İçeriğe atla

David Harvey

David Harvey
Doğum31 Ekim 1935 (88 yaşında)
Gillingham, Kent, İngiltere
Milliyet Birleşik Krallık
Ödüllerİsveç Antropoloji ve Coğrafya Topluluğu Anders Retzius Altın Madalyası, Royal Geographical Society Patron Madalyası, Vautrin Lud International Prize in Geography
Kariyeri
DalıCoğrafya, Beşeri ve İktisadi Coğrafya, Sosyal Teori
Çalıştığı kurumlarBristol Üniversitesi, Johns Hopkins Üniversitesi, Oxford Üniversitesi, City University of New York
EtkilendikleriKarl Marx

David Harvey (d.1935, Gillingham, Kent, İngiltere), Graduate Center of the City University of New York'ta (CUNY) Coğrafya ve Antropoloji profesörüdür. Dünyanın önde gelen sosyal kuramcılarından olan Harvey, doktora derecesini coğrafya alanında 1961 yılında Cambridge Üniversitesi'den almıştır. Beşeri Bilimler alanında en çok atıf yapılan 20 yazar arasında yer almaktadır.[1] Dünyada en çok atıf yapılan coğrafyacı olmasının yanı sıra (Andrew Bodman'a göre, bakınız Transactions of the IBG, 1991, 1992) ve modern coğrafyanın akademik bir disiplin olarak gelişiminde önemli olan birçok kitap ve makalenin yazarıdır. Çalışmaları sosyal ve politik tartışmalara büyük katkıda bulunmuştur. Küresel kapitalizmin, özellikle de neoliberal biçiminin, eleştirisine sosyal sınıfın ve Marksist metotların ciddi metodolojik araçlar olarak geri getirilmesine yardımcı olması ile anılmaktadır.

Yaşamı

Harvey, lisans ve lisansüstü eğitimlerini Gillingham Grammar School for Boys ve St John's College, Cambridge okullarında almıştır. Harvey'in doktorası ile başlayan, erken dönem çalışmaları doğasında tarihseldir ve o dönemde Cambridge ve Birleşik Krallık'ta kullanılan bölgesel-tarihsel sorgulama geleneğinden etkilenmiştir. Tarihsel sorgulama sonraki çalışmalarında da hakimdir.

1960'ların ortalarında, sosyal bilimlerdeki eğilimleri takip ederek sayısal metotları uygulamış ve mekânsal bilim ile pozitivist teoriye katkıda bulunmuştur. Bilim felsefesinden türetilen prensiplerin coğrafya bilgisine uygulandığı Explanation in Geography (1969) (Coğrafyada Açıklama) isimli kitabı coğrafya metodolojisi ve felsefesinde bir temel taşıdır. Fakat kitabın basımından sonra Harvey yine sosyal adaletsizlik ve kapitalist sistemin doğası ile ilgili konularla ilgilenmeye başlamıştır. Açıklamasında öne sürdüğü argümanları benimsemekten vazgeçmiş fakat hala mutlak mekanın ve Kantçı sentetik a priori bilginin sonucu olarak gördüğü bölgesel-tarihsel geleneğin coğrafyasındaki ayrıcalıklılığın eleştirisini benimsemektedir.

Bristol Üniversitesinden Baltimore'daki Johns Hopkins Üniversitesi'ne geçtiğinde kendisini yeni ortaya çıkmış olan radikal ve Marksist coğrafyanın merkezine yerleştirmiştir. Adaletsizlik, ırkçılık ve sömürü Baltimore'da gözle görülür bir biçimdedir ve bu konular etrafındaki aktivizm 1970'lerin başında somut bir olgudur. Antipode dergisi Clark Üniversitesi'nde kurulmuş ve Harvey ilk katkı yapanlardan olmuştur. Harvey ve arkadaşlarının meslektaşlarının yaklaşımlarını eleştirdikleri 1971'deki Boston Amerikan Coğrafyacılar Birliği toplantıları bir dönüm noktası olmuştur. 1972'de getto oluşumuyla ilgili ünlü makalesinde, “devrimci teori”nin, “devrimci pratik vasıtasıyla meşru kılınan” teorinin, yaratılışını tartışmıştır.

Social Justice and the City (1973) (Sosyal Adalet ve Şehir), Harvey'in kentsel yoksulluk ve ilişkili sorunlara rağmen coğrafyanın objektif kalamayacağı düşüncesini açıkça ifade eder. Çalışmaya yaygın olarak atıfta bulunulmuş (50 atfın bile nadir görüldüğü bir disiplinde 2005 itibarıyla 1000'den fazla) ve çalışma kapitalizmin kendi yeniden üretimini garantiye almak için mekanı yok ettiğini tartışarak Marksist teoriye önemli katkılarda bulunmuştur.

Diyalektik materyalizm sonraki çalışmalarına, özellikle de teorik olarak karmaşık olan Limits to Capital'a (Sermayenin Sınırları) (1982), yol gösterici olmuştur. Sermayenin Sınırları kapitalizmin radikal coğrafi analizini daha da ileriye götürmüştür ve bunu kentsel süreçler ve kent yaşamına dair birçok kitap izlemiştir. Oxford Üniversitesi'nde profesör iken yazdığı The Condition of Postmodernity (Postmodernliğin Durumu) (1989) en çok satan hâline gelmiştir (Independent kitabı 1945'ten beri basılan en önemli elli edebiyat dışı eser arasında göstermiştir). Postmodernliğin Durumu, postmodern fikir ve argümanlara materyalist bir saldırıdır ve bunların aslında kapitalizmin kendi içerisindeki çelişkilerden ortaya çıktığını öne sürmektedir. Justice, Nature and the Geography of Difference (Adalet, Doğa ve Farklılıkların Coğrafyası) (1996) sosyal ve çevresel adalet üzerine odaklanmaktadır. Spaces of Hope (Umut Mekânları)(2000), ütopyacı bir temaya sahiptir ve alternatif bir dünyanın nasıl olabileceği konusunda kurgusal düşünceler içerir. İkinci İmparatorluk'u ve Paris Komününü çevreleyen olayları ele aldığı Paris, Capital of Modernity (Paris, Çağdaşlığın Sermayesi) tartışmasız en özen gösterilmiş tarihi-coğrafi çalışmasıdır. 2001'de başlayan Amerikan askeri saldırıları birçok eleştiriye yol açmıştır ve The New Imperialism (Yeni Emperyalizm) (2003) kitabında Harvey neo-muhafazakârların ilgiyi 'evdeki' kapitalizmin başarısızlıklarından Irak'taki savaşa çektiklerini dile getirmektedir. A Brief History of Neoliberalism (Noeliberalizmin Kısa Tarihi) (2005) adlı son eserinde 1970'lerin ortalarından beri neoliberal teori ve pratiklerin tarihsel incelemesini yapmaktadır. Bu çalışma neoliberalleşmiş küresel politik iktisadı, "mülksüzleştiren birikim (accumulation by dispossession)" vasıtasıyla sınıf ayrımının tekrar yaratılması sonucunda oluşan bir sistem olarak kavramsallaştırmaktadır.

Harvey Ocak 1990'da kızı Delfina'nın doğumunun ardından, 1993'te Oxford Üniversitesi'nden tekrar Johns Hopkins Üniversitesi'ne dönmüştür fakat zamanının çoğunu konuşmacı ve misafir olarak başka yerlerde, özellikle de ücretli akademi üyesi olduğu Londra Ekonomi Okulu'de, geçirmiştir. 2001 yılında, City University of New York Antropoloji Bölümü'ne geçmiştir. Akademik kariyerinin büyük bölümünü, kısa Fransa ve Şangay ziyaretleri dışında, Anglo-Amerika'da geçirmiştir. Neil Smith, Richard Walker, Erik Swyngedouw, Michael Johns, Maarten Hajer, Patrick Bond, Melissa Wright ve Greg Ruiters gibi birçok doktora öğrencisine danışmanlık yapmıştır. Harvey'in hayatı boyunca sürekli olarak yapageldiği iki şey vardır. Bunlardan ilki Marx'ın Kapital'i[2] üzerine verdiği ders, ikincisi ise öğrenci aktivizmi ile işçi hareketlerine verdiği sürekli destektir.

Harvey'nin kitapları Korece, İspanyolca, Japonca, İtalyanca, Arapça, Türkçe, Norveççe, Portekizce, Rusça, Almanca, Çince, Lehçe ve Romence gibi birçok dile çevrilmiştir. Aynı zaman da Harvey, Roskilde (Danimarka), Buenos Aires (Arjantin), Uppsala (İsveç), Ohio State Üniversitesi(ABD), Lund Üniversitesi(İsveç) ve University of Kent (Birleşik Krallık) üniversitelerinden fahri doktora unvanına sahiptir. Aldığı diğer ödüller arasında İsveç Antropoloji ve Coğrafya Topluluğu Anders Retzius Altın Madalyası, Royal Geographical Society Patron Madalyası ve Vautrin Lud International Prize in Geography (Fransa) bulunmaktadır. 2007 yılında American Academy of Arts and Sciences üyeliğine seçilmiştir.

Harvey, Türkiye'nin güneydoğu illerinde süregelen sokağa çıkma yasaklarının ve şiddetin bir an önce son bulmasını talep eden akademisyen ve araştırmacılardan oluşan bir inisiyatif olan Barış İçin Akademisyenler inisiyatifinin bildirisine imza atan 1128 akademisyen arasındadır.[3]

Kariyeri

  • Lisans (Hons) St Johns College, Cambridge, 1957
  • Doktora St Johns College, Cambridge, 1961.
  • Doktora Sonrası Araştırma, Uppsala Üniversitesi, İsveç 1960-1961
  • Öğretim Görevlisi, Geography, University of Bristol, Birleşik Krallık (1961-1969)
  • Doçent, Coğrafya ve Çevre Mühendisliği Bölümü, Johns Hopkins Üniversitesi, (1969-1973)
  • Profesör, Department of Geography and Environmental Engineering, Johns Hopkins Üniversitesi(1973-1987, and 1993-2001)
  • Halford Mackinder Professor of Geography, Oxford Üniversitesi(1987-1993)
  • Distinguished Professor, Antropoloji Bölümü, City University of New York (2001-present)

Kaynakça

  1. ^ Gill, J. (2009) Giddens trumps Marx but French thinkers triumph 26 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Times Higher Education, 26 March 2009.
  2. ^ Harvey, D. 2008 "Reading Marx's Capital" 2 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Marx'ın Kapitali'nin Birinci Cildi üzerine okumaların yapıldığı 13 videodan oluşan ders.
  3. ^ "1100’ün üzerinde akademisyenden barış çağrısı: Bu suça ortak olmayacağız". 29 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Diken. 11 Ocak 2016. Erişim tarihi: 23 Ocak 2016.

Eserleri

  • Explanation in Geography (1969)
  • Social Justice and the City (1973)
  • The Limits to Capital (1982)
  • The Urbanization of Capital (1985)
  • Consciousness and the Urban Experience (1985)
  • The Condition of Postmodernity (1989)
  • The Urban Experience (1989)
  • Teresa Hayter, David Harvey (eds.) (1994) The Factory and the City: The Story of the Cowley Automobile Workers in Oxford. Thomson Learning
  • Justice, Nature and the Geography of Difference (1996)
  • Megacities Lecture 4: Possible Urban Worlds, Twynstra Gudde Management Consultants, Amersfoort, The Netherlands, (2000)
  • Spaces of Hope (2000)
  • Spaces of Capital: Towards a Critical Geography (2001)
  • The New Imperialism (2003)
  • Paris, Capital of Modernity (2003)
  • A Brief History of Neoliberalism (2005)
  • Spaces of Global Capitalism: Towards a Theory of Uneven Geographical Development (2006)
  • The Limits to Capital New Edition (2006)
  • The Communist Manifesto- New Introduction Pluto Press (2008)
  • Cosmopolitanism and the Geographies of Freedom (2009)
  • Social Justice and the City: Revised Edition (2009)
  • Introduction to Marx's Capital (2009 Verso)
  • The Enigma of Capital (2010 Profile Books)

Türkçedeki Eserleri

  • Postmodernliğin Durumu, Metis Yayınları, 1997
  • Sosyal Adalet ve Şehir, Metis Yayınları, 2003
  • Umut Mekânları, Metis Yayınları, 2008
  • Paris, Modernitenin Başkenti, Sel Yayıncılık, Şubat 2012
  • Sermaye Muamması, Sel Yayıncılık, Nisan 2012
  • Sermayenin Mekanları, Sel Yayıncılık,Haziran 2012
  • Asi Şehirler, Metis Yayınları, 2013
  • On Yedi Çelişki ve Kapitalizmin Sonu, Sel Yayınları, 2014
  • Sermayenin Sınırları, Yazılama Yayınevi, 2015

Makaleleri, Dersleri ve Röportajları

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Karl Marx</span> Almanya doğumlu filozof (1818–1883)

Karl Marx, 19. yüzyılda yaşamış Alman filozof, politik ekonomist ve bilimsel sosyalizmin kurucusu. Bir müddet gazetecilik de yapan Marx, iktisadi ve beşerî konularda eleştirel fikirler ve tespitler ortaya koymuştur.

<i>Kapital</i> Karl Marxın bir eseri

Kapital, Kapitalist Üretimin Eleştirel Bir Tahlili, Das Kapital veya Kapital, 1867, 1885 ve 1894 yıllarında üç cilt olarak yayınlanan, Karl Marx tarafından yazılmış, politik ekonomi eleştirisi ve tarihsel materyalizm teorisinin kurucu metinlerinden biridir. Marx'ın yaşamı boyunca yaptığı çalışmaların ürünü olan bu metin, Adam Smith, Jean-Baptiste Say, David Ricardo ve John Stuart Mill gibi klasik politik iktisatçıların görüşlerini izleyerek, kendi ifadesiyle “modern toplumun ekonomik işleyiş yasasını ortaya koymak amacıyla” tarihsel materyalizm teorisini uygulayarak ortaya koymaya çalıştığı bir kapitalizm analizi ve eleştirisidir. Metnin ikinci ve üçüncü ciltleri, notlarını derleyen meslektaşı Friedrich Engels tarafından Marx'ın ölümünden sonra yayımlanmıştır. Kapital, sosyal bilimler alanında 1950'den önce yayımlanmış olan en çok atıf yapılmış kitaptır.

<span class="mw-page-title-main">San Francisco</span> Kaliforniya eyaletinde bölge

San Francisco, Amerika Birleşik Devletleri'nin Kaliforniya eyaletinin kuzeyindeki San Francisco Körfezi Bölgesi'nin en önemli kültürel, ticari ve finansal merkezi.

<span class="mw-page-title-main">Anarko-kapitalizm</span> ekonomik teori ve politik felsefe

Anarko kapitalizm özel mülkiyet hakkına, iktidar müdahalesinin reddine ve temel toplumsal etkileşim mekanizması olarak rekabete dayalı serbest piyasanın savunusuna dayanan siyasal düşüncedir. Anarko-kapitalizm, özel mülkiyeti şu şartlarda meşru görür: bir emek ürünü ise, ticaret etkinliğinin bir sonucu ise veya hediye olarak elde edilmiş ise. Ekole göre, anarko kapitalist toplumda; serbest piyasa işleyişini, toplumsal kurumları, yasa uygulamalarını, güvenliği ve altyapıyı, devlet yerine kâr amaçlı rekabete dayalı şirketlerin, yardım derneklerinin veya gönüllülüğe dayanan birliklerin düzenlemesi öngörülür.

Kapitalizm ya da diğer adlarıyla sermayecilik ve anamalcılık, üretim araçlarının özel mülkiyetine ve kâr amacıyla işletilmesine dayanan ekonomik sistemdir. Kapitalizmin tanımlayıcı özellikleri arasında sermaye birikimi, rekabetçi piyasalar, fiyat sistemleri, özel mülkiyet, mülkiyet haklarının tanınması, kişisel çıkar, ekonomik özgürlük, meritokrasi, iş ahlakı, tüketici egemenliği, ekonomik verimlilik, hükûmetin sınırlı rolü, kâr güdüsü, kredi ve borcu mümkün kılan finansal bir para ve yatırım altyapısı, girişimcilik, metalaşma, gönüllü değişim, ücretli emek, mal ve hizmet üretimi, inovasyon ve ekonomik büyümeye güçlü bir vurgu yer alır. Bir piyasa ekonomisinde kararlar ve yatırımlar, servet, mülk veya sermaye ya da üretim kapasitesini yönlendirme yeteneğine sahip kişiler tarafından belirlenir. Fiyatlar, mal ve hizmetlerin dağıtımı ise büyük ölçüde mal ve hizmet pazarlarındaki rekabet tarafından şekillendirilir.

Neoliberalizm veya neo-liberalizm, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra gerileme yaşayan serbest piyasa kapitalizmiyle ilişkilendirilen 19. yüzyıl fikirlerinin 20. yüzyılın sonlarında yeniden ortaya çıkması için kullanılan bir terimdir. Muhafazakar ve liberteryen örgütlerin, siyasi partilerin ve düşünce kuruluşlarının yükselişinde önemli bir faktör olan neoliberalizm, genellikle ekonomik liberalleşme politikalarıyla ilişkilendirilir. Bu politikalar arasında özelleştirme, düzenlemelerin kaldırılması, küreselleşme, serbest ticaret, para politikası, kemer sıkma politikaları ve devlet harcamalarının azaltılması gibi unsurlar yer alır. Bu politikalarla ekonomi ve toplumda özel sektörün rolünün artırılması amaçlanır. Neoliberal proje aynı zamanda kurumların tasarlanmasına odaklanmakta ve bir siyasi boyutu bulunmaktadır. Neoliberalizmin düşünce ve pratikte belirleyici özellikleri, büyük ölçüde akademik tartışmanın konusu olmuştur.

Toplumsal sınıf toplumlar veya kültürler içindeki bireyler veya gruplar arasında hiyerarşik farklılığı ifade etmektedir. Genellikle bireyler sınıf içinde ekonomik konumlarına ve katmanlaşma sistemi içinde benzer siyasi ve ekonomik ilgilerine göre gruplaşmaktadırlar.

Liberteryenizm, özgürlüğün ve özgürlüğün bileşenlerinin siyaset içerisinde en önemli değer olduğuna inanan bir siyaset felsefesidir. Liberteryen felsefeye göre insanlar özgür olduğunda herkes için daha güvenli, daha iyi ve daha adil bir dünya yaratılabilir. Liberteryenizmin bazı türleri ise negatif özgürlüğe daha çok odaklanır. Liberteryenler otonomi ve seçme özgürlüğünü maksimize etmeye çalışır; seçim özgürlüğü, gönüllü iş birliği ve bireysel karar önceliğini vurgular, bu doğrultuda da devletin minimize edilmesini savunur. Popüler anlamda, otoriterlik ile zıt anlamda kullanılır. Liberteryenler otorite ve devlet iktidarı konusunda aynı şüpheciliği paylaşıyorlar, ancak bazıları mevcut ekonomik ve politik sistemlere muhalefetlerinin kapsamı konusunda farklılaşıyor. Çeşitli liberteryen düşünce okulları, devletin ve özel iktidarın meşru işlevlerine ilişkin bir dizi görüş sunar ve genellikle zorlayıcı sosyal kurumların sınırlandırılmasını veya tasfiye edilmesini ister.

<span class="mw-page-title-main">Robert Fogel</span> ekonomist

Robert William Fogel Amerikalı ekonomist. 1993 yılında, Douglass North ile birlikte, Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazanmıştır. Tarih bilimde, kantitatif yöntemlerin kullanılması olan cliometrinin önde gelen savunucularından biri olarak tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Edmund Phelps</span> Amerikalı ekonomist

Edmund Strother Phelps, Jr., Amerikalı ekonomist. 2006 yılında Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazanmıştır. 1982'den beri Columbia Üniversitesi'nde profesör olan Phelps, ayrıca Columbia'da Kapitalizm ve Toplum Merkezi'nin direktörüdür.

<span class="mw-page-title-main">Alan Heeger</span>

Alan Jay Heeger Amerikalı fizikçi ve Nobel Kimya Ödülü sahibi.

Raya Dunayevskaya, Amerikalı bir filozoftur ve Marksist-Hümanizm'in kurucusudur. Bir süre Leon Troçki'nin sekreterliğini yapmıştır. Daha sonra ondan kopmuş ve "News and Letters Committees" adında yeni bir örgüt kurmuş ve ölümüne kadar bu örgüte başkanlık etmiştir.

Contemporary hit radio, şimdiki popüler müzikleri çalan,Brezilya, ABD, Birleşik Krallık, Kanada ve Avustralya'da yaygın olan bir radyo formatı.

Şehir hakkı ilk olarak Henri Lefebvre tarafından 1968 tarihli Le Droit à la ville kitabında önerilen fikir ve slogan. Lefebvre bu fikirleri "şehir yaşamına dönüşmüş ve yenilenmiş bir erişim [için] ... bir talep" diye özetler. David Harvey bu hakkı şöyle tarif eder:

Şehir hakkı şehir kaynaklarına bireysel olarak erişme özgürlüğünden çok fazlasıdır: şehri değiştirerek kendimizi değiştirme hakkıdır. Dahası, bireysel değil ortak bir haktır çünkü bu dönüşüm kaçınılmaz olarak şehirleşme süreçlerini yeniden şekillendirecek kolektif bir gücün uygulanmasına dayanır. Şehirlerimizi ve kendimizi yapma ve yeniden yapma özgürlüğü, iddia ediyorum, insan haklarımız içinde en kıymetli ve en ihmal edilmiş bir haktır.

<span class="mw-page-title-main">Marksist ekonomi</span>

Marksist iktisat veya Marksist iktisat okulu, politik iktisadi düşüncenin heterodoks bir okuludur. Temelleri Karl Marx'ın ekonomi politik eleştirisine kadar uzanmaktadır. Bununla birlikte, ekonomi politik eleştirmenlerinin aksine, Marksist iktisatçılar ekonomi kavramını ilk bakışta kabul etme eğilimindedir. Marksist ekonomi birkaç farklı teoriden oluşur ve bazen birbirlerine karşıt olan birden fazla düşünce okulunu içerir; birçok durumda Marksist analiz diğer ekonomik yaklaşımları tamamlamak veya desteklemek için kullanılır. Ekonomik olarak Marksist olmak için siyasi olarak Marksist olmak gerekmediğinden, iki sıfat eşanlamlı olmaktan ziyade kullanımda bir arada bulunur: Anlamsal bir alanı paylaşırken, aynı zamanda hem yananlamsal hem de düzanlamsal farklılıklara izin verir.

<span class="mw-page-title-main">Kojin Karatani</span> Japon filozof

Kōjin Karatani Japon filozof ve edebiyat eleştirmeni.

Ekonomik demokrasi, karar alma gücünü kurumsal yöneticilerden ve kurumsal hissedarlardan çalışanlara, müşterilere, tedarikçilere ve daha geniş halk kitlesini içeren bir kamu paydaşları grubuna kaydırmayı öneren sosyoekonomik bir felsefedir. Savunucuların çoğu, modern mülkiyet ilişkilerinin maliyetleri dışsalladığını, genel refahı özel kâra tabi kıldığını ve yönetimin ekonomik politika kararlarında demokratik yaklaşımı reddettiğini iddia ediyor. Bu ahlaki endişelere ek olarak, ekonomik demokrasi, kapitalizmin doğasında var olan efektif talep boşluğunu telafi edebileceği gibi pratik iddialarda bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Wendy Brown</span> Amerikalı siyasetbilimci

Wendy Brown, Amerikalı bir siyaset teorisyenidir. Berkeley'deki Kaliforniya Üniversitesi'nde Eleştirel Teori Kürsüsü'nde siyaset bilimi profesörüdür.

<span class="mw-page-title-main">Sosyoloji bibliyografyası</span>

Sosyoloji bibliyografyası listesi sosyoloji ve onun alt disiplinlerine ilişkin eserleri içerir. Eserlerin bir kısmı sosyoloji antolojisi; diğer bir kısmı da sosyoloji tarihi ya da kayda değer eserlerden seçilmiştir.

Marksist ekonomide ve önceki teorilerde, sermayenin ilk defa birikimi sorunu, sermayenin en baştaki kökeniyle ve dolayısıyla mülk sahibi olanlarla olmayanlar arasındaki toplumsal sınıf ayrımlarının ilk defa nasıl ortaya çıktığı ile ilgilenmektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.