İçeriğe atla

Davit Dadiani

Davit Dadiani, Megrelya Prensi.

Davit Dadiani (Gürcüce: დავით დადიანი; 23 Ocak 1813 - 30 Ağustos 1853), 1846'dan 1853'teki ölümüne Megrelya'nın prensliğini yapmıştır. Dadiani hanedanından gelen Davit, V. Levan Dadiani'nin oğludur. 1840'ta babasının emekli olmasıyla Megrelya'nın fiilen hükümdarı olmuştur. Babası gibi Davit de Rus İmparatorluğu'na bağlı olarak hüküm sürmüş, Rus ordusunda tümgeneral olarak görev yapmıştır. Davit, Megrelya'nın hükûmetini, ekonomisini ve eğitimini modernleştirmek için yoğun çaba sarf etmiştir. Megrelya halkının Dadiani'nin sert yeniliklerine olan hoşnutsuzluğundan bahseden Rus yetkililer, Dadiani'nin istifa etmesi için rüşvet teklif etmiş ama Dadiani istifa etmemiştir. Davit 40 yaşında sıtmadan ölmüştür.

İlk yılları ve hükümdarlığı

Davit Dadiani, Megrelya'nın başkent Zugdidi'nin yakınlarındaki Chkaduashi köyünde, V. Levan Dadiani ve karısı Prenses Marta Tsereteli'nin oğlu olarak dünyaya geldi. Eğitim yaşına gelen Davit, Rus generaller Vasili Bebutov ve Georg Andreas von Rosen rehberliğinde eğitilmesi için Tiflis'e gönderildi.[1] 1829'da Kazak Can Muhafızları alayında subay olarak görevlendirildi. 1834 ve 1838 yılları arasında, babasının can çekişen Megrelya hükûmeti ve ekonomisini düzeltmeye yardım etmesini istemesi üzerine Megrelya'da kaldı. Bununla beraber, Davit'in reform çabaları yerel halk ve hatta babası tarafından hoş karşılanmamıştır. Hayal kırıklığına uğrayan Davit Tiflis'e dönmüş ve Albay rütbesine terfi ederek Rus ordusunda çalışmaya devam etmiştir. V. Levan, oğlunun tahta geçmesi için 11 Mayıs 1840'ta prenslikten istifa etmiştir. Davit prensliğin yardımcı prensi ve fiili hükümdarı olurken, Levan sadece unvan olarak prensliğe devam etmiştir. Levan'ın 1846'daki ölümüyle beraber Davit prens unvanını da almıştır.[2][3]

Megrelya'daki reformları

Zugdidi'deki Dadiani Sarayı.

Tahta geçen Davit, prensliğinin hükûmetini ve ekonomisini modernize etmek için bir dizi reform başlattı. Megrelya'daki yerleşimlerin babadan oğla geçen valilerini atanmış yetkililerle değiştirdi, mahkemeyi asillerin kontrolünden arındırdı ve 12 bağımsız avukatı adaletin nihai sağlayıcıları olarak atadı. Ayrıca, din konusunda da reformlar yapan Davit, rahipleri serflikten kurtarmış ve Megrelya'nın Chkondidi başpiskopusunu kendisine bağlı hale getirmiştir.[1][2]

Dadiani ayrıca çeyiz kurumunu kaldırmış, sivil altyapıyı geliştirmiş ve 10 Megrelyalının Tiflis'te profesyonel eğitim alması için yıllık burs programları başlatmıştır.[3] Zugdidi'deki bir ipek fabrikasıyla Zugdidi ve Salhino'da alkollü içki fabrikalarının kurulmasına finansal destek sağlamıştır. Dadiani, Zugdidi'deki sarayında, Gürcü eserleri müzesi ve eski Gürcü el yazmalarının yer aldığı bir kütüphane kurmuştur. Saray daha sonra oğlu Niko tarafından Gürcüler Arasında Okuryazarlığı Yayma Derneği'ne bırakılmıştır.[2]

Dadiani'nin reformlarını sert bir şekilde yürütmesi halk arasında hoşnutsuzluğa neden olmuştur. Eleştirmenler onu despotluk ve kendini zenginleştirme ile suçlamıştır. Kafkasya Genel Valisi Mihail Vorontsov, Dadiani'ye parasal tazminat karşılığında istifa etmesini önererek bu duruma tepki gösterdi. Davit, mülklerini ve pozisyonunu kaybetmemek için Vorontsov'a 30.000 chervonet teklif etmiştir. Vorontsov, Davit'i Megrelya'nın özerkliğini sonlandırmakla tehdit ettikten sonra, Dadiani Rusya'nın menfaatlerine uygun davranacağına dair söz verdi.[1]

Rusya ile ilişkisi

Genel olarak, Davit Dadiani yönetimi boyunca Rus İmparatorluğu'na sadık olmuştur. Megrelya güçlerinin başında iken, 1841'de Guria'daki Rus karşıtı isyancılarla ve yılın ilerleyen dönemlerinde Kuzeybatı Kafkasya kıyılarındaki Çerkes halklarına karşı savaşmıştır. Dadiani, 1845'te tümgeneral rütbesine terfi etti.[1][2] Davit, Abhazya'daki Şaş'e Hanedanı ile Samurzakano sınırındaki bölgenin hakimiyeti konusunda anlaşamamıştır. 1847'de Rus hükûmeti Samurzakano'yu Megrelya'nın kontrolünden çıkarmış ve Dadta'yı 25.000 ruble ile ödeyerek Kutaisi Guberniyası'na bağlamıştır.[4]

Ölümü

Davit Dadiani, 40 yaşında Gordi köyündeki sarayında sıtmadan öldü. Dadiani Martvili Manastırı'na gömüldü.[3] Rus askeri hekim Erast Andreyevsky, Dadiani'nin yönetiminden hoşnut olmayan insanların Dadiani'yi zehirlemiş olabileceğini de söylemektedir.[5] Davit'in yerine, Davit'in Ekaterine Çavçavadze'den oğlu Niko geçmiştir.

Kaynakça

  1. ^ a b c d "Дадиан, Давид Леванович [Dadian, David Levanovich]". Arşivlenmiş kopya (Rusça). St. Petersburg. 1905. ss. 33-34. 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2020. 
  2. ^ a b c d Kalandia, Giorgi (2012). "დავით დადიანი [David Dadiani]". ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 2 [Encyclopaedia Georgia, Vol. 2] (Gürcüce). Tiflis: Metsniereba. ss. 286-287. ISBN 9789992820278. 
  3. ^ a b c "David Dadiani". Dadiani Dynasty. Smithsonian Institution in association with National Parliamentary Library of Georgia. 26 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2017. 
  4. ^ Donald Rayfield (2012). Edge of Empires: A History of Georgia (İngilizce). Londra: Reaktion Books. s. 289. ISBN 1780230303. 
  5. ^ Arşivlenmiş kopya (Rusça). Odessa. 1913. s. 168. 16 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020. 
Davit Dadiani
Doğumu: 23 Ocak 1813 Ölümü: 23 Ağustos 1853
Resmî unvanlar
Önce gelen
V. Levan Dadiani		Megrelya prensi
1846–1853 		Sonra gelen
I. Niko Dadiani

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Megrelya Prensliği</span> Eski bir devlet

Megrelya Prensliği ya da Samegrelo Prensliği, Dadiani hanedanı tarafından Gürcistan'ın Megrelya bölgesinde kurulmuş eski bir devlettir. Bazı kaynaklarda adı Odişi Prensliği olarak da geçer.

<span class="mw-page-title-main">Dadiani hanedanı</span>

Dadiani hanedanı Batı Gürcistan'daki Megrelya Prensliğini yöneten, soylu, dük ve prenslerden oluşan Gürcü hanedanıdır.

<span class="mw-page-title-main">I. Niko Dadiani</span>

Nikoloz "Niko" Dadiani veya Nikolay Davidoviç Dadian-Mingrelsky, Megrelya'nın son Prensidir. 1853'ten 1867'ye Megrelya Prensliği yapmıştır. Gürcistan'ın soylu Dadiani Hanedanı'ndan olan babası Davit Dadiani'nin ölümüyle tahta geçmiş ama asla devlet işlerinde kendi başına karar vermemiştir. Saltanatı sırasında ülkeyi fiilen annesi Prenses Ekaterina yönetmiştir. 1857'de Megrelya geçici bir Rus yönetimi altına girmiştir. 1867'de Dadiani resmi olarak tahttan feragat etmiş ve Megrelya doğrudan Rus İmparatorluğu'na dahil olmuştur. Dadiani, daha çok Saint Petersburg'ta yaşamıştır. İmparatorluk Rus Ordusu'nda bir subay olan Dadiani, 93 Harbi'nde büyük general seçilmiş ve bu rütbeyle emekli olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">V. Levan Dadiani</span>

V. Levan Dadiani, 1804'ten 1846'daki ölümüne Megrelya'nın prensliğini yapmıştır. Dadiani hanedanından gelen Levan, Grigol Dadiani'nin oğludur. Babası Grigol Dadiani'nin ölümünden sonra tahta geçmiştir. 1804-1811 yılları arasında yaşı küçük olduğu için annesi Nino Megrelya'yı yönetmiştir. Levan Dadiani hükûmet işlerine pek ilgi göstermemiş ve 1840 yılında oğlu David Dadiani'nin tahta geçmesi için istifa etmiştir. Bununla beraber ölümüne kadar Megrelya Prensi unvanına sahip olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">I. Levan Dadiani</span>

I. Levan Dadiani, Batı Gürcistan'daki Megrelya'nın ilk prensidir. 1533'te, Megrelya eristaviliği ("Dük") ve İmereti Krallığı'nın mandaturt-ukhutsesi nı yapan babası III. Mamia Dadiani'nin yerine geçmiştir. Düklüğü süresince İmereti kralı ile arası bozuk olan Dadiani'nin 1546'da düklüğü düşürülmüş ve hapis cezası almıştır. Hapisten kaçmayı başaran Levan, Osmanlı'nın desteğiyle Megralya'nın İmereti'den ayrılıp bağımsızlığını ilan etmesini sağlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ekaterine Dadiani</span>

Ekateriné Dadiani, Gürcü aristokrat ve Megrelya Prensliği'ne fiili olarak hükmetmiş son prenses. Megrelya'nın Osmanlı etkisine direnmesinde önemli rol oynamış, hem yurt içi hem de yurt dışında Gürcü sosyetesinin merkezinde olmuştur.

II. Katsia Dadiani, 1758'den 1788'e kadar Megrelya'yı yöneten prenstir. Saltanatı Batı Gürcistan'ın tamamı üzerinde hak iddia eden İmereti Krallığı ile karmaşık ilişkiler içerisinde geçmiştir. Prensliğinin ve iktidarının devamı için defalarca taraf değiştiren Dadiani, bazen Rusların, bazen Osmanlıların ve bazen de İmeretililerin yanında olmuştur. Rus-Türk Savaşı sırasında (1768-1774) ilk önce Osmanlılar, sonra Ruslar ile ittifak yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Manuçar Dadiani</span>

I. Manuçar Dadiani 1590'dan ölümüne kadar Megrelya'ya hükmetmiş prenstir. I. Levan Dadiani'nin küçük oğlu olan Manuçar, ağabeyi IV. Mamia Dadiani'nin ölümüyle tahta çıkmıştır

<span class="mw-page-title-main">Grigol Dadiani (Kolhideli)</span>

Grigol Dadiani Megrelya'da prenslik yapmış Dadiani hanedanının bir üyesiydi. Megrelya Prensi V. Levan Dadiani'nin oğlu olan Grigol, yeğeni I. Niko Dadiani'nin küçüklüğünde Megrelya'nın naip konseyi üyesiydi. Rus İmparatorluğu'nda subay olarak görev yapan Grigol, Rus-Türk, Kırım ve Kafkasya savaşlarında yer almış ve tümgeneral rütbesi ile emekli olmuştur. Aynı zamanda bir edebiyat tutkunu olan Dadiani, Kolhideli mahlasıyla Romantizm akımından şiirler yazmıştır.

III. Levan Dadiani veya doğum adıyla Şamadavle (შამადავლე) 1661'den öldüğü tarihe kadar Megrelya'nın prensliğini yağmış Dadiani hanedanı üyesidir. Saltanatı iç savaşlarla geçen III. Levan, Imereti Kralı V. Bagrat'la yaptığı savaşta hem savaşı, hem de karısını kaybetmiştir.

III. Giorgi Dadiani 1572'den 1573'e ve 1578'den ölümüne kadar Megrelya'nın prensliğini yapmış Dadiani hanedanı üyesidir. Giorgi, I. Levan'ın oğlu ve vârisiydi.

<span class="mw-page-title-main">III. Vamek Dadiani</span>

III. Vamek Dadiani, 1658'den görevden alındığı 1661'e kadar Megrelya'nın prensliğini yapmış Dadiani hanedanı üyesidir. Ayrıca 1661'de kısa süreliğine İmereti kralı da olmuştur. Batı Gürcistan'da çıkan bir iç savaştan sonra hem Megrelya hem de İmereti'deki saltanatı sona ermiş, Svaneti dağlarındaki sığınağında saklanırken suikastçılar tarafından öldürülmüştür.

IV. Mamia Dadiani 1573'ten 1578'e ve 1582'den ölümüne kadar Megrelya'nın prensliğini yapmış Dadiani hanedanı üyesidir. Mamia, I. Levan'ın küçük oğluydu.

Grigol Dadiani, 1788'den 1791'e, 1794'ten 1802'e ve birkaç aylık aradan sonra 1802'den 1804'e kadar Megrelya'nın prensliğini yapmış Dadiani hanedanı üyesidir. Hükümdarlığı boyunca yüzyıllardır devam eden İmeretililer ve Megreller arasındaki çatışma devam etmiştir. Batı Gürcistan'daki bu çatışmalarda İmereti Megrelya'yı kontrol altına almak, Megrelya ise tamamen bağımsız olmak istiyordu. Grigol'un genişleyen Rus İmparatorluğu ile yakınlaşması, Megrelya'nın 1804'te Dadiani hanedanlığı altında özerk olarak Rusya'ya bağlanmasına neden oldu.

I. Giorgi Dadiani 13. yüzyılın sonlarından öldüğü tarihe kadar Megrelya'nın eristaviliğini ("dük") yapmış Dadiani hanedanı üyesidir.

IV. Levan Dadiani 1681'den görevden alındığı 1691'e kadar Megrelya prensliği yapmış Dadiani hanedanı üyesidir. İstanbul'a gitmek zorunda kalan Levan, hayatının son yılları orada geçirmiştir. Selefisi III. Levan'ın doğal oğlu olan IV. Levan, Megrelya'yı yöneten ilk aile hattının son üyesidir. Sonraki hanedan, Dadiani soyadını alan ve 1867'ye kadar Megrelya'yı yöneten Çikovani'lerdir.

I. Mamia Dadiani 1323'ten öldüğü tarihe kadar Megrelya'nın eristaviliğini ("dük") yapmış Dadiani hanedanı üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">III. Liparit Dadiani</span>

III. Liparit Dadiani 1657'den tahtta indirildiği 1658'e kadar Megrelya'nın prensliğini yapmış Dadiani hanedanı üyesidir.

II. Manuçar Dadiani, 1791'den görevden alındığı 1793'e kadar Megrelya'nın prensliğini yapmış Dadiani hanedanı üyesidir.

V. Mamia Gurieli, 1797-1826 yılları arasında Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. 1797'den 1809'a kadar amcası Prens Kaihosro'nun naipliği altındaydı. Mamia, Guria'nın idaresinde ve eğitim sistemindeki reform çabalarına öncülük eden Avrupalılaşan bir hükümdardı. Osmanlı'ya bağlılığı reddederek, 1810'da Guria'yı Rus İmparatorluğu'na bağlı özerk bir prenslik haline getirdi. Amcası Kaihosro ve Guria'nın önde gelen soyluları 1820'de Rus hegemonyasına karşı silahlanmaya başladıklarında bile yeni düzene bağlılığını sürdürdü. Mamia'nın imparatorluğa olan sadakati, Guria'daki ayaklanmaları durdurma konusunda kararsız bir tutum sergilemesine rağmen, Rus hükûmeti tarafından takdir edildi. Mamia'nın kendisi ayaklanmadan sonra giderek daha fazla depresyona girdi ve 1826'da öldü yerine oğlu Davit'i Guria'nın son prensi olarak bıraktı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.