İçeriğe atla

David Stoliar

David Stoliar (solda), Simon Brod ile

David Stoliar, 24 Şubat 1942'de Sovyet denizaltı Shch-213 tarafından Karadeniz'de Holokost'tan kaçan Yahudileri taşıyan Struma gemisi torpidolandıktan sonra gemiden sağ kurtulan tek kişidir. Diğer 768 Yahudi mülteci ve çoğunluğu Bulgar olan 10 kişilik mürettebat kayıplara karıştı. Ariel Şaron 26 Ocak 2005'teki Knesset konuşmasında olay sırasında 19 yaşında olan Stoliar ve kaçmaya çalışan diğer Köstenceli Yahudilerden bahsetmiştir:

İngiliz Mandası liderleri, kurtuluşu İsrail'de arayan Yahudi mültecilere kapılarını kilitleyerek duygusuzluk ve duyarsızlık gösterdi. Bu sebeple Avrupa'dan kaçan [tam] 769 yolcunun isteği reddedilince biri hariç hepsi denizde ölümle yüzleşti. Savaş sırasında Yahudilerin yok edilişini durdurmak için hiçbir şey yapılmadı.

Struma'nın batışı, eğer Stoliar kurtulmasaydı, II.Dünya Savaşı'nda en çok sivil kaybın verildiği gemi adına bir detay olarak kalacaktı.

Struma Romanya'dan Filistin'e hareket ediyordu. Geminin motorları kayıtlara en soğuk kış olarak geçen Aralık 1941'de iflas etti. Struma, Türk ordusuna ait bir römorkla İstanbul limanına çekildi. Türk polisi gözetiminde olan gemi 71 gün boyunca limanda bekletildi ve yolcuların karaya çıkması polis tarafından engellendi. Stoliar'ın dediğine göre diğer Yahudilerin ve Kızılhaç'ın desteğiyle bir Türk Yahudisi olan Simon Brod'un tedarik ettiği az sayıdaki ekmek ve yemek olmasaydı yolcular ölmüş olacaktı. 23 Şubat 1942'de İngilizlerle gemideki yolcuların geleceğiyle ilgili yapılan görüşmeler tıkanınca Türk otoriteleri geminin çapa zincirini kesip az yemeği ve yardıma muhtaç olan gemiyi motorsuz, radyosuz ve çapasız olarak Karadeniz'e çekip akıntıya bıraktı.[1]

Ertesi gün SC-213 denizaltısından sorumlu kıdemli yüzbaşı D.M. Denezhko ve politik komiser A.G. Rodimatzav[2] 1118 metreden gönderilen tek torpidoyla Struma'yı batırdı. Stoliar ve geminin ikinci kaptanı Ivanof Dikof patlamadan enkaza yapışarak kurtuldu. Dikof suya düşüp ölmeden önce Stoliar'a Rusça Struma batmadan önce torpidoyu gördüğünü söyledi. Türk hükûmeti ilk 24 saat boyunca yardım göndermedi.[3] Altı sahil güvenlik görevlisi sandalla David Stoliar'ı kurtardı.

Kurtarıldıktan sonra Stoliar altı hafta hapiste yattı. Filistin'de yapılan protestolar sonucunda Türk yetkililer Stoliar'ı Simon Brod'a teslim etti. Bunun ardından İngiliz yetkililer istemeyerek de olsa Stoliar'a Filistin'e geçebilmesi için vize verdi ve Brod onu Filistin'e göndermek üzere trene bindirdi. Stoliar ardından İngiliz ordusunda Mısır ve Libya'da görev yaptı, 1948'de İsrail ordusuna katıldı. Akabinde Japonya'ya sonra da ABD'ye taşındı. 1 Mayıs 2014'te hayata veda etti.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Notlar

  1. ^ "The Uncertain Friendship: The US and Israel from Roosevelt to Kennedy". 14 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2010. 
  2. ^ bkz Struma (gemi)
  3. ^ Bu durum sonradan Kudüs'ün valisi olacak olan ve olayları izlemek için Türkiye'ye giden zamanın Palestine Post editörü Gershon Agron tarafından onaylandı. Bkz Palestine Post[]

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Siyonizm</span> Yahudilerin ana vatanına dönüş projesi

Siyonizm, tarihî İsrail Toprakları olarak tanımlanan topraklarda bir Yahudi devletinin asırlar sonra yeniden kurulmasını destekleyen, savunan ve Yahudi milliyetçiliğini temel alan ideolojik fikir hareketidir. Modern Siyonizm, 19. yüzyılın sonlarında Orta ve Doğu Avrupa'da ulusal bir canlanma hareketi olarak hem şiddetlenen antisemitizm dalgalarına tepki olarak hem de "Yahudi Aydınlanması" olarak da bilinen Haskala'ya bir cevap olarak ortaya çıktı. Kuruluşundan çok kısa bir süre sonra varlıklı Yahudi soyluların ilgisini çeken hareket, Osmanlı İmparatorluğu'nun kontrol ettiği Filistin'de sürdürülebilir bir Yahudi devletini, 1900 yıl sonra tekrar yaratmayı amaçlıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Arap-İsrail savaşları</span> Arap ülkeleri ve İsrail Devleti arasındaki savaşlar

Arap-İsrail savaşları, Arap Birliği ülkeleri ve İsrail arasındaki politik gerilim ve askeri savaşlar dizisidir. Modern Arap-İsrail savaşlarının kökenleri, 19. yüzyıl sonlarına doğru ortaya çıkan Siyonizm ve Arap milliyetçiliğine dayanır. Yahudiler tarafından tarihi anavatan olarak adlandırılan toprakları, Pan-Arap hareketi, Filistinli Araplara ait olarak görür ve Pan-İslamist bağlamda ise, bu toprakların, Müslümanlara ait olduğuna inanılır. Filistinli Yahudiler ve Araplar arasındaki savaş; 20. yüzyılın başlarındaki Nebi Musa ayaklanması (1920), Jaffa ayaklanması, 1929 yılında Filistin ayaklanması ve 1947 yılında büyük bir sivil savaşa dönüşen ve 1948 yılında İsrail Devleti'nin kurulmasıyla bütün Arap Ligi ülkelerine sıçrayan Arap başkaldırışıyla ortaya çıktı.

<i>Yavuz</i> (muharebe kruvazörü) Osmanlı İmparatorluğunun I. Dünya Savaşına girmesinde önemli rol oynayan savaş gemisi

Yavuz, Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'na girmesinde önemli rol oynayan savaş gemisidir.

<span class="mw-page-title-main">Struma Olayı</span> Struma gemisinin Karadeniz açıklarında batırılması olayı

Struma Olayı veya Struma Fâciası, II. Dünya Savaşı sırasında Nazilerden kaçan Yahudileri Filistin'e götürmek üzere Romanya'dan yola çıkan Struma gemisinin İstanbul açıklarında Ş-213 Sovyet denizaltısı tarafından batırılmasıdır.

Haganah, Birleşik Krallık Filistin Mandası'ndaki Yahudi yerleşimlerini korumak amacıyla kurulan ve 1920–48 yılları arasında faaliyeti gösteren Yahudi paramiliter örgüttür.

The Jerusalem Post, Kudüs’te basılan, sadece İngilizce ve Fransızca yayınlanan bir gazetedir. 1932 yılında, Birleşik Krallık Filistin Mandası döneminde, Gershon Agron tarafından The Palestine Post adıyla kurulmuştur ve 1950 yılında adı The Jerusalem Post olarak değiştirilmiştir. 2004 yılında, gazete, yatırımcı Eli Azur’a ait bir medya kuruluşu olan Mirkael Tikshoret tarafından satın alındı. Nisan 2014’te ise Eli Azur Maariv gazetesini satın aldı.

<i>Mefkure</i> Türk gemisi

Mefkure II. Dünya Savaşı sırasında, Romanya'dan İstanbul'a giden Holokosttan kaçan Yahudileri taşıyan, Türkiye ve Kızılhaç bandıralı motorlu bir iskuna idi.

<span class="mw-page-title-main">Varna Deniz Muharebesi</span> Osmanlı ve Bulgar donanmalarının 21 Kasım 1912 tarihinde Karadenizde giriştikleri çatışma

Varna Deniz Muharebesi ya da Draçki Saldırısı, 21 Kasım 1912 tarihinde Karadeniz'de, Bulgaristan'ın Varna limanının 32 mil açığında dört Bulgar torpido botu ile Osmanlı kruvazörü Hamidiye arasında meydana gelen çatışmadır.

MV <i>Mavi Marmara</i> gemi

MV Mavi Marmara; 93 m. uzunluğunda, 20 m. eninde ve 1.080 kişi sığalı Türk yolcu gemisi. Türkiye Gemi Sanayi A.Ş tarafından imalatı 9 Kasım 1994 tarihinde tamamlandı.

TCG <i>Peyk</i>

TCG Peyk ya da Osmanlı donanmasındaki adıyla Peyk-i Şevket, Osmanlı donanması ve sonrasında Türk Deniz Kuvvetleri'nde hizmet gören Peyk-i Şevket sınıfının öncü gemi olan torpido kruvazörüdür. 1906-1907 yıllarında Kiel, Almanya'daki Germaniawerft tersanesinde inşa edilmiş ve Kasım 1907'de Osmanlı donanması hizmetine girmişti. Geminin ana silahı üç 450 mm torpido tüpü ve bir çift 105 mm toptan oluşuyordu ve gemi 21 knot hıza ulaşabiliyordu.

Ş-213 Sovyet bandıralı Şuka sınıfı denizaltıydı ve en çok Struma gemisini torpidolamasıyla bilinmektedir. Holokost nedeniyle sürlen 791 Yahudi Romanya'dan Filistin'e doğru gitmeye çalışırken 24 Şubat 1942 tarihinde batırıldı. Bir yolcu dışında diğerleri öldü. Ş-213 ise Karadeniz'de Ekim 1942'de tüm personeliyle beraber kaybolmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Simon Brod</span>

Simon Brod (1893-1962), 1900'lü yılların ortasında İstanbul'da yaşamış Aşkenaz Yahudisi. Türkiye'de dönemin Yahudi cemaatinin önderlerindendir. Sultanahmet piyasasının önde gelen tüccarlarındandı. O yıllarda American Jewish Joint Distribution Committee ve Jewish Agency for Palestine örgütlerinde görev almıştır. İkinci Dünya Savaşı sırasında Türkiye'den transit geçerek Filistin'e gitmek isteyen Yahudi mültecilerin yardımına koşan ve aynı mülteciler tarafından efsane olarak tanımlanan bir isimdir. O dönemde İngiliz pasaport ofisinde çalışan Arthur Whitall ve Türk emniyetinde üst düzey bir görevli olan Ahmet Demir ile birlikte transit geçiş yapan göçmenlere gerekli dokümanları düzenlenmesinde yardımcı olmuştur. Adı daha çok Struma faciası ile birlikte anılmaktadır. Bu faciadan kurtulan tek kişi olan David Stoliar'ın da önce Suriye, sonra Tel Aviv'e ulaşmasını sağlamıştır.

MV <i>Çankaya</i>

MV Çankaya; 264 groston kapasiteli, yelkenli ve motorlu, Türk bandıralı yük gemisi. 23 Şubat 1942'de, Sovyet denizaltısı Ş-213 tarafından, İstanbul Boğazı'nın 3 mil açığında top ateşiyle batırılmıştır.

<i>Peyk-i Şevket</i> sınıfı torpido kruvazörü

Peyk-i Şevket sınıfı, Osmanlı donanması için Almanya'daki Germaniawerft tersanesinde 1906-1907 yıllarında inşa edilen bir çift torpido kruvazörüdür. Peyk-i Şevket ve Berk-i Satvet adlarında iki gemiden oluşuyordu. 20. yüzyılın başında Osmanlı donanmasını modernize etme programının bir parçası olarak sipariş edildiler. 775 metrik ton deplasmanındaki gemiler, görece küçük boyutlarına göre ağır silahlıydılar ve üç torpido tüpü, bir çift 105 milimetre (4,1 in) top ve birçok küçük silah taşıyorlardı.

<span class="mw-page-title-main">1936-39 Arap ayaklanmaları</span> 01

1936-39 Arap ayaklanmaları veya Büyük ayaklanma, Filistin Mandası'ndaki Filistinli Arapların İngilizlerin manda idaresine karşı Arap bağımsızlığı ve açık uçlu Yahudi göç ve toprak alımları yoluyla Yahudi ülkesi oluşturulması politikalarının sona ermesi hedefiyle gerçekleşmiş geniş ölçekli ayaklanmalardır.

<i>Feth-i Bülend</i>

Feth-i Bülend 1860'ların sonlarında sınıfının öncü gemisi olan demir zırhlı korvet savaş gemisidir. Osmanlı Donanması için İngiliz Thames Iron Works'ten sipariş edildi ve 1868'de inşasına başlandı, 1869'da denize indirildi ve 1870'te hizmete girdi. Dört 229 mm topu vardı, tek pervaneyi çeviren bileşik buhar motoru ile 13 deniz mili (24 km/sa) hıza ulaşabilmekteydi.

<i>Çesma</i> 1880lerde Rus İmparatorluk Donanması için inşa edilen Yekaterina II sınıfının ikinci gemisi olan zırhlı.

Çesma, 1880'lerde Rus İmparatorluk Donanması için inşa edilen Yekaterina II sınıfının ikinci gemisi olan zırhlıdır. Adını, 1770'te gerçekleşen Çeşme Deniz Muharebesi'ndeki Rus zaferinden almakta olup planlanandan daha ağır inşa edildiğinden dolayı zırh kuşağının çoğu su hattının altında kalmıştı. Rus şirketleri, Donanma Genel Komutanlığının istediği gelişmiş zırh ve makineleri üretemediği için bu parçalar Birleşik Krallık ve Belçika'dan ithal edildi. Çesma, kariyerini Rus Karadeniz Filosu'nun bir parçası olarak geçirdi.

Türkiye, Holokost döneminde Nazi Almanyası ile güçlü diplomatik ilişkilerini sürdürmesine rağmen, 2. Dünya Savaşı sırasında tarafsız kaldı. Savaş sırasında Türkiye, yurt dışında yaşayan 3.000 ila 5.000 Yahudiyi vatandaşlıktan çıkardı; 2.200 ve 2.500 Türk Yahudi, Auschwitz ve Sobibor gibi imha kamplarına sürüldü ve birkaç yüz Nazi toplama kamplarında hapsedildi. Nazi Almanyası tarafsız ülkeleri Yahudi vatandaşlarını geri göndermeye teşvik ettiğinde Türk diplomatlar, Türk vatandaşlıklarını kanıtlasalar bile Yahudileri ülkelerine geri göndermekten kaçınmaları için talimatlar aldı. Türkiye aynı zamanda savaş sırasında Yahudi karşıtı yasaları uygulayan tek tarafsız ülkeydi. Ancak Alman yetkililer, Türkiye'nin açıkça Yahudi karşıtı yasalar uygulamadığını ve Yahudi karşıtı nefret kampanyaları için uygun olmadığını savaş boyunca birçok kez kaydettiler. 1940 ile 1944 yılları arasında, Türkiye üzerinden Filistin Mandası'na yaklaşık 13.000 Yahudi geçti. Rıfat Bali'nin bir araştırmasına göre, savaş sırasında ayrımcı politikalar sonucunda Türkiye tarafından kurtarılandan daha fazla Türk Yahudi zarar gördü. Bunun yanında, İzzet Bahar'a göre dönemin Türk otoritelerinin Yahudilere olan tavrı diğer ülkelerin hükûmetlerinden farklı değildi ve bu yüzden bu sıradışı zamanlarda meydana gelen olumsuz olayların çoğu için Türkiye suçlanmamalıydı.

<span class="mw-page-title-main">Sovyet hastane gemisi Ermenistan</span> Hastane gemisi

Sovyet hastane gemisi Ermenistan Sovyetler Birliği tarafından II. Dünya Savaşı sırasında hem yaralı askerleri hem de askeri yükleri taşımak için işletilen bir nakliye gemisiydi. Başlangıçta bir yolcu gemisi olarak inşa edilmişti.