İçeriğe atla

Dalgakıran

Dalgakıran, (eski dilde mendirek) kıyıdaki yapıları, tekneleri, dalgaların yıpratıcı etkisinden korumak veya gemilerin yük alıp boşaltmasını sağlamak amacıyla liman ve iskele önlerine yapılan uzun setlerdir.

Amaçlar

Dalgakıranlar, kıyı sularında dalga hareketinin yoğunluğunu azaltır ve böylece güvenli bir uyum sağlar. Dalgakıranlar ayrıca kıyı erozyonunu azaltmak, hafifçe eğimli bir plajı korumak için tasarlanmış küçük yapılar olabilir; nispeten sığ suda 100–300 m (30–90 m) açık deniz üzerine yerleştirilirler.

Demirlemiş gemiler, güçlü dalgalardan, arkasına barınabilecekleri bazı büyük yapılarla korunursa güvenlidir. Doğal limanlar, burçlar veya resifler gibi bariyerlerden oluşur. Dalgakıranların yardımıyla ise yapay limanlar oluşturulabilir. D-Day Mulberry Harbours gibi mobil limanlar yerine oturtuldu ve dalgakıran görevi gördü. Plymouth Sound, Portland Harbour ve Cherbourg'daki gibi bazı doğal limanlar, kayadan yapılmış dalgakıranlar tarafından arttırılmış veya genişletilmiştir.

İstenmeyen sonuçlar

Dalgakıranlar şiddetli fırtınalarda hasara ve üst üste binmeye maruz kalırlar.

Dalgakıran sonucu yaratılan enerji ve bağıl sakin su genellikle tortu birikmesini teşvik eder (dalgakıran şemasının tasarımına göre). Bununla birlikte, aşırı çıkıntılı birikime yol açabilir. Bu da dalgakıranların kıyı şeridindeki uzun kıyı kaymasını azaltan tombolo oluşumu ile sonuçlanır. Bu tortu, dalgakıranların olumsuz etkilerine neden olabilir. Bu da plaj tortusu açlığına ve kıyı erozyonunun artmasına neden olur. Daha sonra dalgakıran gelişiminin aşağı sürüklenmesine ve daha fazla mühendislik korumasına ihtiyaç duyulmasına yol açabilir.

Dalgakıranların bir sonucu olarak belirgin oluşumlar, dalgakıranların kıyıdan inşa edildiği mesafenin, dalgakıranın dalgakırana çarptığı yönün ve dalgakıranın inşa edildiği açının (kıyıya göre) bir fonksiyonudur. Bu üç, dalgakıranın inşa edildiği belirgin açı mühendislik oluşumunda en önemlidir. Dalgakıranın inşa edildiği açı, dalgakıranlara çarptıktan sonra dalgaların yeni yönünü belirler ve sırayla tortunun zamanla akacağı ve birikeceği yönü belirler.

Müstakil dalgakıranların inşaatı

İki ana deniz dalgakıran türü vardır: tek ve çoklu. Tek, adından da anlaşılacağı gibi, dalgakıranın bir kırılmamış bariyerden oluştuğu anlamına gelirken, birden fazla dalgakıran (iki ila yirmi arasında herhangi bir sayıdaki), 160-980 feet veya 50-300 metre arasında boşluklarla konumlandırılır. Boşluğun uzunluğu büyük ölçüde etkileşen dalga boyları tarafından yönetilir. Dalgakıranlar sabit veya yüzer halde olabilir ve yapıların tortu aktarımına izin vermek için geçirimsiz veya geçirgen olabilir. Seçim gelgit aralığına ve su derinliğine bağlıdır. Genellikle her biri 10-15 tona kadar olan büyük kaya parçaları (granit) veya moloz-höyükten oluşur. Tasarımları, dalga yaklaşımı ve diğer çevresel parametrelerden etkilenir. Dalgakıran yapısı sahile paralel veya dikey olabilir.

Türler

Bir dalgakıranın yapısı, ya kütle (örneğin, kesonlarla) ya da bir düzeltme eğimi (örneğin, kaya veya beton zırh birimleri ile) kullanarak onu vuran dalgaların enerjisini emecek şekilde tasarlanmıştır .

Moloz

Moloz höyük dalgakıranları dalga enerjisini dağıtmak için yapısal boşluklar kullanır. Moloz höyük dalgakıranları, birim ağırlıklarına göre az ya da çok sıralanmış taş yığınlarından oluşur: çekirdek için daha küçük taşlar ve çekirdeği dalga saldırısından korumak için bir zırh tabakası olarak daha büyük taşlar. Yapının dışındaki kaya veya beton zırh birimleri enerjinin çoğunu emerken, çakıllar veya kumlar dalga enerjisinin dalgakıran çekirdeğinden devam etmesini önler. Su derinliği arttıkça, malzeme gereksinimleri ve dolayısıyla maliyetler önemli ölçüde artar.

Keson

Keson dalgakıranlar tipik olarak dikey kenarlara sahiptir ve genellikle dalgakıranın iç yüzünde bir veya daha fazla kabın rıhtımının istendiği yerlerde dikilir. Kesonun kütlesini ve içindeki dolguyu, onlara vuran dalgaların uyguladığı devrilme kuvvetlerine direnmek için kullanırlar. Sığ sularda inşa etmek nispeten pahalıdır ancak daha derin alanlarda, kaplama dalgakıranları üzerinde önemli bir tasarruf sağlayabilirler.

Dalga enerjisini absorbe etmek ve böylece dikey duvardaki dalga yansımasını ve yatay dalga basıncını azaltmak için bazen ek bir moloz höyüğü dikey yapının önüne yerleştirilir. Böyle bir tasarım, deniz tarafında ek koruma ve dalgakıranın iç tarafında bir iskele duvarı sağlar, ancak dalganın üst üste binmesini artırabilir.

Dalga emici keson

Benzer ama daha sofistike bir konsepttir. Ön duvardaki çeşitli perforasyon türlerini içeren dalga emici bir kesondur.

Bu tür yapılar açık deniz petrol endüstrisinde başarılı bir şekilde kullanılmıştır. Aynı zamanda oldukça tepeli yapılar gerektiren kıyı projelerinde, örneğin deniz manzarasının Beyrut ve Monako'daki gibi önemli bir yönü olduğu bir kentsel gezinti yerinde kullanılmıştır. İkincisinde, Anse du Portier'de 18 dalga emici 27 m yüksekliğindeki kesonları içeren bir proje halen devam etmektedir.

Dalga zayıflatıcı

Dalga zayıflatıcılar serbest yüzeyin altına sadece yatay olarak yerleştirilmiş, sahile paralel bir çizgi boyunca konumlandırılmış beton elemanlardan oluşur. Bu zırh birimleri beton veya doğal kayadan oluşturulabilir. Dalga zayıflatıcısı, her biri diğerinden 200 milimetre boşlukla ayrılan dört tarafı ön (denize doğru) levha, bir dikey levha ve iki arka taraf (karaya doğru) levhaya sahiptir. Bu 4 ön yan plakalar ve iki arka yan plakalar, deniz dalgasını, olay dalgasının etkisi altında salınmak için yapılan, altında bulunan su hacminin etkisiyle yansıtır. Plakalardan aşağı akıştaki olay dalgasına karşı faz muhalefetinde dalgalar oluşturur.

Dalgakıran zırh birimleri

Dalga yükseklikleri büyüdükçe, moloz höyük dalgakıranları dalga kuvvetlerine direnmek için daha büyük zırh birimleri gerektirir. Bu zırh birimleri beton veya doğal kayadan oluşturulabilir. CİRİA 683 "The Rock Manual" da verilen kaya zırh birimleri için en büyük standart sınıflandırma 10-15 tondur. Daha büyük sınıflandırmalar mevcut olabilir ancak nihai boyutu yerel olarak mevcut kaya doğal kırılma özellikleri ile sınırlıdır. Şekilli beton zırh üniteleri yaklaşık 40 tona kadar temin edilebilir. Kendi ağırlığı altında hasara karşı savunmasız hale gelmeden önce, dalga etkisi sırasında karmaşık şekillerin termal çatlaması meydana gelebilir.

Dikkate değer yerler

Ayrıca bakınız

Kaynakça

[1][2][3][4]

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 19 Mart 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2009. 
  2. ^ https://www.facebook.com/pages/Dalgak%C4%B1ran/260558567453061#!/pages/IAS-Breakwater/225730354335?ref=ts
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Mayıs 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Koy</span>

Koy, göl, deniz veya okyanusların karaların içine doğru yaptığı görece sığ girintidir.

<span class="mw-page-title-main">Baraj</span> sulama ve elektrik üretimi amacıyla su biriktirmek için akarsu üzerine yapılan set

Baraj, eski zamanlardan beri insanlığın su ihtiyacını karşılamak ve tarımsal alanların sulanması amacıyla inşa edilen su yapılarıdır. Günümüzün modern barajları stratejik öneme sahiplerdir. Çünkü;

<span class="mw-page-title-main">Liman</span>

Liman; gemi, tekne gibi deniz araçlarının park yeri, gemilerin konteyner ve kargolarını boşaltıp yüklediği ticaret merkezi, vinç barındıran ve genellikle gümrük de bulunduran mekanlardır.

<span class="mw-page-title-main">Falez</span>

Falez, kayaların aşınması ile oluşan yüksek eğimli kıyıdır. Fransızca falaise dik kayalık sahil anlamına gelmektedir. Türkçe coğrafya literatüründe yalıyar da kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çakıl taşı</span>

Çakıl taşı ya da çakıl deniz kıyılarında ve derelerde suyun aşındırması sonucu sivrilikleri kaybolmuş, yuvarlak biçimindeki ufak bir taş türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Plaj</span> bir göl veya deniz gibi su alanının başka bir karasal bölgeye yakın olduğu kumsal alan

Plaj; kıyı şeridinde denize girmek için düzenlenmiş, genellikle kumluk veya çakıl taşlı alan. Bir Plajı oluşturan parçacıklar tipik olarak kum, çakıl, zona, çakıl taşları gibi kayadan yapılır. Kumluk olanlarına kumsal denir. Azericede plaj anlamına gelen "çimerlik" sözcüğü de, yaygın olmamakla birlikte Türkçede de kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Dalga kesme platformu</span>

Dalga kesme platformu, kıyı bankları, dalga kesme tezgahları veya kıyı platformu genellikle falez dibinde ya da dalgaların hareketi ile kontrol edilen göl, koy veya deniz kıyı şeridi boyunca bulunan dar düz bir alandır. Bu alan denizin sakin olduğu yaz dönemlerinde kum ile kaplı olabilir, böylece dar bir plaj oluşur. Kış dönemlerinde ise bu depolar kıyı gerisine taşınır ve platform açığa çıkar.

<span class="mw-page-title-main">Kıyı yönetimi</span> Kıyı şeridinde sel ve erozyonun önlenmesi

Kıyı bölgesi, doğal denge ve artan nüfusla beraber en çok kullanılan yerler arasındadır. Dünya kara yüzeyinin %15'ten daha az alanı işgal eden kıyılar, dünya nüfusunun % 40'ından fazlasını barındırır. 2025 yılında kıyı bölgesinde ikamet beklenen insan sayısı dünya nüfusunun % 75 oluşturacaktır. Kıyı bölgeleri mal ve hizmet üretmek için zengin kaynakları içeren ve çoğu ticari endüstriyel faaliyetler için vardır. Avrupa Birliği, nüfusunun neredeyse yarısı ekonomik zenginliğinin kaynağı deniz kıyıları sayesinde olmaktadır. Balıkçılık, nakliye ve turizm gibi birçok faaliyetler Avrupa'nın tahmini rekabet ve işgücünün nedenli büyük olduğunu göstermektedir. Kıyı koruma ve analizini yapma daha çok 1950 yıllardan sonra olsa da oluşan erozyon su baskını gibi olaylardan dolayı daha eskilere dayandığı kabul edilmiştir. 1950'lerden sonra yeni teknikler ve doğa dostu politikalar izlenmiştir. Koruma gerektiren geniş kıyıların önemi artırmıştır. Örneğin: Venedik, New Orleans, Japonya, Hollanda, Hazar Denizi kıyıları gibi yerlerde deniz seviyesinin yükselmesiyle kıyı alanlarında önemli tahribat olacağı saptanmış, bu gibi yerlerde kıyılara dalgakıran gibi yapılar inşa edilerek önlenmeye çalışılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kıyı boyu sürüklenme</span>

Kıyı boyu sürüklenme, eğik gelen dalga yönüne bağlı olarak kıyı şeridine paralel bir kıyı boyunca çökeltilerin taşınmasından oluşan jeolojik bir süreçtir. Eğik gelen rüzgar kıyı boyunca suyu sıkar ve böylece kıyıya paralel olarak hareket eden bir su akımı üretir. Longshore sapması, longshore akımı tarafından taşınan tortudur. Bu akım ve tortu hareketi, sörf bölgesi içinde meydana gelir.

<span class="mw-page-title-main">Erozyon Önleyici Set</span>

Erozyon önleyici setler bir okyanus kıyısında veya denizde su akışını keser ve tortul hareketini sınırlar. Kıyısal korunmanın bir formudur. Kıyıya dik inşa edilirler. Bu yapılar kıyıda deniz enerjisini emer, sahile enerjinin vuruşunu küçültürler.

<span class="mw-page-title-main">Kıyı coğrafyası</span>

Kıyı coğrafyası, kıyıların ve kıyıdaki yer şekillerinin oluşumu, oluşum koşulları ve dağılımı ile ilgilenen Fiziki coğrafya bilim dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Düz sahil</span>

Düz sahil, düz bir sahilin olduğu yerlerde veya düz bir kıyı şeridine sahip olduğu alanlarda, toprak yavaş bir hareket göstererek denize doğru iner. Düz sahiller, ya denizin hafifçe meyilli araziye ilerlemesi ya da gevşek kayanın aşınması sonucu meydana gelebilirler. Temel olarak iki paralel şeride ayrılabilirler: -kıyı yüzeyi, -plaj. Yassı sahillerin ana maddeleri kumlar ve çakıllar gibi gevşek malzemelerdir. Rüzgâr ise kumulların üzerindeki ince kum tanelerini taşır. Deniz, kum ve çakılları elekten geçirerek sahilden uzak bir yere döker.

<span class="mw-page-title-main">Kıyı erozyonu</span>

Kıyı erozyonu, kıyıda bulunan; kumsal, kum tepeleri ve katmanların, dalga hareketleri, gelgitler, drenaj veya sert rüzgarlar tarafından aşındırılmasıdır. Kıyı şeridinin karaya doğru çekilmesi gelgit ölçeği (mareograf), mevsim ve diğer kısa vadeli döngüsel süreçler üzerinden ölçülebilir ve tanımlanabilir. Kıyı erozyonu, hidrolik hareket, aşınma, rüzgâr, su, doğal veya doğal olmayan diğer kuvvetlerin etkisi ve korozyonundan kaynaklanabilir.

<span class="mw-page-title-main">Çeken akıntı</span> Kırılan dalgaların ters yönünde akan belirli bir su akımı türü

Rip akıntısı, olarak adlandırılan bir rip akımı, dalgaların kırıldığı plajların yakınında meydana gelebilen, kırılan dalgaların ters yönünde akan belirli bir su akımı türüdür.

Karasu Limanı, Sakarya ili, Karasu ilçesinde inşa edilmekte olan liman. 2015 Ocak ayı itibarıyla limanın sadece iskelesi yapılmış, üst yapı işi ihale edilmiştir. Limanı iç bölgelere bağlayacak, Karasu-Sakarya merkez arası duble yol yapılmıştır. Demiryolu inşaatına başlanılmış, ancak bir müddet çalışıldıktan sonra durdurulmuştur.

Plaj gelişimi; deniz, göl veya nehir suyunun toprağı aşındırdığı kıyı şeridinde meydana gelir. Kumlar, kayalık ve tortul malzemeleri kum birikintilerine aşındıran, asırlık, tekrarlayan işlemlerle kumun biriktiği yerlerdir. Nehir deltaları, göl veya okyanus kıyılarını genişletmek için nehrin çıkışında birikerek yukarıdan silt bırakır. Tsunamiler, kasırgalar ve fırtına dalgalanmaları gibi felaketler plaj erozyonunu hızlandırır.

<span class="mw-page-title-main">Dalga yalama zonu</span> Çalkantılı su tabakası

Çalkantı, gelen bir dalga kırıldıktan sonra sahilde yıkanan çalkantılı bir su tabakasıdır. Çalkalama hareketi, plaj malzemelerini sahilden aşağı ve yukarı hareket ettirerek kıyı boyunca tortu değişimine neden olabilir. Çalkalama hareketinin zaman ölçeği, plaj türüne bağlı olarak saniyelerle dakikalar arasında değişir. Genelde daha düz plajlarda daha fazla çalkantı meydana gelir. Çalkalama hareketi, morfolojik özelliklerin oluşumunda ve çalkalama alanındaki değişimlerde birincil rolü oynar. Çalkantı hareketi, daha geniş kıyı morfodinamiğindeki anlık süreçlerden biri olarak da önemli bir rol oynamaktadır.

Kıyı taşkını, normalde kuru halde bulunan yüzeyin deniz suyu ile sular altında kalmasıyla meydana gelir. Kıyı taşkınlarının kapsamı, su basmasına maruz kalan kıyı arazilerinin topografyası tarafından kontrol edilen iç su taşkınlarının nüfuz etmesinin bir fonksiyonudur. Deniz suyu, araziyi birkaç farklı yoldan sular altında bırakabilir:

<span class="mw-page-title-main">Aramoana</span> Yeni Zelandanın Otago bölgesinde yerleşim birimi

Aramoana, Yeni Zelanda'nın Güney Adası'nda, Dunedin'in 27 kilometre kuzeyinde küçük bir kıyı yerleşimidir. Yerleşimin 2001 nüfus sayımındaki nüfusu 261'dir. Buna ek olarak şehrin mevsimlik ziyaretçileri de vardır. Aramoana, Māori dilinde "deniz yolu" demektir. Otago Harbour Board tarafından 1880'lerde Otago Limanı ağzı çevresinde pilot istasyon olarak kurulmuştur. Bu alan zaman geçtikçe küçük bir çiftçi köyüne dönüşmüştür. 1950'lerde, Otago Limanı ağzında gelgit kumlarının yayılmasını engellemek için bir dalgakıran inşa edilmiştir. Bir süre sonra bölge Port Chalmers ilçesi ile birleştirilmiştir. 13 ve 14 Kasım 1990'da Aramoana katliamının gerçekleştiği yer burasıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.