Dar hat açıklığı

Tramvay
Metro
Minyatür
Modelleme

Demiryolu hat açıklıklarının grafik listesi

	Minimum
	15 inç	381 mm	(15 inç)

	Dar
	600 mm	600 mm	(1 ft 11+⁵⁄₈ inç)
	2 ft	610 mm	(2 ft)
	750 mm	750 mm	(2 ft 5+¹⁄₂ inç)
	Boşnak	760 mm	(2 ft 5+¹⁵⁄₁₆ inç)
	2 ft 6 inç	762 mm	(2 ft 6 inç)
	3 İsveç ft	891 mm	(2 ft 11+³⁄₃₂ inç)
	900 mm	900 mm	(2 ft 11+⁷⁄₁₆ inç)
	3 ft	914 mm	(3 ft)
	Metre	1.000 mm	(3 ft 3+³⁄₈ inç)
	Cape	1.067 mm	(3 ft 6 inç)
	1200 mm	1.200 mm	(3 ft 11+¹⁄₄ inç)
	4 ft	1.219 mm	(4 ft)
	4 ft 1 inç	1.245 mm	(4 ft 1 inç)
	İskoç	1.372 mm 1.384 mm	(4 ft 6 inç) (4 ft 6+¹⁄₂ inç)

	Standart	1.435 mm	(4 ft 8+¹⁄₂ inç)

	Geniş
	Dresden	1.450 mm	(4 ft 9+³⁄₃₂ inç)
	Leipzig	1.458 mm	(4 ft 9+¹³⁄₃₂ inç)
	Toronto	1.495 mm	(4 ft 10+⁷⁄₈ inç)
	Rus	1.520 mm 1.524 mm	(4 ft 11+²⁷⁄₃₂ inç) (5 ft)
	Pensilvanya	1.581 mm 1.588 mm	(5 ft 2+¹⁄₄ inç) (5 ft 2+¹⁄₂ inç))
	İrlanda	1.600 mm	(5 ft 3 inç)
	Baltimore	1.638 mm	(5 ft 4+¹⁄₂ inç)
	İber	1.668 mm	(5 ft 5+²¹⁄₃₂ inç)
	Hint	1.676 mm	(5 ft 6 inç)

Hat açıklığı uyumsuzluğu
Çift hat açıklığı
Hat açıklığı dönüşümü (liste)
Boji dönüşümü
Değişken hat açıklığı

Afrika
Asya
Avrupa
Güney Amerika
Kuzey Amerika
Okyanusya

750 mm hat açıklığına sahip Waldenburg demiryolu

Dar hat açıklığı, Standart (1.435 mm) hat açıklığından daha dar olan demiryolu hat açıklığı türüdür. Bu tür demiryolu hatlarının standart bir ölçüsü bulunmamakta olup, hatlar genellikle 600 ila 1.067 mm aralığında bir açıklık ölçüsüne sahiptir.

Dar hat açıklıklı demiryolları genelde daha küçük yarıçap eğrileri, daha küçük yapı gabarisi ve daha hafif raylar ile inşa edildiğinden, özellikle dağlık veya zorlu arazilerde diğer demiryolu hat açıklığı türlerine kıyasla daha az maliyetlidirler.^[1]

Dar hat açıklığı genellikle sanayi ve madencilik gibi alanlarda kullanılmaktadır. Kuzey Amerika, İsviçre, eski Yugoslavya ve Yunanistan'da dar hat açıklıklı demiryolları yaygındır.

Konuyla ilgili yayınlar

P. J. G. Ransom, Narrow Gauge Steam - Its origins and worldwide development, Oxford Publishing Co., 1996, ISBN 0-86093-533-7
P. Whitehouse, J. Snell. Narrow Gauge Railways of the British Isles, David & Charles, 1994, ISBN C-7153-0196-9
Claude Wiatrowski, Railroads of Colorado: Your Guide to Colorado's Historic Trains and Railway Sites, Voyageur Press, 2002, Hardcover, 160 pages, ISBN 0-89658-591-3

Kaynakça

^ Spooner, Charles Easton (1879). Narrow Gauge Railways (İngilizce). s. 71. 6 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2021.

Demiryolu hat açıklığı (liste)
Minimum hat açıklığı Minyatür demiryolu	15 inç (381 mm) 400 mm (15+³⁄₄ inç) 16 inç (406 mm) 18 inç (457 mm) 19 inç (483 mm) 500 mm (19+³⁄₄ inç) 20 inç (508 mm) 21 inç (533 mm) 1 ft 10 inç (559 mm)
Dar hat açıklığı	600 mm (1 ft 11+⁵⁄₈ inç) 2 ft (610 mm) 750 mm (2 ft 5+¹⁄₂ inç) 760 mm (2 ft 5+¹⁵⁄₁₆ inç) - Boşnak hat açıklığı 2 ft 6 inç (762 mm) 2 ft 7+¹⁄₂ inç (800 mm) 2 ft 11+³⁄₃₂ inç (891 mm) - 3 İsveç ft. hat açıklığı 2 ft 11+⁷⁄₁₆ inç (900 mm) 3 ft (914 mm) 3 ft 1+³⁄₈ inç (950 mm) - İtalyan metre hat açıklığı 3 ft 3+³⁄₈ inç (1.000 mm) - Metre hat açıklığı 3 ft 5+¹¹⁄₃₂ inç (1.050 mm) 3 ft 5+¹⁄₂ inç (1.055 mm) 3 ft 6 inç (1.067 mm) 3 ft 7 inç (1.093 mm) 1.100 mm (3 ft 7+⁵⁄₁₆ inç) 1.200 mm (3 ft 11+¹⁄₄ inç) 4 ft (1.219 mm) 4 ft 1 inç (1.245 mm) 1.372 mm (4 ft 6 inç) - İskoç hat açıklığı 1.384 mm (4 ft 6+¹⁄₂ inç) - İskoç hat açıklığı 1.416 mm (4 ft 7+³⁄₄ inç) 4 ft 8 inç (1.422 mm) - Neredeyse standart hat açıklığı 1.429 mm (4 ft 8+¹⁄₄ inç) 1.432 mm (4 ft 8+³⁄₈ inç)
Standart hat açıklığı	1.435 mm (4 ft 8+¹⁄₂ inç) - Stephenson hat açıklığı
Geniş hat açıklığı	1.440 mm (4 ft 8+¹¹⁄₁₆ inç) 1.445 mm (4 ft 8+⁷⁄₈ inç) 1.450 mm (4 ft 9+³⁄₃₂ inç) - Dresden hat açıklığı 1.457 mm (4 ft 9+³⁄₈ inç) 1.458 mm (4 ft 9+¹³⁄₃₂ inç) - Leipzig hat açıklığı 1.495 mm (4 ft 10+⁷⁄₈ inç) - Toronto hat açıklığı 1.520 mm (4 ft 11+²⁷⁄₃₂ inç) - Rus hat açıklığı 1.524 mm (5 ft) - Rus hat açıklığı 1.581 mm (5 ft 2+¹⁄₄ inç) - Pensilvanya hat açıklığı 1.588 mm (5 ft 2+¹⁄₂ inç) - Pensilvanya hat açıklığı 1.600 mm (5 ft 3 inç) - İrlanda hat açıklığı 1.638 mm (5 ft 4+¹⁄₂ inç) - Baltimore hat açıklığı 1.668 mm (5 ft 5+²¹⁄₃₂ inç) - İber hat açıklığı 1.676 mm (5 ft 6 inç) - Hint hat açıklığı 2.140 mm (7 ft ¹⁄₄ inç) - Brunel hat açıklığı 3.000 mm (7 ft ¹⁄₄ inç) - Breitspurbahn 8.200 mm (7 ft ¹⁄₄ inç) - Lärchwandschrägaufzug 9.000 mm (7 ft ¹⁄₄ inç) - Krasnoyarsk gemi asansörü
Hat açıklığı maddeleri	Hat açıklıkları Tramvay Metro Minyatür demiryolu Minimum hat açıklığı Eğlence demiryolları
Hat açıklığı farklılıkları	Hat açıklığı uyumsuzluğu Çift hat açıklığı Hat açıklığı dönüşümü Liste Boji dönüşümü Değişken hat açıklığı
Taşımacılık türleri	Tramvay ve hafif raylı sistem Metro Minyatür Modelleme
Kategoriler	Ülkelerine göre İmparatorluk birimlerine göre Metrik birimlere göre Adlarına göre Demiryolu hat açıklıkları listesi

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Demiryolu ulaşımı</span> madeni bir yol üzerinde, mekanik bir güçle hareket ettirilen araçların, tesislerin ve yapıların tümüne verilen isim

Bir yerden bir yere madeni bir yol üzerinde, mekanik bir güçle hareket ettirilen araçlar içinde, insan ve eşya taşımasını temin eden tesislerin hepsine birden demiryolu denir.

Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD), Türkiye'deki demiryolu ulaşımının altyapısını geliştiren, düzenleyen ve kontrol eden resmî kurumdur.

Demiryolu hat açıklığı, bir demiryolu hattını oluşturan yük taşıyan iki tren rayı arasındaki mesafeyi tanımlar. Dünyadaki demiryolu hatlarının %60'ı standart hat açıklığı olarak 1.435 mm mesafeyi kullanır. Farklı mesafelerdeki hat açıklıkları geniş veya dar olarak adlandırılır. İki farklı hat açıklığına sahip hatların buluştuğu yerlerde hat kesintiye uğrar. Bu yüzden bazı geçiş bölgelerinde farklı hat genişlikleri arasında kolayca geçiş yapılabilmesi için çok sayıda hat içeren kısımlar inşa edilmiştir. Hat açıklığı olmayan tek demiryolu türü monoray olarak adlandırılan hat yapısıdır. Bazı hafif yük taşıyan elektrikli demiryolu hatlarında üçüncü veya dördüncü hat bulunabilmektedir. Esas hattın dışında yer alan bu hat elektrik şebekesinin beslenmesi amacıyla kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Şinkansen</span> Japon yüksek hızlı demiryolu ağı

Şinkansen, Japonya'da Japan Railways tarafından işletilen yüksek hızlı demiryolu ağıdır. Ağın en yüksek işletme hızı 240–320 km/h arasında olup, kuzeyde Hokkaido'da devam eden bir bağlantı inşaatı ile birlikte Honshu ve Kyushu adalarındaki çoğu büyük şehri birbirlerine bağlamaktadır.

Türkiye'de demiryolu ulaşımı, bu ülkenin kentsel ve şehirlerarası demiryolu ulaşım sistemiyle ilgilidir. Ülkenin ana demiryolu işletmesi tüm uzun mesafe ve sınır ötesi yük ve yolcu demiryolu taşımacılığından sorumlu olan TCDD'dir. Bunun dışında kentlerde metro ve tramvayları işleten yerel şirketler bulunmaktadır.

Standart hat açıklığı ya da Stephenson hat açıklığı, rayların iç kenarları arasındaki açıklığın 1.435 mm olduğu demiryolu hat açıklığı türüdür. Adını ilk buharlı lokomotifin mucidi George Stephenson'dan alır. Standart hat açıklığı, dünyada en yaygın kullanılan hat açıklığı türü olup, dünyanın %60'ı tarafından kullanılmaktadır. Aynı zamanda Rusya, Finlandiya ve Özbekistan dışında tüm ülkelerdeki yüksek hızlı demiryolu hatları da standart hat açıklığı ile inşa edilmiştir.

Yafa - Kudüs demiryolu ya da Jaffa - Jerusalem railway, kısaca J&J, Osmanlı İmparatorluğu'nda -günümüzde Tel Aviv şehrinin bir parçası olan- liman şehri Yafa ile Kudüs'ü birbirine bağlamak amacıyla inşa edilen demiryolu hattıdır. Demiryolu, Kudüs Sancağı 'nda bir Fransız şirketi olan Société du Chemin de Fer Ottoman de Jaffa à Jérusalem et Prolongements / Osmanlı Yafa'dan Kudüs'e Demiryolu ve Uzantıları Şirketi tarafından inşa edilmiştir. Demiryolu, İngiliz-Yahudi hayırsever Sir Moses Montefiore'nin önceki başarısız girişimlerinden sonra ancak 1892'de hizmete girmiştir. Hat, Orta Doğu'daki ilk demiryolu hattı değildir, ancak ilk Orta Doğu demiryolu hattı olarak kabul edilmektedir.

Kars Garı, Kars'ın il merkezinde Cumhuriyet Caddesi üzerinde yer alan TCDD'ye ait hemzemin ana tren istasyonudur.

Ankara – Kars demiryolu, Türkiye'nin başkenti Ankara'yı sınır şehri Kars'a bağlayan TCDD'ye ait konvensiyonel demiryolu hattıdır.

Yunanistan Devlet Demiryolları ya da Sidirodromi Ellinikou Kratous (SEK) (Yunanca: Σιδηρόδρομοι Ελληνικού Κράτους (ΣEK)), 1920 yılında kurulan ve 1970 yılına kadar Yunanistan sınırlarındaki demiryolu hatlarının birçoğunu işleten kamu tüzel kişiliği olan bir kamu kuruluşudur.

Kalka–Shimla demiryolu, Kuzey Hindistan'da Kalka'dan Shimla'ya çoğunlukla dağlık bir rotadan geçen 2 ft 6 inç (762 mm) dar hat açıklığında bir demiryoludur. Tepelerin ve çevredeki köylerin çarpıcı manzaraları ile ünlüdür. Demiryolu, 1898 ve 1903 yılları arasında Herbert Septimus Harington başkanlığında, Britanya Hindistanı döneminde Hindistan'ın yaz başkenti Shimla'yı Hint demiryolu sisteminin geri kalanına bağlamak için inşa edildi.

<span class="mw-page-title-main">Darjeeling Himalaya Demiryolu</span>

DHR veya Oyuncak Tren olarak da bilinen Darjeeling Himalaya Demiryolu, Hindistan'ın Batı Bengal eyaletindeki Yeni Jalpaiguri ve Darjeeling arasında uzanan 2 ft (610 mm) dar hat açıklığında bir demiryoludur. 1879 ve 1881 yılları arasında inşa edilmiş olup, yaklaşık 88 kilometre (55 mi) uzunluğundadır. Yeni Jalpaiguri'de deniz seviyesinden yaklaşık 100 m (328 ft) yüksekten Darjeeling'de yaklaşık 2,200 m'ye (7,218 ft) tırmanmaktadır ve rakım kazanmak için altı zikzak ve beş viraj kullanmaktadır. Altı dizel lokomotif, planlanan hizmetin çoğunu, Darjeeling'den Hindistan'ın en yüksek tren istasyonu olan Ghum'a günlük turist trenleri ve Darjeeling'den Kurseong'a buharlı Kızıl Panda servisi ile gerçekleştirmektedir. Buhar meraklılarının tercih ettiği özel vagonlar, İngiliz yapımı eski B-Sınıfı buharlı lokomotifler tarafından çekilir. Demiryolunun merkezi Kurseong'dadır.

Nilgiri Dağ Demiryolu (NMR), Hindistan'ın Tamil Nadu kentinde 1908 yılında İngilizler tarafından inşa edilen 1.000 mm metre açıklık ölçülerinde bir demiryoludur. Demiryolu, Güney Demiryolu tarafından işletilmektedir ve Hindistan'daki tek dişli demiryoludur.

Metre hat açıklığı, rayların iç kenarları arasındaki açıklığın 1.000 mm veya 1 metre olduğu dar demiryolu hat açıklığı türüdür.

Rus hat açıklığı, rayların iç kenarları arasındaki açıklığın 1.520 mm ya da 1.524 mm (5 ft) olduğu geniş demiryolu hat açıklığı türüdür.

Cape hat açıklığı 3 Ft 6 inç kullanan ilk şehirlerarası yolcu demiryolu Norveç'te Carl Abraham Pihl tarafından inşa edilmiştir. Ondokuzuncu yüzyılın ortalarından itibaren, İngiliz İmparatorluğu'nda hat açıklığı yaygınlaştı. Cape Government Railways için standart ölçü olarak kabul edildiği için "Cape Gauge" olarak da biliniyordu. Yeni Zelanda'da demiryolu taşımacılığı, Japonya'da demiryolu taşımacılığı ve Tayvan 'da standart olarak kabul edildi.

İber hat açıklığı, rayların iç kenarları arasındaki açıklığın 1.668 mm olduğu geniş demiryolu hat açıklığı türüdür. En yaygın olarak İspanya ve Portekiz'de kullanılmaktadır. Bu açıklık, kendisinden 8 mm daha geniş olan Hint hat açıklığı'ndan sonra, dünyanın herhangi bir yerinde standart olarak olarak kullanılan en geniş ikinci hat açıklığı türüdür.

Çift hat açıklığı, iki farklı kalınlıktaki tekerlekleri olan raylı taşıtlar için tasarlanmış demiryolu hat açıklığıdır. Çift hat açıklığına sahip rayların, sinyaller ve yan hatlarla yapılandırılması ve bakımı, iki ayrı tek hat açıklığına sahip raylardan daha pahalıdır. Bu nedenle, çift hat açıklığına sahip rayların yalnızca alan eksikliği gerektirdiğinde veya raylar manevra sahalarında veya yolcu istasyonlarında buluştuğunda olağan bir durumdur. Çift hat açıklığına sahip hatlar açık ara en yaygın konfigürasyondur, ancak bazı durumlarda üç hat açıklığına sahip hatlar da oluşturulmuştur.

Romney Bataklığı, İngiltere'nin güneydoğusundaki Kent ve Doğu Sussex kontluklarında bulunan seyrek nüfuslu bir sulak alandır. Yaklaşık 260 kilometrekare (100 sq mi) kadarlık bir alanı kapsar. Bataklık yüzyıllardır kullanılmaktadır ancak sakinleri genellikle 18. yüzyıla kadar sıtmadan muzdaripti. Konumu, coğrafyası ve tenhalığı nedeniyle 1600'ler ile 1800'ler arasında bir kaçakçı "cennetiydi". Bölge uzun süredir koyun merası olarak kullanılmaktadır. Romney Bataklığı koyunları en başarılı ve önemli koyun ırklarından biri olarak kabul edilir. Çok sayıda su yolu ile kesişen ve bazı bölgelerinin deniz seviyesinin altında olduğu bataklık, zaman içinde hem doğal nedenlerle hem de insan müdahalesiyle kademeli bir şekilde ıslah edilmiş oldu.

Değişken demiryolu hat açıklığı, vagonun farklı hat açıklığına sahip iki demiryolu arasında seyahat etmesini sağlar. Vagonlar, değişken hat açıklığı aksları (VGA) içermektedir. Hat açıklığı, trenin göstergesine yerleştirilen ve tekerlekleri istenen hat açıklığı bariye hareket ettiren hat açıklığının değiştiriciden geçirilmesiyle değiştirilir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.