İçeriğe atla

Damdaki Kemancı

Bu madde Sholom Aleichem hikayelerinden uyarlanan müzikal sahne eseri hakkındadır. 1971 yapımı müzikal film için Damdaki Kemancı (film,1971) sayfasına bakınız.

Damdaki Kemancı, müziklerini Jerry Bock'un bestelediği, şarkı sözlerini Sheldon Harnick'in yazdığı, konusu 1905 yılında Çarlık Rusyası'nda geçen ve ilk kez 1964 yılında Broadway'de sergilenen müzikal sahne eseridir.

Sholom Aleichem (1859-1916) takma adını kullanan Yahudi asıllı Rus yazar "Solomon Naumovich Rabinovich"'in Yidiş dilinde yazdığı "Sütçü Tevye" öykülerinden Amerikalı oyun yazarı Joseph Stein tarafından senaryosu yazılıp sahneye uyarlanan müzikal, 10 yılı geçkin bir sürede 3000'den fazla kez perdelerini açarak bir rekor kırmıştı (Bu rekor sonradan Grease müzikali tarafından kırıldı). Halâ Broadway'de en uzun süre sahnelenen on beş eser arasındadır.

"Damdaki Kemancı" müzikali 10 dalda aday gösterildiği Tony Ödülleri'nden dokuzunu aldı.

Türkiye'de sahnelenmesi

Milliyet gazetesinde 13 Ekim 1969 tarihinde çıkan bu küçük ilân, Damdaki Kemancı Müzikalinin ("Fiddler on the Roof") 14 Ekim 1969'da Ankara'da gösterime gireceğini bildiriyor.

"Damdaki Kemancı" Ankara Devlet Opera ve Balesi tarafından 14 Ekim 1969 tarihinden başlayarak "Büyük Tiyatro"da sahnelenmeye başladı. 2 Bölüm ve 18 tablodan oluşan müzikalin başrolü Tevye 'yi Cüneyt Gökçer oynamıştır. Müzikalin diğer başrol oyuncusu ise Handan Uran'dı. Fatuş Sevengil ve Nevit Kodallı'nın Türkçeye çevirdiği eseri sahneye koyan ve koreografisini düzenleyen Amerika Birleşik Devletleri'li Todd Bolender'di. Orkestra şefi Dieter Brux, koro şefi Vedat Çorbacı'ydı. Müzikal "Anatevka Damdaki Kemancı" adıyla 21 Aralık 1969'da İstanbul'da o zamanki adı "Kültür Sarayı" olan Atatürk Kültür Merkezi'nde aynı kadroyla bir kez daha sahnelendi[1]

Sinema uyarlamaları

Hollywood uyarlaması

Ana madde: Damdaki Kemancı (film,1971)

"Damdaki Kemancı" müzikali 1964 tarihinde Broadway'deki ilk sergilenişinden itibaren uzun süre kapalı gişe oynadıktan sonra aynı başarıyı Londra'daki "West End" tiyatrolarında da sürdürdü ve tam dokuz "Tony ödülü" aldı. Kaçınılmaz olarak da 1971 yılında Damdaki Kemancı adıyla sinemaya uyarlandı. Norman Jewison'ın yönettiği 1971 tarihli bu ABD filmi de üç Akademi Ödülü ve iki Altın Küre ödülü kazandı. Damdaki Kemancı filminin başrolü "sütçü Tevye" için, Broadway temsillerinde çok başarılı olmuş Zero Mostel yerine Haim Topol tercih edilmişti. Film gişede de başarılı olmuştu.

Yeşilçam uyarlaması

Hollywood uyarlamasından bir yıl sonra Türkiye'de yönetmen Hulki Saner eseri yeniden sinemaya uyarladı. Hulki Saner'in aynı zamanda yapımcılığını da üstlendiği, Merter Fosforoğlu'nun senaryosunu yazdığı Damdaki Kemancı adını taşıyan 1972 tarihli bu renkli Türk filmi de yine bir müzikaldi ve başrollerinde, 1969 yılındaki müzikal oyunda da rol almış olan Cüneyt Gökçer (Sütçü Asım) ve Ayten Gökçer (Reyhan) oynuyorlardı. Diğer önemli rollerini Cihan Ünal, Engin Çağlar, Esen Püsküllü ve Alev Sezer'in paylaştıkları film aslında çok serbest bir uyarlamadır ve konusu Kafkasya'ya uyarlanan filmde tüm isimler Türkçeleştirilmiştir.

Türkçe kitaplar

"Damdaki Kemancı" müzikali Yahudi asıllı Rus yazar Sholem Aleichem (Şolem Aleyhem)'in "Sütçü Tevye" (diğer adıyla "Tevye ve Kızları") adlı hikâyesiyle diğer birkaç hikâyesine dayanmaktadır. Bu hikâye ilk kez 1917 yılında yazarın ölümünden sonra sahneye konmuştu. Doğu Avrupa'daki Yahudi aile yaşamını odağına alan eser 1964'te Amerikalı oyun yazarı Joseph Stein tarafından bir müzikal olacak şekilde tekrar sahneye uyarlanarak kitaplaştırıldı.

Oyun 1969 yılında Türkiye'de de sahnelendikten sonra popüler hale geldi ve 1970-1972 yılları arasında üç farklı kitap halinde yayımlandı. Bunlardan birincisi Joseph Stein'ın oyun uyarlamasıydı ve çevirisi Ankara Opera ve Balesi'ndeki performans için görev alan Fatuş Sevengil ve Nevid Kodallı tarafından yapılmıştı. Diğer iki kitap Şolem Aleyhem'in hikâyelerinden çevirilerdir.

  • "Damdaki Kemancı" (oyun, yazan: Sholom Aleichem, Joseph Stein Sheldon Har, çeviri: Fatuş Sevengil Nevid Kodallı), Fok Yayınları, Ankara, 1970.
  • "Sütçü Tevye, Damdaki Kemancı" (çeviri: Hayrullah Örs), Remzi Kitabevi, İstanbul, 1970.
  • "Damdaki Kemancı'dan Hikâyeler" (çeviri: Ahmet Hisarlı), Milliyet Yayınları, İstanbul, 1972.

Ayrıca bakınız

  • Damdaki Kemancı filmi - 1971

Kaynakça

  1. ^ "Milliyet Gazetesi Arşivi". gazetearsivi.milliyet.com.tr. 13 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2012. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Nevit Kodallı</span>

Mehmet Nevid Kodallı, Türk besteci, eğitimcidir.

<span class="mw-page-title-main">Ayten Gökçer</span> Türk oyuncu (1940–2024)

Ayten Gökçer, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu.

<span class="mw-page-title-main">Cüneyt Gökçer</span> Türk oyuncu

Cüneyt Gökçer, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu.

<span class="mw-page-title-main">Tiyatro</span> sahnede, seyirciler önünde oyuncuların sergilenmesi amacıyla hazırlanmış gösteriler

Tiyatro, bir sahnede, seyirciler önünde oyuncuların sergilemesi amacıyla hazırlanmış gösterilerdir. Farklı bir şekilde duyguların ve olayların hareket (jest) ve konuşmalarla anlatılmasıdır. Genel olarak temsil edilen eser anlamında da kullanılır. Tiyatro eseri, olayları oluş yoluyla gösterir. Bu yönüyle konuşma ve eyleme dayanan bir gösteri sanatı olarak da tanımlanabilir. Yaygın bir deyişle tiyatro; insanı, insana, insanla, insanca anlatma sanatı olarak Shakespeare'in sözüyle de ifade edilir.

<span class="mw-page-title-main">Bekir Aksoy (oyuncu)</span>

Bekir Sıtkı Aksoy, Türk oyuncudur.

Cihan Ünal, Türk oyuncu ve seslendirme sanatçısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Tony Ödülleri</span> Amerikan tiyatro ödülü

Antoinette Perry Broadway Tiyatrosu'nda Mükemmellik Ödülü, daha yaygın adıyla Tony Ödülü, Broadway tiyatrosunda üstünlüğe verilen ödül. Ödüller American Theatre Wing ve Broadway League tarafından Midtown Manhattan’da her yıl sahiplerini bulmaktadır. Broadway yapımları ve performansları için dağıtılan ödüllerin yanı sıra, Amerika'daki bölgesel tiyatrolar için de bir ödül verilmektedir. Special Tony Award, Tony Honors for Excellence in Theatre ve Isabelle Stevenson Award gibi adaylıksız, özel ödüller de gerekli görülürse sahiplerini bulmaktadır. Ödül adını American Theatre Wing'in kurucu ortağı olan Antoinette "Tony" Perry'den almaktadır.

<i>Kabare</i> (film) 1972 ABD yapımı dramatik müzikal film

Kabare 1972 ABD yapımı dramatik müzikal filmdir. Özgün adı Cabaret olan film 16 Mart 1973'te Türkiye'de gösterime girmiştir.

<i>Sersem Kocanın Kurnaz Karısı</i>

Sersem Kocanın Kurnaz Karısı, Haldun Taner'in 1969'da yazdığı üç perdelik bir tiyatro oyunudur.

<i>Çöpçatan</i> (film, 1958)

Çöpçatan, 1958 ABD yapımı romantik komedi filmidir. Özgün adı The Matchmaker dır.

<i>Damdaki Kemancı</i> (film, 1971) Norman Jewisonın 1971 tarihli müzikal filmi

Damdaki Kemancı, aynı adlı müzikal tiyatro eserinden uyarlanan, 1971 yapımı müzikal film. Fiddler on the roof filminin Türkçede yaygın olarak bilinen adı Damdaki Kemancı'dır. 1972 yılında aynı adla çekilmiş Türkçe bir uyarlaması da mevcuttur. Damdaki Kemancı, Sholom Aleichem hikâyelerinden Sütçü Tevye ya da Tevye ve Kızları adıyla bilinen hikâyenin 1964 yapımı Broadway'de sahnelenen müzikal gösterisinin, müzikal film olarak çekilmiş halidir. 1905 yılında Rus Çarlığı topraklarındaki bir Yahudi köyü olan Anatevka'da yaşayan fakir, geleneklerine bağlı Sütçü Tevye ve onun kızlarının başından geçen hikâyeleri anlatan film, arka planda da Rus toplumundaki değişimleri, Yahudi toplumunun yaşadığı zorlukları ve pogromları anlatmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tatlı Charity</span>

Orijinal adı "Sweet Charity" olan Tatlı Charity olan müzikal Amerikalı oyun yazarı, Neil Simon tarafından 1966 yılında yazılmış bir Müzikaldir. Müzikalin müziklerini, dönemin önde gelen bestecilerinden olan, Cy Coleman'ın yapmıştır, Şarkı sözlerini ise Dorothy Fields yazmıştır. Tatlı Charity ilk olarak 1966 da Broadway'da Palace Tiyatro'da Bob Fosse'un rejisi ile sahnelnmiştir. Bu özgün Broadway gösterisi 608 kez sahnelenmiş ve 12 kategoride Tony Ödülüne aday gösterilmiştir. Sahnelendiği günden bu yana en gözde müzikaller arasında yer alıyor. Tatlı Charity, Bob Fosse'un yönetmenliğinde 1969 yılında Sinemaya uyarlanmış, filmde Charity rolünü, Shirley Mc Laine oynamıştır. Eser 1999 yılında İstanbul Devlet Opera Ve Balesi tarafından Atatürk Kültür Merkezi'nde sahnelenmiştir.

<i>Sidikli Kasabası Müzikali</i>

Sidikli Kasabası Müzikali ; bestesi Mark Hollmann'a, metni Greg Kotis'e, şarkı sözleri ise Hollmann ve Kotis'e ait olan Broadway kökenli satirik müzikal. Hukuk, kapitalizm, sosyal bilinç, popülizm, bürokrasi, politika, holdingleşme gibi konularda (tatlı) sert eleştiriler yaparken bir yandan The Cradle Will Rock, Les Misérables (Sefiller) gibi müzikalleri hatta müzikal tiyatro formunun kendisini taşlıyor. Oyun, konusu ve sıra dışı gelişimiyle alışılmışı özellikle de mutlu son beklentilerini yerle bir ediyor. Bobby Strong ve Hope Cladwell karakterleri New York Theatre'ın aylık "Müzikal Tiyatro Tarihinin En Önemli 100 Rolü" sıralamasına girmiştir. 2011-2012 sezonunda İstanbul Devlet Tiyatrosu tarafından sahnelenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Müzikal tiyatro</span>

Müzikal tiyatro, kendine özgü bir olay örgüsü olan, müzik, dans ve diyalogların olaylarla bütünleştiği duygusal ve eğlendirici sahne gösterisi, oyun ya da filmdir. Sıklıkla "müzikal" olarak da anılır.

<span class="mw-page-title-main">Julie Andrews</span>

Dame Julie Andrews DBE, asıl adı Julia Elizabeth Wells, Britanyalı şarkıcı, film ve sahne oyuncusu ve yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Haim Topol</span> İsrailli tiyatro ve sinema oyuncusu (1935-2023)

Haim Topol, İsrailli tiyatro ve sinema oyuncusu.

Kazan Dairesi Müzikal Tiyatro ve Performans, müzikal tiyatronun çok disiplinli yapısından yola çıkarak; görsel, işitsel ve fiziksel çeşitlilik ile deneysellikten beslenen, icranın yanı sıra yaratım ve üretim süreçlerinde de etkin bir grup performans sanatçısını bünyesinde toplayan bir hayal edip gerçekleştirme alanıdır. 2008 yılından bu yana müzikal tiyatro alanında çeşitli sahne performansları gerçekleştirmiş olan ekip, 2015 yılından beri çalışmalarına Müzikal Tiyatro ve Performans adıyla devam etmektedir. Barış Arman'ın öncülüğünde 2015 yılının Mayıs ayında kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Zero Mostel</span> Amerikalı sinema oyuncusu (1915 – 1977)

Samuel Joel "Zero" Mostel Amerikalı oyuncu, şarkıcı. Sahne ve ekranda, en iyi komedyenlerden biri olarak tanındı. Tiyatro sahnesinde Damdaki Kemancı müzikalinde çarpıcı başrol Tevye'yi oynadı, A Funny Thing Happened on the Way to the Forum'da sahnede ve perdede başrol Pseudolus karakterini, Mel Brooks'un The Producers'ın filminde Max Bialystock karakterini canlandırdı. Mostel, Don Richardson'ın bir öğrencisiydi ve kas hafızasına dayalı bir oyunculuk tekniği kullandı. 1950'lerde kara listeye alındı; Amerikan Karşıtı Faaliyetleri İzleme Komitesi nezdinde yaptığı ifade kamuoyunda geniş yankı bulmuştu. Mostel daha sonra Hollywood kara listesine alınacak The Front (1976) adlı drama filminde Woody Allen ile birlikte rol aldı ve Mostel'in En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu dalında Britanya Akademisi Film Ödülü'ne aday gösterildi.

Yidiş edebiyatı, Aşkenaz Yahudilerinin Yidiş dilinde üretilmiş yazılı eserler bütünü.

1969-1970 Dönemi Sanat Kurumu Ödülleri, Sanat Kurumu Derneği tarafından 1969-1970 döneminde tiyatro alanında verilen ödüllerdir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.