David Baruch Lau (İbranice: דוד לאו; doğum 13 Ocak 1966), 24 Temmuz 2013 seçimlerinde çoğunluk oyu kazanan İsrail'in Aşkenazi Baş Hahamı.[1] Daha öncesinde Modi’in-Maccabim-Re’ut şehrin Baş Hahamı ve Şoham kasabası Baş Hahamı olarak hizmet etmiştir. Lau önceki İsrail Aşkenaz Baş Hahamı Yisrael Meir Lau'un oğludur.
İbranice (עִבְרִית,
Sefarad Yahudileri veya İbranice -im eki kökenli Sefaradim, Yahudi-Roma savaşlarından sonra zorunlu göç ile, Kuzey Afrika üzerinden İberya yarımadasına yerleşen ve 1492'de, Elhamra Kararnamesi ile İspanya'dan çıkartılan Yahudi toplumuna verilen isimdir. Kararname sonrasında Yahudi halkının çoğu Portekiz'e kaçmıştır. 5 yıl sonra Portekiz Kralı I. Manuel'in de Portekiz'deki Yahudileri Hristiyanlığa geçmeye zorlamasıyla sınır dışı edilen birçok Yahudi farklı ülkelere kaçmıştır. Sonuç olarak, göçe zorlanan Yahudilerin torunları dünyanın her yerindeki ülkelere taşınarak yaşamlarını sürdürmüşlerdir. Bu ülkelerden bazıları İngiltere, Hollanda, Kuzey Afrika'nın bazı bölgeleri, Türkiye ve İsrail'dir.
Sinagog veya havra, Yahudilik inancına inanan Yahudi ve Samirilerin ibadet etmek için gittikleri ibadethane.
Moşe Dayan (İbranice:
Aşkenaz/Aşkenazi Yahudileri, İbranice: יְהוּדֵי אַשְׁכְּנַז) veya İbranice -im ekinden gelen Aşkenazim, Yahudi-Roma savaşlarından sonra galip gelen Roma tarafından, Anadolu ve İberya üzerinden Avrupa'ya sürgün edilen İbrani kökenli Kenanlı Yahudilerdir.
Tu Bişvat, yeni yıl için ağaç dikme günü olarak kutlanan Yahudi bayramı.
Mizrahi Yahudileri veya İbranice -im eki kökenli Mizrahim, doğulu anlamına gelip Orta Doğu, Kuzey Afrika, Orta Asya ve Kafkasya'daki Yahudilere verilen genel addır. İsrail'de ise "Mizrahi" terimi daha çok Arap dünyasındaki ve Arap dünyasına komşu ülkelerdeki Yahudilere denir. Irak, Suriye, Lübnan, Yemen, İran, Afganistan, Buhara, Mağrib Yahudileri, Berberi, Kürt, Azerbaycan, Dağıstan, Hindistan, Pakistan Yahudileri ve Çerkes Yahudileri başlıca Mizrahi Yahudileridir.
Temani Arap Yarımadası'nın güney ucundaki Yemen'de yaşayan veya ataları yakın zaman kadar Yemen'de yaşamış olan Yahudilere denir. Sihirli Halı Operasyonu ile Haziran 1949 ve Eylül 1950 tarihleri arasında hemen hemen bütün Yemen Yahudileri İsrail'e getirtilmiştir. Bugün Temaniler'in çoğunluğu İsrail'de yaşarken küçük bir kısmı da ABD ve diğer ülkelerde yaşamaktadır. Yemen'de yaşayan Yahudilerin sayısı ise diğer Yemen Yahudilerine kıyasla bir elin parmakları kadardır.
Kırımçaklar, Türk dili konuşan ve Kırım'da yaşayan Rabbânî Yahudilerdir. Kırım Karayları ile birlikte yaşamışlardır.
İtalya Yahudileri genel anlamda İtalya'da yaşayan Yahudilere daha özele inildiğinde ise Roma İmparatorluğu'ndan bu yana bölgede varlığını sürdüren Sefarad ve Aşkenaz olmayan Yahudilere denir.
El'ad ya da Elad, İsrail'in Merkez Bölgesi'nde bulunan bir şehirdir. Tel Aviv şehrinin 25 km doğusunda bulunmaktadır. 2007 yılındaki nüfus sayımına göre, nüfusu 31.300 kişidir. Ayrıca "Elad" İsrail'de erkeklere verilen bir isimdir.
Bulgaristan'daki Yahudilerin tarihi MÖ 2. yüzyıla kadar uzanır. Bu zamandan beri her zaman bir Yahudi nüfusu olan Bulgaristan'da Yahudilerin Bulgaristan tarihinde antik çağlardan Orta Çağa ve bugüne kadar önemli rolleri bulunur.
Kazakistan'da uzun geçmişi olan Kazak Yahudileri'nin nüfusu 12,000 ila 30,000 olup toplam nüfusun %1'inden azını oluşturur.
Bugün Tayland Yahudilerinin çoğu Rusya ve Sovyetler Birliği kökenli Aşkenazlar olsa da, cemaatin kökeni 17. yüzyılda bu topraklara gelen Bağdadi Yahudilere kadar dayanır. Bu cemaate 1970 ve 80'lerde İran'dan kaçan Parsim Yahudileri de katılmıştır.
Özbek Yahudileri iki ana cemaate bölünmüştür; bunlardan biri dindar ve gelenekçi olan Buhara Yahudileri diğeri ise daha yenilikçi olan Avrupa kökenli Aşkenaz Yahudileridir. Özbekistan'da 1989'da 94,900 Yahudi bulunmasına rağmen bu sayı 2007'de çoğu Taşkent'te olmak üzere 5000'den de az kalmıştır. Özbekistan'da 12 sinagog bulunmaktadır.
İstanbul Aşkenaz Sinagogu, Galata Kulesi'nin yakınlarında bulunan bir Ortodoks Yahudilik Aşkenaz sinagogudur. Avusturya-Macaristan'dan Osmanlı'ya yerleşen Aşkenaz Yahudileri tarafından 1900'de kurulmuştur. Modern Türkiye'deki toplam Yahudi popülasyonunun %4'ünü oluşturan Aşkenazların kurduğu üç sinagogtan ayakta kalan tek sinagogdur.
Güney Osetya Yahudilerinin tarihinin başlangıcı Gürcistan'ın diğer bölgelerindeki Yahudilerin tarihine benzemektedir. Güney Osetya'nın başkenti Tshinvali'de büyük ölçüde Yahudi nüfusu ve bu Yahudilerin kendilerine ait mahalleleri vardı.
Abhazya Yahudilerinin nüfusu, Aşkenaz, Gurjim ve diğer Yahudilerden oluşmaktaydı. Abhazya'nın 19.yy'ın ortasında Rus İmparatorluğu'na katılmasıyla bölgedeki Yahudi nüfusu arttı. 1992-1993 Gürcistan-Abhazya çatışması sebebiyle çoğu Yahudi bölgeyi terk etti veya çıkarıldı.
Ovadia Yosef İsrailli haham, siyasetçi. Bağdat'ta dünyaya gelen Yosef, 1924 yılında ailesiyle birlikte Kudüs'e göç etti. Burada yetişip dini eğitim alan Yosef, 1944 yılında haham oldu. 1947 yılında Kahire'ye yerleşen Yosef, burada Mısır baş hahamının yardımcısı olarak görev yaptı. 1950'de tekrar Kudüs'e dönen Yosef, bir süre dini yargıçlık vazifesinde bulundu. Yosef, 1973'te İsrail baş hahamı seçildi ve bu görevi 10 yıl boyunca sürdürdü. 1984'te Şas partisinin kurulmasına önderlik eden Yosef, ölene dek partinin dini lideri oldu. 2013 yılında Yosef, Kudüs'te öldü.
İzak Yosef, İsrail’in Sefarad Baş Haham’ı, Yeshivat Hazon Ovadya Talmud okulunun dekanı ve Yahudi dini kanunu (Halaha) üzerine yazılmış “Yalkut Yosef” adında popüler kitap seti yazarı. Haham Yosef önceki İsrail Baş Hahamı Ovadia Yosef’in oğludur ve Yahudi kanunu üzerindeki hükümlerini babasının yöntemlerini temel alarak yapmaktadır. Kitapları İsrail ve dünya çapındaki büyük bir kısım Sefaradi Yahudiler için esas sayılmaktadır. Kitapları birkaç ödül kazanmıştır.
