İçeriğe atla

Dalaman Çayı

Dalaman Çayı
Dalaman Çayı'nın yanına kurulan uluslararası havaalanı

Dalaman çayı, Gölhisar ilçesinin güneyindeki Yeşilgöl dağlarından doğar, Çameli, Acıpayam, Ortaca ve Dalaman ilçe sınırlarını çizerek, Akdeniz'e dökülür.[1]

Dalaman çayı tamamen Akdeniz bölgesindedir. Akdeniz ve Ege bölgeleri sınırını Dalaman Çayı'nın hemen kuzeyinde bulunan Bozdağlar oluşturur. Toplam uzunluğu 229 km, havza alanı 3.500 km²'dir. Yukarı çığırında dar ve derin vadide hızlıca akan çay, aşağı çığırında taşıdığı alüvyonlarla Dalaman ovasını oluşturur. Ovadaki akış daha yavaştır. Çay üzerinde zorluk derecesi 3-4 olan, 26 km'lik alanda rafting yapılır. Dalaman havaalanın yapılmasından sonra turizm açısından daha da önemli hale gelmiştir.[2] Üzerine Bereket barajı ve Akköprü barajı yapılmıştır.[1]

Dalaman çayı kaynağından çıktıktan sonra Akdağlar'dan doğan küçük akarsuları bünyesine katar. Doğu tarafından Hüsniye ve Gürlek çaylarını, batı tarafından Gökçay ve Ören çayını alır. Havzası geniş olmasa da, yağışın fazla olduğu yüksek dağlardaki karstik gür kaynaklarla beslendiğinden debisi yüksektir. Ortalama akım 43 m³/sn, en yüksek 1050 m³/sn'dir. 10 m³/sn ile en az akış Ağustos ayında gerçekleşir. Çaydan yılda 8,54 hm³ içme suyu, 9,21 hm³ sulama suyu kullanılır.[3]

Holosen devrinde üç defa yön değiştiren çay önceleri Köyceğiz körfezine doğru akmaktaydı. Dalaman çayı bu alanı taşıdığı alüvyonlarla doldurmuştur. Köyceğiz gölü bu sırada denizden ayrılmıştır. Bu alandaki Kaunos kenti bir liman iken bugün Dalyanların gerisinde kalmıştır. Güneye doğru yönelen çay Dalaman ovasını doldurmaya başlamıştır. Burada da antik Pisilis kenti liman özelliğini kaybetmiş ve terkedilmiştir. Ovadaki dolgu alanında denizden kopan Kocagöl, Küçükdalyan gölü, gibi kıyı set gölleri oluşmuştur. Çayın içinden aktığı Dalaman ovası oldukça verimli topraklara sahiptir. mısır, narenciye, buğday, pamuk, avakado, incir ve nar yetiştirilir.[4]

Kaynakça

  1. ^ a b ÖZDEMİR, Nedim ve ark. (2007). "Giriş" (PDF). Dalaman Çayı Üzerindeki Bereket Hidro-Elektrik Santrali Baraj Gölü Suyunun Bazı Fiziko-Kimyasal Parametrelerinin ve Balık Faunasının Araştırılması. 5 Aralık 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2014. 
  2. ^ "Dalaman Çayında Rafting". raftingturlari.net. 26 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2014. 
  3. ^ "DALAMAN ÇAYI" (PDF). Muğla İl Çevre Durum Raporu. csb.gov.tr. 2011. 11 Mart 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2014. 
  4. ^ DOĞANER, Prof.Dr. Suna. "Dalaman ve Eşen Ovaları". Akdeniz Bölgesi Coğrafyası 2013-2014 Ders Notları. Erişim tarihi: 15 Kasım 2014. []

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Köyceğiz</span> Muğlanın ilçesi

Köyceğiz, Muğla'nın 13 ilçesinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Küçük Menderes</span> Türkiyede bir nehir

Küçük Menderes, Ege yöresinde Bozdağlar'dan doğan bir nehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Sakarya Nehri</span> Türkiyenin Karadeniz bölgesinde bir ırmak

Sakarya Nehri Kızılırmak ve Fırat nehirlerinden sonra Türkiye'nin üçüncü en uzun, Kuzeybatı Anadolu'nun ise en büyük akarsuyudur. Nehir, ismini Yunan Mitolojisi'ndeki nehir tanrısı Sangarius'dan almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Köyceğiz Gölü</span> Muğla da göl

Köyceğiz Gölü, Menteşe yöresinde, Muğla ilinin güneydoğusunda yer alan Köyceğiz Gölü 52 km² yüzölçümü ile Türkiye'nin 16. büyük gölüdür. Tektonik bir çukurluğun suyla dolması ve Dalaman Çayı'nın getirdiği alüvyonların körfezin önünü tıkaması sonucu oluşmuş alüvyal set gölüdür.

<span class="mw-page-title-main">Göksu</span> Türkiyede akarsu

Göksu Antalya, Konya, Karaman ve Mersin illerinden akan ve Mersin ili Silifke ilçesi güneyinde Akdeniz'e dökülen bir nehirdir. Göksu Nehri'nin uzunluğu 260 km, havza alanı 10.000 km²'dir. Aşağı yukarı aynı uzunlukta iki kolu vardır: Kuzey kolu Gökçay, güney kolu ise Gökdere'dir, ikisinin kaynağı da Toros Dağları'ndaki Geyik Dağları'ndan çıkar. Geyik Dağları Antalya-Gündoğmuş ve Konya-Hadim arasındadır ve Alanya'nın 50 km kuzeyinde bulunur. Bu iki kol Karaman-Ermenek'i geçtikten sonra Mut'un güneyinde birleşerek Göksu adını alır ve daha sonra Silifke güneyinde Paradeniz adıyla bilinen deltada Akdeniz'e dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Dalaman Ovası</span>

Dalaman Ovası, Dalaman Çayı'nın uzun yıllar boyunca biriktirdiği alüvyonların oluşturduğu çok geniş bir alana yayılan, Türkiye'nin en yüksek verim alınabilen tarım alanlarındandır.

Osmaniye ilinin Düziçi ilçesi Düldül Dağı eteklerinden doğup Aslantaş Barajı ve böylece Ceyhan Nehri'ne dökülen bir çaydır. Sabun Çayı, Düziçi Ovasının büyük bir bölümünü sulamaktadır. Oldukça temiz olan bu suda balık bulunmakta ve çevresinde bol miktarda piknik yapılmaktadır. Su çok temiz kaynaklardan beslenmekte ve Düziçi Ovasının büyük bir bölümünü sulamaktadır. Ama bu sulama yetersiz kalmakta Üreticiler ürünlerini zamanında ve yeterince sulayamadıkları için ekili dikili alanlar her geçen yıl biraz daha azalmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kelkit Çayı</span> Kaynağı Gümüşhanede, Yeşilırmak ile birleşip Karadenize dökülen akarsu

Kelkit Çayı, Yeşilırmak'ın kollarından biridir ve uzunluğu 320 km'dir. Gümüşhane'nin Çimen Dağları'ndan kaynaklanıp Yeşilırmak'a katılıp Karadeniz'e dökülmektedir.

Harşit (Doğankent) Çayı, Gümüşhane ilinin doğu sınırındaki dağlarından doğar. Gümüşhane İl Merkezi, Torul, Kürtün ve Doğankent'i geçip Tirebolu'nun 1,5 km doğusundan Karadeniz'e dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Köprüçay</span> Akdeniz Bölgesinde nehir

Köprüçay, eskiden Eurimedon, Isparta Sütçüler yakınlarında Toros dağlarından doğan, dar ve derin kanyonlardan geçerek Serik yakınlarında Akdeniz'e dökülün akarsu. Antik zamanlarda adı Eurymedon'dur. Köprü Çayı'n; havza alanı 2.357 km2, yıllık debisi 3065 hm³, uzunluğu 178 km, ağız yüksekliği 0 m (Akdeniz), kaynak rakımı 2.151 m'dir.

<span class="mw-page-title-main">Arpaçay (akarsu)</span> Ermenistan ve Türkiyede bir nehir

Arpaçay veya Ahuryan Türkiye-Ermenistan sınırını oluşturan, Çıldır Gölünden doğan, Aras nehrinin önemli kolu olan akarsu. Toplam 186 km uzunlukta ve 9.500 km² yağış havzasına sahiptir. Türkiye tarafında 5.437 km² büyüklüğündeki alanın sularını boşaltır. Karahan, Telek Suyu ve Kars Çayı önemli kollarıdır. Debisi 39.412 m³/sn'dir.

<span class="mw-page-title-main">Kufi Çayı</span>

Kufi Çayı, Büyük Menderes Nehri'nin kollarından biridir. Uzunluğu 98 km, yağış alanı 2015 km²'dir. Yıllık ortalama akım 3368 m/sn, maksimum akım 35644 m/sn'dir. Ortalama yıllık 106.213.248 m³ su taşımaktadır. Çay, Sandıklı ovasının doğu ve kuzeyindeki dağlardan kaynağını almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çekerek Çayı</span> Yeşilırmakın kolu

Çekerek Çayı, Yeşilırmak'ın kollarından biri. Sivas Çamlıbel Dağları'ndan doğar, Akdağ'dan gelen dereleri alır. Sulusaray'da ovada akarken Alan Dağı'nı geçtiği yerlerde dar derin vadiler oluşturur. Çorum Çayı'nın katılmasıyla iyice büyür. Kayabaşı Ovası'nda Tokat tarafından gelen Yeşilırmak'ın ana kolu ile birleşerek Yeşilırmak'ı oluşturur. İlkbahar ve sonbaharda taşıdığı su artmakta ve nehir kabarmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Düzce Ovası</span>

Düzce Ovası, Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinde oluşmuş, tektonik kökenli ova. Düzce ilinin batı kısmını oluşturan ovanın orta kısmında Düzce şehir merkezi yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Gönen Çayı</span> Türkiyede akarsu

Gönen Çayı, Kaz Dağı'ndan doğup, Erdek Körfezi'ne dökülen Güney Marmara akarsuyu. Uzunluğu 134 km, havza alanı 2 174 km², kaynak rakımı 850 m'dir. Antik adı Aisepos'dur.

<span class="mw-page-title-main">Anamur Çayı</span> Mersinde akarsu

Anamur Çayı , Mersin ili, Anamur ilçesinde bulunan akarsu. Toros Dağları'ndan yeraltı akarsuyu olarak doğar, 35 km sonra Anamur merkezden Akdeniz'e dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Efrenk Çayı</span> Mersin üzerinden geçerek Akdenize dökülen çay

Efrenk Çayı (Müftü Çayı), eskiden Suntras, Bolkar Dağları'ndan doğan, Mersin şehir merkezinden geçerek, limanın batısından Akdeniz'e dökülen akarsu.

<span class="mw-page-title-main">Demre Ovası</span>

Demre Ovası, Antalya ili, Demre Çayı'nın oluşturduğu ova. Teke Yarımadası'nın güneyinde, Kaş ile Finike ilçeleri arasında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Engil Çayı</span> Vanda akarsu

Engil (Dönemeç) Çayı, Van ili sınırlarından doğup, Van Gölü'ne GD yönünden dökülen akarsu. Başkale çevresinden İspiriz Dağları (3688 m) ve Norduz Yaylası'ndan kaynaklarını alır. Doğu-batı akışıyla Zernek Barajı'na dökülür, buradan çıktıktan sonra Havasor Ovası'na geçer, Gevaş ilçe merkezinin kuzeyinden Van Gölü'ne dökülür. Akarsuyun adı, Zernek Barajı'ndan önce Hoşap Çayı dır.

<span class="mw-page-title-main">Düziçi Ovası</span>

Düziçi Ovası, Osmaniye Düziçi ilçesin içinde yer aldığı, Nur Dağları (Amanoslar) ile Aslantaş Barajı arasında kalan ova. Ova Sabun Çayı'nın havzasının aşağı çığırını oluşturur. Daire şekilli ovanın alanı 90 km2 olup, genişlik kuzeyde 16 km, batıda 14 km, doğuda 10 km’dir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.