İçeriğe atla

Darwin Adası

Darwin Adası
Isla Darwin
Harita
Coğrafya
Koordinatlar1.678°N 92.003°W
TakımadasıGalápagos Adaları
Siyasi
Adadaki ülke(ler)

Darwin Adası (İspanyolca: Isla Darwin), yalnızca bir kilometrekarelik alanıyla Galapagos Adaları'nın en küçükleri arasındadır. İngiliz bilim insanı Charles Darwin'in onuruna adlandırılmıştır. Hiçbir kuru iniş alanı olmayan Darwin Adası'nın başlıca cazibe merkezleri, zengin biyoçeşitlilik barındıran Büyük Okyanus'ta bulunur. Ada haritalarda işaretlenmiş ve başlangıçta Admiralty haritalarında Culpepper Adası adı verilmiş olmasına rağmen, Darwin Adası'na ilk iniş 1964 yılına kadar helikopterle değildi.[1]

Darwin Adası ve Kurt Adası tarafından oluşturulan küçük müstakil gruba bazen Darwin ve Kurt veya Darwin-Wolf ya da daha önceki ismi olan Culpepper ve Wenman denir.

Jeoloji

Darwin Adası, deniz seviyesinden 165 metre (541 ft) yüksekliğe ulaşan sönmüş bir yanardağın kalıntılarıdır. Ana Galapagos Adası grubunun kuzey-batısında, Galápagos Platformu'ndan Nazca ve Cocos tektonik plakalarını ayıran bir okyanus ortası sırtı olan Galapagos Yayılma Merkezi'ne uzanan Wolf-Darwin Lineament üzerinde yer almaktadır. Darwin Adası'nın oluşumu, ana Galapagos Adaları'nın oluşumundan farklıdır. Halihazırda çizgi oluşumu hakkında iki teori vardır: birincisi, ana Galapagos Adaları'nı oluşturan manto tüyünden yükselen magmanın Galapagos Yayılma Merkezine doğru kanalize edilmesidir; alternatif olarak, okyanus litosferindeki stresin neden olduğu magmada bir transform fayı nedeniyle ayrı bir artış olmuştur.[2]

Darwin Adası, Wolf Darwin Lineament'in yüzeyin üzerine ulaşan iki zirvesinden en kuzeyde olanıdır. Diğeri, Kurt Adası, yaklaşık 40 kilometre (25 mi) uzakta, ancak başka yüzey altı zirveleri de var. Adayı oluşturan volkanın soyu tükenmiştir ve son patlamanın yaklaşık 400.000 yıl önce olduğuna inanılır,[3] bu da onu Wolf'tan daha genç yapar. Darwin'in etrafındaki lav akıntıları, görünüşe göre genç yaştan dolayı homojendir ve Galapagos Yayılma Merkezi'ninkine benzer bir kimyasal bileşime sahiptirler.[4]

Darwin'in tarihinde en az iki patlama dönemi yaşadığına ve plajiyoklaz ultrafirik bazalt ile ayrılmış iki tüf tabakası oluşturduğuna inanılıyor. Darwin Adası'nın bir zamanlar çok daha büyük bir yapının kalıntıları olduğunu gösteren kanıtlar da var.[4] Patlama aşamasından beri bu aşınmış olurdu.

Bir zamanlar bu daha büyük yapının parçası olan doğal bir kaya kemeri olan Darwin Kemeri, ana Darwin Adası'ndan bir kilometreden daha az bir mesafede bulunuyordu ve 2021 Mayıs ayındaki çöküşüne kadar adanın birkaç ziyaretçisi tarafından iyi bilinen bir yön bulma işareti idi.[5]

Yaban hayatı

Darwin Adası kara ziyaretlerine açık değildir. Sonuç olarak, sadece tüplü dalış için gelen ziyaretçiler, ana adadan uzaklık nedeniyle burada bile sadece sınırlı sayıda liveaboard gemisi burada seyrediyor. Darwin Adası'ndaki deniz yaşamı, büyük balık sürüleriyle çeşitlilik gösterir. Adanın suları balina köpekbalıklarının yanı sıra haziran-kasım ayları arasında çekiç başlı, Galapagos köpekbalığı, ipeksi ve siyah uçlu köpekbalıklarını da çeker. Ayrıca yeşil kaplumbağalar, manta vatozları ve yunuslar bulunabilir.[6]

Ada ayrıca fregat kuşları, kırmızı ayaklı sümsük kuşları ve vampir ispinozları da dahil olmak üzere büyük bir kuş popülasyonunu desteklemektedir.

Kaynakça

  1. ^ Ecuador & the Galápagos Islands, by Danny Palmerlee, Michael Grosberg, Carolyn McCarthy. 1-74104-295-X
  2. ^ Blair et al., Plume Ridge Interaction
  3. ^ "Cornell University". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2021. 
  4. ^ a b Role of Plume-Ridge Interaction in Magma Genesis III: Darwin Island
  5. ^ "Galapagos Islands: Erosion fells Darwin's Arch". BBC News. 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2021. 
  6. ^ "Galápagos National Park Interactive Map". 16 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2009. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ada</span> çevresi bütünüyle sularla çevrili kara parçası

Ada, çevresi bütünüyle sularla çevrili kara parçasına verilen addır. Yeryüzündeki adaların bütünü on milyon kilometrekarelik bir yer kaplar. Adalar, tek tek olabileceği gibi, gruplar halinde de olabilir. Bu şekildeki adalara “takımada” adı verilir. Yarımada ise suyla çevrili, ancak bir tarafından ana kara parçasına bağlı bulunan coğrafi şekildir. Yer bilimi açısından adalar, kıtasal adalar ve okyanus adaları olmak üzere temelde ikiye ayrılır. Yüzen adalar ise yeni bir yer bilimi konusudur.

<span class="mw-page-title-main">Yanardağ</span> Magmanın yer içinden yüzeye çıktığı veya geçmişte çıkmış olduğu, genellikle koni biçiminde, tepesinde bir püskürme ağzı bulunan dağ

Yanardağ ya da volkanik dağ, magmanın yeryüzünden dışarı püskürerek çıktığı coğrafi yer şekilleridir. Güneş Sistemi'nde bulunan kayalık gezegen ve uydularda birçok yanardağ olmasına rağmen, bu olgu, en azından Dünya'da, genellikle tektonik plaka sınırlarında görülür. Ne var ki, sıcak nokta yanardağlarında önemli istisnalar vardır. Yanardağların araştırıldığı bilim dalına volkanoloji denir.

<span class="mw-page-title-main">Galápagos Adaları</span>

Galapagos Adaları, Colón Takımadaları olarak da bilinir, Büyük Okyanusun doğusunda Ekvador'a bağlı takımadalar. Uzak ve izole bir konumda olan adalar, Güney Amerika kıtasının yaklaşık 1000 km batısında yer alır. Galapagos takımadaları toplam 50.000 km² yüzölçüme sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Amerikan Samoası</span> Okyanusyada yer alan A.B.D. denizaşırı bölgesi

Amerikan Samoası, Güney Pasifik Okyanusu kesiminde konuşlanmış bir ada ülkesidir. En büyük ve gelişmiş adası Tutuila adasıdır. Amerikan Samoası, Amerikalıların bu bölgeyi ve halkını dünyaya açmak için Mikronezya, Filipinler, Guam, Marshall adalarıyla birlikte yayılmacılıkta kullandığını söyleyebiliriz. Amerika Birleşik Devletleri'ne ait bir bölgedir.

<span class="mw-page-title-main">Paskalya Adası</span> Büyük Okyanusta Şiliye bağlı bir bölge

Paskalya Adası, Büyük Okyanus'un güney doğusunda Şili'ye bağlı bir ada.

<span class="mw-page-title-main">Bering Denizi</span> deniz

Bering veya İmarpik Denizi, Kuzey Büyük Okyanus'undan, Alaska Yarımadası ve Aleut Adaları'nın ayırdığı büyük su kütlesi. İki milyon km² yüzölçümüne sahiptir. Doğusunda ve kuzeydoğusunda Alaska, batısında Sibirya ve Kamçatka Yarımadası, güneyinde Alaska Yarımadası ve Aleut Adaları ile çevrilidir. Kuzeyindeki Bering Boğazı vasıtasıyla, Arktik Okyanusu'ndaki Çukçi Denizi'nden ayrılır. İsmini, kâşifi Danimarkalı seyrüseferci Vitus Bering'den almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kaldera</span>

Kaldera, volkanik patlama sonucu toprağın çökmesiyle oluşmuş volkanik yer şekli. Bazen volkanik kraterlerle karıştırılmaktadır. Kelime, İspanyolcada ‘caldera’ ve Latincede ‘calderia’ denilen 'pişirilmiş çömlek' anlamına gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Bazalt</span>

Bazalt, volkanik kaya kütlelerinden biri. Siyah renkte ve kesif yığınlar halindedir. Doğada kütle, damar ve akıntı halinde bulunur. Başlıca özelliklerinden birisi, altıgen prizmalar biçiminde, büyük sütunlar meydana getirmesidir. Bu sütunlar, mağma akıntılarının soğuyup büzülmesinden ileri gelmiştir. Sert ve dayanıklı bir taş olduğundan kaldırım, yapı taş, demiryolu, köprü malzemesi olarak kullanılır. Yeryüzünde çok bol olan bazalt, bazı memleketlerde, binlerce kilometrekarelik yerleri örter. Birleşik Krallık'ın kuzeyi, İrlanda, Almanya ve Amerika Birleşik Devletleri'nde büyük Hindistan'da Dekkan bölgesindeki bazalt yığınları 300.000 kilometrekarelik geniş bir bölgeyi kaplar.

<span class="mw-page-title-main">Stratovolkan</span> lav, tüf ve kül tabakasından oluşmuş, yüksek, konik biçimli bir volkan

Stratovolkan, pek çok sertleşmiş lav, tüf ve kül tabakasından oluşmuş, yüksek, konik biçimli bir volkandır. Bu volkanlar dik yamaçlarıyla ve periyodik patlamalarıyla tanınırlar. Bunlardan fışkıran lavın akışkanlığı azdır ve çok uzağa yayılmadan önce soğur ve sertleşir. Magmaları asidik ya da yüksek-orta düzeyde silika içeriklidir. Buna karşın bazik içerikli magmanın akışkanlığı yüksektir ve Hawaii'deki kalkan biçimli Mauna Loa dağı gibi yayvan dağları oluşturur. Pek çok stratovolkanın yüksekliği 2500 metreden fazladır. Türkiye'den Ağrı Dağı ve Nemrut Dağı birer stratovolkan tipindeki volkanlardır.

<span class="mw-page-title-main">İtalya'da volkanizma</span>

İtalya, volkanik hareketlerin sıklıkla görüldüğü, Avrupa kıtası üzerindeki tek yanardağa sahip ülkedir. İtalya’daki volkanik hareketlerin temel nedeni, Avrasya Plakası ve Afrika Plakasının birbirine çarptığı bölgede bulunmasıdır. İtalya’daki yanardağlardan fışkıran lav, bir plakanın diğerinin altına girerek eriyen kayaçların püskürtülmesi sonucu oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Pasifik Adaları</span> Pasifik Okyanusu adalarından oluşan coğrafi bölge

Pasifik Adaları, Pasifik Okyanusu'ndaki adalardır. Üç büyük adalar grubu Polinezya, Mikronezya ve Melanezya'dır.

<span class="mw-page-title-main">Darwin ispinozları</span> tanagerler familyasından kuşlar

Darwin ispinozları veya Galapagos ispinozları (Geospizinae), 14 veya 15 türden oluşan bir ötücü kuşlar grubu. Darwin ispinozlarının hangi kuş ailesine ait oldukları tam olarak açıklık kazanmamış olsa da gerçek İspinozgiller (Fringillidae) ile akraba olmadıkları bilinmektedir. Örnekleri ilk olarak Charles Darwin tarafından, onun HMS Beagle gemisi ile yaptığı ikinci yolculuğu sırasında Galapagos adalarında toplanmıştır. Darwin ispinozları türlerinden on üçü Galapagos adalarında bulunurken bir tanesi de Cocos Adası'nda bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Volkan kemeri</span>

Volkan kemeri. Stratovolkan, aynı zamanda kompozit volkan olarak da bilinir, uzun boylu konik volkan birçok lav, tefra, pamis ve volkanik kül katmanları tarafından sertleşerek inşa edilmiştir. Kalkan volkanların aksine strato volkanlar ve dik profilleri ve periyodik patlamalı püskürmeler ile karakterize edilirler. Bazı çökmüş kraterler ile kalderalarda bu şekilde adlandırılır. Genellikle stratovolkanlar yüksek viskoziteden dolayı uzağa yayılmadan önce soğur ve katılaşırlar. Bu lav oluşturan magma daha az bir miktarda viskoz mafic magma ile yüksek-orta derecede silika içermektedir. Geniş felsik, lav akıntıları nadirdir,15 km (9,3 mi) kadardır. Stratovolkanlar erüptif malzemelerin sıralı dökülmeleri itibaren inşa edilen kendi kompozit yapısı nedeniyle bazen “kompozit volkan” da denir. Onlar daha az yaygın olan kalkan volkanların aksine volkan tipleri arasında en yaygın olanlardandır. İki önemli Stratovolkan olan Krakatoa en iyi bilineni ve Vezüv 1883'teki patlama Pompei ve Herculaneum kasabalarnı önemli oranda tahrip etti. Aynı zamanda bu patlama binlerce kişinin ölümüne sebep olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Okyanus ortası sırtı</span>

Okyanus ortası sırtı; levha tektoniği tarafından oluşturulan omurgası boyunca uzanan tipik bir vadi olarak bilinen ve çeşitli sıra dağları içeren su altı dağ sistemi için kullanılan genel bir terimdir. Bu tip okyanussal sırtlar deniz tabanı yayılmasına neden olan okyanussal yayılma merkezi olarak bilinen bir karakteristiktir. Okyanussal kabuk, lav olarak yükselme, soğutma üzerine yeni bir kabuk oluşturma, okyanus kabuğundaki lineer bir zayıflıkta magma olarak mantoda yükselmesine neden olan konveksiyonel akımlardan dolayı deniz tabanı yükselmesi ile oluşur. Bu okyanus ortası sırtı sonuç olarak farklı iki tektonik plakayı birbirinden ayırır.

<span class="mw-page-title-main">Galapagos kara iguanası</span>

Galapagos kara iguanası (Conolophus subcristatus), Iguanidae familyasına ait, pullu bir sürüngen türü. Conolophus cinsine mensup üç türden biridir. Öncelikle Fernandina, Isabela, Santa Cruz, North Seymour, Baltra ve South Plaza adaları olmak üzere Galapagos Adalarına özgü endemik canlılardır.

<span class="mw-page-title-main">Uzaklaşan levha sınırı</span>

Uzaklaşan levha sınırı, levha tektoniğinde farklı sınır ya da farklı plaka sınırları birbirinden uzaklaşmakta olan iki tektonik plaka arasında var olan doğrusal bir alandır. Okyanus tabanlarında okyanus ortası sırtı, karaların iç kısımlarında Büyük Rift Vadisi gibi kıta içi rift kuşakları oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">La Palma</span>

La Palma aynı zamanda San Miguel de La Palma 706 km2lik bir alana sahiptir. Kanarya Adaları'nın en büyük beşinci adasıdır. Toplam nüfusu 86,000'dir.

<span class="mw-page-title-main">Caroline Adası</span>

Caroline Adası ya da diğer adıyla Milenyum Adası, Pasifik Okyanusu'nun orta kesiminde yer alan Kiribati ülkesindeki güney Line Adaları'nı oluşturan ıssız mercan atollerinin en doğusundadır.

<i>Camarhynchus parvulus</i> kuş türü

Camarhynchus parvulus, Thraupidae'nin Darwin ispinozları grubundaki bir kuş türüdür. Üst sırtı kıvrımlı, kavrayıcı bir gagaya sahiptir. Doğal yaşam alanları, subtropikal veya tropikal kuru ormanlar ve subtropikal veya tropikal kuru çalılıklardır. Üreme mevsimi boyunca, Geospiza fuliginosa ile büyük gruplar oluşturdukları bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Pinta Adası</span>

Pinta Adası, ya da (Abingdon Adası), Güney Amerika'nın batısında, Ekvador'a bağlı Galápagos Adaları'ndan volkanik bir adadır. Adanın alanı 60 km2 (23 sq mi), en yüksek noktası ise 650 metre (2.130 ft) yüksekliğindedir.