İçeriğe atla

Darfur Sultanlığı

Darfur
Arapça: سلطنة دارفور
Darfur Sultanlığı
1603–1874
1898–1916
Darfur bayrağı
Bayrak
Darfur'un 1914'teki haritası.
Darfur'un 1914'teki haritası.
BaşkentEl Faşir (1790 sonrası)
Yaygın dil(ler)Fur, Arapça
HükûmetMutlak monarşi
Sultan 
• 1603-1637
Süleyman Solong [en]
• 1873-1874
Ibrahim
• 1898-1916
Ali Dinar [en]
Tarihî dönemErken Modern Çağ
• Kurulmuş
1603
• Rabih üz-Zübeyr tarafından fethedildi
24 Ekim 1874
• Mehdi Sudan'dan bağımsızlık
1898
• İngiliz-Mısır Darfur Ekspedisyonu
6 Kasim 1916
Öncüller		Ardıllar
Tunjur
Britanya-Mısır Sudanı
Günümüzdeki durumu Sudan
Komşu devletler arasında Darfur Sultanlığı
Isaac H. Taylor'ın "Mısır Eken Darfur Kralı" adlı eseri, 1820

Darfur Sultanlığı (Arapça: سلطنة دارفور, ayrıca Fur Sultanlığı) — günümüz Sudan'da sömürge öncesi bir devleti. 1603'ten 24 Ekim 1874'e kadar vardı, Sudanlı savaş ağası Rabih üz-Zübeyr tarafından fethedildi ve yine 1898'den 1916'ya ne zaman İngilizler tarafından fethedildi ve Britanya-Mısır Sudan'ına entegre edildi.

16. yüzyılın başından 1916'ya kadar var olan saltanat. Saltanat Kurdufan'ın temelinde ortaya çıktı.[1] 16. yüzyılda, saltanat Bornu İmparatorluğu [en]'na, sonra da Sennar'a bağlıydı.

Devletin çiçeklenmesi, 18. yüzyılda, Saltanat'ın klan Keir'in temsilcisi Süleyman Solong [en] (1596-1637) tarafından yönetildiği zaman geldi. Saltanatı boyunca, İslam devlet dini ilan edildi.[2]

Ahmed Bahr (1682-1722) politikası (Kanem-Bornu ve Bagirmi Sultanlığı'ndan göçü teşvik eden) ülkenin ekonomik refahına katkıda bulundu. Daha sonra doğuda bulunan Saltanatın sınırları Atbara Nehri [en]'ne genişledi.Daha sonraki yöneticiler, Sennar ve Vaday ile savaşa başladı. 18. yüzyılda, Darfur yöneticileri Func [en]'yi fethetmeye çalıştı, ancak Nil Nehri tarafından durduruldu.

Saltanat döneminde Napolyon Bonapart'ın Mısır'da kampanya yaptığı; 1799'da Abdr-el-Rahman, Fransız generali Osmanlı imparatorluğuna karşı kazandığı zafer için tebrik eden bir mektup yazdı. Bunun üzerine Bonapart, Sultan'dan on altı yaşından büyük, güçlü ve enerjik olan 2.000 siyah kölenin bir sonraki karavanını göndermesini istedi.

1874'te saltanatın Mısır tarafından ilhak edilmesi, nüfusun geniş kesimlerinde hoşnutsuzluğa neden oldu. Sadece 1879'da Sudan genel valisi Charles Gordon, ayaklanmaları bastırmayı başardı ve tarihi hanedanlığın kuralını geri getirmeyi önerdi. Ancak vaadi yerine getirilmedi ve 1881'de Slatin Bey (Rudolf Carl von Slatin [en]) yeni genel vali olarak atandı, Muhammed Ahmed önderliğindeki Mehdi ayaklanmasını (1881-1885) bastırmak zorunda kalan.

İngiltere'nin 1898 Eylül'ünde Sudan'ın fethinden sonra Darfur Sultanlığı bağımsızlığını tekrar kazandı. Ali Dinar [en] hükümdar olarak ilan edildi. Mehdi ayaklanması sırasında Omdurman'da hapsedildi. Sultan yıllık bir haraç ödedi. 1915 yılının Nisan ayında, Ali Dinar, Saltanatın tamamen bağımsızlığını ilan etti. Fakat, Mayıs 1916'da ordusu İngilizler tarafından yendi ve Kasım 1916'da öldürüldü. Saltanat, Britanya-Mısır Sudanına dahil edildi.[3]

Modern Sudan'ın bir parçası olarak, eski saltanat toprağı Darfur eyaletinin bir parçası oldu.

Ekonomik yapı

Darfur'un son sultanı Ali Dinar'ın savaş alanında naaşı.

Darfur Sultanlığı, Vaday, Kanem-Bornu, Sennar, Mısır devletleri ile ticari ve kültürel ilişkileri sürdürmüştür.

Sultanların köle ticareti konusunda tekelleri olmuş, gelen tüccarlar üzerinden vergi toplamış ve Mısır'da satılan köleler üzerine ihracat vergileri vermiştir. Bazı yerli köleler, Kürk'ün halkının geleneksel elitleriyle çatışmaya neden olan yeni elitin bir katmanını oluşturan, Sultan'ın mahkemesinde önemli pozisyonlarda yer almayı başardı.

Nüfus

Saltanatın etnik temeli Furlardı. Ayrıca,Zagava, Masalit ve Baggara Arapları'da Darfur'da yaşıyordu[4]

Kaynakça

  1. ^ "Леонид Сергеевич Васильев. История Востока. Том 1". 9 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2014. 
  2. ^ Ogot, Bethwell A. L'Afrique du XVIe au XVIIIe siècle. UNESCO, 1999, p. 224
  3. ^ "Darfur Sultanate — 1596—1916". 16 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2014. 
  4. ^ Гаагский фальстарт//Lenta.ru, 25.10.2009

Bibliyografya

  • R. S. O'Fahey: The Darfur Sultanate: A History. Columbia University Press, New York 2008 (İngilizce)
  • W. G. Browne, Travels in Africa, Egypt and Syria, Londra 1799. (İngilizce)
  • Al-Tunisi, Tashidh al-adhhan bisirat al-Arab wa-l Sudan, Paris 1850, Perron'un Fransızca çevirisi "Voyage au Darfour par le cheykh Mohammed Ebn Omar El-Tounsy" (1845) ve "Voyage au Ouadday" (Paris 1851)
  • G. Nachtigal, Sahara und Sudan, Leipzig 1889 (Almanca)
  • R. C. Von Slatin, Fire and sword in the Sudan, Londra 1896 (İngilizce)
  • Naun Shukayr, Tarikh al-Sudan, Kahire, 1903 (Arapça)
  • R. L. Hill, A biographical dictionary of the Anglo-Egiptian Sudan, Oxford, 1951 (İngilizce)
  • P. M. Holt, The Mahdist state in the Sudan, Oxford, 1958 (İngilizce)
  • A. B. Theobald, Darfur and its neighbours under Sultan Ali Dinar (İngilizce)
  • Ogot, Bethwell A. L'Afrique du XVIe au XVIIIe siècle. UNESCO, 1999, p. 224. ISBN 9232017113. (İngilizce)
  • Kevin Shillington: Encyclopedia of African History. New York: Fitzroy Dearborn, 2005. ISBN 1-57958-245-1. (İngilizce)
  • Roland Oliver ve Anthony Atmore: Medieval Africa 1250-1800. Cambridge University Press, 2001. ISBN 0-521-79024-7. (İngilizce)

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mısır</span> Kuzey Afrika ve Batı Asyada bir ülke

Mısır, resmî olarak Mısır Arap Cumhuriyeti, Afrika'nın kuzeydoğu köşesi ile Asya'nın güneybatı köşesinde Sina Yarımadası'nı kapsayan kıtalararası bir ülkedir. Kuzeyinde Akdeniz, kuzeydoğusunda Filistin'in Gazze Şeridi ve İsrail, doğusunda Kızıldeniz, güneyinde Sudan ve batısında Libya ile komşudur. Kuzeydoğudaki Akabe Körfezi, Mısır'ı Ürdün ve Suudi Arabistan'dan ayırmaktadır. Kahire, Mısır'ın başkenti ve en büyük şehridir. İkinci büyük şehri olan İskenderiye ise Akdeniz kıyısında önemli bir sanayi ve turizm merkezidir. Yaklaşık 100 milyon nüfusuyla Mısır, dünyanın en kalabalık 14'üncü, Afrika'nın ise en kalabalık üçüncü ülkesidir.

<span class="mw-page-title-main">I. Selim</span> 9. Osmanlı padişahı (1512–1520)

I. Selim veya bilinen adıyla Yavuz Sultan Selim, Osmanlı İmparatorluğu'nun 9. padişahı ve 88. İslam hâlifesidir. "Hâdimü'l-Haremeyni'ş-Şerîfeyn" unvanına ve divan edebiyatındaki "Selîmî" mahlasına sahiptir. Babası sekizinci Osmanlı padişahı II. Bayezid, annesi II. Gülbahar Sultan'dır. 1512-1520 yılları arasında süren yalnızca 8 yıllık saltanatında imparatorluğu muazzam bir hızla genişletti ve özellikle 1516 ile 1517 yılları arasında düzenlediği sefer ile tüm Doğu Akdeniz ile Mısır dahil önemli Orta Doğu bölgelerini ele geçirdi. Padişahlığı döneminde Anadolu'da birlik sağlandı ve Mısır'da hüküm süren Memlûk Devleti'ne son verildi. Devrin en önemli iki ticaret yolu olan İpek ve Baharat Yolu'nu da ele geçiren Osmanlılar, bu sayede doğu ticaret yollarını da tamamen kontrolleri altına aldılar.

<span class="mw-page-title-main">Abbâsîler</span> 750–1258 yılları arasında hüküm süren Müslüman Arap hanedanlığı ve üçüncü İslam hâlifeliği

Abbâsîler, Emevî Hanedanı'ndan sonra başa gelerek İslam Devleti'nin yönetimini ve halifeliği beş yüzyıldan daha uzun bir süre elinde tutan Müslüman Arap hanedanı.

<span class="mw-page-title-main">I. Alâeddin Keykubad</span> Anadolu Selçuklu Devleti sultanı (s. 1220–1237)

I. Alâeddin Keykubad, Anadolu Selçuklu Devleti'nin 1220-1237 yılları arasındaki hükümdarıdır. Anadolu Selçuklu Devleti'ne en parlak günlerini yaşatan sultandır. Büyük Keykubad olarak da bilinir. Saltanatı boyunca inşa ettirdiği ve çoğu günümüze kadar ulaşan eserler, idari ve askeri bakımdan hem şahsına hem de devletine kazandırdığı prestij nedeniyle Türkiye ve dünya literatürünün en ünlü Anadolu Selçuklu sultanıdır. Konya'daki Alâeddin Camii, Niğde'deki Niğde Kalesi, Antalya'daki Yivli Minare Camii ve Beyşehir'deki Kubadabad Sarayı, Sultan Alâeddin'in yaptırdığı en önemli eserlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Memlûk Devleti</span> Geç dönem Orta Çağda Mısır ve Suriyede hüküm sürmüş olan bir devlet (1250–1517)

Memlûk Devleti resmî adıyla ed-Devletü't-Türkiyye, Eyyûbîlerin çöküşü ile Osmanlı İmparatorluğu'nun Mısır'ı ele geçirmesi arasında geçen üç yüzyıla yakın zaman diliminde Mısır ve Suriye'de hüküm sürmüş olan devlet. Memlûk Devleti'ni 1250 ve 1382 yılları arasında kurucu aile Bahrî Memlûkler idare etmiş, 1517 yılına kadar ise Burcî Memlûkler yönetimi ele almıştır. Tarihyazınında devlet bu iki hâne başlıkları altında incelenmiş olup Bahrî Memlûklerin Türk kökenli olması dolayısıyla bu devirde yöneticiler daha çok Türklerden oluşurken daha sonraki dönemde Çerkesler asıl unsur olmuşlardır. Tarihçiler arasında; Memlûk devletinin Türk sultanlar döneminde askeri ve siyasi olarak doruğa ulaştığı, ardından ise Çerkesler döneminde uzun süreli bir gerileme dönemine girdiğine dair evrensel bir fikir birliği vardır.

<span class="mw-page-title-main">I. Baybars</span> 1260-1277 arasında Memlûk Devleti sultânı

I. Baybars ya da tam künyesiyle el-Melikü'z-Zâhir Rüknüddîn Baybars el-Bundukdârî, Mısır ve Suriye'de hüküm sürmüş Kıpçak asıllı Memlûk Devleti sultanıdır. Baybars, muhtemelen 15 yaşında köle olarak satın alınıp bir memlûk olarak yetiştirilmiş, yeteneği sayesinde hızla terfi ederek emirliğe kadar yükselmiştir. Mansure Muharebesi ve Ayn Calut Muharebesi'ni başarılı sevk ve idaresiyle bu muharebelerin kazanılmasında başrol oynamış ve ün kazanmıştır. Mısır Eyyûbî sultanı Turanşah'ı bir suikastla öldürmesinden sonra Kutuz sultan olmuş, Baybars çeşitli nedenlerle onu da öldürerek Memluk Sultanlığı hükümdarı olmuştur. Devletin gerçek anlamda kurucusu olarak kabul edilir. Pek çok Haçlı kalesini ve kentini ele geçirmiş, Levant'daki Haçlı varlığını birkaç sahil kentine kadar daraltmış, İlhanlılar'ın Kuzey Suriye'deki varlığına son vermiştir. Anadolu Selçuklu Devleti'ni İlhanlı işgalinden kurtarmak için Anadolu'ya bir sefer düzenlemiş olmasına rağmen Anadolu Selçuklu yöneticilerinden vadedilen desteği göremeyince ülkesine geri dönmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Kansu Gavri</span> Mısır Memlûk sultanı (1501–1516)

Kansu Gavri ya da Gansu Gavri tam adıyla El-Eşref Kansu el-Gavri, Memlük Sultanı. Burci Hanedanı'ndan olup 1501-1516 yılları arasında Memlük hükümdarlığı yapmıştır. Memlük Devletinde hükümdarlar, birbirini takip eden iki hanedandan seçilmiş olup, bu hanedanlar Memalik-i Bahriye ve Memalik-i Çerakise (Burci)'dir. Kansu Gavri Çerkes asıllıdır. Edebiyat ve sanata olan desteğiyle bilinirdi; sarayında minyatür atölyesi barındıran tek Memlük hükümdarıdır. Arapça ve Türkçe şiirler yazdı; Farsça bilmesine rağmen Şehnâme'yi Türkçeye çevirtti.

<span class="mw-page-title-main">Şecerüddür</span> Memlûk Sultanlığının ilk hükümdarı

Şecerüddür, Memlûk Sultanlığı'nın ilk hükümdarı.

Osmanlı hâkimiyeti ve himayesi altında kalmış ülkeler ve Osmanlı'ya bağlı kalma süreleri aşağıda belirtilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mehdi Savaşı</span>

Mehdist Savaşı 1881-1899 yılları arasında süren savaş, kendisini "Mehdi" ilan eden dini lider Muhammed Ahmed İbnü's Seyyid Abdullah'ın yönetiminde Sudan'da kurulan sultanlığın, Kızıldeniz'den Orta Afrika'ya kadar uzanan büyük bir İslam devleti olmak için Mısır ve sömürgeci İngiltere'ye savaş ilan etmesi ile başladı.

<span class="mw-page-title-main">I. Muhammed (Memlûk sultanı)</span> Memlûk Sultanı

I. Muhammed ya da Muhammed bin Kalavun, Mısır ve Suriye'de üç dönem saltanat sürmüş olan Türk asıllı Bahri hanedanından dokuzuncu Memluklu sultanı.

Sultan Barsbay tam ismiyle Malik Eşref Ebu-Nasır Seyfeddin Barsbay, 1422 - 1438 döneminde saltanat süren Çerkes kökenli Burci Hanedanı'ndan Memluk Devleti hükümdarı. Saltanat döneminde Memluklu Devleti en geniş sınırlarına erişmiş ve Mezopotamya'da El Cezire ve Hicaz Memluklu Devletine bağlı ülkeler haline getirilmiştir.

es-Sâlih Eyyûb ya da tam adıyla Ebü'l-Fütûh el-Melikü's-Sâlih Necmüddîn Eyyûb b. Muhammed 1240-1249 döneminde Eyyubiler Mısır Sultanı olarak ve 1239 ile 1245-1224 döneminde Eyyubiler Suriye Sultanı olarak hükümdarlık yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Muazzam Turanşah</span>

Muazzam Turanșah 1250 yılında önce çok kısa zaman için Eyyubiler Suriye Sultanı sonra Eyyubiler Mısır Sultanı olarak hükümdarlık yapmış ve bir Memluklu kliğinin komplosu ile suikaste kurban gitmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Zâhir (Fâtımî halifesi)</span> 1021-1036 döneminde Fatimiler Halifeliği yedinci halifesi

Zahir veya Ali Az-Zahir Billah veya tam künyesi: Ebū'l Hasan aẓ-Zāhir Billāh Alī bin El-Hākim. . 1021-1036 döneminde Fatimiler Halifeliği yedinci halifesi.

(Bu makalede, bir Müslüman seçkin topluluk tarafından yönetilen veya bir şekilde bir Müslüman imparatorluğunun merkezi veya bir parçası olan bazı devletler, imparatorluklar veya hanedanlar listelenmektedir.)

Bu sayfada, sünni müslümanlarca kurularak yönetilmiş devlet, beyliklerin ve hanedanların bir listesi yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı döneminde Sudan</span>

Osmanlı döneminde Sudan tarihi, Sudan tarihinin 19. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nun özerk devleti olan Mısır Hidivliği'nin yönetimi altındaki dönemi kapsamaktadır. Dönem, Kavalalı Mehmed Ali Paşa'nın Sudan'ı fethine başladığı 1820'den 1885'te Hartum'un kendi kendini Mehdi ilan eden Muhammed Ahmed'in eline geçmesine kadar sürdü.

<span class="mw-page-title-main">Geledi Sultanlığı</span>

Geledi Sultanlığı Gobroon Hanedanı olarak da bilinen, 17. yüzyıl sonları ve 19. yüzyıl boyunca Afrika Boynuzu'nun bazı kısımlarını yöneten bir Somali krallığıydı. Saltanat, Gobroon Hanedanı tarafından yönetildi. Ajuran Sultanlığı'nın çeşitli vasallarını yenen ve Gobroon Hanesi'ni kuran Geledi askeri İbrahim Adeer tarafından kuruldu. Hanedanı Sultan ardışık saltanatları altında doruk noktasına ulaştı Mahamud İbrahim Geledi ordu kurdu ve başarıyla püskürtüldü Oromo işgalini ve Sultan Yusuf Mahamud İbrahim'i başarıyla Geledi ekonomisini modernize edilerek sırasında Geledi gücünü konsolide, Bardera Fethi 1843 yılında, ve Umman İmparatorluğu'nun hükümdarı Said bin Sultan'dan haraç almaya devam edecekti. Geledi Sultanlarının güçlü bölgesel bağları vardı ve Swahili sahilinde Pate ve Witu Sultanlığı ile ittifaklar kurdular. Ticaret ve Geledi gücü, güçlü Sultan Ahmed Yusuf'un 1878'deki ölümüne kadar güçlü kalmaya devam edecekti. Saltanat nihayet 1908'de İtalyan Somaliland'ına dahil edildi ve 1910'da Osman Ahmed'in ölümüyle sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Memlûk Hanedanı (Delhi)</span>

Memlûk Hanedanı, Delhi Sultanlığı'nı 1206-1290 yılları arasında yöneten ilk hanedan. Delhi Sultanlığı'nı 1526'ya kadar birbirinden bağımsız beş hanedan yönetti. Memlük hanedanı kurulmadan önce Kutbüddin Aybeg, Gurlular'ın bir komutanı olarak 1192'den 1206'ya kadar görev yaptı. Bu dönemde, Ganj ovasına akınlar düzenledi ve yeni bölgeleri hakimiyet altına aldı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.