İçeriğe atla

Daron Acemoğlu

Nobel Ekonomi Ödülü sahibi Daron Acemoğlu
Doğum3 Eylül 1967 (57 yaşında)
Kadıköy, İstanbul, Türkiye[1]
VatandaşlıkTürkiye,
Amerika Birleşik Devletleri
Mezun olduğu okul(lar)Londra Ekonomi Okulu
York Üniversitesi
EvlilikAsuman Özdağlar
ÖdüllerJohn Bates Clark Madalyası (2005)
John von Neumann Ödülü (2007)
Erwin Plein Nemmers Ekonomi Ödülü (2012)
Nobel Ekonomi Ödülü (2024)
Resmî sitehttps://mitsloan.mit.edu/faculty/directory/daron-acemoglu
Kariyeri
DalıEkonomi
Çalıştığı kurumlarMassachusetts Teknoloji Enstitüsü
Londra Ekonomi Okulu
Daron Acemoglu ve James Robinson'ın Why Nations Fail: Origins of Power, Poverty and Prosperity (Ulusların Düşüşü: Güç, Refah ve Yoksulluğun Kökenleri) eseri

Kamer Daron Acemoğlu (d. 3 Eylül 1967, İstanbul), Türk-Amerikalı ekonomisttir.[2]

Kurumların nasıl oluştuğu ve refahı nasıl etkilediği konusundaki çalışmalarından dolayı 2024 yılında Simon Johnson ve James Robinson ile birlikte Nobel Ekonomi Ödülüne layık görülmüştür. Orhan Pamuk ve Aziz Sancar'dan sonra Nobel Ödülü kazanan üçüncü Türk, Nobel Ekonomi Ödülü kazanan ilk Türktür.

Siyasal ekonomi, ekonomik kalkınma, gelir ve ücret dengesi eşitsizliği, ekonomik büyüme, çalışma ekonomisi, iktisat teorisi ve beşeri sermaye ve eğitim alanlarında çalışmaları bulunur. 1993 yılından beri ABD merkezli Massachusetts Teknoloji Enstitüsünde (MIT) profesör olarak ders vermektedir.

Siyaset bilimci James A. Robinson'la birlikte yazdığı Diktatörlük ve Demokrasinin Ekonomik Kökenleri (2006) ve Ulusların Düşüşü: Güç, Refah ve Yoksulluğun Kökenleri (2012) adlı eserleri çok sayıda ödüle değer görülmüştür. 2021 yılı itibarıyla IDEAS/RePEc araştırma veri tabanına göre dünyadaki en çok alıntı yapılan ilk 10 ekonomist arasında gösterilmektedir.[3]

Yaşamı

1967 yılında İstanbul'da doğdu. Ermeni kökenlidir.[4][5][6] Babası hukukçu Kevork Acemoğlu; annesi şair ve edebiyatçı İrma Acemoğlu'dur. İlköğrenimini İstanbul Kadıköy'deki Aramyan Uncuyan Ermeni İlkokulunda[7] tamamladıktan sonra 1986'da Galatasaray Lisesinden mezun oldu.

Lisans derecesini İngiltere'nin York Üniversitesi'nde Matematiksel Ekonomi ve Ekonometri Bölümü'nde (1989) tamamladı; yüksek lisans (1990) ve doktora (1992) derecelerini Londra Ekonomi Okulundan aldı.[2] 1992-1993 yılları arasında Londra Ekonomi Okulu'nda ders verdi. 1993'ten itibaren akademik kariyerine ABD'de Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde (MIT) devam etmektedir. 2000 yılında ekonomi profesörü ve 2019 yılında da, üniversitede bir öğretim üyesine verilebilecek en yüksek unvan olan enstitü profesörü ünvanını almıştır.

MIT'deki akademik kariyerinin ilk yıllarında, The Economic Journal'da yayınlanan “Consumer Confidence and Rational Expectations: Are Agents' Beliefs Consistent With the Theory?" (Tüketicinin Kendine güveni ve Rasyonel Beklentiler: Faillerin İnançları Teori ile Tutarlı mıdır?) başlıklı makalesi "1996 yılının en iyi makalesi" ödülüne değer görüldü. 2005 yılında ekonomi bilimine en büyük katkıyı yapan 40 yaş altındaki bir bilim insanına her iki yılda bir verilen John Bates Clark madalyasına layık görüldü. Siyaset bilimci James A. Robinson’la birlikte yazdığı Economic Origins of Dictatorship and Democracy (Diktatörlük ve Demokrasinin Ekonomik Kökenleri) 2006 yılında yayımlandı. Kurumların ekonomik gelişim ve siyasal ekonomideki yeri üzerine çalışmaları, Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) tarafından 2006 yılında Bilim Ödülü'ne layık görüldü.

Acemoğlu ve Robinson'un 2012 yılında yayımlanan Why Nations Fail: Origins of Power, Poverty and Prosperity (Ulusların Düşüşü: Güç, Refah ve Yoksulluğun Kökenleri) adlı kitabı New York Times gazetesinin çok satan kitaplar listesine de girdi. Acemoğlu ve Robinson bu kitapta, uluslararasındaki refah farklarının ana nedeninin coğrafi, tarihi ya da kültürel faktörler olmadığını; farklılığın temel nedeninin ulusların sahip olduğu ekonomik ve siyasi kurumların niteliğinde yattığını öne sürmüştür.[8]

Klasik büyüme ve kalkınma teori ve modellerine farklı bir perspektifle yaklaşımı nedeniyle Sosyal Bilimler dalında 2013 yılı T.C. Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü'nün, Acemoğlu'na verilmesi uygun görüldü.[9] Acemoğlu'na ödülü, 24 Aralık 2013 tarihinde gerçekleşen törende Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından verilmiştir.[10]

Utrecht, Bilkent, Bath, Boğaziçi ve Atina üniversiteleri ile Paris'teki École Normale Supérieure tarafından fahri doktor unvanıyla ödüllendirilen.[7] Acemoğlu'na 2019 yılında MIT tarafından "Enstitü Profesörü',[11] 2021 yılında İngiliz Akademisi tarafından Onur Üyesi unvanı verilmiştir.[12]

2024 Nobel Ekonomi Ödülü, kurumların oluşumu ve refaha etkilerine ilişkin çalışmalarından dolayı Simon Johnson, James Robinson ile birlikte Acemoğlu'na layık görülmüştür.[13] Acemoğlu, Nobel Ekonomi Ödülü kazanan ilk Türk ve Orhan Pamuk ve Aziz Sancar'dan sonra Nobel Ödülü kazanan üçüncü Türk olmuştur.

Acemoğlu, Review of Economics and Statistics ve Journal of Economic Growth dergilerinin yardımcı editörlüğünü yürütmektedir. Bilim Akademisi üyesidir.[14]

Acemoğlu, oyun ve optimizasyon teorisi üzerine yaptığı araştırmalarıyla tanınan ve Aralık 2017'den beri MIT'nin Elektrik Mühendisliği ve Bilgisayar Bilimleri Bölümü Başkanlığı'nı yapan[15][16] Prof. Asuman Özdağlar ile evlidir ve çiftin Arda ve Aras adlarında iki erkek çocuğu vardır.

Eleştiriler

Daron Acemoğlu 2008 küresel finansal krizi ertesinde yayınlanan bir makalesinde, krizin iktisatçıların daha önce kabul etmiş olduğu belli başlı varsayımları sorgulaması için bir fırsat olduğunu öne sürmüş ve bu varsayımları veri alan iktisatçılar arasına kendisini de dahil etmiştir.[17] Robinson ve Verdier ile birlikte yazdığı "Hepimiz Daha Çok İskandinavlar Gibi Olamaz mıyız?" kapsamlı bir sosyal güvenlik ağına, refah devletine ve daha sınırlı eşitsizliğe dayalı toplumlar." "Bütün ülkeler daha geniş bir güvenlik ağı ve daha eşitlikçi bir yapıyla 'İskandinavyalılar' gibi olmak isteyebilir" sonucuna vardılar, ancak ABD "acımasız [kapitalizm] lideri" olmaktan çıkarsa, ekonomik büyüme tüm dünya küçülürdü. The New York Times için 2015 yılında yazdığı bir yazıda ABD'nin İskandinav modelini benimsemesine karşı çıktı. Tekrar savundu: "ABD vergilendirmeyi Danimarka seviyelerine yükseltirse, büyüme ve refah için olumsuz sonuçlarla birlikte girişimciliğin ödüllerini azaltacaktır." İskandinavya'nın yoksulluğu azaltma, vatandaşları için eşit koşullar yaratma ve daha yüksek sosyal hareketlilik deneyimine övgüde bulundu. Bu, ampirik olarak ABD'nin ekonomik büyümesinin acımasız ve sevimli politikalardaki ayrışmadan önce geldiğini ve gelişmiş ülkeler için eşitsizlik ile yenilik arasında bir ilişki olmadığını savunan Lane Kenworthy tarafından eleştirildi.

Ödüller

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2023. 
  2. ^ a b "CURRICULUM VITAE DARON ACEMOGLU" (İngilizce). economics.mit.edu. 29 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2012. 
  3. ^ "Economist Rankings, Number of Citations | IDEAS/RePEc". ideas.repec.org. 24 Kasım 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021. 
  4. ^ "İlk Ermeni kökenli Türk büyükelçi Paris'e". Hürriyet. 30 Mart 2011. 19 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2012. 
  5. ^ Kömürcüler, Güneş (24 Haziran 2013). "'Turkish economy at high risk, but not due to Gezi protests,' MIT economist says". Hürriyet Daily News. 16 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2015. ...Acemoğlu, a Turkish-American economist of Armenian descent... 
  6. ^ "Armenian Declines Davutoglu Appointment". Asbarez. 30 Mart 2011. 20 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2015. 
  7. ^ a b "Acemoğlu, K(amer) Daron - VKV". ansiklopedi.vkv.org.tr. 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021. 
  8. ^ "Ulusların Düşüşü: Güç, Zenginlik ve Yoksulluğun Kökenleri". Mülkiye Dergisi, 41(2), 2017. 23 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ "Kültür ve Sanat Büyük Ödülleri". T.C. Cumhurbaşkanlığı. 28 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2014. 
  10. ^ "Ekonomi Nobel'i alan Daron Acemoğlu'nun özel hikayesi". bloomberght.com. 
  11. ^ "MIT Profesörü Acemoğlu'na 'en yüksek öğretim üyeliği' unvanı: Çok onur duydum". tr.sputniknews.com. 10 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021. 
  12. ^ "Daron Acemoğlu ve Şevket Pamuk'a 'British Academy Corresponding Fellow' unvanı". T24. 26 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021. 
  13. ^ "Daron Acemoğlu'na Ekonomi Nobeli". Bloomberght.com. 
  14. ^ "Asli Üyeler". Bilim Akademisi. 17 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2020. 
  15. ^ "Profesör Asuman Özdağlar MIT'te bölüm başkanı oldu". www.cumhuriyet.com.tr. 12 Kasım 2017. 25 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2024. 
  16. ^ "Asuman Ozdaglar". IDSS (İngilizce). 20 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2024. 
  17. ^ Acemoglu, Daron (Ocak 2009). "THE CRISIS OF 2008: LESSONS FOR AND FROM ECONOMICS". Critical Review (İngilizce). 21 (2-3): 185-194. doi:10.1080/08913810902933788. ISSN 0891-3811. 
  18. ^ "Koç Üniversitesi Rahmi M. Koç Biilim Madalyası Prof. Dr. Daron Acemoğlu'nun Oldu". Koç Üniversitsi Anadolu Bursiyerleri Programı Bülteni. 29 Kasım 2018. 4 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2024. 
  19. ^ "Nobel Ekonomi Ödülü Daron Acemoğlu'na". ntv.com. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Robert J. Aumann</span> Matematiksel Ekonomist

Israel Robert John Aumann, 2005 yılı Nobel Ekonomi Ödülü sahibi İsrailli matematikçi ve ekonomisttir.

<span class="mw-page-title-main">Şevket Pamuk</span> Türk iktisat tarihçisi

Osman Şevket Pamuk Türk iktisat tarihçisi.

<span class="mw-page-title-main">Maurice Allais</span> Fransız ekonomist (1911 – 2010)

Maurice Allais, Fransız bilim insanı. İktisat ve fizik alanında çalışmaları ile tanınır. 1988 yılında iktisat alanında Nobel Ödülü'ne layık görüldü.

<span class="mw-page-title-main">Robert Solow</span> Amerikalı ekonomist (1924 – 2023)

Robert Solow, özellikle ekonomik büyüme üzerine yaptığı çalışmalarıyla bilinen A.B.D'li ekonomist. 1961 yılında John Bates Clark Ödülü'nü, 1987 yılında da Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nobel Ekonomi Ödülü sahipleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Nobel Ekonomi Ödülü sahipleri, resmi adıyla Alfred Nobel'in Anısına Ekonomik Bilimlerde Sveriges Riksbank Ödülü, ekonomi alanında her yıl İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından takdim edilir. Nobel Ekonomi Ödülü; Alfred Nobel'in 1895 tarihli vasiyeti üzerine; kimya, fizik, edebiyat, barış ve fizyoloji veya tıp alanlarında olmak üzere beş dalda verilmeye başlanan Nobel Ödülü'nün orijinal beşlisinden biri değildir ve bir Nobel Ödülü olarak kabul edilmez. Ekonomi Ödülü, İsveç merkez bankası Sveriges Riksbank tarafından bankanın 300. yıldönümü olan 1968 yılında kurulmuş ve finanse edilmiş ve o zamandan beri her yıl verilmektedir. Ekonomi Ödülü ilk kez 1969 yılında verilmiş, bu ödülü Ragnar Frisch ve Jan Tinbergen kazanmıştır. Her ödül sahibi, bir madalya, bir diploma ve miktarı yıllara göre değişen nakit para ile ödüllendirilir. 1969 yılında, Ragnar Frisch ve Jan Tinbergen'a toplamda 375.000 İsveç kronu verilmiştir ki bu Aralık 2007 tarihinde 2.871.041 İsveç kronuna eşdeğerdir.

John Richard Nicholas Stone, Cambridge) İngiliz ekonomisttir. 1984 yılında Nobel Ekonomi Ödülü aldı.

<span class="mw-page-title-main">Samuel C. C. Ting</span>

Samuel Chao Chung Ting; "yeni bir tür temel ağır parçacığın keşfindeki öncü çalışmaları için" Burton Richter ile birlikte 1977 Nobel Fizik Ödülü'nü kazanan Çin kökenli Amerikalı fizikçidir.

<span class="mw-page-title-main">Davranışsal iktisat</span>

Davranışsal iktisat, zihindeki ekonomik karar alma mekanizmalarının sosyal, zihni ve duygusal önyargılardan nasıl etkilendiği üzerine çalışır. Bu çerçevede pazar fiyatlarının ve kaynak kullanımının neden değiştiği sorusu önemlidir. Ekonomik modellerdeki bireyin nedenselliği ne ölçüde kullanıp kullanmadığı, bu bilim dalının araştırma konuları içerisindedir. Psikoloji ve neo-klasik ekonomi yaklaşımları ile çok yakından ilgili olan bu dal, pazar kararları kadar, toplum seçimleri ve bu kararların kaynakları üzerine de araştırmalar içerir. En önemli olan dalı finans kararlarının ele alınmasındadır. Günümüzde hakim iktisadi görüş olan neoklasik ekol iktisat bilimine matematiksel modelleri fazlasıyla dahil etmiştir. İnsan psikolojisi dışsallandırılmış ve tüketici davranışlarının yalnızca matematik formülleriyle açıklanamayacağı gözden kaçırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">John Hicks</span> İngiliz iktisatçı

John Richard Hicks İngiliz iktisatçıdır. 1972'de Kenneth Arrow ile ortak olarak Nobel İktisat Ödülü kazanmıştır. Hicks 20. yüzyılın en önemli ve en etkili olmuş iktisatçılarından birisidir. İktisat biliminin birçok alanlarında katkılardan en önemlileri mikroekonomi alanında tüketici talep teorisini geliştirmesi ve makroekonomi alanında ise Keynesiyen görüşleri açıklayıp özetleyen IS/LM modeldir.

<span class="mw-page-title-main">Lawrence Klein</span> Amerikalı ekonomist (1920 – 2013)

Lawrence Robert Klein, Amerikalı iktisatçı ve ekonometricidir. Klein ABD Nebraska eyaletinde Omaha şehrinde doğmuştur. 1980'de Nobel Ekonomi Ödülünü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Amartya Sen</span>

Amartya Kumar Sen, Hint ekonomist. Açlık, insani kalkınma teorisi, refah ekonomisi ile yoksulluk, cinsiyet ayrımcılığı ve liberalizmin altında yatan mekanizmalar hakkındaki çalışmalarıyla refah ekonomisine büyük katkıda bulunmuştur. Bunun neticesinde 1998 yılında "refah ekonomisi konusundaki katkıları için" Nobel Ekonomi Ödülü'ne layık görülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Nicolaas Bloembergen</span> Hollandalı-Amerikalı fizikçi (1920 – 2017)

Nicolaas Bloembergen, Hollanda doğumlu Amerikalı Nobel Ödülü sahibi fizikçi.

<span class="mw-page-title-main">Jean Tirole</span> Fransız ekonomist (d. 1953)

Jean Marcel Tirole, Fransız iktisat profesörü. "Büyük Firmaların Piyasa Gücü ve Kontrolleri" konusunda analizleri nedeniyle 2014 Nobel Ekonomi Ödülü almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Angus Deaton</span> İngiliz ekonomist

Angus Stewart Deaton, Britanyalı ve Amerikalı iktisat profesörü. Mikroiktisat konusunda araştırmalar ve eğitimcilik yapmaktadır.

<i>Ulusların Düşüşü</i> Daron Acemoğlu ve James Robinson tarafından yazılmış kitap

Ulusların Düşüşü: Güç, Refah ve Yoksulluğun Kökenleri, Massachusetts Teknoloji Enstitüsünden Türk-Amerikan ekonomist Daron Acemoğlu ve Harvard Üniversitesinden siyaset bilimci James A. Robinson tarafından yazılan kitap. Kitap, ulusların neden farklı geliştiğini, bazılarının güçlenmede ve refah yaratmada başarılı olurken diğerlerinin neden başarısız olduğunu, kurumsal iktisat, gelişme iktisadı ve ekonomi tarihi bakımından değerlendirmektedir.

Asuman Özdağlar ya da Asu Özdağlar, oyun ve optimizasyon teorisi üzerine yaptığı araştırma ve çalışmalarıyla tanınan Türk bilim insanı. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Elektrik Elektronik Bölümü'nden mezun oldu. 1996'da Amerika Birleşik Devletleri'ne giderek yüksek lisans ve doktorasını Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde tamamladı (2003). Daha sonra burada görev almaya başladı ve 2012 sonrasında profesör unvanını aldı. Aralık 2017'de ise enstitünün Elektrik Mühendisliği ve Bilgisayar Bilimleri Bölümü Başkanlığı'na atandı.

Dar Koridor veya tam adıyla Dar Koridor: Devletler, Toplumlar ve Özgürlüğün Geleceği, Ekonomist Daron Acemoğlu ve Ekonomist James A. Robinson'un birlikte yazmış olduğu üçüncü ve şu anda yazmış oldukları en son kitaptır.

<span class="mw-page-title-main">William Nordhaus</span> Amerikalı ekonomist

William Dawbney Nordhaus, Amerika Birleşik Devletleri'nin New Mexico eyaletinin Albuquerque şehrinde dünyaya geldi. Lisans eğitimini 1963 yılında tamamlamış ve 1967 yılında Massachusetts Teknoloji Enstitüsünde doktora derecesini almıştır. 1973 yılından itibaren Yale Üniversitesinde ekonomi alanında profesör olarak devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Abhijit Banerjee</span>

Abhijit Vinayak Banerjee Hindistan doğumlu Amerikalı bir ekonomisttir ve şu anda Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde (MIT) Ford Foundation Uluslararası Ekonomi Profesörü olarak görev yapmaktadır. MIT merkezli küresel bir araştırma merkezi olan Abdul Latif Jameel Yoksulluk Eylem Laboratuvarı'nın (J-PAL) kurucu ortağı ve eş direktörüdür; bu merkez, yoksullukla mücadele stratejilerini bilgilendirmek için bilimsel kanıtların kullanılmasını teşvik etmektedir. 2019 yılında Abhijit Banerjee, Esther Duflo ve Michael Kremer ile birlikte "küresel yoksulluğun hafifletilmesine yönelik deneysel yaklaşımları" nedeniyle Nobel Ekonomi Bilimleri Anma Ödülü'nü paylaşmıştır. Abhijit Banerjee ve Esther Duflo evlidir, Nobel Ödülü'nü ortaklaşa kazanan altıncı evli çift olmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Michael Kremer</span> Amerikalı ekonomist

Michael Robert Kremer, şu anda Chicago Üniversitesi'nde Ekonomi Profesörü olarak görev yapan Amerikalı bir kalkınma ekonomistidir. Ayrıca Ekonomi Araştırmaları için Becker Friedman Enstitüsü'nde Kalkınma İnovasyon Laboratuvarı Direktörüdür. Michael Kremer daha önce, 2003-2020 yılları arasında Harvard Üniversitesi'nde Gelişmekte Olan Toplumlar Gates Profesörü olarak görev yapmıştır. 2019'da, Michael Kremer, "küresel yoksulluğun hafifletilmesine yönelik deneysel yaklaşımları" için Esther Duflo ve Abhijit Banerjee ile birlikte Nobel Ekonomi Bilimleri Ödülü'ne layık görülmüştür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.