İçeriğe atla

Darwin tilkisi

Darwin tilkisi
Korunma durumu

Tehlikede (IUCN 3.1)[1]
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Sınıf:Mammalia
Takım:Carnivora
Familya:Canidae
Oymak:Canini
Alt oymak:Cerdocyonina
Cins:Lycalopex
Tür: L. fulvipes
İkili adlandırma
Lycalopex fulvipes
(Martin, 1837)
Dağılımı
Sinonimler
Dusicyon fulvipes
Pseudalopex griseus fulvipes

Darwin tilkisi (Pseudalopex fulvipes), köpekgiller (Canidae) familyasının, Canini oymağına ait bir tür. 1831 yılında ünlü İngiliz doğabilimci Charles Darwin tarafından Şili sahilinde bulunan Chiloé Adası'nda keşfedildi. Uzun süre Arjantin dövüş tilkisinin (Pseudalopex griseus) ada formu olarak dikkate alındı. Ancak 1990[2] yılında Nahuelbuta Millî Parkı'nda küçük bir popülasyonun keşfiyle ve bunu takip eden genetik incelemelerin neticesinde, bir tür statüsüne hakkı olduğu açıklığa kavuştu.[3]

Keşif

1831 yılında HMS Beagle ile seyahati esnasında Charles Darwin Chiloé Adası'nda bir tilki yakalar. Darwin bu hayvanı, ender olan, ama adanın tipik bir canlısı ve daha önce tanımlaması yapılmamış bir tür olarak tanımlar. Önceleri Dusicyon fulvipes olarak tanımlanır ama yine de daha sonra, morfolojik açıdan belirgin şekilde kendini Arjantin dövüş tilkisinden ayıran temel özellikleri olmadığından, Arjantin dövüş tilkisi türü olarak düzene konur. Popülasyonunun, bu görüşü tasdik edercesine bir ada üzerinde görünmesi, onun Arjantin dövüş tilkisinin ada değişkesi olduğu sonucunu söz konusu kılar. 1960'larda Darwin tilkileri, 600 km kuzeyde Nahuelbuta Milli Parkı'nda, karasal Güney Amerika'da keşfedilince, alt tür statüsü tekrar sorgulanır. Mitokondri-DNA'nın genetik analizleri, Darwin tilkisinin kendi başına tür olduğunu ve Darwin'in nihayetinde haklı olduğu sonucunu, şüphelere yer bırakmayacak şekilde ortaya koyar.[]

Özellikleri

Darwin tilkisinin, yüz, kulak kenarları, baş ve bacaklarında tarçıni kızıllıkları olan koyu güvez çakırlı boz postu vardır. Gerdan ve karınaltı beyaz olur; bazen gırtlak çizgisi üzerinde aklık görülür. Diğer Pseudalopex türleri ile çiftleşmez ve bunlardan daha küçük daha koyu renktedir. Bacakları da yine bu anakara türlerinden daha kısadır. 2–4 kg ağırlığı ile tartıda 5–10 kg[3] gelen bir Arjantin dövüş tilkisinden (Pseudalopex griseus) belirgin biçimde küçüktür.

Chiloé Adası'nda erkek bir Darwin tilkisi

Dağılımı

Geç Pleistosen devirde Chiloé Adası bir kara köprüsü ile Güney Amerika Kıta'sına bağlıdır. Sık ormanlar, adayı ve Güney Amerika'nın güneyindeki sınır bölgesini kaplamaktadır. Burada Darwin tilksi daha çok erken zamanda, ortak bir ataları olan Arjantin dövüş tilkisinden (Pseudalopex griseus) ve And çakalından (Pseudalopex culpaeus) ayrılmış olarak yaşar. Yaklaşık 15.000 yıl önce, buz çağının buzul kütlelerinin erimesi sonucu deniz seviyesinin yükselmesiyle bu kara köprüsü denize gömülür.[4] Bu şekilde Darwin tilkisinin birbirinden ayrılmış iki popülasyonu oluşur; biri adada diğeri ise kıtada. Bugün halen daha orada bulunsalar da şüphesiz kıtada bulunan dağılım alanı, iklimsel sebeblerden ve insani faaliyetlerden dolayı küçülmüş olup, Nahuelbuta Millî Parkı çevresindeki küçük bir bölgede sınırlı kalmıştır.

Yaşam tarzı

Darwin tilkisi görünüşe göre, güney ılıman yağmur ormanlarında yaşayan tipik bir orman hayvanıdır.[5] Genellikle alacakaranlıkta ve gün doğumunda faal bir hayvandır.

Nüfus

Chiloé Adası'nda 250 kadar, anakarada ise 70'ten az birey olduğu tahmin edilir. IUCN listesinde, nesli tükenme tehdidinde olarak sınıflanmıştır. Millî Park çevresindeki ormanların tahrip edilmesiyle salgın hastalık taşıyan ve tilkilere saldıran köpekler, düşük popülasyonun temel sebepleridir.

Kaynakça

  • Ronald M. Nowak: Walker's Mammals of the World. Johns Hopkins University Press, 1999 ISBN 0-8018-5789-9
  • David Macdonald: Die große Enzyklopädie der Säugetiere. Deutsche Ausgabe: Könemann in der Tandem Verlag GmbH, 2004 ISBN 3-8331-1006-6

Diğer Kaynaklar

  1. ^ Jiménez, Jaime E.; Silva-Rodríguez, Eduardo; Farias, Ariel; Moreira-Arce, Dario; Cabello, Javier; Hidalgo-Hermoso, Ezequiel (4 Mart 2016). "IUCN Red List of Threatened Species: Lycalopex fulvipes". IUCN Red List of Threatened Species. 28 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2021.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  2. ^ Medel, R.G. et al. 1990. Discovery of a continental population of the rare Darwin Fox, Dusicyon fulvipes (Martin, 1839) in Chile. Biological Conservation 51:71-77
  3. ^ a b Yahnke, C.J. et al. 1996. Darwin's Fox: A Distinct Endangered Species in a Vanishing Habitat. Conservation Biology 10:366-375
  4. ^ Villagrán, C. 1988. Late Quaternary vegetation of Southern Isla Grande de Chiloë, Chile. Quaternary Research 29: 294–306
  5. ^ Jiménez, J.E., Lucherini, M. & Novaro, A.J. 2004. Pseudalopex fulvipes 16 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. In: IUCN 2004. 2004 IUCN Red List of Threatened Species.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Darwin tilkisi ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Wikispecies'te Darwin tilkisi ile ilgili detaylı taksonomi bilgileri bulunur.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Afrika yaban köpeği</span>

Afrika yaban köpeği, köpekgiller (Canidae) familyasından Afrika'da yaşayan vahşi bir köpek türü.

<span class="mw-page-title-main">Köpekgiller</span> etçil memeli familyası

Köpekgiller (Canidae), etçiller (Carnivora) takımına ait bir familya.

<span class="mw-page-title-main">Falkland tilkisi</span>

Falkland tilkisi, köpekgiller (Canidae) familyasından Falkland Adaları 'nda yaşamış ve nesli tükenmiş bir vahşi köpek türü. Ölçüsüz avlanmaları sonucu son Falkland tilkisi 1876'da vurulmuştur. Ondan sonra da tür bir daha görülmemiştir.

<span class="mw-page-title-main">And tilkisi</span>

And tilkisi, And çakalı, Ateş Toprakları tilkisi, Macellan tilkisi, Culpeo, Culpeo tilki veya Patagonya tilkisi olarak da bilinir, yeleli kurtdan sonra Güney Amerika'nın en büyük yaban köpeği türü.

<span class="mw-page-title-main">Tilki</span> memeli takımı

Tilki, Canidae (köpekgiller) ailesi içindeki yedi cinste sınıflanmış ve yaklaşık 24 tür canlının ortak adıdır. Buna karşılık, Batı dünyasında "tilki" denilmekle en çok ifade edilen canlı türü Vulpes vulpes, yani kızıl tilkidir. Köpekgiller ailesinin bir parçasıdır. Bu türün yaşam süresi 3-4 yıldır. Kızıl tilki, kum tilkisi, Karsak, Bengal tilkisi, Kutup tilkisi, Afgan tilkisi, Güney Afrika tilkisi ve Çöl tilkisi gibi türleri vardır. Hepçil canlılar olan tilkilerin hemen her kıtada bulunuyor olmaları, çoğu halkların popüler kültüründe ve folklorunda da yer almalarına yol açmıştır. Hızlı bir ısırık ile çoğunlukla kemiricilerden oluşan kurbanlarını öldürürler. Birçok ayrı küçük hayvanlar, bitkisel gıda ve leş ile beslenirler. Yuvalarını yerde kuran kuşlar, tavuksular, tavşanlar, böcekler, balıklar ile de beslenebilirler. Çok nadir olarak geyik ya da domuz yavrularını avlarlar ve çok zor zamanlarda amfibyum ve sürüngen türleri de yiyebilirler. Tilkilerin kümeslere girip tavuk çalmaları da meşhurdur. Bazı tilkiler karayollarını takip eder ve otomobillerin ezdiği hayvanların leşleri ile beslenirler. Masallarda kurnaz kişi olarak anlatılır.

<i>Vulpes</i>

Vulpes, köpekgiller (Canidae) familyasına dahil olan bir cinstir ve "asıl tilkiler" olarak da anılabilen köpekgilleri içerir.

<i>Yengeç yiyen tilki</i> Güney Amerikalı köpekgil

Yengeç yiyen tilki, Maikong veya Orman tilkisi olarak da bilinir, köpekgiller (Canidae) familyasına dahil Cerdocyon cinsinin günümüzdeki tek türü olup, Güney Amerika'ya özgü orta boylu bir tilkidir.

<span class="mw-page-title-main">Pseudalopex</span>

Pseudalopex, köpekgiller (Canidae) familyasına dahil olan bir cinstir. Pseudalopex adı, Yunanca'da "yalancı (pseud-) tilki (alopex)" anlamına geldiği ve Pseudalopex cinsine dahil olan türlerin hepsi Güney Amerika'ya özgü olduğu için, bu canlı grubundan "yalancı tilkiler" ya da "Güney Amerika tilkileri" olarak da bahsedilebilir. Ayrıca,

<span class="mw-page-title-main">Arjantin gri tilkisi</span> Tilki Türü

Arjantin gri tilkisi, Arjantin dövüş tilkisi ya da Patagonya tilkisi olarak da bilinir, köpekgiller (Canidae) familyasının bir türüdür. Güney Amerika'nın pampa düzlüklerinde, bazı çöllerinde ve alçak dağlarında ortaya çıkar. Birçok Güney Amerika köpekgilinin dahil olduğu Lycalopex cinsinin bir üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Vulpini</span>

Vulpini, köpekgiller (Canidae) familyasının bir oymağını nitelendiren terimdir.

<span class="mw-page-title-main">Peru çöl tilkisi</span> köpekgiller (Canidae) familyasının Canini oymağına ait bir tilki

Peru çöl tilkisi, Sekura tilkisi olarak da bilinir, köpekgiller (Canidae) familyasının Canini oymağına ait bir tilki türü.

<span class="mw-page-title-main">Pampa tilkisi</span> Tilki türü

Pampa tilkisi, köpekgiller (Canidae) familyasının Canini oymağına ait Güney Amerika'ya özgün bir tilki türü. Kendine özgün tür oluşturmayıp, And çakallarına dahil edilmesi ihtimal dahilindedir.

<span class="mw-page-title-main">Brezilya dövüş tilkisi</span>

Brezilya dövüş tilkisi, köpekgiller familyasının Lycalopex cinsine ait, Brezilya'ya özgü bir türdür.

<span class="mw-page-title-main">Güney Afrika tilkisi</span>

Güney Afrika tilkisi, Gümüş tilki ya da Kap tilkisi olarak da bilinir, köpekgiller (Canidae) familyasından Güney Afrika'da bulunan bir tilki türü.

<span class="mw-page-title-main">Canini</span>

Canini, köpekgiller (Canidae) familyasının bir oymağı.

<span class="mw-page-title-main">Kum tilkisi</span>

Kum tilkisi, Rüpell tilkisi olarak da bilinir, köpekgiller (Canidae) familyasından, Kuzey Afrika'nın ve orta doğu'nun kurak bölgelerinde yaşayan bir tilki türü.

<span class="mw-page-title-main">Çalı köpeği</span>

Çalı köpeği, köpekgiller (Canidae) familyasından, Panama'dan Paraguay'a kadar uzanan bir bölgede çalılık ve ormanlık alanlarda yaşayan ve çok nadir rastlanan bir tür.

<span class="mw-page-title-main">Çizgili çakal</span>

Çizgili çakal, köpekgiller (Canidae) familyasından sadece Afrika kıtasında bulunan bir çakal türü.

<span class="mw-page-title-main">Kısa kulaklı tilki</span>

Kısa kulaklı tilki, köpekgiller (Canidae) familyasının canini oymağına ait, Güney Amerika'da yaşayan bir köpekgil türü. Bugüne kadar çok az araştırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Cerdocyonina</span>

Cerdocyonina, köpekgillerin (Canidae) günümüze kadar gelen bir alt oymağıdır ve yalnızca Amerika'ya özgüdür. Genellikle görünüm ve davranış olarak "tilki benzeri" olarak tanımlanan cerdocyoninanlar, tilki cinsi Vulpes'ten çok Canis gibi kurt benzeri köpekgillerle daha yakın akrabadır. Üyeleri halk dilinde "Güney Amerika köpekleri" olarak bilinir ve 10 mevcut türü vardır. Eski kaynaklarda bazen "Güney Amerika tilkileri" olarak anılırlar, ancak zorro terimi, mammaloglar tarafından Vulpini oymağının gerçek tilkileriyle karıştırılmaması için önerilmiştir.