneş merkezli ve kabaca Jüpiter ile Mars gezegenlerinin yörüngeleri arasındaki uzayı kaplayan torus şeklinde bir bölgedir. Bu bölgede asteroit veya küçük gezegen olarak adlandırılan çok sayıda katı ve düzensiz şekillerde gök cisimleri bulunur. Tanımlanan nesneler çok farklı boyutlarda olabilir, fakat gezegenlerden çok daha küçüklerdir ve birbirlerinden ortalama olarak bir milyon kilometre uzaklıklarda bulunurlar. Bu asteroit kuşağı, Güneş Sistemi'ndeki diğer asteroit popülasyonlarından ayırt edilebilmesi için ana asteroit kuşağı veya ana kuşak olarak da adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Uzay aracı</span> araştırma yapmak üzere uzaya gönderilen insanlı veya insansız araçların ortak adı

Uzay aracı ya da uzay gemisi, Dünya'nın atmosferi dışında, özellikle dış uzayda çalışmak üzere tasarlanmış araç ya da makinedir. Uzay araçları insanlı ya da insansız olabilir. Bir uzay aracı telekomünikasyon, Dünya'nın gözlemlenmesi, meteoroloji, yolbul, uzay kolonizasyonu, gezegen keşfi, uzay turizmi, uzay savaşımı, uzay ortamında insan ve kargo taşınması gibi görevler için yapılmış olabilir. Bu tanım aynı zamanda yapay uyduları da kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Vesta (asteroit)</span> Asteroit

4 Vesta Asteroit Kuşağı'nın ikinci büyük gök cismidir. Ortalama çapı yaklaşık 530 km ve tahminî kütlesi Asteroit Kuşağı'nın toplam kütlesinin yaklaşık 9%'udur. Vesta en parlak asteroitdir ve Güneş'ten en uzak olduğu nokta Ceres'in Güneş'e en yakın olan uzaklığından çok az fazladır. Vesta Alman gök bilimci Heinrich Wilhelm Olbers tarafından 29 Mart 1807'de keşfedilmiştir. Asteroidin adını tanınmış matematikçi Carl Friedrich Gauss Roma bâkire ev ve aile tanrıçası Vesta'ya ithafen vermiştir.

<i>MESSENGER</i> (uzay sondası) Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesinin, Ağustos 2008de Utaritin (Merkür) kimyasal bileşimi, yer bilimi ve manyetik alanını incelemek için fırlattığı sonda

MESSENGER, 2011 ve 2015 yılları arasında Merkür gezegeninin yörüngesinde dönen ve Merkür'ün kimyasal bileşimini, jeolojisini ve manyetik alanını inceleyen bir NASA robotik uzay sondasıydı. Ocak 2008'de gezegenin yanından geçerek Mariner 10'dan sonra Merkür'e ulaşan ikinci uzay aracı oldu. Ekim 2008 ve Eylül 2009'da da gezegenin yanından geçen sonda, 18 Mart 2011 tarihinde Merkür yörüngesine giren ilk uzay aracı oldu. Merkür'ün etrafında yörüngeye girmek, Dünya'dan doğrudan gelen bir uzay aracının Güneş'in çekiminden etkilenip Merkür'ün yörüngesine girmek için çok fazla olan bir hızda gezegenin yanından geçeceğinden zordur.

<i>Juno</i> (uzay aracı) Jupitere araştırma için yörüngesine gönderilen uzay aracı

Juno, Jüpiter gezegeninin yörüngesinde dönen bir NASA uzay sondasıdır. Lockheed Martin tarafından üretildi ve NASA Jet İtki Laboratuvarı (JPL) tarafından işletilmektedir. Uzay aracı, New Frontiers programının bir parçası olarak 5 Ağustos 2011'de Cape Canaveral Uzay Kuvvetleri Üssü'nden fırlatıldı. Juno, gezegendeki bilimsel araştırmasına başlamak için 5 Temmuz 2016 tarihinde Jüpiter'in kutupsal yörüngesine giriş yaptı. Görevini tamamladıktan sonra kasıtlı olarak Jüpiter'in atmosferine doğru yörüngesinden çıkartılacak.

<span class="mw-page-title-main">İnsansız uzay gemisi</span> otomatik olarak uzayda uçabilen ve insansız uzay uçuşları için kullanılan uzay gemileri

İnsansız uzay gemisi ya da insansız uzay aracı, otomatik olarak uzayda uçabilen ve insansız uzay uçuşları için kullanılan uzay gemilerine verilen genel addır. Ne derece insanlardan bağımsız, yani özerk olduğu gemi modelleri arasında farklıdır. Uzaktan kumandalı, uzaktan güdümlü ya da tamamen özerk (robotik) olabilirler. Mesela Salyut 7, Mir ve UUİ'nun modülü Zarya, insansız uzaktan güdümlü şeklide istasyonu işletebilme, her iki yeniden ikmâl aracı ve yeni modüllerle kenetlenme imkânına sâhipti. En yaygın insansız uzay gemileri robotik uzay gemileri, insansız yeniden ikmâl araçları, uzay sondaları ve uzay rasathaneleridir. Her insansız uzay gemisi robotik olmamaktadır. Meselâ uzaya yollanan bir yansıtıcı top, robotik değildir.

<i>Cassini-Huygens</i> NASA-ESA-ASI ortak yapımı kaşif (satürn ve uyduları)

Cassini–Huygens, doğal uyduları ve halkaları da dahil olmak üzere Satürn sistemini incelemek amacıyla 15 Ekim 1997'de başlatılan NASA, ESA ve ASI ortaklığında gezegenler arası uzay araştırma göreviydi.

<span class="mw-page-title-main">Jet İtki Laboratuvarı</span>

Jet İtki Laboratuvarı (JPL), NASA'nın La Cañada Flintridge, Kaliforniya, ABD'de bulunan merkezinde olan ve ABD federal hükûmeti tarafından finanse edilen araştırma ve geliştirme merkezi. Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü yakınlarında NASA için yönetilmektedir.

Yörünge aracı, bir gezegen ya da diğer bir astronomik nesnenin yörüngesinde faaliyet gösteren bir uzay sondasıdır.

<span class="mw-page-title-main">İyon motoru</span> Uzay aracı itki sistemi veya uzayda aracın elektrik enerjisi ile gitmesini sağlayan teknoloji

İyon motoru, uzay aracı itki sistemi için kullanılan bir elektrikli itki sistemidir. İyon motoru elektrik iyonlarını hızlandırarak itme oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Mars Orbiter Mission</span>

Mars Orbiter Mission (MOM) veya Mangalyaan, Mars'ın yörüngesinde araştırma yapmak için tasarlanmış bir uzay sondasıdır. Araç Hindistan Uzay Araştırma Örgütü tarafından 5 Kasım 2013 tarihinde fırlatılmış olup 24 Eylül 2014 tarihinde Mars yörüngesine girmiştir. Araç Hindistan'ın ilk gezegenler arası misyonu olup ISRO, Sovyet uzay programı, NASA ve Avrupa Uzay Ajansı'ndan sonra Mars'a ulaşan dördüncü uzay ajansı haline geldi. Aynı zamanda Hindistan Mars yörüngesine ulaşan ilk Asya ülkesi ve ilk girişiminde bunu gerçekleştiren ilk ülke oldu.

<span class="mw-page-title-main">Hiten</span>

Hiten veya MUSES-A , Japonya Uzay ve Uzay Bilimleri Enstitüsü (ISAS) tarafından geliştirilen bir Japon Ay yörünge aracıydı. MUSES programının bir parçası olup ilk Japon Ay sondasıdır ve Sovyet Luna 24'ten sonraki ilk robotik ay sondasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Uzay Çağı</span> 1957de başlayıp günümüze kadar devam eden, uzay araştırmaları ve uzay teknolojisinin zirve yaptığı tarihî süreç

Uzay Çağı; Uzay Yarışı, uzay araştırmaları, uzay teknolojisi ile ilgili etkinler ile çalışmaları ve bunların etkilediği/tetiklediği kültürel gelişmeleri içeren dönemdir. Uzay Çağı'nın genel olarak 1957 yılında Sputnik 1 uydusunun fırlatılmasıyla başladığı ve günümüzde de devam ettiği kabul edilir.

<i>Deep Space 1</i>

Deep Space 1 (DS1), bir asteroit ve bir kuyruklu yıldızın yakınından uçuş gerçekleştiren NASA'nın teknoloji kanıtlama amaçlı bir uzay aracıydı. Gelişmiş teknolojileri test etmek için tahsis edilmiş Yeni Binyıl Programı'nın bir parçasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Çift Asteroit Yönlendirme Testi</span>

Çift Asteroit Yönlendirme Testi, NASA'nın Dünya'ya yakın cisimlere karşı gezegen savunması yöntemini test etmeyi amaçladığı bir uzay göreviydi. Bu görev, bir uzay aracının bir asteroitle kafa kafaya çarpıştığında momentum aktarımı etkisinin asteroidi ne kadar saptırdığını değerlendirmek için tasarlandı. Seçilen hedef asteroit olan Dimorphos, Didymos asteroidinin uydusudur ve her iki asteroit de Dünya'ya bir çarpma tehdidi oluşturmamaktadır. 24 Kasım 2021'de Dünya'dan fırlatılan DART uzay aracı, 26 Eylül 2022 23:14 UTC'de Dimorphos'a başarılı bir şekilde çarptı ve yörüngesini 32 dakika kısalttı. Bu, önceden belirlenen başarı eşiği olan 73 saniyeden çok daha fazlaydı. DART'ın Dimorphos'u yönlendirmedeki başarısı çarpışmanın kendisinden çok, dışarı fırlatılan enkazın geri tepmesiyle ilişkili olan momentum aktarımı sayesinde oldu.

<span class="mw-page-title-main">Luna 15</span>

Luna 15, 21 Temmuz 1969'da Ay'a düşen Sovyet Luna programının robotik uzay göreviydi.

<span class="mw-page-title-main">145 Adeona</span> Asteroit

Adeona, orta asteroit kuşağından gelen, yaklaşık 150 kilometre (93 mi) çapında büyük bir asteroittir. Yüzeyi çok karanlık ve C-tipi bir asteroit olarak sınıflandırılmış olup, muhtemelen ilkel karbonlu malzemeden oluşmaktadır. Asteroidin spektrumları, sulu değişime dair kanıtlar göstermiştir. Adeona asteroit ailesi de bu asteroidin adını almıştır.

Aşağıda yer alan Dünya dışı yörünge araçlarının listesinde dış yörüngede bulunan uzay araçları listelenmektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.